02 -Zapach śmierci.pdf

KATHY REICHS

ZAPACH ŚMIERCI

Nie myślałam już o człowieku, który wysadził się w powietrze. Przedtem tak. Teraz

go składałam. Przede mną leżały dwa fragmenty czaszki, a trzeci wystawał z

wypełnionej piaskiem miski z nierdzewnej stali. Klej jeszcze nie wysechł na świeżo

zlepionych fragmentach. Kości wystarczy do potwierdzenia tożsamości. Koroner

będzie zadowolony.

Było późne popołudnie czwartku 2 czerwca 1994 roku. Kiedy zasychał klej, mój

umysł miał czas na chwilę beztroski. Pukanie w drzwi, które miało wyrwać mnie z

zamyślenia, zmienić kurs mojego życia i rozumienie granic ludzkiej niegodziwości,

miało nadejść dopiero za dziesięć minut. Z przyjemnością przyglądałam się rzece

Świętego Wawrzyńca - ten widok był jedyną zaletą mojego ciasnego, zagraconego

gabinetu. Obraz wody, szczególnie płynącej rytmicznie, zawsze mnie jakoś ożywiał.

Nie dawał zapomnieć o Złotym Stawie. I jestem pewna, że Freud miałby tu coś do

powiedzenia.

Myślami byłam już w zbliżającym się weekendzie. Rozważałam wycieczkę do

Quebec City, ale nie miałam jasnych planów. Myślałam o zobaczeniu Plains of

Abraham, o jedzeniu małż i naleśników, o kupowaniu błyskotek od ulicznych

sprzedawców. Taka wycieczka-ucieczka. Spędziłam w Montrealu rok, pracując jako

antropolog sądowy dla całej prowincji, a do tej pory jeszcze tam nie byłam, więc taka

wycieczka to był chyba dobry pomysł. Potrzebne mi było parę dni bez szkieletów,

rozkładających się ciał czy nieboszczyków świeżo wydobytych z rzeki.

Pomysły zawsze przychodziły mi łatwo, gorzej z wprowadzaniem ich w życie.

Przeważnie pozwalam rzeczom toczyć się ich własnym torem. Może to sposób na to,

żeby nie zbzikować w pracy. Jestem niezbyt zorganizowana w życiu prywatnym, ale

obsesyjna, jeśli chodzi o pracę.

Wiedziałam, że tam stoi, nim zdążył zapukać. Chociaż jak na człowieka takiej

postury, poruszał się cicho, nieodmiennie zdradzał go zapach starego tytoniu

fajkowego. Pierre LaManche był dyrektorem Laboratoire de Medecine Legale już od

prawie dwudziestu lat. Nigdy nie przychodził do mojego gabinetu w celach

towarzyskich, podejrzewałam więc, że nie przynosi najlepszych nowin. Delikatnie

zapukał w drzwi kostkami dłoni.

- Temperance? - Rymuje się z France. Nigdy nie używał zdrobnienia. Może po

prostu nie brzmiało to dobrze dla jego ucha. Może miał niemiłe wspomnienia z

Arizony. Tylko on nie zwracał się do mnie per Tempe.

- Oui ? - Po miesiącach spędzonych tutaj było to już automatyczne. Przyjeżdżałam

do Montrealu uważając, że mówię biegle po francusku, ale nie wzięłam pod uwagę Le

Franęais Quebecois . Uczyłam się, ale powoli.

- Właśnie telefonowano do mnie. - Spojrzał na różowy świstek papieru trzymany

w ręku.

Wszystko w jego twarzy układało się pionowo, zmarszczki i bruzdy o różnej

głębokości biegły równolegle do długiego, prostego nosa i uszu. Wyglądał zupełnie jak

basset. Była to twarz, która już w młodości musiała wyglądać na starą, a czas tylko

czynił rysy twarzy wyraźniejszymi. Nie mogłam odgadnąć, ile ma lat.

- Dwóch pracowników Hydro-Quebec znalazło dzisiaj jakieś kości. - Przyglądał się

mojej twarzy, na której na próżno by szukać oznak zadowolenia. Przeniósł wzrok z

powrotem na różowy świstek. - Są blisko miejsca, gdzie zeszłego lata znaleziono

dawne groby - ciągnął swoim formalnym, poprawnym francuskim. Nigdy nie

słyszałam, by używał skróconych form. Albo slangu czy policyjnego żargonu. - Byłaś

tam. Pewnie to ciąg dalszy tego samego. Muszę wysłać tam kogoś, kto stwierdzi, że to

rzeczywiście nie jest sprawa dla koronera.

Kiedy podniósł wzrok znad papierka, zmiana kąta padania światła sprawiła, że

żłobiące jego twarz bruzdy i zmarszczki wydawały się pogłębiać, wchłaniając światło

popołudniowego słońca tak, jak czarna dziura wchłania materię. Na jego twarzy

zagościł blady uśmiech, przesuwając cztery bruzdy w górę twarzy.

- Myśli pan, że to znalezisko archeologiczne? - Starałam się wymigać. Wyprawy w

teren z pewnością nie było w moich niezupełnie sprecyzowanych planach. Żeby

wyjechać następnego dnia, musiałam odebrać rzeczy z pralni chemicznej, zrobić

pranie, wstąpić do apteki, spakować się, zmienić olej w samochodzie i wytłumaczyć

Winstonowi, dozorcy budynku, w którym mieszkałam, jak ma się opiekować moim

kotem.

Pokiwał tylko głową.

- Okej.- Wcale nie było okej.

Wręczył mi karteczkę.

- Chcesz, żeby zawiózł cię tam radiowóz?

Popatrzyłam na niego, starając się zawrzeć w moim spojrzeniu niechęć i

niezadowolenie.

- Nie, dzisiaj jestem samochodem. - Przeczytałam adres. Blisko domu. - Znajdę to

miejsce.

Oddalił się równie cicho, jak się zjawił. Pierre LaManche preferował gumowe

podeszwy, a kieszenie miał zawsze puste, żeby nic w nich nie brzęczało czy szeleściło.

Tak, jak z krokodylem w rzece, o jego pojawieniu i oddaleniu się nie ostrzegały żadne

dźwięki. Niektórym pracownikom działało to na nerwy.

Włożyłam do płóciennej torby kombinezon i parę gumiaków, łudząc się, że nie

będą mi potrzebne, po czym wzięłam laptopa, aktówkę i zdobiony haftami worek,

który w tym sezonie pełnił funkcję torby. Obiecywałam sobie, że nie wrócę tu przed

poniedziałkiem, ale natarczywy glos w mojej głowie przekonywał, że będzie inaczej.

Kiedy w Montrealu nadchodzi lato, zjawia się z impetem dorównującym tancerce

rumby: całej w falbankach i jaskrawej bawełnie z migającymi udami i lśniącą od potu

skórą. Ta bezwstydna zabawa zaczyna się w czerwcu i trwa do września.

Wszyscy z radością witają tę porę roku i traktują ją z pewną nabożnością. Życie

toczy się na ulicach. Po długiej, surowej zimie pojawiają się na nich kafejki,

rowerzyści i rolkowcy walczą ze sobą o miejsce na ścieżkach rowerowych, jest

mnóstwo festiwali na świeżym powietrzu, a ludzie kłębią się na chodnikach.

Lato spędza się tu zupełnie inaczej, niż w moim rodzinnym stanie Północnej

Karolinie, gdzie w czasie letnich miesięcy ludzie leniwie wylegują się na leżakach,

spędzają czas na tarasach w swoich podmiejskich domach albo w mieście, a bez

kalendarza trudno się tam połapać, jaka jest pora roku.

Bardziej od surowej zimy zaskoczył mnie ten wybuch wiosny podczas pierwszego

roku spędzonego na północy i odpędził ode mnie tęsknotę, która nie opuszczała mnie

podczas długiej, zimnej i ciemnej zimy.

Takie myśli przychodziły mi do głowy, kiedy przejeżdżałam pod mostem Jacques-

Cartier i skręcałam na zachód w Yiger. Minęłam browar Molson, który rozciągał się

wzdłuż rzeki po mojej lewej stronie, po czym wieżę biurowca Radio-Canada, myśląc o

ludziach w niej uwięzionych: rezydentach przemysłowych pasiek, którzy na pewno

podobnie jak ja marzyli o wyrwaniu się stąd. Wyobraziłam sobie, jak zza szklanych

prostokątów obserwują światło słoneczne, tęskniąc do jachtów, rowerów i tenisówek i

spoglądają na zegarki, czując atmosferę czerwca.

Odkręciłam szybę i włączyłam radio.

- Aujourd'hui je vois la vie avec les yeux du coeur . - Odruchowo tłumaczyłam w

myślach: “Dzisiaj patrzę na życie oczyma mego serca". To śpiewał Gerry Boulet.

Dobrze go pamiętałam: energiczny mężczyzna z czarnymi oczyma i kosmykami

włosów okalającymi jego twarz, kochający swą muzykę ponad wszystko, zmarły w

wieku czterdziestu czterech lat.

Stare groby nasunęły się same. Każdy antropolog sądowy zajmuje się takimi

przypadkami. Starymi kośćmi wygrzebanymi z ziemi przez psy, wykopanymi przez

budowniczych, wymytymi po wiosennych powodziach czy znalezionymi przez

grabarzy. Biuro koronera sprawuje kontrolę nad śmiercią w prowincji Quebec. Jeśli

umrzesz w niewłaściwy sposób, bez opieki lekarza, nie w łóżku, to koroner chce

wiedzieć, dlaczego. Jeśli twoja śmierć może za sobą pociągnąć inne ofiary, koroner

chce to także wiedzieć. Koroner żąda wyjaśnień w przypadku gwałtownej,

niespodziewanej bądź przedwczesnej śmierci. Ale osoby nie żyjące od dawna go nie

interesują. Chociaż ich śmierć mogła wołać o pomstę do nieba albo zwiastować

nadchodzącą epidemię, ich głosy ucichły na zbyt długo. Takie znaleziska przekazuje

się archeologom. Teraz też się na to zanosi. Niestety.

Jechałam slalomem przez zatłoczone centrum miasta i już po piętnastu minutach

dotarłam pod adres, który podał mi LaManche. Le Grand Seminaire. Będąc resztką

rozległych posiadłości Kościoła katolickiego, Le Grand Seminaire zajmuje spory

kawałek ziemi w sercu Montrealu. Centre-ville. Centrum. Niedaleko do mnie. Mała,

miejska twierdza pozostaje zieloną wyspą w morzu betonowych drapaczy chmur i jest

niemym świadectwem minionej potęgi tej instytucji. Kamienne mury i liczne baszty

otaczają ponure, szare zamki, zadbane trawniki i zdziczałe już nie zabudowane

działki.

W czasach świetności kościoła tysiące rodzin przysyłało tu swoich synów, aby stali

się księżmi. Ciągle jeszcze tutaj napływają, ale teraz jest ich niewielu. Większe

budynki są teraz wynajmowane, a miejscowa szkoła i instytucje nieco się zeświecczyły

- w programach nauczania internet i faks zajęły miejsce świętych ksiąg i dysput

teologicznych. Może to dobra metafora współczesnego społeczeństwa. Jesteśmy zbyt

zajęci komunikowaniem się ze sobą, żeby jeszcze się zajmować wszechmocnym

architektem.

Zatrzymałam się w uliczce naprzeciw terenów seminarium i spojrzałam na

wschód, na tereny leżące wzdłuż Sherbrooke, w kierunku budynków wynajmowanych

teraz przez Le College de Montreal. Nie zauważyłam nic nietypowego. Wystawiłam

łokieć za okno i spojrzałam w drugą stronę. Zakurzony, gorący metal oparzył mi skórę

po wewnętrznej stronie ramienia. Cofnęłam więc szybko rękę, jak krab, którego

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: