Modul_3_Polwysep_Indochinski_i_Indonezja.pdf

Półwysep Indochiński i Indonezja

1. Indonezja

1.1. Dylematy wyboru: modernizacja czy islamizacja?

1.2. Żywa tradycja — symbole i mity

1.3. Historia

1.4. Gospodarka

1.5. Ustrój polityczny

1.6. Kultura i sztuka

2. Birma

2.1. Usytuowanie geopolityczne

2.2. Walka o prawa człowieka w Birmie

2.3. Historia Birmy

2.4. Gospodarka Myanmaru

2.5. Kultura i sztuka Birmy

3. Tajlandia

3.1. Usytuowanie geopolityczne

3.2. Historia

3.3. Kultura i sztuka

3.4. Gospodarka i polityka

4. Kambodża

4.1. Usytuowanie geopolityczne

4.2. Historia

4.3. Gospodarka

4.4. Kultura

5. Laos

5.1. Usytuowanie geopolityczne

5.2. Gospodarka

5.3. Klimat i krajobraz

5.4. Krótki rys historyczny

5.5. Kultura, obyczaje, święta

6. Wietnam

6.1. Usytuowanie geopolityczne

6.2. Gospodarka

6.3. Historia

6.4. Kultura

Bibliograﬁa

1. Indonezja

Dane podstawowe

Obszar : 1 900 000 kilometrów kwadratowych.

Ludność : 220 000 000.

Stolica : Dżakarta.

Granice : z Timorem Wschodnim — 223 kilometry, z Malezją — 1782, z Nową

Gwineą — 820.

Metropolie : Dżakarta, Bandung, Surabaja, Medan, Semarang, Padang.

Język : indonezyjski.

Ustrój : republika (od 1945 roku).

Waluta : rupia (IDR).

Specyﬁka : Indonezja jest archipelagiem kilkunastu tysięcy wysp, największe z nich

to Jawa, Sumatra, Bali, Borneo, Celebes; 6000 wysp to wyspy niewielkie, jeszcze

więcej to rejony bezludne.

Klimat : tropikalno-monsunowy; cały archipelag położony jest koło równika.

1.1. Dylematy wyboru: modernizacja czy islamizacja?

Pod koniec 2007 roku indonezyjski ambasador w Polsce wygłosił w Polskiej Aka-

demii Nauk wykład poświęcony gospodarce i ekspansji ekonomicznej Indonezji

w XXI wieku. Podkreślił znaczenie ogromnego bogactwa surowcowego tego kra-

ju, szczególnie złóż ropy i gazu, węgla kamiennego, miedzi, niklu, cyny, złota,

boksytu, które w latach 1942–1944 spowodowało inwazję i okupację japońską.

Szczęśliwym zrządzeniem losu zbiegło się to z kresem epoki holenderskich kolo-

nizatorów od ponad 100 lat obecnych na archipelagu. Japończycy łatwo pokonali

ich wojska.

Kres kolonializmu nie spowodował natychmiastowego kryzysu. Tropikalny kli-

mat sprzyjał plantacjom kauczukowca, kawy, trzciny cukrowej, tytoniu, ryżu.

Na wyspach nadal rozwĳała się hodowla szacowana na początku XXI wieku na

12 000 000 sztuk bydła i trzody chlewnej (bawoły, świnie, kozy, owce). Poszuki-

wanym towarem stało się indonezyjskie drewno — zwłaszcza tekowe, salowe i ce-

drowe. Nadmierny wyrąb lasów (np. na Bali) doprowadził jednak do katastrof eko-

logicznych, plagą stały się smogi, huragany, powodzie. Nic więc dziwnego, że wła-

śnie na tej wyspie pod koniec 2000 roku zorganizowano światową konferencję po-

święconą globalnym zmianom klimatu (Indonezja zadeklarowała kontrolę rabun-

kowej gospodarki leśnej przyczyniającej się do katastrofy ekologicznej).

Wspaniała przyroda Indonezji przyciąga masę turystów — 6 000 000 w sezonie,

co przekłada się na dochód roczny w wysokości 7 000 000 USD.

Ambasador Indonezji zapowiedział, że kraj ten planuje wielką wymianę towaro-

wą z Europą Wschodnią. Na wystawie EXPO 2008 zamierza się wypromować po-

przez kampanię reklamową zakrojoną na szeroką skalę. Już obecnie udział w tar-

gach zgłosiło ponad 1000 wystawców indonezyjskich. Polska jest koordynatorem

na EXPO 2008, stoiska wykupią partnerzy z całego naszego regionu UE, a będzie

ich około 5000. Taki kierunek ekspansji nie jest dla Indonezji nowy. Tuż po wy-

zwoleniu zwróciła się ona z nadzieją ku krajom komunistycznym. Jacques Decor-

noy analizując politykę gospodarczą premiera Achmeda Sukarno, w latach 60. XX

wieku pisał o marksizmie w Indonezji (Decornoy, 1967: 83).

Zaprezentowanie Indonezji jako archipelagu wielkich nadziei podczas prelekcji

w PAN było formą promocji. Niewątpliwie rejon ten posiada duże zasoby siły ro-

boczej, ludność tego kraju liczy bowiem ponad 200 000 000. Ostatnie wydarzenia

nasuwają jednak reﬂeksje sceptyczne. „Za symptomy gwałtownych zmian można

uznać trzy zjawiska. Pierwsze to szeroko nagłośniony na świecie atak terrorystycz-

ny na Bali i jego implikacje w polityce wewnętrznej. Drugi to mało znane poza

samą Indonezją plany zmian legislacyjnych dotyczące moralności (za pocałunek na

ulicy pięć lat więzienia). Trzeci to konsekwencja dwóch poprzednich — napięcie

ideologiczne między niewielkimi na razie grupami fundamentalistycznymi, postu-

lującymi wprowadzenie szari’atu oraz walkę ze Stanami Zjednoczonymi, a więk-

szością społeczeństwa wraz z rządzącym establishmentem, która deklaruje przy-

wiązanie do świeckich wartości. Coraz częstsze wezwania do większego szacun-

ku dla islamu oznaczają, że rośnie poziom akceptacji dla koncepcji ideologicznych

o charakterze fundamentalistycznym” (Kłodkowski, 2005: 249). Tę rosnącą ten-

dencję trafnie skomentował Olgierd Budrewicz: „Państwo fundamentalistyczne na

razie nie powstanie, ale islamizacja postępuje” (Budrewicz, 2001).

Ten sposób widzenia ma swe echa w debacie o procesach demokratyzacji w różnych

rejonach Azji Południowo-Wschodniej. „Czy demokracja zagości na stałe w Indo-

nezji?”, pyta Olle Tornquist, profesor politologii Uniwersytetu w Oslo. „Formal-

nie Indonezja jest trzecim co do liczby ludności państwem demokratycznym po In-

diach i USA. Upadek reżimu Suharto w 1998 roku stworzył szansę na prawdziwą

demokrację. Jeśli procesy demokratyzacji w Indonezji się rozwiną, będzie to ważne

nie tylko dla ubożejącej ludności tego kraju, ale i dla szeroko pojętej demokraty-

zacji. Bo przecież to nie Zachód i kolonialiści troszczyli się o demokrację i prawa

człowieka w Indonezji, ale front wyzwolenia, który tworzyli i komuniści, i partie

islamskie. Szybka modernizacja oswobodzonego kraju po kolejnych dekadach kry-

zysów i konﬂiktów, obecnych nawet po upadku rządów Suharto, stanowi dla de-

mokratyzacji pewną nadzieję. Czy jednak demokratyczny ruch partii o niewielkim

poparciu społecznym jest w stanie stworzyć szeroki, zrozumiały, wszechstronny

i akceptowalny program, który zyska poparcie w kolejnych wyborach? Nie będzie

to łatwe w kraju jeszcze niedawno nękanym korupcją, inﬂacją,kryzysamizaufania

i gospodarki, poddawanym inﬁltracji armii i islamu, ramię w ramię blokujących

klimat liberalizacji” (Tornquist, 2007: 27–32).

1.2. Żywa tradycja — symbole i mity

Godło Indonezji to złoty mityczny ptak Garuda. Złoto oznacza wielkość ludu In-

donezji, a czerń w herbie symbolizuje przyrodę. Skrzydła orła składają się z 17 piór,

ogon — z ośmiu, a szyja — z 45. Liczby te tworzą datę uzyskania niepodległości

przez Indonezję: 17 sierpnia 1945 roku. Orzeł dzierży szarfę z napisem Bhinneka

Tunggal Ika (Jedność w różnorodności). Jest to stare motto jawajskie. Pięć symboli

umieszczonych na tarczy odzwierciedla pięć zasad funkcjonowania państwa ( Pan-

casila ): złota gwiazda to wiara w Boga, łańcuch to sprawiedliwość, drzewo banian

to jedność Indonezji, głowa bawołu to demokracja, a gałązka bawełny to równość.

Czerwonobiała ﬂaga liczy 800 lat, pochodzi z cesarstwa Madjapahit. Indonezyjski

hymn narodowy powstał w 1928 roku.

Indonezja jest krajem kilkunastu tysięcy wysp otoczonych wodami Oceanu Spokoj-

nego i Oceanu Indyjskiego. Archipelag ciągnie się ponad 5000 kilometrów wzdłuż

równika, tworząc pomost między Azją i Australią. Jego szerokość to 1700 kilome-

trów. Nazwa Indonezja pochodzi od dwóch greckich słów: indos ( indyjski ), nesos

( wyspa ). To największy kraj wyspiarski na świecie. Na wyspach znajdują się liczne

wulkany, a cały region często nawiedzają trzęsienia ziemi. Podwodne wstrząsy ro-

dzą gigantyczne tsunami dochodzące aż do Indii i Cejlonu.

Poza pięcioma wymienionymi wielkimi wyspami, mniejsze indonezyjskie teryto-

ria to Madura, Halmahera, Amboinia, Riau, Wyspy Sundajskie, Sumbawa, Sumba,

Surabaya, Flores, Lombok, Timor (część wschodnia stanowi niepodległe państwo

Timor Wschodni), Moluki, Ambon, Bacan, Buru, Saparua, Seram, Sula i słynny

wulkan Krakatau.

Największe rzeki Indonezji to: Kapuas, Barito, Mahakam, Hari, Kampar, Musi,

Solo, Mamberamo, Digul.

1.3. Historia

W 1891 roku Eugène Dubois odnalazł koło wioski Trinil na Jawie szczątki pitekan-

tropa sprzed 500 000 lat. Zaświadczone w odkryciach archeologów migracje na te-

ren archipelagu rozpoczęły się już w epoce kamiennej. Z Azji między 2500 i 1000

rokiem p.n.e. przybywały na wyspy duże grupy etniczne. W I wieku handlowali

tam kupcy indyjscy, uczyli medytacji hinduscy i buddyjscy kapłani, którzy pozo-

stawili po sobie ślady prastarej kultury. Islam rozpowszechnili w XIV wieku kupcy

muzułmańscy z indyjskiego Gudźaratu, zaszczepiając muzułmańskie wierzenia na

całym obszarze oprócz Bali, które pozostało ostoją hinduizmu.

W 1509 roku na wyspach archipelagu pojawili się pierwsi żeglarze z Europy. Han-

del korzeniami rozpoczęli Portugalczycy. Był to czas wojen o przyprawy, epoka ry-

walizacji między Hiszpanią, Holandią, Anglią i Portugalią. Region zdominowała

holenderska Kompania Wschodnioindyjska, która w 1619 roku zdobyła Batawię

(Dżakarta), budując tam europejską dzielnicę i potężną fortecę.

Podczas drugiej wojny światowej Indonezja znajdowała się pod okupacją Japończy-

ków, którzy bez trudu pozbyli się z archipelagu europejskich kolonizatorów. Jed-

nakże po kapitulacji Kraju Kwitnącej Wiśni w 1946 roku Holendrzy upomnieli się

o swą kolonię. W 1947 roku miała miejsce inwazja, ale partyzantka indonezyjska

doświadczona w antyjapońskim ruchu oporu po kilku latach wyparła z wysp siły

zbrojne Holendrów. Prezydentem został Ahmed Sukarno, lider na miarę swych cza-

sów, z wielkim wysiłkiem integrujący archipelag w jednolitych ramach administra-

cyjnych, politycznych i ideologicznych. Indonezja zawdzięcza Sukarno tożsamość

narodową — był on tym dla Indonezji, kim Nehru dla Indii.

Sukarno nie ukończył jednak dzieła zjednoczenia archipelagu w jednej formu-

le państwowej. Uwikłał Indonezję w długotrwałą wojnę z Holendrami, wysyłając

spadochroniarzy na Nową Gwineę. W końcu wyparł stamtąd kolonizatorów, two-

rząc na wyspie Irian Jaya (Irian Zachodni). Wdał się także w konﬂiktzbrojnyz Ma-

lezją, ale nie zapobiegł jej autonomizacji państwowej, która nastąpiła w roku 1963.

Współdziałając z komunistami, Sukarno uchronił kraj przed rewolucją socjalistycz-

ną. W 1965 roku armia rządowa stłumiła rewoltę. Podczas próby komunistycznego

zamachu stanu zginęło sześciu indonezyjskich generałów. Odpowiedź sił prorządo-

wych była bezwzględna. W ciągu trzech miesięcy dokonano masakry niemal pół

miliona komunistów oraz ich zwolenników. W czasie pacyﬁkacji równano z zie-

mią całe wioski. Był to koniec epoki inspiracji komunistycznych (wzorem z ZSRR

i ChRL) w procesach indonezyjskiej transformacji.

W nowych warunkach polityczno-ideologicznych wsławił się generał porucznik

Suharto, który w 1967 roku został prezydentem kraju. Kładąc kres konfrontacji

z Malezją, odnowił kontakty z Zachodem. Inwestycje i pożyczki przyniosły mu

uznanie, bo nastał czas gospodarczej stabilizacji. Suharto zahamował sześćsetpro-

centową inﬂację,obniżającjądopoziomuokoło5%.W cykluplanówpięcioletnich

ukierunkował rozwój kraju na zwiększenie produkcji żywności oraz zmniejszenie

bezrobocia. Zyskał też uznanie jako strateg wojskowy. W 1975 roku Suharto po-

większył obszar Indonezji, dokonując inwazji na ogarnięty wojną domową por-

tugalski Timor Wschodni. Uwikłał się tym samym w przewlekły konﬂikt. Ugru-

powania niepodległościowe Timoru Wschodniego rozpoczęły walkę partyzancką

ciągnącą się przez ćwierćwiecze. Oddziały Suharto tłumiły rozruchy w brutalny

sposób. Konﬂikt pochłonął wiele tysięcy oﬁar. Gdy wśród tysięcy zabitych cywi-

lów znalazło się sześciu zagranicznych dziennikarzy, pogorszyły się stosunki z USA,

a w Białym Domu zablokowano zagraniczne pożyczki dla Indonezji. Pogorszyła się

wówczas sytuacja gospodarcza. Doszło do ulicznych demonstracji. Politykę Suhar-

to ostro skrytykowali związkowcy i muzułmańscy fundamentaliści. Suharto wy-

grał jednak wybory w maju 1997 roku. Ustąpił ze stanowiska rok później, po 30

latach rządów.

1.4. Gospodarka

Ludność Indonezji jest jej bogactwem. Kraj liczy ponad 200 000 000 mieszkań-

ców, do czego należy jeszcze dodać rzutką zagraniczną diasporę. Sześćdziesiąt

pięć procent społeczeństwa stanowią kobiety i mężczyźni pomiędzy 15. i 64. ro-

kiem życia.

Struktura etniczna Indonezji jest bardzo złożona — pod względem języka, rasy i re-

ligii. Ogółem obejmuje 300 grup etnicznych mówiących 250 odrębnymi językami

(liczba dialektów jest dwa razy większa). Najliczniejsze grupy etniczne to Jawaj-

czycy (46,4%), Sundajczycy (12,9%), Madurowie (5,6%), Malajowie, Minangka-

bau, Bugĳczycy, Batakowie, Balĳczycy, Aczinowie. Owo zróżnicowanie zaciera się

w perspektywie religĳnej. W całym regionie przeważa islam. Muzułmanie stano-

wią 87%, protestanci 7%, katolicy 3%, hinduiści 2%, buddyści 1%.

Indonezja jest podzielona na 33 prowincje. Dżakarta i Jogyakarta to okręgi spe-

cjalne, które dzielą się z kolei na dystrykty. Ważniejsze prowincje to indonezyjska

część Nowej Gwinei, Irian Zachodni, Papua, Jawa (trzy prowincje), Banten, Dża-

karta, Jogyakarta, Kalimantan (trzy prowincje), Moluki, Bali, Wyspy Sundajskie,

Gorontalo, Celebes, Sumatra, Aceh, Bengkulu, Jambi, Lampung, Riau. Całość two-

rzy rozległy archipelag, na którym rozwĳa się rybołówstwo i żegluga wewnętrz-

na. W tropiku podrównikowym rosną wspaniałe lasy, które są karczowane na po-

trzeby rolnictwa. Praktyki te są jednak ograniczone względami ekologicznymi

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: