i WIECH SZAFA GRA ilusiroiuat JERZY ZARUBA Sp�dzielnia CZYT E LNIKa Redaktor: Mieczys�aw Otto Redaktor techniczny: Barbara Kili�ska Korektor: Bo�enna Maresz S W. �Czytelnik,". Warszawa 1955. Wydanie I Nak�ad 50 116 egz. Ark. wyd. 14,75. Ark. druk. 25,25. Papier druk., mat. 82 X 104, Jcl. V, 60 g. Oddano do sk�adania 5.1.55. Podpisano do druku 3O.V.5S. Drufc uko�czono u> czerwcu 19^5 r. Zak�ady Graficzne �Dom S�owa. Polskiego" w Warszawie. Zam. nr 83!A. B-6-54676. Cena el 13.� Od autora W�a�ciwie wszelkie wst�py i �od autora' uwa�am za niepotrzebne. Nikt tego przecie� nie czyta z wyj�tkiem bidak�w korektor�w, A i ci rzadko. Musia�em jednak napisa� co� w tym rodzaju na wyra�ne �yczenie �Czytelnika" przez du�e C. � Ksi��ka ta stanowi dziesi�ty pa�ski tom, ukazuj�cy si� po wojnie, wychodzi w dziesi�ciolecie nowej rzeczywisto�ci, a wi�c trzeba by to jako� uczci�. A poza tym ten tytu�, �Szafa gra", te� warto by nieco uzasadni� � powiedzia� �Czytelnik". Przyznam si�, �e ten drugi argument nie trafi� mi specjalnie do przekonania. Nikt chyba nie we�mie niniejszego zbioru felieton�w z lat 1953 i 1954 za podr�cznik muzyczny w rodzaju jakiej� �Szko�y na fortepian dla pocz�tkuj�cych". Ka�dy warszawiak od razu b�dzie wiedzia�, �e �Szafa gra" � to znaczy, �e �wszystko w dech�". I to nie tylko warszawiak, to samo powie obywatel Krakowa czy Radomia. Twierdz�, �e powiedzonko to urodzi�o si� w latach osiemdziesi�tych zesz�ego stulecia we Lwowie, gdzie po knajpach sta�y graj�ce szafy, w kt�re rzuca�o si� dwadzie�cia halerzy. Je�eli �szafa gra�a", to znaczy�o, �e jest forsa, �e nam si� powodzi... Zaraz, zaraz, chwileczk�... Czy na pewno tylko we Lwowie? Sam pami�tam �szafegraj" w Cafe �Pod Wydatnym Biustem" na Woli, gdzie jeszcze w roku 1930 wrzuca�o si� star� dwudziestokopiejk�wk�, bo innej wa- luty �szafa" nie uznawa�a. A u ��lepego Leona" na Szmulowi�nie to �szafygraj" nie by�o, tylko co � telewizor?! A zreszt�, dobrze � je�li nawet przysz�a ta gadka spoza Warszawy � zosta�a przez ni� przyj�ta, kontr-asygnowana, zatwierdzona, puszczona w ruch i dot�d kursuje w zast�pstwie archaicznego ju� dzisiaj: �Klawo jest!" Jednym s�owem, ksi��ka nosi tytu� optymistyczny, bo cieszy si� wraz z autorem, �e jest ju� dziesi�ta, a wi�c � co rok, to prorok. Ze ma nak�ad taki, jakim przed wojn� mog�a si� poszczyci� tylko �Tr�dowata" albo �Liana. sierota z Rotenburga, czyli niewinna ofiara pi�knej sznicy". Czy dosy�, prosz� �Czytelnika"? � Tak? No to �wietnie, czyli �Szafa gra"! wr-- Szafa gra Wieczory artystyczne na zak�adach pracy to bardzo po�yteczna i przyjemna akcja. Przy czym trzeba wyja�ni�, �e nie odbywaj� si� one na dachach tych zak�ad�w, tylko w �rodku, nieraz w bardzo pi�knych �wietlicach. Dlaczego si� m�wi, �e �na zak�adach" � nie wtiadomol Ale tak si� m�wi. Sam bardzo ch�tnie 'bior� udzia� w takich wieczorach, jako recytator w�asnych utwor�w. Mani nawet sporo zwi�zanych z tym mi�ych wspomnie�. Niedawno w mieszanym literacko-koncertowym zespole by�em �na" pewnym �l�skim zak�adzie pracy. Przyjmowano nas bardzo przychylnie, a po koncercie jeden ze starszych widz�w, gor�co �cliskaj�c mi r�k�, rzek�: � Bardzo, bardzo dzi�kujemy! Ogromnie nam si� wszystko .podoba�o, no, wprost do zachwytu! �adnie pa�stwo grali, �piewali, ii te pana �humory" te� oblec�, nie mo�na powiedzie�. Jednern s�owem, koncert � m�wi�c po warszawski! � w deseczkie. Bo ja, panie szanowny, stary warszawiak, tylko jako spalony, teraz tu zamieszkuje. Faktycznie, odstawili pa�stwo robot� czysto, aku-ratnie, bez brak�w, marnego s�owa nlie da si� powiedzie�, mucha nie siada. Nie tak jak inne zespo�y, co tu bywaj�. Jak po ogie� wpadn�, odp�dzluj� na chybcika par� piosenek czy deklamacji okoliczno�ciowych i chodu. Spiesz� sie do innej �wietlicy. Na przyk�ad w zesz�em tygodniu byli tu jedne arty�ci, to tak sie splieszyli, �e jeden z nich, -w gruby, ma�y, w okularach, przedostatni� zwrotkie �Szumi� jod�y na g�r szczycie" �piewa� na schodach, a ostatni� ju� w samochodzie. Z ulicy �e�my go tylko s�yszeli, ale s�abo, bo okna zamkni�te. Nie tak jak pa�stwo. � No, starali�my si� da� pe�ny program � usprawiedliwiam si� skromnie, za�enowany tymi pochwa�ami. � Faktycznie, pe�ny, mo�e nawet ciut, ciut za d�ugi. Pod koniec publika zacz�a si� nawet troszkie urywa�. Ale tylko siedz�ca bli�ej drzwi. Zanikli�my p�niej na klucz, ale ze dwadzie�cia par� os�b zd��y�o jeszcze prysn��. W�r�d obustronnych serdeczno�ci rozstailismy si� z mi�ym eks-warszawiakiem. Ale w dwie godziny p�niej, w restauracji wojew�dzkiego miasta, gdzie jedli�my kolacj�, przypomnia�y mi si� jego s�owa. Wywo�ane to by�o faktem, �e s�siedni stolik zajmowa� w�a�nie �w �pospieszny" zesp�. Nawi�za�em rozmow� z kierownikiem i w delikatnych s�owach zwr�ci�em mu uwag� na niesolidny stosunek do tak wa�nego zadania. Spojrza� na mnie zdziwiony i �ywo zaprzeczy�: �� Nic podobnego, szafa gra! � Jak to szafa gra? � No, zwyczajnie. Wszystko jest w najlepszym porz�dku. Zadanie wykonane w terminie i na sto procent, chocia� z wielkim!i trudno�ciami. Ale si� pracuje. Odwalam cztery koncerty dziennie w p�torej godziny. � To chyba niemo�liwe! � Niech pan pos�ucha. Mam zesp� o�mioosobowy. Dziel� go na cztery cz�ci, po dwie osoby. Zaczynamy jednocze�nie w czterech �wietlicach. W jednej kole�anka Caproni ta�czy �Taniec z mieczami" Chaczaturiana i kolega Caruzo-Wysmyk �piewa �Samotnego harmonist�". W drugiej kolega Molski recytuje �Ojca zad�umionych" i �Grzybobranie", a Gromicz�wna interpretuje �U krynicy tri diewicy". Wolnicz z Gamajdziank� zaczynaj� w trzeciej �Pie�ni� doker�w" i �Sabin� Piesek przed 8 s�dem". Na czwartym zak�adzlie Szypu�a-Rw�cki zasuwa �Szumi� jod�y", a ja ich wszystkich robi� na szaro �Wio konikiem". Potem � szufladki. Taks�wki czekaj�. Cha-czaturian przeskakuje z �Samotnym harmonist�" na miejsce �Sabiny Piesek", �Ojciec zad�umionych" zabiera �Tri diewicy" i zapycha z nimi tam, gdzie �Szumi� jod�y". �Jod�y" z �Konikiem" � gazu i wio na miejsce Chaczaturiana. Szafa gra! � Ale czasem si� podobno zacina. � Bardzo rzadko. � No, a wtedy z t� ari� z �Halki" na schodach? �- Wtedy to sil� wy�sza. �Ojcu zad�umionych" kicha nawali�a i ca�y plan wysiad�. Jontka trzeba by�o wcze�niej �ci�gn�� za frak z estrady, bo �Sabiinie Piesek" zrobi�a si� dziura na dwadzie�cia minut. Ale wszystko piorunem si� za�ata�o. Gorzej bywa. Taki na przyk�ad Teatr Wielki z Ciel�cic stale gra �Grzech" i �Rewizora" w dw�ch po��wkach. W jednej �wietlicy I i II akt, w dru-. gliej III i IV. Publiczno�� sobie potem opowiada wzajemnie, co, kto .widzia� i szafa gra. � No, dobrze, ale dlaczego tak si� dzieje? � Jak to dlaczego? Z jednej strony zespo�y musz� dogoni� plan zobowi�za�, a z drugiej � zak�ady musz� wyda� fors� przeznaczon� w bud�ecie na kultur�. A czasu ma�o � grudzie�, koniec roku. � A czy nie lepiej roz�o�y� t� robot� na ca�y sezon? � Po co, i tak szafa gra! 10 " A ja spokojny Ja tam wy�cig nie amator, je�d�� czasem na S�u-�ewiec, ale tak wi�cej sportowo i dla powietrza. Szwa-glier si� za to zna. Ka�dego konia wagie na wyrywki wyszczeg�lni i wie, z jakiej rodziny. Kto by�a mamusia, kto babcia z domu i jak sie nazywa� pradziadek. Ale szwagier te� wi�cej sportowo sie interesuje, nie dla tak zwanej brz�cz�cej mamony � nie by�o jeszcze wypadku, �eby kiedy wygra�, chocia� obstawia wszystkie biegi, jak si� da. Ja kartki sobie z numerkami pisze, k�ad� ich do kieszeni, wymieszam, wyci�gam jedn� i co jakiego konia wylosuj�, na takiego stawiam. I takie same mam rezultaty jak szwagier � sportowe zadowolnienie, �e hodowl� popieram. Nawet bileta wtizytowe zamiaruj� sobie wydrukowa�: �Walery W�tr�bka � hodowca koni wy�cigowych". Ale ja si� nie denerwuj�, ja spokojny, stoj� sobie przy kratce i patrz�, jakby to nie moje pi�tna�cie z�otych lecia�o. Ju� przy kasie �egnam si� z niemi na wieki wiek�w i potem.mam spok�j. Ale to nie wszyscy tak. Mo�na slie na wy�cigach napatrzy�, jak si� ludzie
bula0