TEMAT: Podstawowe pojęcia ( problem społeczny, procesy społeczne, kontrola społeczna, normy odniesienia)
problem społeczny – serie zjawisk o negatywnym charakterze, mogą występować w powiązaniu ze sobą lub nie i występują w takich ilościach, że zwracają uwagę opinii publicznej, źródłem problemu społecznego mogą być zmiany ustrojowe, kryzysy gospodarcze, negatywne wzorce związane z warunkami życiowymi, pojawienie się w życiu społecznym nowych zjawisk, które same w sobie destrukcyjne nie są np. internet
- wynikające z cyklu życia jednostki np. bezrobocie, bo dotyka dorosłych, przestępczość nieletnich
- wynikające z zachowań odchylonych np. kradzieże, przemoc, uzależnienia
- wynikające z organizacji społeczności lokalnych np. Romowie – Polacy – brak integracji
- wynikające ze stosunków międzynarodowych np. terroryzm, wojny imperialistyczne i religijne
- inżynieria społeczna – działania wymierzone wskutek, mają na charakter złożony i zasadniczo nie rozwiązują problemu, powodując jedynie czasowe jego ograniczenie np. akcje propagandowe, zasiłki od państwa, schroniska dla bezdomnych, niesprzedawanie alkoholu nieletnim
- reorganizacja społeczna – działanie poprzedzone dokładną diagnozą problemu i na tej podstawie tworzy się długofalowe strategie zmierzające do ograniczenia zasięgu problemów społecznych np. działania profilaktyczne, doszkalanie zawodowe, których organizacje poprzedza dokładne rozpoznanie rynku, aktywne wychodzenie z bezdomności
proces społeczny – ciąg zmian zmierzający do osiągnięcia celu, serie zjawisk, które zachodzą w osobowości jednostki, w grupach społecznych i w całych zbiorowościach w taki sposób, że są seriami zjawisk wyłącznie społecznych, jeśli natomiast zjawiska społeczne przeplatają się ze zjawiskami natury ekonomicznej, politycznej, religijnej, moralnej to mówimy wówczas, że są to procesy zachodzące w społeczeństwie
- intrapersonalne – zachodzą w osobowości jednostki, głównie procesy psychiczne np. samowychowanie, przystosowanie
- interpersonalne – między dwoma osobami np. przyjaźnie, związki, współpraca
- zachodzące między jednostką a grupą
Ø jako całość – jeśli jedna osoba jawi się pozytywnie cała grupa też
Ø jako jednostkę – jednostka uważa, że może zdominować grupę
- zachodzące między dwoma grupami:
Ø między jednostkami reprezentującymi obie grupy
Ø procesy przebiegające między strukturami oficjalnymi obu grup, układ władzy, rząd (np. Polska – Niemcy)
Ø procesy przebiegające między dwoma grupami traktowanymi jako całość, na ten typ procesów mają wpływ naleciałości etniczne, kulturowe itp. np. Niemiec – faszysta
Ø procesy dezorganizacji – to procesy zmieniające organizację i strukturę grup
- wewnętrzna – sumienie, superego, internalizacja
- zewnętrzna
Ø o charakterze formalnym, którą sprawują instytucje np. policja, straż miejska, sądy, przepisy prawne, kodeks karny, grzywna, mandat
Ø o charakterze nieformalnym, którą sprawują np. rodzice, wykładowcy, sąsiedzi, ksiądz, etykiety, alienacja, obmowa, wyśmiewania, szyderstwa
Różnicą między kontrolą formalną a nieformalną są sankcje.
Normy odniesienia – stanowią zespół obowiązujących w danym społeczeństwie norm prawnych, religijnych, moralnych, które zaopatrzone zostały w określony margines tolerancji. Podlegać on może rozszerzeniu lub zawężeniu w zależności od np. charakteru czynu, okoliczności jego dokonania, cech osoby, która dane normy narusza
- Milles – patologia ma wymiar jednostkowy, lub małych grup, dotyczy zachowań o niewielkim zasięgu; następuje odwołanie się do systemu wartości o ograniczonym zakresie, w którym dostrzegany jest relatywizm; objawy patologii = niedostosowanie się do warunków życia lokalnego
- Rubington – patologia została nazwana „problem społeczny” , wg tej definicji zachowania problemowe mają charakter jednostkowy, w ocenie tych jednostek odwołujemy się do systemu moralnego społeczeństwa, jednak brak obiektywnych kryteriów ustalania tego systemu, zachowanie jest efektem zaburzeń socjalizacji
- Kavolis – zachowania odnoszą się do jednostek, grup, bądź całych społeczeństw, istnieje konkretny wymiar zachowania: destrukcja, autodestrukcja; konsekwencja zachowań odnosi się do życia, zdrowia i poczucia osobistej tożsamości, system wartości jest tworzony na podstawie kultury
Ø autodestrukcja – zachowania patologiczne o wymiarze jednostkowym : alkoholizm, samobójstwo, samowychowanie
Ø destrukcja – zabójstwo, niszczenie mienia
- wymiar grupowy np. sekty, masowe samobójstwa, szwadrony śmierci, zniszczenie środowiska
- wymiar społeczny – systemy totalitarne, ludobójstwo, przemoc, terroryzm
obszar patogenny – zachowanie patologiczne i warunki patogenne np. internet, ideologie, media, zmiany społeczne, brak akceptacji przez społeczeństwo określonego systemu.
Podgórecki – zachowania patologiczne mogą mieć wymiar jednostkowy, instytucjonalny, grupowy i ogólnospołeczny
patologia społeczna – zachowania działające destrukcyjnie na społeczeństwo, a przy tym niezgodne z wartościami uznawanymi w danym kręgu kulturowym
symptomy patologii – zachowania destrukcyjne, destrukcja wartości kręgu kulturowego . Patologiczne mogą być tylko zachowania ludzkie – istota definicji zachowania
destrukcyjność – w sensie zniszczenia jednostki, ale też materii (budynki, struktura społeczna), zamiar niszczenia może być też patologiczny
system wartości – daje oczywistą kategorię zachowań patologicznych , zależy od kręgu kulturowego
dewiacja – odchylenie od normy o wymiarze pozytywnym lub negatywnym
- pozytywne – np. kujon, takie działania, które stanowią przekroczenie norm z obszaru maksymalizmu moralnego i którym towarzyszy nieegoistyczna motywacja.
Maksymalizm moralny – normy, które nie każdy może przestrzegać, uznawać, działania charytatywne np. oddawanie szpiku kostnego, adopcja ze wzg na samą chęć pomocy
- negatywne – stanowi narzucenie norm powinności, może się to wiązać z ich niedopełnieniem lub łamaniem, przekroczeniem
norma powinności ma charakter nakazowo – zakazowy np. kodeks karny, normy moralne, dekalog
Dewiacyjne nie muszą być tylko zachowania i w przeciwieństwie do patologii dewiacja nie musi być tylko negatywna
- strukturalna – wychodzi od ustroju społeczno – politycznego, społeczno – gospodarczego
- integracyjna – elementy społeczne i osobowościowe
Korelacja trzech zmiennych:
1) zmienna niezależna – ustrój społeczno – gospodarczy
2) zmienna zależna – zachowania przestępcze
3) zmienne pośredniczące – podkultura, w której jednostka funkcjonuje, jej osobowość, czynniki sytuacyjne np. sytuacja bytowa jednostki, stopień identyfikacji z podkulturą, wpływ alkoholu
Na każdym poziomie mogą pojawiać się czynniki, które będą wypaczały funkcjonowanie jednostki
I ustrój społeczno – gospodarczy
(kryzys, szybkie transformacje ustrojowe, totalitaryzm; sam może zawierać elementy dewiacyjne np. przefiltrowywanie norm przez wzorce pod kulturowe; określonej normie nadaje się jakiś charakter)
II – podkultura konformistyczna - podkultura dewiacyjna
* zachowania * zachowania * zachowania * zachowania
konformistyczne dewiacyjne konformistyczne dewiacyjne
wobec wobec
systemu systemu
zachowania dewiacyjne wobec systemu przyjętego w danej grupie
- jaźń zobiektywizowana -
- jaźń odzwierciedlona – skutki odgrywania jakiejś konkretnej roli
- ?
Eli_88