Obraz gminy żydowskiej w dawnych wiekach.pdf

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 1 of 3

Tablica 5

Obraz gminy Ŝydowskiej w dawnych wiekach

Przestępca Ŝydowski

zamknięty w kunie w

przedsionku przedmiejskiej

synagogi lwowskiej. W

sądownictwie Ŝydowskim w

Polsce stosowano kary

grzywny, więzienia, klątwę i

wyłączenie ze społeczności

gminnej. Kary te pozbawiały

winowajcę prawa chazaki,

czyli zamieszkania w mieście.

Pozostałe kary były

egzekwowane przez magistrat,

urząd

Kapela Ŝ ydowska , rysunek Jana Piotra

Norblina z 1778 r. Zabawie śydów

często towarzyszyła muzyka.

Szczególnie hucznie obchodzono

wesela, których wystawność

przyćmiewała niekiedy przyjęcia na

dworach szlacheckich.

starościński

Drewniane drzwi do Aron ha-

kodesz z synagogi Remuh w

Krakowie z pocz. XVII w. Po

prawej stronie drzwi znajduje

się menora z napisem "Tak

mów do Arona i to mu

powiedz: Gdy ustawisz lampy,

wtedy siedem lamp ma rzucać

światło na przednią stronę

świecznika" (Księga Liczb 8,

2). Po lewej stronie drzwi

umieszczono chleby na

półkach z napisem: "Będziesz

zawsze kładł na stole przede

mną chleby pokładne" (Księga

Wyjścia 25, 30).

Dzielnica Ŝydowska kaŜdego

większego miasta tworzyła gminę

(kahał), której zwierzchnikami byli

rabini i starsi Ŝydowscy. Ich władzy

podlegała cała ludność Ŝydowska, a

chrześcijańska rada miejska nie miała

prawa ingerować w kompetencje

gminy. Kahał zajmował się budową

synagogi, cmentarza, łaźni i innych

budynków uŜyteczności publicznej

oraz opiekę nad nimi. Miał pieczę nad

szkolnictwem, sądownictwem i

podatkami.

podwojewodziński.

KaŜda gmina posiadała szkołę,

poniewaŜ u śydów nauka czytania i

pisania była obowiązkowa. Chłopcy

Ŝydowscy rozpoczynali naukę

czytania i pisania juŜ od czwartego

roku Ŝycia w szkołach zwanych

chederami. W niektórych miastach,

jak Kraków, Lublin czy Lwów,

powstały uczelnie talmudyczne

(jesziwy), gdzie młodzieńcy

studiowali Torę (Pięcioksiąg

MojŜesza) i jej komentarze.

Parochet - kotara zasłaniająca

drzwi do Aron ha-kodesz z

końca XVII w. Kotara

oddziela w sposób

symboliczny sacrum, czyli

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel05.html

2008-04-19

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 2 of 3

świętą skrzynię ze zwojami

Tory, od profanum.

Odsłaniano ją uroczyście w

czasie naboŜeństwa przy

wyjmowaniu Pisma Świętego.

Rabin Samuel Eliezer Edels

(ok. 1560-1631). Samuel Edels

był rektorem jesziwy w

Poznaniu, rabinem w Chełmie,

Lublinie i Ostrogu. Napisał

komentarz do Talmudu pt.

Chidusze halachot we-agadot .

śydowski kontrakt ślubny

(ketuba), spisany między

Szulimą Lewkowiczem a

Marianną Leyzorowicz w roku

1743. Ketubę wręczał pan

młody swej oblubienicy w

czasie wesela. Zawierała ona

powinności męŜa względem

Ŝony i gwarantowała jej

zabezpieczenie finansowe w

przypadku jego śmierci lub

rozwodu.

Szkolnik (szames) wzywa na modły

do bóŜnicy. Szames wzywał wiernych

do synagogi uŜywając kołatki lub

drewnianego młotka, którym uderzał

w drzwi domów Ŝydowskich. PoboŜni

śydzi chodzili do bóŜnicy nawet dwa

razy dziennie i spędzali tam wiele

czasu na modlitwie i studiowaniu

Tory.

Płyta nagrobna (macewa)

rabina krakowskiego MojŜesza

Isserlesa. Cmentarz Remuh w

Krakowie, XVI w. Napis

głosi: "Wielki uczony, Światło

Zachodu, największy gaon

pokolenia, nasz nauczyciel,

rabi Mojzesz, Pasterz i opoka

Izraela [...] Od MojŜesza do

MojŜesza nie powstał nikt, kto

Strona z modlitewnika (sidur),

wykonanego prawdopodobnie

w Krakowie na przełomie

XV/XVI w. Modlitewnik

został napisany ręcznie na

pergaminie. Zawiera

kalendarz, przepisy szabatu i

teksty świątecznych modlitw.

NaleŜał niegdyś do znanego

chasyda, Izraela Friedmana

(zm. 1850) z RóŜyna pod

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel05.html

2008-04-19

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 3 of 3

byłby równy MojŜeszowi

pośród Izraela"

Kijowem.

Wnętrze synagogi w Łańcucie,

rysunek Zygmunta Vogla

(1764-1826). Zbudowano ją w

roku 1761. Obecnie znajduje

się tam muzeum judaistyczne.

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel05.html

2008-04-19

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: