notatkix.pdf

MITOLOGIA W SZTUCE

Religia wyrasta z Kultu Matki Ziemi:

Bogowie

Uranos i Gaja

Demeter

Postać siedząca z wężem lub pochodnią

Hera

Małżonka Zausa; z pawiem

Zaus

Potęga uniwersalna, symbol jednego boga kosmosu

Posejdon

Trójząb, wóz zaprzężony w węże wodne

Hades

Brak rozbudowanej ikonografii, pojawia się rzadko

Atena

Wojowniczka, bogini mądrości i wojny; włócznia, tarcza,

hełm koryncki; opiekunka herosów, patronka sztuk i filozofii

Artemida

Bogini łowów; łuk, strzała, zwierze

Apollo

Bóg muzyki i poezji, wróżbiarstwa

Dionizos

Bóg winnej latorośli i mistycznego szału

Niobe

Afrodyta

Ares

Hefajstos

Skarbnica tematów narracyjnych; kształtuje ikonografię; duża swoboda artystów; możliwość studium aktu; możliwość

ukazania kryptopornografii

Renesans :

Quattrocento XV : treści podniosłe: historyczne i heroiczne, mitologia ma wzruszać i pouczać; storia : nowy gatunek,

Florencja, tematyka mitologiczna, z antycznej poezji i historii

· Botticelli – Narodziny Wenus , Primavera ,

Quinquecento XVI : nacisk na heroiczne czyny

Szkoła wenecka: przepych i kolor, studium aktu, sceny radości życia, lubieżność

· Giorgione- antyczne tematy we współczesnym kostiumie(Wenus), odejście od patetyzmu, tematy lekkie

· Tycjan – Venus z Urbino

· Tintoretto –bardzo bogate kompozycje mitologiczne

· Corregio – antycypuje barok, obrazy suunsealistyczne

Renesans północny: odheroizowanie, współczesne stroje

· Cranach – Wenus

· Bruegel – Upadek Ikara

Francja: dwór Franciszka I, dekoracje pałacu, motyw Diany- łowczyni, sensualne akty

Barok XVII: Flandria, Holandia

· Rubens: duży nacisk na erotyzm i dwuznaczność, wyuzdanie

Rembrandt: motyw Danae, portrety stylizowane na mitologię, typ włoskich storii,

mitologia jako alegoria

malarstwo gabinetowe: frywolne tematy, afirmacja życia, tytuł jako pretekst do sceny rodzajowej

(Chłopskie bachanalia- Simon de Vas); ukazanie przywar

Francja:

· Nicolas Poussin – patetyzm, pierwszy klasycysta

Rokoko : mitologia pretekstem do ukazania pulchnej, różowej nagości w otoczeniu amorków

· Boucher – akty dam dworu, mitologiczne tytuły ( Toaleta Wenus )

Klasycyzm : tematy monumentalne, historyczne, podniosłe, wzory cnót

· JL David

· Antoni Brodowski –szlachetność, tragedia ludzka

Romantyzm : tematyka orientalna, legendy regionalne, mitologie regionalne, mitologia rzadko

Goya – Saturn pożerający własne dzieci

Akademizm : nacisk na brutalność, mitologia rzadko

· Henryk Siemiradzki

Po połowie XIX : indywidualne wykorzystanie mitologii

BIBLIA W SZTUCE

Septuaginta: pierwszy grecki przekład Biblii żydowskiej

Tora: 5 ksiąg po hebrajsku, spisane wg tradycji Mojżesza; przymierze Boga z ludem Izraela, kształtowanie się narodu; księga

Rodzaju na początku

Wulgata: przekład Biblii na łacinę; św. Hieronim (V-VI); 1546 – sobór trydencki – oficjalny przekład

1. Przedstawienia ze Starego Testamentu: źródło wątków fabularnych, tematy lekkie, niewiele wojen, początkowo

motyw zbawienia (wczesnochrześcijańska), raczej wątki kobiece – czasy nowożytne; od późnego renesansu:

alegorie

a. Genezis: stworzenie świata i Adama, grzech pierworodny, wygnanie z Raju, historia Noego, wieża Babel,

Abraham + Izaak, dzieje Jakuba, historia Józefa

b. Księga wyjścia i kapłańska: Mojżesz

c. Księga sędziów: Samson

d. I i II księga Samuela: Dawid (Dawid i Goliat, gniew Saula)

e. Księga Królewska: sąd Salomona

f. Księga Judyty: Judyta i Holofenes (scena mordu, lub Judyta z głową)

g. Księga Estery: życie dworskie króla Kserksesa

h. Księga Tobiasza: Tobiasz i Anioł (Malczewski)

i. Księga Hioba: cierpienie Hioba

j. Księga Daniela: uczta u Baltazara, Daniel w jaskini lwów

k. Opowieść o cnotliwej Zuzannie: alegoria wstydliwości, później do ukazania aktu, adoracji przez

mężczyznę; Rubens – akt starców

2. Przedstawienia z Nowego Testamentu

a. Dzieciństwo Marii: Narodzenie, zaślubiny, Maria w świątyni (od późnego śred.)

b. Dzieciństwo Chrystusa:

i. Inkarnacja (wcielenie): strefowe lub pasowe- zwiastowanie, nawiedzenie św. Elżbiety, Boże

Narodzenie (od późnego śred – adoracja dzieciątka)

ii. Epifania (objawienie): pokłon trzech króli, ofiarowanie w świątyni, ucieczka do Egiptu, czasem

rzeź niewiniątek (mal. Niderlandzkie)

c. Historia Jana Chrzciciela: Chrzest Chrystusa, głowa Jana na misie, uczta u Heroda, taniec Salome

d. Działalność publiczna Chrystusa: grosz czynszowy, wskrzeszenie Łazarza, powołanie Mateusza, wesele w

Kanie

e. Przypowieści: powrót syna marnotrawnego, Miłosierny samarytanin, przemienienie na górze Tabor

f. Pasja: ostatnia wieczerza lub wjazd do Jerozolimy, modlitwa w ogrojcu, ecce homo (Jezus przed

Piłatem), biczowanie (śred- przy kolumnie), podniesienie krzyża (śred – brak), ukrzyżowanie

(historyczne – na symbolicznej górze, po bokach łotrzy, liturgiczne – po bokach Maria i Jan Ewangelista,

symboliczne – pojedynczy krucyfiks), zdjęcie z krzyża, opłakiwanie (pieta), złożenie do grobu,

zmartwychwstanie, wieczerza w Emaus, wniebowstąpienie

g. Dzieje apostolskie: nawrócenie Szawła, ukrzyżowanie św. Piotra

h. Apokalipsa: sąd ostateczny, jeźdźcy apokalipsy, adoracja baranka mistycznego

3. Przedstawienia oparte na apokryfach

a. Przedstawienia Marii oparte głównie na apokryfach: zaśnięcie, wniebowzięcie, koronacja Marii

4. Sceny hagiograficzne

5. Przedstawienia o charakterze dewocyjnym

PORTRET

Starożytność; potem od końca średniowiecza

portret

reprezentacyjny

portret

niereprezentacyjny

portret

niereprezentacyjny

autoportret

portret pośmiertny

portret

alegoryzowany

portret

alegoryzowany

dworski

mieszczański

historyzowany

trumienny

sentymentalny

sarmacki

zbiorowy

oficjalny

kameralny

idealizowany

asystencyjny

koronacyjny

Portret:

Wizerunek głowy

Popiersie

Półpostać

· Całopostaciowy – en piet

· Profil

· En face – frontalny

· En trois Quatrem

en piet

Typ reprezentacyjny : atrybuty, może być w wersji konnej

: atrybuty, może być w wersji konnej

August – jako pierwszy;

Dworski: manifestacja przez monumentalną pozę, paradny strój

· Portret koronacyjny: strój, insygnia

· Portret sarmacki, tylko w Polsce

manifestacja przez monumentalną pozę, paradny strój

strój, insygnia

, tylko w Polsce

Portret niereprezentacyjny – kameralny

Malarstwo niderlandzkie,

· Portret mieszczański (pojedynczy i zbiorowy)

kameralny : skromnie ujęty, często na ciemnym tle, uwydatnienie cech ps

: skromnie ujęty, często na ciemnym tle, uwydatnienie cech psychologicznych, gł.

(pojedynczy i zbiorowy)

Portret niereprezentacyjny – zbiorowy : grupy społeczne, malarstwo niderlandzkie

: grupy społeczne, malarstwo niderlandzkie

Autoportret : przed połową XV w.

Durer: sacra facis

Wersje historyzowane, jako bohat

Wersje historyzowane, jako bohaterowie biblijni

Historyczne portrety alegoryzowane

· Rubens: tematyka biblijna, stroje antyczne, pejzaże

· Portret sentymentalny: od XVII i potem w XIX

Rubens: tematyka biblijna, stroje antyczne, pejzaże

: od XVII i potem w XIX

Portrety pośmiertne : od starożytności

Portret trumienny: demokracja szlachecka

: demokracja szlachecka

Portrety idealizowane : słynne wyobrażenia osób historycznych (filozofowie, władcy)

· Cykle praskie, poczet królów Matejki

Portret asystencyjny : donatorzy klęczący przed osobami świętymi; profil, potem ¾

Studium fizjonomiczne to nie portret!

Starożytny Egipt: kubizm, wyciszone emocje, typ oficjalnego portretu, kształtuje się kanon

· Średnie państwo: portret pesymistyczny (Sezostris III), tzw. Sfinks portretowy

· Nowe państwo: okres amarneński: najwyższy poziom: Echnaton- realizm

· Chefren - kanon, Dżesser

Starożytna Grecja: idealizacja ale na podstawie wizerunku modela;

Kresillas– portrecista Peryklesa; Perykles w Chełmie korynckim

Lizyp – Aleksander Wielki; kanon, pierwszy pomnik konny (później dopiero Marek Aureliusz)

Starożytny Rzym: kopie grecke;

· Portret całopostaciowy: statua loricata (w zbroi), statua togata (w todze), statua togata + portret werystyczny w

rękach

· Nagrobny portret werystyczny do widoku publicznego

· Porter oficjalny cesarzy: obserwacja modela + dostojeństwo, siła, idealizacja

· Portret fizjonomiczny idealizowany: w obrębie portretu oficjalnego

· Pontifex Maximus – najwyższy kapłan – Oktawian August, na wzór portetów Aleksandra Wielkiego

· Od Tyberiusza: weryzm, zerwanie z idealizacją, porzucenie zasady bezczasowej młodości

· Od Hadriana: portret alegoryzowany

Portret nagrobny: apogeum ok. 1100, Filip Piękny, St Denis

· Dojrzałe średniowiecze: pierwsze samodzielne portrety; portret władcy,

Malarstwo niderlandzkie: ciemne, neutralne tło, popiersia kameralne, wprowadzenie architektury,

Portret mieszczański: Małżeństwo Arnolfinich

Autoportret: Jan van Eyck (mężczyzna w czerwonym turbanie)

· Portret członków rodziny: portret małżonki van Eycka

· Portret asystencyjny: hiperrealizm

Malarstwo italskie: ok. 1400

· Epitafia

Renesans włoski, Quattrocento : ujęcie profilowe – odwołanie do monet starożytnych, na tle pejzaży z lotu ptaka

· Botticelli: portret mężczyzny z medalem (1470) – zrywa z profilem, półpostać ¾

· Leonardo da Vinci: Mona Lisa

Szkoła wenecka: postacie z dworu, portret kameralny patrycjatu miejskiego

Cinquecento : maalarstwo dla mecenatu, portret reprezentacyjny

· Tycjan – Karol V – portret konny, heroizacja; Paweł III papież

· Rafael – Juliusz II

Durer, autoportret

· Cranach: główny portrecista reformacji; neutralne tło, weryzm, zimne barwy, portret reprezentacyjny; Marcin

Luter

Hans Holbein: portret Henryka VIII, drobiazgowość, realistyczność, nacisk na wnętrza i stroje

Manieryzm:

Średniowiecze : umowne wizerunki, typ asystencyjny, portret nie występuje samodzielnie

Renesans północny :

Szkoła z Fontainebleau: półpostacie, kostium mitologiczny, chłodna tonacja

· Arcimboldo: u Rudolfa II, portrety z martwej natury, dbałość o szczegóły

Barok : rozkwit portretu reprezentacyjnego w typie alegorycznym i rozwój kameralnego; malarze na dworach

· Velazquez: Habsburgowie, portrety dorosłych i dzieci ! w typie reprezentacyjnym

· Rubens: Maria Medycejska

Rozwój portretów kameralnych: gł. Szkoła północna

Autoportret

· Portrety całych grup społecznych: Rembrandt – wymarsz strzelców

Rokoko :

· Portrety buduarowe: roznegliżowane panie w pościeli, damy w ogrodzie

· Portret sentymentalny: na tle pejzażu, strój antyczny, głównie szkoła angielska

· Portret angielski: rozbudowana gama osób portretowanych

· Boucher, Fragounard

Klasycyzm :

· stylistyka monymentalna: damy na tle pejzażu, elementy antyczne, szkoła angielska

· JL David: zimne, dużo elementów antycznych, postaci na krzesłach

· Styl empire (odmiana klasycyzmu we Francji – Rzym, Grecja, Egipt)

Romantyzm : głębokie studium psychologiczne, ekspresja

Delacroix

Biedermeier: schyłek romantyzmu w Niemczech, sztuczne pozy

Nowoczesność : oddanie chwilowości, studium psychologiczne, deformacja, ekspresja, oddanie dramaturgii

PORTRET W SZTUCE POLSKIEJ

Średniowiecze : brak realizmu, definiowanie pozycji społecznych, ogólna charakterystyka postaci

Nagrobki, epitafia, malowidła fundatorów – typ asystencyjny i nagrobny

Nagrobek Henryka Probusa: przedstawienie typu, wizerunku

Późnogotyckie nagrobki Wita Stwosza: pojawiają się cechy indywidualne

Renesans : pierwsze samodzielne przedstawienia członków dworu królewskiego

· Nagrobek Zygmunta Starego (Berecci, Padovano) – pierwszy samodzielny portret

· Portret reprezentacyjny: skupienie się na twarzy i dłoniach, oczy nieruchome, utkwione w widzu, ubiór dostojny

ale nie uroczysty, brak herbów i insygniów, ciemne neutralne tło (Portret Stefana Batorego)

· Portret królewski: reprezentacja, majestat, brak atrybutów, kostiumologia

· Typ oficjalny: głównie dwór królewski – Anna Jagiellonka

· Pojawienie się galerii portretowych, głównie biskupich

· Portret mieszczański: bardzo rzadko

· Brak portretów humanistycznych

Barok : rozkwit malarstwa portretowego- szlachta, magnateria, rodziny królewski

· Od ok. 1600 znacząca przemiana: dopasowanie modela do typu osobowości/ modnego wzorca; przedstawienie

stroju, gestu, cech fizycznych; mentalność podporządkowana wzorcom

Portret sarmacki: kontakty z bliskim wschodem: strój, tkaniny, klejnoty, broń; typ wydłużonej twarzy, podgolona

czupryna, długie zwisające wąsy, wyraźne łuki brwiowe; grube brzuchy, bogate stroje, występuje do końca XVIII

wieku w opozycji do obcych typów portretowych (Zygmunt III Waza); I ćw VII – rozkwit,, potem podupada, wraca

do łask w czasach saskich

Portrety trumienne: olej na blasze cynkowej (bez gruntu); 6-cio bok; na trumnie, po pogrzebie- ściany kościołów;

bezpretensjonalizm, realizm (czasem nawet drastyczny), dramatyzm, ekspresja; typ sarmacki – wąsaci szlachcice;

masowa twórczość anonimowa

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: