Woloszanski Boguslaw - Sensacje XX wieku - Rewir.pdf - B.Wołoszański - marcin.szulc_77

Woloszanski Boguslaw - Sensacje XX wieku - Rewir

Bogus ł aw Wo ł osza ń ski

"Sensacje XX wieku" rewir

Nadchodzi ł ś wit. Dowódca Frontu Zachodniego, Michai ł Tuchaczewski, wy-

szed ł z pokoju drewnianego domku, który od dwóch dni s ł u ż y ł mu za kwater ę .

Nie spa ł tej nocy. Oczywi ś cie nadchodz ą cy dzie ń nie móg ł przynie ść rozstrzyg-

ni ę cia. Bitwa mia ł a trwa ć d ł ugo, ale podniecenie, które odczuwa ł przed rozpo-

cz ę ciem ofensywy, i zm ę czenie odp ę dzi ł y sen. Przeszed ł przez w ą sk ą sie ń , gdzie

na komodzie skuli ł si ę ż o ł nierz.

- Nie ś pij, bo ci ę zar ż n ą jak prosi ę - Tuchaczewski tr ą ci ł go ł okciem.

Ż o ł nierz zeskoczy ł z komody. Zacz ął wtyka ć bluz ę munduru za pasek spodni,

a drug ą r ę k ą gor ą czkowo usi ł owa ł wymaca ć karabin, który zsun ął si ę na pod ł og ę .

- Tak jest, towarzyszu dowódco. Zm ę czony... Ja tylko na chwil ę g ł ow ę

o ś cian ę opar ł ... - mamrota ł .

- Nastaw samowar. Wygas ł ju ż ca ł kiem. - Tuchaczewski zdj ął z wieszaka

skórzan ą kurtk ę , narzuci ł na ramiona i otworzy ł drzwi wej ś ciowe. Ż o ł nierze

stoj ą cy na warcie wypr ęż yli si ę . ..Dobrze, ż e przynajmniej ci nie ś pi ą " - pomy ś -

la ł . Mia ł pod komend ą prawie pó ł miliona ludzi, ale wiedzia ł , ż e ich warto ść

bojowa nie jest du ż a. Zbieranina tych, którzy uwierzyli w rewolucj ę , i jeszcze

wi ę cej takich, co uwa ż ali, ż e b ę d ą ł upi ć polskie dwory i gwa ł ci ć polskie

dziedziczki. Nie mieli do ś wiadczenia ani umiej ę tno ś ci ż o ł nierskich, a dyscyplin ę

trzeba by ł o krwawo egzekwowa ć .

Wyszed ł na w ą sk ą , piaszczyst ą uliczk ę . Sierpniowy ś wit by ł zimny i wilgotny.

Tuchaczewski zapi ął guziki skórzanej kurtki. Postanowi ł pospacerowa ć przez

kilka minut.

Polacy cofali si ę . Uwa ż a ł , ż e ani na moment nie mo ż na da ć im odetchn ąć , gdy ż

wówczas mogliby zorganizowa ć rezerwy, podci ą gn ąć zaopatrzenie, wzmocni ć

obron ę i przej ść do kontrofensywy. Tuchaczewski by ł g łę boko przekonany, ż e

ca ł a Europa Zachodnia ś le do Polski bro ń , amunicj ę , ochotników i prowiant.

Dlatego si ł y wojsk polskich szybko si ę odradza ł y i ka ż da przerwa w ofensywie,

zel ż enie nacisku mo ż e kosztowa ć Rosj ę przegran ą .

Armie Tuchaczewskiego te ż rozbudowywa ł y si ę . W czerwcu Front Zachodni

otrzyma ł pi ęć dziesi ą t osiem tysi ę cy ludzi uzupe ł nienia i tym samym liczebno ść

jego wojsk wzros ł a do czterystu czterdziestu siedmiu tysi ę cy ż o ł nierzy. Na

pocz ą tku lipca Tuchaczewski móg ł wystawi ć w pierwszej linii dziewi ęć dziesi ą t

jeden tysi ę cy ż o ł nierzy i dzi ę ki temu na kierunku g ł ównego uderzenia jego

wojska mia ł y dwukrotn ą przewag ę liczebn ą nad wojskami polskimi. Ci ą gle

jednak by ł o to za ma ł o, dlatego te ż zdecydowa ł rzuci ć do boju wszystkie

odwody, a s ł u ż by ty ł owe ograniczy ć do minimum. W ten sposób zyska ł

dodatkowo ponad pi ęć tysi ę cy ż o ł nierzy.

O ś wicie 4 lipca 1920 r. wojska Frontu Zachodniego rozpocz ęł y ofensyw ę .

W ci ą gu siedmiu dni Armia Czerwona prze ł ama ł a polski front, przekroczy ł a

Berezyn ę , zaj ęł a Ihumie ń . Mi ń sk i Bia ł ystok. Polacy ponie ś li du ż e straty i mimo

za ż artej obrony nie zdo ł ali zatrzyma ć armii Tuchaczewskiego. Uchodzili z pola,

ale w sposób zorganizowany; bez panicznej ucieczki wojska, które straci ł o

wszystko i rozbite na niewielkie grupy ratowa ł o si ę przed ś mierci ą lub niewol ą .

Odchodz ą c, wysadzali mosty i minowali drogi. W potyczkach os ł onowych

oddawali niewielu je ń ców i zostawiali niewiele sprz ę tu. Zachowywali si ł y do

ostatecznej rozprawy. Pod Warszaw ą mogli odbudowa ć swoje wojska, których

pot ę g ę pokazali w kwietniu i maju 1920 r, Tuchaczewski liczy ł jednak, ż e szybki

marsz jego oddzia ł ów uniemo ż liwi Polakom zorganizowanie obrony i zmobilizo-

wanie rezerw. Przed nim by ł a Warszawa i ostateczne zwyci ę stwo. Wyda ł odezw ę

do ż o ł nierzy:

Czer\vonoarmi ś ci! (...) Wielki pojedynek rozstrzygnie.JjJsy wojny i narodu

rosyjskiego oraz ludno ś ci polskiej. Wojska spod znaku Czerwonego Sztandaru

i wojska ł upie ż czego bia ł ego or ł a oczekuje ś miertelny pojedynek. (...) Na

Zachodzie rozstrzygaj ą si ę losy ś wiatowej rewolucji. Ponad trupem bia ł ej Polski

wiedzie droga do ogólno ś wiatowej po ż ogi. Poniesiemy na bagnetach szcz ęś cie

Strona 1

Woloszanski Boguslaw - Sensacje XX wieku - Rewir

i pokój pracuj ą cej ludzko ś ci.

Tuchaczewski planowa ł wielkie uderzenie na Warszaw ę od pó ł nocy i tam

zdecydowa ł si ę skoncentrowa ć cztery armie, które mog ł yby prze ł ama ć siln ą

obron ę , jakiej spodziewa ł si ę w rejonie stolicy. Prawe skrzyd ł o jego wojsk by ł o

pot ęż ne, ale na pozosta ł ych odcinkach wielkiego frontu sytuacja kszta ł towa ł a si ę

niekorzystnie dla Rosjan. Na centralnym kierunku, na obszarze rozci ą gni ę tym na

sto sze ść dziesi ą t kilometrów dzia ł a ł a s ł aba grupa mozyrska, licz ą ca zaledwie

pi ęć tysi ę cy ż o ł nierzy. Lewe skrzyd ł o pozosta ł o ca ł kowicie ods ł oni ę te. Polskie

uderzenie w to miejsce grozi ł o odci ę ciem armii id ą cych na Warszaw ę , okr ąż e-

niem ich i zniszczeniem. Tuchaczewski musia ł wi ę c uzyska ć dodatkowe si ł y.

Móg ł je przej ąć z Frontu Po ł udniowo-Zachodniego, którego armie podesz ł y pod

Lwów. Naczelny dowódca Armii Czerwonej, Siergiej Kamieniew obieca ł ,

podczas narady 22 lipca, ż e wyda rozkaz przesuni ę cia l. Armii Konnej i 14. armii

z Frontu Po ł udniowo-Zachodniego na lewe skrzyd ł o Frontu Zachodniego.

Jednak ż e dowódca Frontu Po ł udniowo-Zachodniego Aleksander Jegorow i cz ł o-

nek Rady Rewolucyjnej Józef Stalin nie mieli zamiaru oddawa ć najsilniejszych

jednostek do dyspozycji innego dowództwa i umo ż liwi ć mu tym samym

odniesienie ś wietnego zwyci ę stwa. Sami chcieli przej ść do historii jako pogrom-

cy Polski. Stalin pisa ł do naczelnego dowódcy Armii Czerwonej:

Na ca ł ej linii Frontu Po ł udniowo—Zachodniego Polacy stawiaj ą bardzo silny

opór, przy czym szczególn ą zaci ę to ść przejawiaj ą na kierunku lwowskim. Sytua-

cja z Rumuni ą jest niejasna i napi ę ta. W tych warunkach uwa ż am za konieczne

przenie ść punkt ci ęż ko ś ci g ł ównego uderzenia armii i Frontu Po ł udniowo-Za-

chodniego w granice Galicji. Siergiej Kamieniew zatwierdzi ł t ę propozycj ę ,

chocia ż oznacza ł a ona rozproszenie si ł . Od tej chwili Stalin zacz ął lekcewa ż y ć

polecenia przekazania cz ęś ci wojsk Frontu Po ł udniowo-Zachodniego do Frontu

Zachodniego.

Rozkaz w tej sprawie - jaki nadszed ł 3 sierpnia - po prostu wyrzuci ł do kosza.

Dyrektywa z 6 sierpnia mówi ą ca o przekazaniu l. Armii Konnej, 12. armii

i dodatkowo 14. armii, równie ż nie zosta ł a wykonana. 11 sierpnia Kamieniew

ponownie wyda ł rozkaz przekazania Tuchaczewskiemu l. Armii Konnej

i 12. armii. Pisa ł w telegramie do Stalina i Jegorowa:

W celu udzielenia pomocy Tuchaczewskiemu skierowa ć jak najwi ę cej si ł do

uderzenia mniej wi ę cej w kierunku na Lublin, Pu ł awy, aby wszelkimi sposobami

wesprze ć lewe skrzyd ł o Tuchaczewskiego. (...) Jest rzecz ą istotn ą i konieczn ą ,

jak najpr ę dzej przekaza ć dowódcy frontu [tj. Tuchaczewskiemu - BW] najpierw

12. armi ę , a potem bezpo ś rednio podporz ą dkowa ć mu równie ż Armii Konn ą , przy

czym Tuchaczewski wyznacza termin przekazania 12. armii na 13 sierpnia,

a Armii Konnej - na 15 bm.

- Michaile Niko ł ajewiczu, telegram z dowództwa. - Tuchaczewski odwróci ł

si ę . Sta ł za nim cz ł onek Rewolucyjnej Rady Wojennej, Józef Unszlicht. - Ju ż

rozszyfrowane!

- Co pisz ą ?

- Towarzysz naczelny dowódca potwierdza wys ł anie do dowództwa i Rady

Rewolucyjnej Frontu Po ł udniowo-Zachodniego rozkazu przekazania nam 12. armii,

ale nie precyzuje terminu. Powo ł uje si ę jedynie na wasz ą ocen ę , i ż 12. armia

powinna najpó ź niej jutro do łą czy ć do nas, a Konarmia - do 15 sierpnia...

- Czy od Jegorowa nadesz ł a jaka ś wiadomo ść ?

- Nie. Nie s ą dz ę , aby ś my, w ci ą gu najbli ż szych dni us ł yszeli cokolwiek od

Jegorowa i Stalina...

- Uwa ż asz, ż e b ę d ą sabotowa ć rozkazy dowództwa?

- Robi ą to ju ż od pewnego czasu. - Unszlicht rozpi ął p ł aszcz i z kieszeni

munduru wyj ął paczk ę papierosów. - Francuskie, zdobyczne. - Wyci ą gn ął

papierosy w stron ę Tuchaczewskiego. Ten pokr ę ci ł przecz ą co g ł ow ą .

Strona 2

Woloszanski Boguslaw - Sensacje XX wieku - Rewir

- Wojska Frontu Po ł udniowo-Zachodniego s ą pod Lwowem i maj ą szans ę

zdobycia tego miasta - mówi ł dalej Unszlicht. - Stalin pragnie tego bardziej ni ż

Jegorow. W karierze polityka atut w postaci zdobycia miasta ma du ż e znaczenie.

Dlatego nie odda nam ani jednego pu ł ku, gdy ż jest przekonany, ż e gdy zdob ę dzie

Lwów, to wówczas nikt nie b ę dzie pami ę ta ł o jego niesubordynacji...

- Je ż eli tak jest, jak mówisz, to Stalina nale ż a ł oby odda ć pod s ą d wojenny

i rozstrzela ć !

- Mo ż e si ę t ł umaczy ć , ż e Konarmia i 12. armia s ą uwik ł ane w zaci ę te walki

i nie sposób w podanym przez nas terminie ich wycofa ć . By ć mo ż e partia zechce

postawi ć przed s ą dem Stalina i Jegorowa, ale przedtem my musimy zdoby ć

Warszaw ę . Bez ich pomocy - spokojnie stwierdzi ł Unszlicht.

Odczeka ł chwil ę , ale nie s ł ysz ą c odpowiedzi powtórzy ł :

- Tak, musimy zdoby ć Warszaw ę bez Konarmii i 12. armii. W ka ż dym razie

nie mo ż emy liczy ć na wsparcie jednostek w ci ą gu najbli ż szych dni...

O ś wicie 4 lipca 1920 r. wojska Frontu Zachodniego rozpocz ęł y ofensyw ę .

W ci ą gu siedmiu dni Armia Czerwona prze ł ama ł a polski front, przekroczy ł a

Berezyn ę , zaj ęł a Ihumie ń , Mi ń sk i Bia ł ystok. Polacy ponie ś li du ż e straty i mimo

za ż artej obrony nie zdo ł ali zatrzyma ć armii Tuchaczewskiego. Uchodzili z pola,

ale w sposób zorganizowany; bez panicznej ucieczki wojska, które straci ł o

wszystko i rozbite na niewielkie grupy ratowa ł o si ę przed ś mierci ą lub niewol ą .

Odchodz ą c, wysadzali mosty i minowali drogi. W potyczkach os ł onowych

oddawali niewielu je ń ców i zostawiali niewiele sprz ę tu. Zachowywali si ł y do

ostatecznej rozprawy. Pod Warszaw ą mogli odbudowa ć swoje wojska, których

pot ę g ę pokazali w kwietniu i maju 1920 r. Tuchaczewski liczy ł jednak, ż e szybki

marsz jego oddzia ł ów uniemo ż liwi Polakom zorganizowanie obrony i zmobilizo-

wanie rezerw. Przed nim by ł a Warszawa i ostateczne zwyci ę stwo. Wyda ł odezw ę

do ż o ł nierzy:

Czer\vonoarmi ś ci! (...) Wielki pojedynek rozstrzygnie „losy wojny i narodu

rosyjskiego oraz. ludno ś ci polskiej. Wojska spod znaku Czerwonego Sztandaru