ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI
z dnia 17 października 2001 r.
w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich.
(Dz. U. Nr 124, poz. 1359)
Na podstawie art. 95 § 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1995 r. Nr 89, poz. 443, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 83, poz. 931 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 91, poz. 1010) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) rodzaje zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich,
2) organizację zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich,
3) szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,
4) sposób wykonywania nadzoru nad zakładami poprawczymi i schroniskami dla nieletnich,
5) sposób wykonywania nadzoru pedagogicznego w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) ustawie - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich,
2) zakładzie - należy przez to rozumieć zakład poprawczy,
3) schronisku - należy przez to rozumieć schronisko dla nieletnich,
4) hostelu - należy przez to rozumieć dział zakładu poprawczego, czynny przez całą dobę, zapewniający opiekę wychowawczą i dający nieletniemu czasowo możliwość zamieszkania przed usamodzielnieniem się, w przypadku gdy jego powrót do środowiska jest niewskazany,
5) kwocie bazowej - należy przez to rozumieć kwotę bazową dla sądowych kuratorów zawodowych, której wysokość określa ustawa budżetowa na dany rok,
6) prezesie sądu okręgowego - należy przez to rozumieć prezesa sądu okręgowego właściwego ze względu na siedzibę schroniska dla nieletnich lub zakładu poprawczego,
7) sądzie rodzinnym - należy przez to rozumieć sąd rodzinny wykonujący orzeczenie,
8) okręgowym zespole nadzoru pedagogicznego - należy przez to rozumieć organ nadzoru pedagogicznego tworzony przez Ministra Sprawiedliwości dla dwóch lub więcej okręgów sądów okręgowych przy prezesie wyznaczonego sądu okręgowego.
Rozdział 2
Rodzaje i organizacja zakładów
§ 3. Zakłady dzielą się na:
1) resocjalizacyjne:
a) otwarte - młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej,
b) półotwarte,
c) zamknięte,
d) o wzmożonym nadzorze wychowawczym,
2) resocjalizacyjno-rewalidacyjne,
3) resocjalizacyjno-terapeutyczne.
§ 4. 1. Zakłady resocjalizacyjne otwarte są przeznaczone dla nieletnich, którzy:
1) nie przebywali w aresztach śledczych lub zakładach karnych,
2) nie dopuścili się czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz art. 280 Kodeksu karnego,
3) wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie w schronisku za tym przemawia,
4) nie identyfikują się z podkulturą przestępczą.
2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, mogą być umieszczani wychowankowie z innych zakładów resocjalizacyjnych, jeżeli przemawiają za tym ich zachowanie, postawy lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego.
3. W zakładach, o których mowa w ust. 1:
1) kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnianie prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem, z uwzględnieniem postaw, potrzeb, uzdolnień i zainteresowań wychowanków,
2) praktyczna nauka zawodu wychowanków może odbywać się poza zakładem,
3) zajęcia o charakterze kulturalnym, oświatowym, sportowym i rekreacyjnym, w czasie wolnym od nauki i pracy, prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem.
4. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 12.
§ 5. 1. Zakłady resocjalizacyjne półotwarte są przeznaczone dla nieletnich, których popełnione czyny karalne i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładach resocjalizacyjnych otwartych.
2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, mogą być umieszczani wychowankowie z zakładów:
1) resocjalizacyjnych otwartych, których zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tych zakładach,
2) resocjalizacyjnych zamkniętych i o wzmożonym nadzorze wychowawczym, co do których istnieje przekonanie, że dalszy proces resocjalizacji może przebiegać w zakładach resocjalizacyjnych półotwartych.
1) kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnianie wychowanków prowadzi się na terenie zakładu,
2) zajęcia w czasie wolnym od pracy prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem pod bezpośrednim nadzorem pracowników zakładu.
4. W uzasadnionych przypadkach można wyrazić zgodę na kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnienie poza zakładem.
5. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 10.
§ 6. 1. Zakłady resocjalizacyjne zamknięte są przeznaczone dla wychowanków, którzy wielokrotnie uciekali z zakładów resocjalizacyjnych otwartych lub półotwartych.
2. Kształcenie ogólne i zawodowe, zatrudnianie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu.
3. W zakładach, o których mowa w ust. 1, praca resocjalizacyjna z wychowankami, w szczególności poprzez zajęcia terapeutyczne, jest ukierunkowana na rozpoznawanie i eliminowanie przyczyn ucieczek.
4. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8.
§ 7. 1. Zakłady resocjalizacyjne o wzmożonym nadzorze wychowawczym są przeznaczone dla nieletnich, wobec których sąd orzekł umieszczenie w tego rodzaju zakładzie.
2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, mogą być umieszczeni, na zasadach określonych w art. 85 lub art. 91 § 2 ustawy, dezorganizujący pracę w innych zakładach wychowankowie, którzy ukończyli lat 16, a w wyjątkowych przypadkach - lat 15.
3. W zakładach, o których mowa w ust. 1, praca resocjalizacyjna w warunkach wzmożonego nadzoru wychowawczego polega w szczególności na:
1) zaplanowaniu indywidualnych oddziaływań wychowawczych, w tym zajęć edukacyjnych, korekcyjnych i terapeutycznych w warunkach czasowego ograniczenia kontaktów z grupą wychowawczą,
2) określeniu porządku dla poszczególnych grup wychowawczych, oddziałów szkolnych, grup warsztatowych oraz warunków czasowego ograniczenia kontaktów z innymi wychowankami.
4. W zakładach, o których mowa w ust. 1, kształcenie ogólne, zawodowe i zatrudnianie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu.
5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dla wychowanków wykazujących poprawę w zachowaniu mogą być organizowane zajęcia poza zakładem pod bezpośrednim i stałym nadzorem pracowników zakładu.
6. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 4.
§ 8. 1. Zakłady resocjalizacyjno-rewalidacyjne są przeznaczone dla nieletnich upośledzonych umysłowo.
2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, pracę resocjalizacyjną prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem, z zastosowaniem środków, form, metod wychowania i nauczania przewidzianych dla młodzieży upośledzonej umysłowo.
3. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8.
§ 9. 1. Zakłady resocjalizacyjno-terapeutyczne są przeznaczone dla nieletnich:
1) z zaburzeniami rozwoju osobowości na tle organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
2) uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych,
3) nosicieli wirusa HIV.
2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, pracę resocjalizacyjną prowadzi się z uwzględnieniem zajęć terapeutyczno-korekcyjnych.
3. Kształcenie ogólne oraz zawodowe prowadzi się na terenie zakładu, a zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy mogą odbywać się na terenie zakładu lub poza zakładem.
4. W zakładach, o których mowa w ust. 1, liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 6.
§ 10. Liczba wychowanków w grupach warsztatowych powinna wynosić połowę liczby wychowanków w oddziale szkolnym określonej dla każdego rodzaju zakładu.
§ 11. W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi lub organizacyjnymi dyrektor zakładu może zwiększyć lub zmniejszyć liczbę wychowanków w grupie wychowawczej, z zachowaniem liczby grup w zakładzie.
§ 12. 1. W zakładzie prowadzi się działalność resocjalizacyjną w oparciu o roczny i perspektywiczny plan rozwoju zakładu.
2. Plany, o których mowa w ust. 1, opracowuje dyrektor zakładu przy współpracy z nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze w zakładzie.
3. W planach, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się udzielanie wychowankowi i jego rodzicom pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz psychiatrycznej, która może być organizowana w formie:
1) zajęć psychoedukacyjnych,
2) zajęć specjalistycznych: korekcyjnych, wyrównawczych, rewalidacyjnych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym,
3) porad dla wychowanków oraz ich rodziców, konsultacji i warsztatów,
4) działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach zagrożeń i kryzysowych.
§ 13. 1. Podstawą organizacji pracy zakładu w roku szkolnym jest arkusz organizacji pracy zakładu, który określa formy jego działalności.
2. Arkusz organizacji pracy zakładu opracowuje dyrektor zakładu przy współpracy z nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze w zakładzie i przedkłada wraz z opinią okręgowego zespołu nadzoru pedagogicznego i akceptacją prezesa sądu okręgowego do zatwierdzenia Ministrowi Sprawiedliwości w terminie do dnia 31 maja każdego roku.
3. Minister Sprawiedliwości zatwierdza arkusz organizacji pracy zakładu w terminie do dnia 15 sierpnia każdego roku.
§ 14. 1. Wewnętrzny porządek funkcjonowania zakładu określa regulamin.
2. Regulamin zakładu opracowuje dyrektor zakładu i przedstawia do zatwierdzenia prezesowi sądu okręgowego.
§ 15. 1. W skład zakładu wchodzą:
1) internat,
2) szkoła albo szkoły,
3) warsztaty szkolne,
4) zespół diagnostyczno-korekcyjny,
5) inne działy zapewniające realizację zadań zakładu.
2. Dla zapewnienia prawidłowej realizacji zadań zakład powinien posiadać:
1) pomieszczenia mieszkalne oraz higieniczno-sanitarne,
2) pomieszczenia do zajęć edukacyjnych (pracownie przedmiotowe) z zapleczem na środki dydaktyczne,
3) salę gimnastyczną,
4) bibliotekę z czytelnią,
5) pomieszczenia warsztatowe odpowiednie do kierunków prowadzonego szkolenia zawodowego oraz szkolenia kursowego,
6) gabinet lekarski i stomatologiczny oraz izbę chorych,
7) gabinet psychologiczno-pedagogiczny,
8) izby przejściowe,
9) izby izolacyjne,
10) pomieszczenia przeznaczone na hostele poza zakładem lub w zakładzie,
11) tereny i urządzenia do zajęć rekreacyjnych i sportowych.
3. Organizację i funkcjonowanie szkół i warsztatów szkolnych określają odrębne przepisy.
4. Organizację i funkcjonowanie internatu, zespołu diagnostyczno-korekcyjnego i innych działów realizujących zadania zakładu określa regulamin.
§ 16. 1. W zakładzie zatrudnia się w szczególności:
1) pracowników pedagogicznych, w tym nauczycieli, wychowawców, psychologów, pedagogów,
2) pracowników ekonomicznych, administracyjnych i obsługi,
3) pracowników medycznych.
2. Każdy pracownik zakładu przestrzega praw nieletnich i odpowiednio do zajmowanego stanowiska bierze udział w ich resocjalizacji oraz jest dla nich pozytywnym przykładem.
§ 17. Organami zakładu są:
1) dyrektor zakładu,
2) rada zakładu.
§ 18. 1. Dyrektorem zakładu może zostać nauczyciel mianowany lub dyplomowany, posiadający wykształcenie wyższe pedagogiczne i 5 lat stażu pracy pedagogicznej, w tym 2 lata na stanowisku kierowniczym.
2. Kandydat na dyrektora zakładu może być wyłoniony w drodze konkursu ogłoszonego przez prezesa sądu okręgowego.
3. Regulamin konkursu stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 19. Minister Sprawiedliwości powierza nauczycielowi stanowisko dyrektora zakładu na wniosek prezesa sądu okręgowego.
§ 20. Minister Sprawiedliwości odwołuje nauczyciela ze stanowiska dyrektora zakładu w szczególności w razie:
1) złożenia przez nauczyciela rezygnacji ze stanowiska,
2) stwierdzonych rażących zaniedbań w zakresie realizacji zadań zakładu.
§ 21. 1. Dyrektor zakładu kieruje zakładem, sprawuje nadzór pedagogiczny, zapewnia warunki niezbędne do realizacji zadań zakładu oraz ponosi odpowiedzialność za działalność zakładu.
2. Dyrektor zakładu w szczególności:
1) organizuje pracę w działach zakładu,
2) dysponuje przyznanymi zakładowi środkami finansowymi i odpowiada za ich prawidłowe wykorzystanie,
3) wykonuje czynności wynikające ze stosunku pracy wobec pracowników zakładu,
4) opracowuje zakres pracy i czynności służbowych pracowników,
5) prowadzi dobór kandydatów na pracowników uwzględniający kompetencje i umiejętność postępowania z nieletnimi oraz osobistą przydatność do pracy,
6) reprezentuje zakład na zewnątrz.
3. Realizując zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, dyrektor zakładu uwzględnia:
1) możliwość tworzenia w zakładzie warunków indywidualnego oddziaływania na nieletnich,
2) konieczność utrzymania bezpieczeństwa i porządku, w tym zabezpieczenia zakładu w sposób uniemożliwiający samowolne oddalenie się wychowanków z zakładu lub ich uwolnienie przez osoby z zewnątrz oraz inne bezprawne działania,
3) konieczność zapewnienia właściwych warunków bytowych, sanitarnych i zdrowotnych.
4. W razie nieobecności dyrektora zakładu jego obowiązki pełni upoważniony pracownik pedagogiczny.
§ 22. 1. Rada zakładu, jako organ kolegialny, współdziała z dyrektorem zakładu w wykonywaniu zadań zakładu i podnoszeniu jakości pracy zakładu.
2. W skład rady zakładu wchodzą wszyscy pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w zakładzie.
3. Przewodniczącym rady zakładu jest dyrektor zakładu.
4. W posiedzeniach rady zakładu mogą także brać udział, z głosem doradczym, osoby zaproszone przez jej przewodniczącego lub na wniosek rady zakładu.
5. Posiedzenia rady zakładu odbywają się z inicjatywy przewodniczącego lub na wniosek organu prowadzącego zakład lub sprawującego nadzór nad zakładem.
6. Rada zakładu ustala regulamin swojej działalności.
7. Przewodniczący przygotowuje posiedzenia rady zakładu, zawiadamia jej członków o terminie i porządku zebrania i prowadzi posiedzenia rady zakładu zgodnie z regulaminem.
8. Dyrektor zakładu, nie rzadziej niż dwa razy w roku, przedstawia radzie zakładu wnioski wynikające z realizacji zadań zakładu.
§ 23. Rada zakładu opiniuje w szczególności:
1) roczny i perspektywiczny plan pracy i rozwoju zakładu,
2) organizację pracy zakładu na dany rok,
3) wyniki zachowania nieletnich,
4) organizację doskonalenia zawodowego pracowników pedagogicznych,
5) rozkład dnia i porządek zajęć w zakładzie,
6) wnioski o przyznanie nagród, o których mowa w § 66 ust. 1 pkt 16-19, i stosowanie środków dyscyplinarnych, o których mowa w § 71 ust. 1 pkt 12-15,
7) propozycje dyrektora zakładu w sprawie przydziału pracownikom pedagogicznym dodatkowych, stałych zajęć dydaktyczno-opiekuńczych lub wychowawczych.
§ 24. 1. W zakładzie mogą być tworzone inne stanowiska kierownicze, w szczególności stanowisko wicedyrektora zakładu, kierownika internatu, kierownika warsztatów szkolnych.
2. Liczbę i rodzaj stanowisk kierowniczych w zakładzie zatwierdza prezes sądu okręgowego na wniosek dyrektora zakładu.
3. Stanowiska kierownicze w zakładzie powierza i odwołuje z nich dyrektor zakładu, za zgodą prezesa sądu okręgowego.
§ 25. 1. Dyrektor zakładu dla zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w zakładzie może na czas określony:
1) zarządzić zamykanie pomieszczeń, w których wychowankowie przebywają, uczą się lub pracują,
2) zwiększyć liczbę pracowników prowadzących zajęcia zespołowe,
3) wstrzymać lub ograniczyć zajęcia zespołowe,
4) umieścić nieletniego w oddzielnym pomieszczeniu mieszkalnym lub izbie przejściowej.
2. Prawo wstępu na teren zakładu, poza pracownikami w nim zatrudnionymi, mają osoby sprawujące nadzór nad zakładem, osoby, którym została udzielona zgoda przez dyrektora zakładu, oraz inne osoby uprawnione na podstawie odrębnych przepisów.
§ 26. 1. W zakładzie prowadzi się dokumentację pobytu wychowanków oraz dokumentację przebiegu nauczania wraz z danymi dotyczącymi zatrudnienia wychowanków.
2. Dokumentację pobytu wychowanków w zakładzie stanowią w szczególności:
1) księga ewidencji wychowanków,
2) akta osobowe wychowanka wraz z dokumentacją procesu resocjalizacji,
3) wykaz osób podlegających zameldowaniu,
4) karta wyposażenia wychowanka,
5) księga ewidencji nagród i środków dyscyplinarnych,
6) księga ewidencji wychowanków umieszczonych w izbie przejściowej,
7) księga ewidencji wychowanków umieszczonych w izbie izolacyjnej,
8) księga ewidencji przepustek i urlopów,
9) dzienniki zajęć wychowawczych,
10) księga przebiegu służby nocnej,
11) księga ewidencji ucieczek,
12) dokumentacja stosowania środków przymusu bezpośredniego,
13) protokoły rady zakładu.
3. Sposób prowadzenia dokumentacji pobytu określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
4. Dokumentację przebiegu nauczania wraz z danymi dotyczącymi zatrudnienia wychowanków prowadzi się i przechowuje według odrębnych przepisów.
5. Akta osobowe wychowanka i dokumentację procesu jego resocjalizacji przechowuje się w zakładzie przez okres 3 lat, licząc od daty ukończenia przez wychowanka 21 lat.
Rozdział 3
Rodzaje i organizacja schronisk
§ 27. Schroniska dzielą się na:
1) zwykłe,
2) interwencyjne.
§ 28. Schroniska zwykłe są przeznaczone dla nieletnich umieszczonych w schronisku na podstawie art. 27 § 1 lub art. 74 § 2 ustawy.
§ 29. 1. Schroniska interwencyjne są przeznaczone dla nieletnich:
1) umieszczonych w schronisku na podstawie art. 27 § 2 ustawy,
2) stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo dla bezpieczeństwa schroniska zwykłego.
2. Praca wychowawcza wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach interwencyjnych jest ukierunkowana w szczególności na eliminowanie przyczyn zachowań agresywnych.
§ 30. 1. Kształcenie ogólne i zawodowe, zatrudnianie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie schroniska.
2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach kształcenie i zatrudnianie może odbywać się poza schroniskiem za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje nieletni.
§ 31. 1. W schroniskach zwykłych liczba nieletnich w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 10.
2. W schroniskach interwencyjnych liczba nieletnich w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 6.
§ 32. W skład schroniska wchodzą:
4) zespół diagnostyczny.
§ 33. Rada schroniska opiniuje w szczególności:
1) roczny plan pracy i rozwoju schroniska,
2) organizację doskonalenia zawodowego pracowników pedagogicznych,
3) organizację pracy schroniska na dany rok,
4) rozkład dnia i porządek zajęć w schronisku,
5) propozycje dyrektora schroniska w sprawie przydziału pracownikom pedagogicznym dodatkowych, stałych zajęć dydaktyczno-opiekuńczych lub wychowawczych.
§ 34. Przepisy § 10, § 11, § 13, § 14, § 15 ust. 2, § 16-22 i § 24-26 stosuje się odpowiednio do organizacji schronisk.
Rozdział 4
Szczegółowe zasady kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich w zakładach
§ 35. 1. Niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie sędzia przesyła do Ministerstwa Sprawiedliwości wniosek o skierowanie nieletniego do zakładu, do którego dołącza:
1) odpis prawomocnego orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie,
2) opinię o nieletnim opracowaną w rodzinnym ośrodku diagnostyczno-konsultacyjnym, w schronisku dla nieletnich lub innej specjalistycznej placówce,
3) aktualny wywiad środowiskowy oraz inne informacje umożliwiające skierowanie nieletniego do odpowiedniego rodzaju zakładu.
...
skrzacik_211