Wstrzyknięcia domięśniowe
Samodzielna Pracownia Propedeutyki Nauk Pielęgniarskich PAM
Istota i cel
Podanie leku do tkanki mięśniowej w celu szybkiego zadziałania.
Drogą wstrzyknięć domięśniowych można podawać roztwory wodne, oleiste i zawiesiny w objętości do 10 ml. Duże ilości leków lub szybkie ich podawanie może powodować uszkodzenia tkanki mięśniowej (rozerwanie). Leki podawane tą drogą wchłaniają się w ciągu 10-15 min.
Wskazania do wstrzyknięć domięśniowych
Ø Niemożność przyjęcia leku doustnie przez pacjenta
Ø Konieczność szybkiego zadziałania leku
Ø Postać leku
Ø Podanie np. antybiotyków, witamin, leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych.
Przeciwwskazania do podania leków domięśniowo
Ø Stan zapalny, ropny w miejscu wstrzyknięcia
Ø Zmiana patologiczna na skórze, np. wysypka
Ø Zwłóknienie w tkance mięśniowej
Ø Skłonność do krwawień lub leczenie środkami przeciwzakrzepowymi
Ø Podejrzenie zawału serca (ze względu na ewentualne leczenie fibrynolityczne)
Ø Wstrząs
Powikłania i zagrożenia wstrzyknięć domięśniowych
Ø Ropień poiniekcyjny
Ø Miejscowa reakcja alergiczna na podany lek
Ø Jałowa martwica mięśni, zwłaszcza przy stosowaniu kortykosterydów
Ø Zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej, zanik tkanki podskórnej, upośledzone wchłanianie, bolesność wskutek częstych wstrzyknięć w to samo miejsce
Ø Szybsze wchłanianie i działanie leku wskutek podania go do naczynia krwionośnego
Ø Krwiak podskórny wskutek przekłucia naczynia krwionośnego
Ø Podanie leku oleistego do naczynia krwionośnego, co wiąże się z niebezpieczeństwem zatoru tłuszczowego
Ø Podanie leku w postaci kryształków lub zawiesiny do naczynia krwionośnego, co wiąże się z niebezpieczeństwem wstrząsu anafilaktycznego, zespołu Hoigne’a lub zespołu Nicolau
Ø Podanie leku do tkanki tłuszczowej, co powoduje zbyt długie wchłanianie leku → martwica i jałowy naciek
Ø Uszkodzenie nerwu kulszowego
Miejsca wkłucia
Ø Iniekcje domięśniowe wykonuje się w mięsień o dużej masie, w bezpiecznej odległości od dużych pni nerwowych i naczyniowych. Najczęściej jest to:
q górna zewnętrzna część mięśnia pośladkowego wielkiego (okolica pośladkowa tylna),
q mięsień czworogłowy uda (środkowa, zewnętrzna część uda),
q mięsień naramienny i dwugłowy ramienia (2-3 cm poniżej wyrostka barkowego, tutaj podaje się małe objętości leku),
q udowej a wyniosłością grzebienia okolica pośladkowa przednia (między kolcem biodrowym przednim górnym, krętarzem większym kości biodrowego).
Metoda brzuszno – pośladkowa wg von Hochstettera
> Pacjent leży rozluźniony w ułożeniu na boku lub na plecach z lekko ugiętymi kolanami
> Położyć opuszkę lewego palca wskazującego na prawy przedni górny kolec biodrowy
> Odsunąć palec środkowy tej samej ręki wzdłuż grzebienia kości biodrowej ku tyłowi, aż palce będą maksymalnie rozsunięte
> Następnie przesunąć rękę tak, aby kłąb leżał na krętarzu większym (palec środkowy leży teraz kilka centymetrów poniżej grzebienia kości biodrowej)
> Wkłucia dokonuje się w dolnej jednej trzeciej trójkąta utworzonego przez palce wskazujący i środkowy
Ustalenie miejsca wkłucia wstrzyknięcia domięśniowego — okolica pośladkowa przednia
Wstrzyknięcie domięśniowe w mięsień pośladkowy średni
Miejsce wkłucia wg Hochstettera
Metoda wg Sachtlebena
> Jeśli stoimy przed pacjentem, palec wskazujący kładziemy na grzebieniu kości biodrowej w taki sposób, żeby kolec biodrowy przedni górny leżał w „C” utworzonym przez palec wskazujący i kciuk. Miejsce wkłucia znajduje się na linii między środkowym stawem palca wskazującego i krętarzem większym poniżej grzebienia kości biodrowej na szerokość:
> 1 palca (ok. 2,5 cm) u dzieci o wzroście do 0,75 cm
> 2 palców (ok. 5 cm) u dzieci o wzroście do 1,25 m
> 3 palców (ok. 7,5 cm) u dorosłych
Metoda kwadrantów
Ø Pacjent leży rozluźniony na brzuchu z palcami stóp skierowanymi ku sobie lub na boku; kończyna dolna jest wyprostowana, górna jest zgięta
Ø Od grzebienia kości biodrowej prowadzimy pionową linię przez środek pośladka
Ø Drugą linię – linię poziomą prowadzimy od końca szpary pośladkowej do kolca biodrowego przedniego górnego
Ø W ten sposób powstały 4 kwadranty
Ø Górny zewnętrzny kwadrant należy podzielić dwoma przekątnymi, a miejsce ich przecięcia to miejsce wkłucia
Wstrzyknięcie domięśniowe — okolica pośladkowa tylna
Miejsca domięśniowego podania leku
A - ułożenie chorego przy wstrzyknięciu w tylnej okolicy pośladkowej,
B - schemat przedstawiający anatomię okolicy pośladkowej tylnej, sposób ustalenia prawidłowego miejsca wstrzyknięcia; duża kropka oznacza miejsce wstrzyknięcia,
C - umiejscowienie wykonania wstrzyknięcia w okolicy brzuszno-pośladkowej prawej,
D - ustalenie miejsca wykonania wstrzyknięcia w okolicy brzuszno-pośladkowej lewej,
Wstrzyknięcie w ramię
Ø Chory leży lub siedzi
Ø Ramię powinno być rozluźnione
Ø Wstrzyknięcia dokonuje się w mięsień naramienny po zewnętrznej stronie ramienia (ramie nie powinno być skręcone)
Ø Miejsce wkłucia wyznaczamy 2 – 3 palce poniżej wyrostka barkowego łopatki
Ø Wstrzyknięcia w mięsień naramienny powinny być wykonywane WYJĄTKOWO!
Wstrzyknięcia domięśniowe w mięsień naramienny
E, F - ustalenie granic okolicy, w której można wykonać wstrzyknięcie w obrębie głowy bocznej m. czworogłowego uda, w którą można wykonać wstrzyknięcie,
G - miejsce wstrzyknięcia wykonywanego do m. naramiennego znajduje się o 2-3 palce poniżej wyrostka barkowego,
H - dokładne umiejscowienie wstrzyknięcia do m. naramiennego (wg Dison).
Wstrzyknięcie w udo
Ø Jedną rękę kładziemy na szerokość dłoni poniżej krętarza większego,
Ø Drugą kładziemy na szerokość dłoni powyżej rzepki
Ø Odwiedzione kciuki wyznaczają linię pomiędzy nimi
Ø Wstrzyknięcia dokonuje się w środkowej jednej trzeciej linii po zewnętrznej stronie uda.
Wstrzyknięcie domięśniowe w mięsień czworogłowy uda
Przygotowanie pacjenta
Ø Poinformowanie o istocie i celu zabiegu
Ø Określenie miejsca podania leku i sposobu ułożenia w zależności od miejsca podania
Ø Uzyskanie informacji dotyczących tolerancji leku, odczynów polekowych itp.
Ø Położyć pacjenta na łóżku lub kozetce
Ø Przestrzegać intymności
Przygotowanie sprzętu
Ø Lek zgodny ze zleceniem lekarza
Ø Jałowa strzykawka (pojemność dostosowana do objętości leku)
Ø Dwie jałowe igły
Ø Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia, np. 70% alkohol etylowy
Ø Waciki, gaziki
Ø Miska nerkowata
Ø Rękawiczki
Ø Pojemnik na zużyte igły do wstrzyknięć
Ø Pojemnik na odpadki
Ø Pilniki
Sposób wykonania. Algorytm
Ø Sprawdź zlecenie.
Ø Umyj ręce.
Ø Przygotuj pacjenta.
Ø Przygotuj sprzęt.
Ø Nałóż rękawiczki.
Ø Wyjmij strzykawkę z opakowania. Nie zainfekuj nasadki.
Ø Nałóż na strzykawkę igłę do nabrania leku i pozostaw na niej plastykową osłonkę.
Ø Oblicz ilość leku odpowiadającą zleconej dawce. Sprawdź lek: nazwę, dawkę, drogę podania, termin ważności.
Ø Zdezynfekuj korek fiolki lub szyjkę ampułki i odłam ją.
Ø Zdejmij osłonkę z igły i nabierz lek do strzykawki.
Ø Zmień igłę do wkłucia, pozostaw na niej plastykową osłonkę.
Ø Odłóż strzykawkę na tacę.
Ø Przygotuj dwa waciki nasączone 70% alkoholem etylowym.
Ø Ułóż wygodnie pacjenta.
Ø Wybierz miejsce wkłucia. Obejrzyj je i zbadaj palpacyjnie
Ø Usuń powietrze ze strzykawki.
Ø W jednej ręce trzymaj strzykawkę, a drugą zdezynfekuj miejsce wkłucia.
Ø Odczekaj 60 sekund.
Ø Napnij skórę zaplanowanego miejsca wkłucia.
Ø Uprzedź pacjenta o momencie wkłucia.
Ø Wprowadź zdecydowanym ruchem ¾ długości igły do tkanek pod kątem 90°.
Ø Wykonaj aspirację w celu wykluczenia podania leku do naczynia krwionośnego — odciągnij tłok lub odłącz strzykawkę od nasady igły; pojawienie się krwi w strzykawce lub nasadce igły świadczy o wprowadzeniu igły do naczynia krwionośnego.
Ø Wywieraj jednakowy ucisk na tłok, wprowadzając lek do tkanek. Pamiętaj o utrzymywaniu kontaktu z pacjentem, obserwuj stan pacjenta.
Ø Usuń igłę z tkanki szybkim ruchem.
Ø Lekko Uciśnij miejsce wkłucia wacikiem.
Ø...
grechuta1