zima_scenariusz3.pdf

:: T EMAT ::

ZIMOWI GOŚCIE

W OGRODZIE

W PROWADZENIE

Zima jest trudną porą roku dla ptaków. Wszystkie gatunki, które pozosta

ją na ten okres w naszych parkach i ogrodach borykają się z chłodem i niedo

borami pokarmu. Ich podstawowym problemem każdego dnia jest zapewnie

nie sobie odpowiedniej dawki energii, która umożliwi przetrwanie mroźnej

i długiej nocy. Dlatego większość czasu zajmuje im poszukiwanie jedzenia.

Często wówczas zbliżają się do siedzib ludzkich, gdzie doskonałym źródłem

pokarmu bywają karmniki. Są one odwiedzane przez różne gatunki ptaków.

Zarówno mniejsze np. sikora modra, sikora bogatka, mazurek, kowalik, jak i

większe np. dzięcioł duży, sójka, sroka.

C ELE OGÓLNE :

» tworzenie warunków do aktywnego

obserwowania przyrody,

» angażowanie dzieci do czynnej ochro

ny przyrody.

C ELE OGÓLNE :

Dokarmianie ptaków zimą budzi pewne kontrowersje. Z jeden strony pro

wadzi do kumulacji osobników na niewielkim terenie co sprzyja rozprze

strzenianiu się chorób i przyciąga drapieżniki np. krogulce lub koty. Z drugiej

jednak w mocno przekształconym przez człowieka środowisku zapobiega

masowemu ginięciu ptaków w czasie np. ostrych mrozów.

Podejmując się dokarmiania ptaków powinniśmy przestrzegać dwóch

podstawowych zasad.

C ELE OPERACYJNE :

Uczestnik wykona następujące czynno

ści:

» zna właściwe rodzaje pokarmu dla

ptaków zimą,

» potraﬁ wymienić zasady dokarmiania

ptaków,

» umie rozpoznać trzy gatunki ptaków

odwiedzające zimą karmniki.

Po pierwsze jeśli rozpoczynamy wykładanie pokarmu, musimy robić to

systematycznie np. codziennie, raz w tygodniu itp. Często wygląda to tak,

że pokarm pojawia się w czasie dobrych warunków pogodowych, a podczas

śnieżyc lub mrozów nie jest uzupełniany. Ptaki szybko uczą się, gdzie można

znaleźć coś do jedzenia. Będą zatem rozpoczynały dzień od penetrowania

znanych sobie miejsc i dopiero kiedy tam nie znajdą jedzenia, rozpoczną

poszukiwania gdzie indziej. Oznacza to dla nich znaczne straty czasowe, jeśli

np. w okolicy jest kilka karmników i w żadnym nie znajdą jedzenia.

F ORMA PRACY :

» indywidualna, zbiorowa

W IEK : 5 6 lat

Drugą ważną zasadą jest rodzaj pokarmu. Generalnie powinny to być na

siona roślin oleistych: słonecznika, konopi, lnu, dyni, ziarna zbóż, orzechy.

Można także wykładać owoce: jabłka, gruszki. Jeśli wykładamy mięso np.

słoninę, nie może ona być solona. Z powodu szybkiego zamarzania niezbyt

dobrym pokarmem jest chleb czy makaron.

M ATERIAŁY :

Nasiona i owoce pokarm dla ptaków,

plastikowe pojemniki, plastikowe obrę

cze o średnicy 1m, biały karton, kredki,

przewodnik do oznaczania ptaków.

Dokarmianie zimowych gości w ogrodzie to wspaniała okazja do obser

wacji ptaków z bliska. Gromadząc się w miejscu obﬁ tości pokarmu wykazu

ją mniejszy lęk przed człowiekiem, co ułatwia obserwację gatunków, które

wiosną i latem są bardziej skryte.

:: T EMAT ::

4 pory roku

ZIMOWI GOŚCIE W OGRODZIE

przedszkolaka

Z AJĘCIA 1. P TASIE SMAKOŁYKI

M IEJSCE : SALA

P RZYGOTOWANIA WSTĘPNE

1. Do zajęć będą potrzebne różne rodzaje pokarmu dla ptaków np. nasiona słonecznika, maku, konopi, pestki dni,

proso, pszenica, kukurydza, len, orzechy, jabłka. jarzębina, bukiew, owoce róży, głogu, pestki wiśni, słonina.

2. Przygotuj pojemniki na nasiona, wycięte z białego kartonu sylwetki ptaków, trzy plastikowe obręcze oraz odtwa

rzacz CD.

3. Wykonaj odpowiednią ilość kserokopii arkuszu pracy ucznia A.

P RZEBIEG ZAJĘĆ

A. P RZYGOTOWANIA

1. W pojemnikach rozłóż pokarm i poproś dzieci, aby uważnie go obejrzały. Jakiego rodzaju pokarmu jest najwię

cej?

2. Większość pozostających u nas na zimę ptaków to ziarnojady, a więc nasiona i ziarna będą stanowiły dla nich

najlepsze menu. Ptaki szczególnie chętnie zjadają nasiona roślin oleistych co zapewnia im duża dawkę energii.

Nie należy wykładać do karmników solonych warzyw, solonego mięsa, resztek z obiadu, pieczywa, zepsutych

potraw. Spożycie ich może okazać się zabójcze dla ptaków.

3. Zaakcentuj, że karmnik powinien być jak najczęściej czyszczony, a pokarm wykładany w nim regularnie. Także

w dni mroźne i śnieżne.

4. Jeżeli chcemy, aby odwiedzały miejsce dokarmiania różne gatunki ptaków, powinniśmy wykładać pokarm za

równo w karmniku, jak i pod nim np. jabłka. Kosy, kwiczoły, zięby żerują wyłącznie na ziemi.

5. W karmniku można także wystawiać ciepłą wodę, która będzie chętnie wypijana przez zimowych gości.

B. Ć WICZENIA

1. Rozdaj dzieciom arkusze pracy ucznia i poleć, aby zakreśliły czerwoną kredką te produkty, które są zjadane

przez ptaki. Czy potraﬁ ą wymienić jeszcze inne pokarmy?

2. Zaproś przedszkolaków do zabawy „Co lubią ptaki?”. Na stolikach rozłóż kilka rodzajów pokarmu oraz foto

graﬁ e i rysunki ptaków z pakietu. Każdy gatunek posiada swoje przysmaki. Zadaniem dzieci jest ich wzajemne

dopasowanie np.: kwiczoł, kos jabłka, dzwoniec, gil ziarno słonecznika, konopi, dzięcioł duży słonina,

wróbel pszenica itp.

3. Do kolejnej zabawy wyznacz trzy okręgi oznaczone symbolami różnych ptaków np. sikor, wróbli, zięb. Będą to

karmniki z pokarmem odpowiadającym danemu gatunkowi ptaków. Podziel dzieci na trzy grupy odpowiadające

okręgom. Odtwórz odgłosy jesieni z płyty CD. Kiedy muzyka na chwilę zamilknie każdy z uczestników powi

nien jak najszybciej dotrzeć do karmnika.

4. Na zakończenie możesz poczęstować uczestników pokarmem ptaków pestkami dyni, nasionami słonecznika,

orzechami.

:: T EMAT ::

4 pory roku

ZIMOWI GOŚCIE W OGRODZIE

przedszkolaka

prze

Z AJĘCIA 2. O BSERWUJEMY PTAKI

M IEJSCE : TEREN ( OGRÓD , PARK )

P RZYGOTOWANIA WSTĘPNE

1. W miejscu dogodnym do prowadzenia obserwacji ustaw karmnik dla ptaków. Powinien on dobrze chronić wysy

pywany w nim pokarm. Oprócz karmnika stojącego możesz zawiesić siatki z orzechami, kule tłuszczu oraz nie

soloną słoninę. Dla ptaków żerujących na ziemi ustaw podsyp.

2. Przeprowadź z dziećmi zbiórkę pokarmu dla ptaków. Poproś, aby przyniosły nasiona słonecznika, konopi, pestki

dyni, pszenicę. Wykładać można także np. pestki z wiśni i czereśni pozostałe po kompotach, jabłka, mak.

3. Zorganizuj codzienne dyżury dwóch osób, które będą odpowiedzialne za odśnieżenie karmnika i wysypanie

pokarmu pod Twoim nadzorem.

4. W dniu zajęć można także odsłonić fragment ogrodu spod śniegu. Takie miejsce przyciągnie dodatkowe gatunki

ptaków np. zięby, jery.

5. Wytnij z białego kartonu typowe sylwetki ptaków odwiedzających zimą ogród.

P RZEBIEG ZAJĘĆ

A. P RZYGOTOWANIA

1. Wytnij z kartonu powiększone sylwetki ptaków najczęściej obserwowanych w karmnikach np. sikora (bogatka,

modra), drozd (kos, kwiczoł), sroka, kowalik, dzwoniec, dzięcioł. Rysunki sylwetek możesz znaleźć w przewod

nikach do oznaczania ptaków lub w internecie.

2. Rozłóż przed dziećmi sylwetki i wskaż nazwy poszczególnych części ciała ptaków: dziób, głowa, kark, grzbiet,

kuper, ogon, pierś, brzuch, podbrzusze, skrzydło, noga (skok). Ich znajomość pozwala precyzyjnie opisać ubar

wienie ptaka.

3. Próbując rozpoznać dany gatunek trzeba zwracać uwagę na cechy charakterystyczne: wielkość, kolor dzioba,

upierzenia na skrzydłach, grzbiecie i piersi. Dobrze jest posiadać niewielkie sylwetki ptaków, na których szybko

rysuje się szczegóły.

4. Warto zapamiętać okoliczności obserwacji ptaka np. czy biegał, czy skakał po ziemi, czy przemieszczał się po

pniu, w jakim miejscu żerował? Potem możemy to porównać z opisem w atlasie.

B. Ć WICZENIA

1. W godzinach przedpołudniowych zabierz grupę dzieci w pobliże karmnika. Stańcie w takiej odległości, aby

ptaki mogły swobodnie podlatywać do pokarmu. Możesz wykorzystać lornetki, jednak zazwyczaj są one za

ciężkie dla przedszkolaków oraz trudno jest im odnaleźć patrząc przez okulary obiekt obserwacji.

2. Policzcie ile różnych ptaków znajduje się w pobliżu karmnika. Część ptaków wyjada pokarm bezpośrednio

z karmnika np. sikory, wróble, mazurki, kowaliki, dzwońce, dzięcioły. Inne żerują na ziemi pod karmnikiem np.

zięby, czyże, kosy, kwiczoły.

3. Zwróć uwagę na różne sposoby żerowania. Sikory podlatują na moment i zabierając jedno ziarno słonecznika

odlatują. Wróble i dzwońce cały czas pozostają w karmniku, rozłupując na miejscu pokarm. Dzięcioły połykają

ziarna w całości i dodatkowo chętnie zjadają wyłożony tłuszcz

4. Spróbuj przyporządkować wycięte sylwetki do określonych ptaków. Razem z przedszkolakami za pomocą kre

dek postaraj się namalować kolory ich upierzenia

:: T EMAT ::

4 pory roku

ZIMOWI GOŚCIE W OGRODZIE

przedszkolaka

5. W sali porównajcie wasze rysunki z ilustracjami w atlasie ptaków i przeczytajcie ich nazwy. Część z nich

to gatunki cały rok spędzające w naszym pobliżu np. dzięcioły, inne to goście z północy, którzy zimują u nas np.

jery, część kwiczołów.

6. Zastanówcie się jaki inny pokarm, poza tym wyłożonym w karmniku, ptaki mogą zjadać zimą?

Z ADANIE DLA PRZEDSZKOLAKÓW

Poproś w domu któreś z rodziców o skonstruowanie niewielkiego karmnika dla ptaków, który możesz wystawić

za oknem pokoju. Codziennie wysypuj do niego niewielką ilość odpowiedniego pokarmu i obserwuj ptaki. Swo

imi obserwacjami możesz podzielić się potem z grupą w przedszkolu.

C IEKAWOSTKI

1. Gile choć są kojarzone z zimą, możemy napotkać w naszych lasach także latem. Są one dosyć skrytymi ptaka

mi lęgowymi budującymi gniazda na drzewach iglastych. Pojawiające się zimą liczne stada to jednak goście

z północy Europy poszukujący u nas pokarmu, głównie nasion np. jarzębiny i klonu.

2. Co kilka lat zimą ornitolodzy mówią o inwazyjnych nalotach ptaków z dalekiej północy. Jest to powiąza

ne z dużymi niedoborami pokarmu na stałych zimowiskach. W takie lata szczególnie często możemy obser

wować nawet w miastach czyże, gile, zięby, kwiczoły, jemiołuszki. Docierają one niejednokrotnie nawet do

krajów basenu Morza Śródziemnego.

3. Niektóre ptaki wydają się nam towarzyszyć cały rok, bowiem widujemy je zarówno zimą jak i latem. Dobrym

przykładem są tutaj gawrony. Jednak tak naprawdę ptaki zakładające u nas gniazda migrują do południowej

Europy jesienią, natomiast na ich miejsce pojawiają się stada przybyszy z Rosji i Skandynawii. Na wiosnę

wędrówka odbywa się w odwrotnym kierunku.

S ŁOWNICZEK TRUDNIEJSZYCH POJĘĆ

Podsyp karmnik dla ptaków żerujących na ziemi. Ukośny daszek oparty na poprzeczce i dwóch palach. Podsy

py często budowane są na polach przez myśliwych dokarmiających bażanty i kuropatwy.

W YBRANE POZYCJE LITERATURY

1. Berthold P., Mohr G. Dokarmianie ptaków. Muza. Warszawa 2008.

2. GraszkaPetrykowski D. Ptaki w twoim ogrodzie. Książka dla Ciebie. Warszawa 2008.

3. Szokalski M., Wojtatowicz J. Ptakiw w ogrodzie. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa

1989.

4. http://www.ptakipolski.com/budowa/

:: T EMAT ::

4 pory roku

przedszkolaka

OWADY WOKÓŁ NAS

prze

ZIMOWI GOŚCIE W OGRODZIE

Z IMOWI GOŚCIE W OGRODZIE TABLICA 1

Sikora bogatka Parus major

Największa z krajowych sikor. Stały bywalec lasów, ogrodów, parków i skwerów. Gniazdu

je w dziuplach, chętnie także w skrzynkach lęgowych. Jest niezastąpionym sprzymierzeńcem

człowieka w zwalczaniu gąsienic i poczwarek owadów żerujących na drzewach owocowych.

Zimą chętne odwiedza karmniki i zjada nasiona słonecznika i maku.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: