Rastafarianizm Rastafarianizm, - to ruch religijny kt�ry zosta� zapocz�tkowany w latach trzydziestych na Jamajce, w �rodowiskach ruchu walki o r�wnouprawnienie rasowe. Jego istot� jest wiara, �e cesarz Haile Selassie, w�adca Etiopii, w latach 1930-1974, jest nowym, biblijnym Mesjaszem, kt�ry rozpocz�� proces zaprowadzania kr�lestwa Bo�ego na ziemi. Nazwa tego ruchu pochodzi od imienia chrzestnego cesarza Selassie - Ras Tafari, co oznacza ksi��� nieustraszony w j�zyku Amhari. Ruch ten zosta� zapocz�tkowany kazaniami M. Garveya, urodzonego na Jamajce, czarnosk�rego kaznodziei, publicysty, nauczyciela i organizatora ruchu walki o r�wnouprawnienie rasowe, kt�ry po wizycie w Etiopii by� zafascynowany osob� Ras Tafariego, jeszcze zanim ten obj�� sw�j tron. Ruch ten nast�pnie zosta� rozpropagowany po ca�ym �wiecie przez emigrant�w z Jamajki i sta� si� popularny w wielu �rodowiskach czarnosk�rych robotnik�w w USA i Europie, jednak a� do lat siedemdziesi�tych XX w. nie by� zbyt dobrze znany w innych �rodowiskach spo�ecznych. W latach siedemdziesi�tych zosta� rozpropagowany w�r�d m�odzie�y w USA i Europie, razem ze wzrostem popularno�ci kultury reggae, przez Boba Marleya i innych muzyk�w reggae. Aktualnie szacuje si�, �e jego zdeklarowanymi wyznawcami jest ok 1 000 000 (milion) ludzi na ca�ym �wiecie, o r�nym pochodzeniu etnicznym. Ok 60% mieszka�c�w Jamajki uwa�a si� za rastafarian. Wierzenia religijne - �r�d�a i symbole Rastafarianie, nazywaj�cy si� sami cz�sto "bra�mi Rasta", wierz�, �e cesarz Haile Selassie jest prawdziwym mesjaszem, kt�ry poprawadzi wszystkie ludy Afryki, a tak�e w "eksportowej" wersji tej religii wszystkich rozproszonych po �wiecie ludzi, kt�rzy czuj� si� duchowo zwi�zani z Afryk�, do ziemi obiecanej, w kt�rej nie b�dzie ju� rasizmu i niesprawiedliwo�ci. Rastafarianie wierz�, �e s� resztk� czarnej rasy, prawdziwych potomk�w biblijnego Kr�la Dawida. Wg ich wierze� w 10 w. p.n.e. cesarstwo Etiopii zosta�o utworzone przez Menelika I, syna biblijnego kr�la Salomona i kr�lowej Saby i przetrwa�o a� do upadku cesarza Haile Selassie. Etiopskie �r�d�a rastafarianizmu wywodz� si� z jednej strony od czarnosk�rych wyznawc�w judaizmu, zwanych falaszami, kt�rzy przez ca�e wieki �yli w Etiopii w izolacji od reszty �yd�w. Sami falasze od�egnuj� si� od jakichkolwiek zwi�zk�w z rastafarianizmem. Z drugiej strony wielu etiopskich i jamajskich rastafarian uwa�a, �e ich religia jest jednym ze wschodniochrze�cija�skich ko�cio��w - jednak �aden inny ko�ci� wschodniochrze�cija�ki nie uznaje ich to�samo�ci. Niekt�rzy wyznawcy rastarafianizmu, zw�aszcza w USA, widz� swoj� wiar� jako jeden z nowych ko�cio��w protestanckich, z kolei inni uwa�aj� si� za katolik�w, kt�rzy zerwali z wiar� w autorytet Rzymu. Inicjator rastafarianizmu w Jamajce - Marcus Garvey - by� pocz�tkowo kaznodziej� Ortodoksyjnego Ko�cio�a Etiopskiego, zosta� jednak z niego wydalony za g�oszone pogl�dy. Oryginalny obrz�dek rastafarianski kultywowany na Jamajce i w Etiopii, jest w jednych aspektach podobny do judaizmu, w innych do Etiopskiego chrze�cija�stwa, zawiera w sobie tak�e elementy zapo�yczone z afryka�skich kult�w animistycznych i niekt�rych wierze� hinduskich. Wszystkie te elementy wnie�li niewolnicy, sprowadzani na plantacje do Jamajki z wschodniej Afryki i w mniejszym stopniu z Indii na zasadzie tygla kulturowego, w wyniku kt�rego powsta�a w gruncie rzeczy zupe�nie nowa religia. Bardzo charakterstycznym elementem tej religii jest rytualne palenie marihuany, zwanego przez rastafarian ga�dzi�, kt�r� prawdopodobnie sprowadzili na Jamajk� hinduscy niewolnicy. Jej palenie jest rodzajem aktu religijnego, kt�rego zasadno�� pr�buje si� nawet potwierdza� cytatami z Biblii. R�wnie� noszenie "dred�w", czyli grubo splecionych w�os�w, jest prawdopodobnie zapo�yczone od hinduizmu, zw�aszcza, �e w etiopskiej wersji rastafarianizmu dredy by�y pocz�tkowo nieobecne. Noszenie dred�w ma znaczenie symboliczne. Dredy s� symbolem "lwa" - czyli nieustraszonego mesjasza, oraz wyrazem protestu przeciw si�om "Babilonu" i znakiem powrotu do natury. Kolory czerwony, zielony i z�oty, jako "barwy Afryki" maj� dla rastafarian szczeg�lne znaczenie i s� cz�sto obecne w ich strojach. Czerwony oznacza ofiar� krwi, zielony oznacza "cudowne ziele" czyli gand�i�, za� z�oty to kolor nadziei na przysz�e bogactwo Afryki. Innym symbolem charakterystycznym dla rastafarianizmu jest lew - kt�ry symbolizuje nieustraszono��, samego Ras Tafariego oraz czasami samego Boga. �wi�ta Rastafarian Wszystkie dni �wi�teczne rastafarianie czcz� jednakowo - poprzez organizowanie "Balang" � 6 Stycznia - Ceremonialne urodziny cesarza Haile Selassie � 21 Kwietnia - �wi�to przybycia cesarza Haile Selassie do Jamajki � 23 Lipca - Osobiste urodziny cesarza Haile Selassie � 1 Sierpnia - Obchody wyzwolenia cesarza z niewolnictwa � 17 Sierpnia - Urodziny Marcusa Garveya � 2 listopada - Dzie� koronacji cesarza Historia Rastafarianizm wywowdzi swoj� nazw� od Ras (ksi��e) Tafari Makonnen - czyli chrzestnego imienia cesarza Haile Selassie, kt�rego koronacja by�a traktowana jako spe�nienie wyg�oszonego na dziesi�� lat wcze�niej proroctwa faktycznego inicjatora tej religii, Marcusa Garveya: "Look to Africa for the crowning of a Black King; he shall be the Redeemer." oraz kilku proroctw biblijnych. Cesarz Heile Selassie przyj�� po koronacji biblijny tytu� "Kr�la Kr�l�w, Pana Pan�w, zwyci�skiego lwa plemienia Judy" i zgodnie z wierzeniami rastafarian jest 225. w�adc� Etiopii, w ci�g�ym �a�cuchu kr�l�w Etiopii, zaczynaj�cym si� od samego biblijnego Kr�la Dawida. Garvey wierzy� w ide� panafrykanizmu, g�osz�cego, �e kiedy� wszyscy czarni ludzie powstan�, po��cz� si� w pe�nym braterstwie i odzyskaj� Afryk� z r�k bia�ych kolonizator�w. W latach 20. i 30. XX w. je�dzi� on po r�nych krajach karaibskich z p�-religijnymi, p�-politycznymi kazaniami. Jego kazania znalaz�y szczeg�lny pos�uch w�r�d rolniczej ludno�ci Jamajki. Po koronacji w 1930 r. Haile Selassie, Garvey og�osi� go nowym mesjaszem. W tym czasie Etiopia by�a jedynym niepodleg�ym pa�stwem w Afryce, a Haile Selassie by� jedynym czarnosk�rym w�adc�, kt�re powa�nie traktowano w Europie. Jak na ironi�, sam Sellasie by� chrze�cijaninem obrz�dku etiopskiego i nie chcia� mie� nic do czynienia z nowopowsta�ym ruchem polityczno-religijnym. Jeden z g��wnych kaznodziej�w rastafaria�skich, Leonard Howell, og�osi� w latach 30. podstawowe prawdy tego ruchu spo�eczno-religijnego. By�y to: � nienawi�� do bia�ej rasy � wiara w wy�szo�� czarnej rasy � d��enie do zemsty na bia�ej rasie za wszystkie krzywdy, kt�re uczyni�a czarnym ludziom � walka z legalnym rz�dem Jamajki (sprawowanym w tym czasie przez bia�ych) � czynienie przygotowa� do powrotu do Afryki � uznanie cesarza Selassie za mesjasza i jedynego prawowitego w�adcy czarnych ludzi. Po tym og�oszeniu, Howell zosta� aresztowany i osadzony w wi�zieniu na 2 lata. Po wyj�ciu z wi�zienia ustanowi� on komun� o nazwie "Pinnacle", kt�ra sta�a si� pierwsz� "wzorcow�" komun� rastafaria�sk�. Prawdopodobnie to w tej komunie wprowadzono zwyczaj palenia ga�dzi i noszenia dred�w. Brutalny rasizm pierwotnej wersji rastafarianizmu zosta� z niego powoli wyeliminowany. Wi�kszo�� wsp�czesnych rastafarian od�egnuje si� obecnie od idei supremacji czarnej rasy, aczkolwiek, w wielu �rodowiskach rastafaria�skich, reminiscencje idei panafrykanizmu s� wci�� �ywe. Jedna z najwi�kszych wsp�czesnych sekt rastafaria�skich o nazwie "Dwana�cie Plemion Izraela" zalicza wszelkie formy rasizmu do si� "Babilonu" i upatruje wyzwolenia si� z jego okow�w przez studiowanie i medytacj� nad Bibli�, kt�re jest dost�pne dla ludzi wszystkich ras i wyzna�. Pod koniec lat 30. zar�wno Jamajka jak i Etiopia znalaz�y si� w trudnej sytuacji politycznej. W 1935 roku Etiopia zosta�a najechana i okupowana przez faszystowskie W�ochy, co rastafarianie traktuj� jako prawdziwy pocz�tek II wojny �wiatowej. Haile Selassie uciek� do Wielkiej Brytanii, gdzie utworzy� �wiatow� Federacj� Etiopsk�, w ramach kt�rej gromadzi� donacje, kt�re g��wnie pochodzi�y od rastafarian. W dow�d wdzi�czno�ci, po powrocie na tron, przeznaczy� on znaczne tereny w jednej z etiopskich prowincji na osiedlanie si� rastafarian z ca�ego �wiata. R�wnolegle, w 1941 roku, komuna "Pinnacle" zosta�a rozwi�zana i zakazana przez w�adze Jamajki. Mimo to, ruch rastafaria�ski rozwija� si� na Jamajce w cz�ciowym podziemiu. Od 1950 roku zosta� on oficjalnie zakazany. Wielu rastafarian by�o w tym czasie prze�ladowanych, bitych, zmuszanych do obcinania dred�w i umieszczanych w wi�zieniach za palenie ga�dzi. Etiopska wsp�lnota emigrant�w-rastafarian, wspierana finansowo przez wyznawc�w na ca�ym �wiecie, zdobywa�a tymczasem coraz silniejsze wp�ywy na rz�dy w Etiopii, staj�c si� w ko�cu jedn� z g��wnych podp�r kulej�cej w�adzy cesarskiej. Haile Selassie zdecydowa� si� w 1966 r. odwiedzi� Jamajk�, aby spotka� si� ze starszyzn� p�-oficjalnych komun rastafaria�skich. Wizyta ta da�a silny impuls do rozwoju tego ruchu na ca�ym �wiecie, gdy� zosta�a zinterpretowana przez wielu rastafarian jako oficjalne uznanie swojej roli mesjasza przez Selassie, aczkolwiek sam Selassie pozosta� do ko�ca �ycia chrze�cijaninem obrz�dku etiopskiego i nigdy nie uzna� oficjalnie tej roli. Selassie podczas swojego pobytu na Jamajce stara� si� skierowa� ten ruch na bardziej pokojowe tory. Og�osi� on oficjalnie, �e rastafarianie nie powinni opuszcza� w�asnych kraj�w i emigrowa� do Afryki do czasu a� uda im si� wyzwoli� spod jarzma "Babilonu" wszystkich uciskanych ludzi we w�asnym kraju, co do�� radykalnie zmieni�o charakter tego ruchu z panafryka�skiego na bardziej uniwersalny. Walter Rodney, profesor na Jamaica University, utworzy� w 1968 roku Ruch Czarnej Si�y (Black Power Movem...
Sisiuch