Finanse2007[1].pdf

Wykłady z PODSTAW WIEDZY O FINANSACH 2007

www.centrum6.org

SaVrO

2007-06-17

www.centrum6.org

prof. nadzw. dr hab. Jerzy Rutkowski

Katedra Zarządzania Miastem i Regionem

dyż. czw 13.15 – 14.15 oraz od 17.00 p.160

Literatura

1. Zdzisław Fedorowicz „Zarys teorii finansów”, Poltext, W-wa 1992

2. Z. Fedorowicz „Finanse przedsiębiorstw”, Poltext, W-wa 1993

3. W. Ziółkowska „Finanse publiczne, teoria i zastosowania”, WSzB Poznań 2005

4. W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, Bohdan Kosiński „Banki – rynek, operacje, polityka”, Poltext W-wa 1994

5. Dieter Duwendag, Karl Heine Ketterer, Wim Kosters, Rodriger Pohl, Diethard Simmert “Teoria pieniądza I

polityka pieniężna”, Poltext W-wa 1995

6. Peter Schaal „Pieniądz i polityka pieniężna”, PWE W-wa 1996

7. Janusz Ostaszewski „Finanse”, Difin 2006

8. Andrzej Kazimierczak „Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej”, PWN W-wa 2000

9. Wł. Jaworski, Z. Zawadzka (red.) „Bankowość, podręcznik akademicki, Pltext W-wa 2001

10. Frederic Miszkin „Ekonomia pieniądza, bankowości, rynków finansowych”, PWN W-wa 2001

www.centrum6.org

01.03.2007r.

WYKŁAD 1

Między liberalizmem a interwencjonalizmem

Teorie ekonomiczne maja tłumaczyć rzeczywistość gospodarczą a ta jest zmienna stąd zmienność teorii

Ludzie zajmowali się zagadnieniami ekonomicznymi od zawsze. Już ludzie pierwotni musieli rozstrzygać

ekonomiczne dylematy np. czy zbierać ziarna traw, co jest bezpieczne, zapewnia pewny choć

niskokaloryczny posiłek, czy raczej wybierać się na polowanie – rzecz niebezpieczna, niepewna ale i

jedzenie, które można zdobyć pożywniejsze. Tym bardziej ekonomicznie mi=usieli myśleć rolnicy,

rzemieślnicy a zwłaszcza kupcy. Jednak ekonomia – jako nauka – rozwinęła się dużo później.

Wiemy, że – systematycznie – mechanizmami działania gospodarki interesowali się greccy filozofowie i

pisarze. Jeden z nich historyk Ksenofont, napisał nawet dzieło pod tytułem „Oikonomikos”, czyli

„Gospodarz” (stąd pochodzi słowo „ekonomista”)

Powszechna praktyką w Cesarstwie Rzymskim jak i w późniejszych królestwach i księstwach średniowiecza i

renesansu było tzw. poczucie pieniądza. Pieniądz w tych czasach to przede wszystkim monety ze

szlachetnych metali – złota i srebra. Prawo do bicia monety mieli tylko władcy, niekiedy go jednak

nadużywali produkując monety o mniejszej zawartości kruszcu niż powinni.

Pozwalało to uzyskać dodatkowe dochody. Dość długo nie dostrzegano negatywnych skutków tego rodzaju

praktyki

Rozwój gospodarczy w XV i XVI w., wzrost znaczenia kupców, bankierów i właścicieli manufaktur i

ekspansja handlu zagranicznego stworzyły potrzebę opracowania całości teorii gospodarczej. Do

pierwszych takich prób należał MERKANTYLIZM. Merkantyliści uważali, że państwa są bogate jeśli

dysponują dużą ilością kruszcu.

FIZJOKRACI głosili uprzywilejowaną własność rolnictwa, zwalczali protekcjonalistyczne poglądy

merkantylistów. Byli zwolennikami wolnego handlu, przedsiębiorczości i liberalizmu. Quesnay i jego

zwolennicy wywarli ogromny wpływ na Adama Smitha.

Naukę o ekonomii możemy podzielić na dwa okresy – „przed” i „po” Smithie. W 1776r wydał on książkę

„Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”, w której wyłożył prawa rządzące ekonomią.

Rozważył kwestie podziału pracy, stopy procentowej wynagrodzenia czynników produkcji (ziemi, pracy,

kapitału). Jeszcze konsekwentniej niż fizjokraci domagał się wolności handlu, wolnej konkurencji i

sprawiedliwych niskich podatków. Był zwolennikiem własności prywatnej, państwu pozostawiał pełnienie

roli „stróża nocnego”, czyli dbałość o porządek i przestrzeganie prawa.

PRAWO RYNKÓW SEYA

Podaż tworzy popyt na dobra (makroekonomiczne przekonanie).

J.M.Keynes – jego „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza” (1936) spowodowała przewrót w

klasycznej ekonomii. Odrzucił pryzmat wolnej konkurencji i liberalnej polityki handlowej. Jego zdaniem

państwo powinno aktywnie działać na polu gospodarczym, nie zadawalając się rolą „nocnego stróża”.

Wpływ na przyjęcie idei Keynesa miał Wielki kryzys, który wstrząsnął gospodarką światową w latach 30.

Zdaniem wielu współczesnych Kryzys obnażył nieskuteczność polityki opartej na ekonomii klasycznej.

Michał Kalecki (1899-1970) – jego przykład dowodzi dlaczego ekonomiści powinni publikować po angielsku.

Kalecki kilka lat przed Keynesem doszedł do prawie tych samych wniosków. Jednak jego artykuły,

publikowane w 1933 i 1935, ukazały się w polskich i francuskich czasopismach. Dla większości zajmujących

się ekonomią, nauką zdominowaną przez Anglosasów, były one oczywiście zupełnie nieczytelne i

niezauważone.

W latach 70. popularność zdobyła Szkoła Chicagowska, nazwana tak, gdyż wielu z jej prominietnych

przedstawicieli było pracownikami wydziału ekonomii na Uniwersytecie w Chicago. Najbardziej znani

www.centrum6.org

„chicagowscy” to Milton Friedman i George Stigler, Harry Markowicz, Merton Miller, Robert Lucas I wielu

innych.

Obecnie współistnieje wiele różnych szkół ekonomii odwołujących się albo do Keynesizmu albo ekonomii

klasycznej. Przedmiotem polemiki są zarówno mechanizmy ekonomii jak i cele, które powinno stawiać się

przed polityka gospodarczą.

Wybrane cechy gospodarki realnego socjalizmu:

1. Hierarchiczna struktura władzy

2. Kierownicza rola PZPR

3. Nadrzędna rola planu o charakterze rzeczowym

4. Produkcja dla produkcji

5. Tłumiona inflacja

6. Gospodarka realnego socjalizmu, gospodarka niedoborów

7. Luka inflacyjna i nawis inflacyjny

8. Bierna rola finansów i pieniądza

Ad.1) centrum, któremu była podporządkowana jakaś jednostka wykonawcza; nie jest możliwy żaden samorząd

08.03.2007r

WYKŁAD 2

Podstawowe założenia transformacji gospodarczej w Polsce:

Program gospodarczy rządu, zwany popularnie planem Balcerowicza, ogłoszony w październiku

1989r i przewidywał w ogólnych założeniach dwa rodzaje działań:

Û stabilizację działań

Podstawowe założenia i realia przebudowy gospodarki w Polsce:

1.1 Uwolnienie cen punktem wyjścia eliminacji gospodarki niedoborów.

1.2 Rozwój przedsiębiorstw i prywatyzacja bazą wzrostu gospodarczego.

1.3 Przebudowa sektora bankowego warunkiem sprawnego funkcjonowania rynku.

1.4 Unowocześnienie systemu podatkowego.

1.5 Zmiana relacji między państwem i Samorządem punktem wyjścia budowy demokracji lokalnych.

1.6 Reformy w Polsce – syntetyczna próba oceny.

15.03.2007r.

WYKŁAD 3

Finanse to pieniężny mechanizm wymiany i podziału dóbr i usług – sposób funkcjonowania pieniądza

w procesach wymiany i podziału.

Różne określenia finansów

Û Encyklopedia – Finanse = zasoby pieniężne

Û Bolland – Finanse to zjawiska i procesy pieniężne

Û Finanse to procesy gromadzenia i wydatkowania pieniądza. Tam, gdzie nie występuje pieniądz nie ma

finansów.

Przedmiotem zainteresowania finansów to procesy i zjawiska pieniężne – ruch pieniądza:

kreowanie pieniądza

www.centrum6.org

krążenie pieniądza

osiadanie pieniądza

Głównie problemy makroekonomiczne, większa szczegółowość niż w ekonomii.

Finanse służą realizacji celu jakim jest tworzenie optymalnych warunków egzystencji społeczeństwa

przez stymulowania rozwoju społeczno gospodarczego.

Rozwój to pojęcie szersze niż wzrost – aspekty jakościowe.

W warunkach gospodarki rynkowej realizacji tych celów służy podział za pomocą pieniądza.

W grę wchodzi nie tylko ta część podziału, która jest związana z wymianą, ale także wszystkie zjawiska

podziału, które dokonują się w oderwaniu od ruchu dóbr i usług.

Chodzi tu o całe instrumentarium wtórnego podziału PKB.

Podatki, mandaty, stypendia, dotacje itp.. Te wszystkie zjawiska prowadzą do ukształtowania

ostatecznego podziału produktu narodowego, są to zatem zjawiska podziału, przesądzają bowiem o udziale

jednostki w produkcie społecznym.

Podział może zatem dokonywać się łącznie z ruchem wartości materialnych lub w oderwaniu od nich.

1. Jaka cecha wyróżnia zjawiska finansowe spośród innych zjawisk finansowych – pieniądz w ruchu,

realny, a nie idealny, który pełni funkcję miernika wartości – finanse a ekonomia, podział kategorią

ahistoryczną – finanse produktem gospodarki towarowo – pieniężnej?

2. Czy wszystkie zjawiska wymiany i podziału są finansami?

3. Czy wszystkie zjawiska pieniężne są finansami?

Kontrowersje wokół interpretacji finansów

Ceny, %, stawki podatkowe

Kierunki interpretacyjne:

Finanse to podział i wymiana nieekwiwalentna

Szerokie ujęcie rozciąga finanse na wszystkie zjawiska pieniężne, zaciera się różnica między finansami a

ekonomią i ekonomikami szczegółowymi

Zawęża się finanse do instrumentarium wtórnego podziału ujęcie zbyt wąskie, odrywa podział od

wymiany, wynika z tradycyjnego pojmowania skarbowość

FUNKCJE FINANSÓW

Podstawowe funkcje finansów dzielimy na:

Û funkcje fiskalne

Û funkcje pozafiskalne:

funkcja stabilizacyjna – polega na oddziaływaniu na przebieg procesów gospodarczych w sferze

rzeczowej w kierunku zachowania stałego i zrównoważonego wzrostu, przy optymalnym

wykorzystaniu czynników produkcji (w tym i zasobów siły roboczej), dla zapewnienia społeczeństwu

stałej poprawy warunków życia.

Funkcja ta przypisywana jest finansom w całości, wszystkim ich obszarom podmiotowym i

przedmiotowym.

funkcja alokacyjna – polega na dokonywaniu podziału materialnych i ludzkich czynników produkcji

między sferę wytwarzania dóbr prywatnych (rynkowych) i sferę wytwarzania dóbr publicznych

(nierynkowych), a następnie wewnątrz obu tych sfer między różne działy, gałęzie i przedsiębiorstwa

wytwarzające dobra prywatne oraz między różne obszary i jednostki dostarczania dóbr publicznych.

Funkcja ta musi być przypisana finansom w całości, a nie tylko pojedynczemu ogniwu.

funkcja redystrybucyjna – polega na dokonaniu wtórnego podziału dochodów, które powstały w

wyniku pierwotnego podziału PKB na szczeblu jednostek wytwórczych pod wpływem mechanizmu

rynkowego, czy też pod wpływem administracyjnych regulacji charakteru ogólnego w przypadku

nierynkowych jednostek wytwarzania składników PKB.

KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH – PRZEDMIOTOWA, PODMIOTOWA – KRYTERIA KLASYFIKACJI

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: