Potop.pdf

Gdy stopnieją lody...

Wśród starożytnych opowieści o klęskach żywiołowych jedną z najczęściej powtarzających się jest

historia potopu. Legenda o potopie uparcie powtarza się w najstarszych zapiskach różnych ludów

zamieszkujących różne kontynenty. Opowieść biblijna zaczerpnięta została prawdopodobnie od

Sumerów zamieszkujących Mezopotamię.

Wielka powódź może być wynikiem wielu zjawisk – gwałtownego tajania masywnej pokrywy śnieżnej,

przeciągającej się ulewy, huraganu czy trzęsienia ziemi. Powodzie bywają niekiedy powodowane

przez gwałtowne burze, lecz częściej są skutkiem nadmiernie obfitych i trwających dłuższy czas

opadów. W niektórych rejonach naszego globu występują one cyklicznie lub kilka razy w roku. Taki

charakter miały przez wieki wylewy Nilu. Wylewy rzek w Chinach przynosiły nieszczęście milionom

ludzi. W Ameryce Missisipi wraz ze swymi dopływami powoduje co roku dotkliwe w skutkach

powodzie.

Ze wszystkich zanotowanych w historii wylewów rzecznych największe nękały przez wieki ludność

północnych Chin. Gleba wielkiej północnej równiny Chin utworzona została z osadów naniesionych

przez dwie ogromne rzeki – Jangcy i Huang-ho. Obie powodowały wielokrotnie straszliwe powodzie.

Na przykład w 1911 r. podczas wylewu Jangcy zginęło ok. 100 tys. osób. Huang-ho dziesięciokrotnie

zmieniała bieg i znajdowała sobie nową drogę do morza. Tego rodzaju wydarzenie spowodowało w

1887 r. zniszczenie jedenastu miast.

Czasami przyczyną wielkich powodzi bywają dzieła rąk ludzkich. W 1889 r. liczące ok. 18 tys.

mieszkańców miasto Johnstown oraz kilka sąsiednich miasteczek w USA zniknęło z powierzchni ziemi

po pęknięciu zapory tworzącej sztuczne jezioro Conemaugh. Ściana utworzona z 20 mln ton wody

pędziła przez dolinę, rozbijając w drzazgi wszystko, co napotkała po drodze.

Część miasta Johnstown ocalała w pierwszej chwili, choć została całkowicie otoczona wodą. Ale jedna

z fal rozbiła cysterny z naftą i wybuchł pożar trwający 3 dni. W płomieniach zginęło przeszło 300

osób, a cała powódź pochłonęła ponad 2 tys. ludzkich istnień. Ci, którzy przeżyli, pozostali bez dachu

nad głową i środków do życia. Był to jeden z pierwszych, lecz bynajmniej nie ostatni wypadek

pęknięcia zapory wodnej.

Obszary nadmorskie są niejednokrotnie nękane powodziami spowodowanymi wdarciem się fal na

ląd. Znamy sporo opisów tego rodzaju zjawiska. Na przykład w 1953 r. na wschodnim wybrzeżu

Wielkiej Brytanii i w Holandii zginęło w ten sposób przeszło 2 tys. osób. Gwałtowny sztorm i

wielometrowej wysokości fale wdarły się na ląd, zalewając 80 tys. hektarów ziemi w Anglii. W

Holandii natomiast pękły groble i morze wtargnęło na odwodnione tereny w deltach Mozy oraz

Skaldy. W gruzach legło 8 tys. domów, 450 farm zostało kompletnie zniszczonych, przeszło 1000 –

częściowo.

Podobne kataklizmy wielokrotnie nawiedzały nadmorskie rejony świata. Oto kilka przykładów z

ostatnich lat: 1960 r. – tysiące ofiar w Chile; gigantyczna fala spowodowana podmorskim trzęsieniem

ziemi (tsunami) spustoszyła wybrzeże. W 2 lata później sztorm zniszczył tamy na Łabie i Wezerze;

obie rzeki cofnęły się i wraz z falami z Morza Północnego zalały Hamburg, Bremę i kilkanaście

mniejszych miast RFN. W 1970 r. mknący z prędkością 200 km/h huragan wytworzył w Zatoce

Bengalskiej falę o wysokości 10 m. Wpadła ona do ujścia Gangesu, uderzyła o wybrzeże siejąc śmierć i

zniszczenie. W 1983 r. siedmiometrowa fala morska uderzyła na Kalifornię. Podobnych zdarzeń

można przytoczyć wiele.

Ale największe nawet wylewy rzek i ataki fal oceanicznych mają w gruncie rzeczy charakter lokalny.

Tymczasem archeolodzy i badacze dziejów minionych dochodzą do wniosku, że powtarzające się

uparcie w różnych obszarach globu, u ludów zamieszkujących zarówno Azję, jak i Amerykę legendy o

potopie dotyczą tego samego okresu i tego samego wydarzenia. Jeśli tak jest w rzeczywistości, musiał

to być kataklizm o zasięgu globalnym. Jego przyczyną nie mogły być opady deszczu ani tropikalne

burze – wszak zapasy wody w atmosferze nie są duże i nawet gdyby równocześnie nad całą planetą

spadły ulewne deszcze, woda pokryłaby ląd zaledwie cieniutką warstwą.

Legendy o potopie, kataklizmie o niespotykanej skali, wiążą się przypuszczalnie ze zmianami poziomu

oceanu światowego. Zmiany takie mogą być efektem globalnych zmian klimatycznych. Przed 25 tys.

lat, gdy olbrzymie obszary Ziemi pokrywał potężny lodowiec, poziom oceanu był znacznie niższy od

obecnego. W owych czasach wybrzeża kontynentów miały zupełnie inne kształty, a ląd australijski

połączony był z południową Azją. Później następowało powolne ocieplanie klimatu. Topniejące

lodowce podnosiły poziom oceanu o 1 metr w ciągu stulecia. I oto zupełnie niespodziewanie, 6 tys.

lat temu, z nieznanych dotychczas przyczyn, nastąpiło gwałtowne ocieplenie.

Lodowce malały błyskawicznie i poziom oceanu podniósł się w krótkim czasie o całe 6 metrów. Zalane

zostały żyzne ziemie na wybrzeżach wszystkich kontynentów. Katastrofa miała charakter globalny,

zgodnie z legendami. Wielu specjalistów jest dziś przekonanych, że właśnie owo gwałtowne

ocieplenie klimatu przed 6 tys. lat i konsekwencje tego ocieplenia znalazły miejsce w legendach o

potopie.

Wszystko to byłoby w zasadzie wyłączenie zbiorem ciekawostek przyrodniczych, gdyby nie wynik

obserwacji i pomiarów geofizyków w ostatnim czasie. Stwierdzają oni zdecydowanie, iż w

stratosferze, 15–50 km od powierzchni planety, zwiększa się stale koncentracja gazów, które jak

termostat regulują temperatury w niższych warstwach atmosfery. Delikatny welon gazów, głównie

dwutlenku węgla, ozonu, metanu i tlenków siarki działa jak filtr jednostronny – przepuszcza biegnące

od Słońca promienie, zatrzymuje zaś fale cieplne. Powiększanie zawartości tych gazów w górnych

warstwach atmosfery musi doprowadzić do stopniowego ocieplania klimatu w skali globalnej.

Tymczasem, jak się oblicza, od 1800 r. kominy wypuściły w powietrze 180 mld ton samego tylko

dwutlenku węgla.

Wzrost globalnej, średniej temperatury o zaledwie 2 – 4 stopnie spowoduje szybkie topnienie

lodowców wysokogórskich, a przede wszystkim wiecznych lodów w okolicach podbiegunowych.

Skutki takiego procesu trudno sobie wręcz wyobrazić.

Gdyby stopniały lodowce, pod wodą znalazłby się Hamburg, Hongkong, Kopenhaga, Kair i Rzym. W

Nowym Jorku tylko górne piętra drapaczy chmur sterczałyby nad wodą. Z Wielkiej Brytanii zostałyby

pojedyncze wysepki, całkowicie pod wodą znalazłyby się Dania, Belgia, Bangladesz, duża część Chin i

wybrzeży USA. Zachwiana zostałaby równowaga klimatyczna, mnożyłyby się kataklizmy. Ten proces

już się rozpoczął i glacjolodzy z dużym niepokojem obserwują cofanie się lodowców i coraz cieńszą

pokrywę lodu na Arktyce. Czy ludziom uda się proces ten powstrzymać, czy „po nas tylko potop”?

Andrzej Klimek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: