Wells Herbert George - Wehikuł czasu.pdf - aandziula85 - Worang

HERBERT GEORGE WELLS

WEHIKUL CZASU

ROZDZIAŁ I

Podróżnik w Czasie (tak bowiem wypada go nazwać) wyjaśniał nam oto pewien

niezwykły problem. Jego szare lśniące oczy błyszczały, a twarz, blada zazwyczaj, ożywiła się

jasnym rumieńcem. Ogień na kominku palii się jasno, a łagodne światło srebrnych lamp w

kształcie lilii odbijało się w perełkach napoju musującego w szklankach. Fotele wykonane

według projektu gospodarza, miast stanowić po prostu wygodne siedzenie, obejmowały nas i

tuliły. Panowała tu atmosfera poobiedniego błogostanu, kiedy to myśli biegną z pewnym

wdziękiem, wolne od więzów ścisłości. Tak leż biegły i jego myśli w ciągu wykładu, którego

kolejne punkty podkreślał niejako cienkim wskazującym palcem, podczas gdyśmy siedzieli i

niedbale podziwiali jego gorące przejęcie się tym. jakeśmy sądzili, nowym paradoksem i

niezwykłe bogactwo jego umysłu.

- Zważcie dobrze - mówił. - Zmuszony bowiem będę przeciwstawić się pewnym

powszechnie uznanym pojęciom. Geometria, na przykład, której uczyliście się w szkołach, jest

oparta na błędnym założeniu.

Czy nie jest to zagadnienie zbyt poważne, abyśmy się tutaj nim zajmowali? - zapytał

rudowłosy Filby, człowiek wygadany co się zowie.

- Ani myślę żądać od was, byście przyjmowali cokolwiek bez dowodów. Wkrótce

zgodzicie się ze mną, przynajmniej o tyle, o ile jest mi to potrzebne. Wiecie z pewnością, że linia

matematyczna, linia o wymiarach zero, nic istnieje w rzeczywistości. Uczyliście się przecież

tego? Nie istnieje płaszczyzna matematyczna. Są to pojęcia abstrakcyjne.

- Wszystko to prawda - rzekł Psycholog.

- Nie istnieje także realnie sześcian o wymiarach długości, szerokości i grubości, czyli

wysokości.

- Z tym się już nie zgodzę - powiedział Filby. - Wszak bryła może istnieć? Wszystkie

ciała materialne...

- Takie jest powszechne mniemanie. Ale poczekaj chwilkę. Czy może istnieć sześcian

momentalny?

- Nie rozumiem - rzekł Filby.

- Czy może istnieć sześcian, który nie trwałby ani jednej chwili?

Filby zamyślił się.

- Oczywiście - ciągnął dalej Podróżnik w Czasie - każde materialne ciało rozciągać się

musi w czterech kierunkach i posiadać długość, szerokość, grubość i trwanie. Jednakże

przyrodzona nieudolność naszego ciała, którą wam zaraz wyjaśnię, skłania nas do przeoczenia

tego faktu. W rzeczywistości istnieją cztery wymiary: trzy, które nazywamy trzema

płaszczyznami przestrzeni, i czwarty - czas. Istnieje jednak tendencja do stawiania

nieuzasadnionej granicy pomiędzy trzema poprzednimi wymiarami a ostatnim, ponieważ tak się

dzieje, że nasza świadomość biegnie z przerwami w jednym kierunku, po linii tego właśnie

ostatniego wymiaru, od początku do końca naszego życia.

- Jest to... - odezwał się pewien Bardzo Młody Człowiek, usiłując rozpaczliwie zapalić

nad lampą cygaro - jest to... najzupełniej jasne.

- Otóż jest to szczególnie zadziwiające, że się tak powszechnie lekceważy ten fakt -

ciągnął dalej Podróżnik z odcieniem lekkiej wesołości. - Oto, według mnie, istota czwartego

wymiaru. natomiast wielu ludzi prawi o czwartym wymiarze nie wiedząc, co to znaczy. A

tymczasem jest to tylko odmienny sposób patrzenia na czas.

Nie ma bowiem żadnej różnicy pomiędzy czasem a którymkolwiek z trzech wymiarów

przestrzeni oprócz tej, że nasza świadomość dąży po linii tego właśnie czwartego wymiaru.

Sporo jednak głupców błędnie sobie to pojęcie tłumaczy. Słyszeliście wszyscy, co oni wygadują

o czwartym wymiarze...

Ja nie słyszałem - rzekł Burmistrz z prowincji.

- Rzecz się ma po prostu tak. Przestrzeń, jak utrzymują nasi matematycy, ma jakoby trzy

wymiary, które można by nazwać długością, szerokością i grubością, i daje się zawsze określić

stosunkiem do trzech płaszczyzn, z których każda leży pod kątem prostym do pozostałych. Lecz

pewni zajmujący się filozofią ludzie zapytali: dlaczego tylko trzy wymiary, dlaczego nie jeden

jeszcze kierunek pod kątem prostym do trzech pozostałych? - i starali się nawet stworzyć

geometrię czterowymiarową. Przed miesiącem profesor Szymon Newcomb miał o tym wykład w

Nowojorskim Towarzystwie Matematycznym. Wiecie, jak na płaskiej powierzchni, która ma

tylko dwa wymiary, przedstawiamy rysunek bryły trójwymiarowej. Otóż niektórzy sądzą, że za

pomocą modeli trójwymiarowych będą mogli analogicznie przedstawić ciała czterowymiarowe -

jeżeli tylko owładną perspektywą przedmiotu. Czy pojmujecie?

- Tak sądzę - mruknął Burmistrz z prowincji i zmarszczywszy brwi pogrążył się w

zamyśleniu poruszając wargami, jak gdyby wymawiał tajemnicze słowa. - Tak, zdaje mi się, że

teraz już rozumiem - powiedział po niejakim czasie z twarzą najwyraźniej wypogodzoną.

- No, dobrze! Nie przypominam sobie, czy mówiłem już wam, że przez pewien czas

zajmowałem się geometrią czterowymiarową. Niektóre z moich wyników są zadziwiające.

Weźmy na przykład portret tego samego człowieka w ósmym roku życia, w piętnastym, w

siedemnastym, w trzydziestym trzecim i tak dalej. Wszystko to są jakby przekroje, jakby

trójwymiarowe wyobrażenia istoty czterowymiarowej, która jest tworem stałym i niezmiennym.

Uczeni - mówił dalej Podróżnik po namyśle potrzebnym dla lepszego sprecyzowania

przedmiotu - wiedzą dobrze, że czas jest tylko rodzajem przestrzeni. Oto znany powszechnie

wykres -zapis pogody. Krzywa, którą pokazuję, ma wskazywać wahania barometru. Wczoraj

rtęć stała wysoko, w ciągu nocy opadła, dziś z rana podniosła się znowu i podnosi się nadal aż

do obecnej chwili. Z pewnością rtęć nie kreśli tej krzywej w żadnym z wymiarów przestrzeni

znanych powszechnie, natomiast kreśli niewątpliwie taką krzywą, która, jak możemy

wnioskować, przebiega wzdłuż wymiaru czasu.

Jeśli jednak - odezwał się Lekarz patrząc uporczywie na płonące węgle czas jest

rzeczywiście czwartym wymiarem przestrzeni, to dlaczego jest i był uważany za coś zupełnie

odrębnego? l dlaczego nie możemy się poruszać w czasie tak, jak się poruszamy w każdym

innym wymiarze przestrzeni? Podróżnik w Czasie uśmiechnął się.

- Czy jest pan lak bardzo pewien, że możemy swobodnie poruszać się w przestrzeni?

Możemy poruszać się do woli na prawo i lewo, w tył i w przód, i tak ludzie poruszali się zawsze.

Przypuszczam, że mamy swobodę ruchów w dwóch wymiarach. Ale jak poruszać się w górę i w

dół? Tu krępuje nas ciążenie.

- Niezupełnie - rzekł Lekarz. - Mamy przecież balony.

- Ale przed wynalezieniem balonów, jeżeli pominiemy wymagające wysiłku podskoki

oraz nierówności gruntu, człowiek nie mógł swobodnie poruszać się w kierunku pionowym.

- Zawsze jednak mógł poruszać się cokolwiek w górę i w dół - rzekł Lekarz.

- Łatwiej, daleko łatwiej w dół niż w górę.

- Ale nie jest pan w stanie poruszać się w czasie, wyjść z chwili obecnej...

- I tu właśnie pan się myli, kochany panie. Cały świat ma mylne wyobrażenie pod tym

względem. Ustawicznie uciekamy od chwili bieżącej. Nasz byt umysłowy, który jest

niematerialny i nic ma wymiarów, porusza się w wymiarze czasu z jednostajną szybkością od

kolebki do grobu, zupełnie tak jakbyśmy nieustannie schodzili w dół, rozpocząwszy nasze

istnienie na wysokości pięćdziesięciu mil nad ziemią.

- Największa jednak trudność w tym - przerwał Psycholog - że mogąc się poruszać w

każdym kierunku przestrzeni, nie jest pan w stanie poruszać się w czasie.

- To jest właśnie sedno mego wielkiego odkrycia. Nie ma pan jednak racji mówiąc, że nie

możemy poruszać się w czasie. Jeżeli na przykład żywo przypominam sobie jakiś wypadek, to

wracam myślą do chwili, w której się wydarzył: staję się wówczas nieobecny, robię na chwilę

skok wstecz. Nie możemy, zapewne, zatrzymywać się w czasie na dłużej, podobnie jak człowiek

dziki lub zwierzę nie może się utrzymać na wysokości sześciu stóp nad ziemią. Ale człowiek

cywilizowany stoi pod tym względem wyżej od dzikiego. Wbrew sile ciążenia może wznieść się

w górę balonem; dlaczegóż więc nie miałby mieć nadziei, że zdoła wreszcie zatrzymywać lub

przyśpieszać swój bieg w czasie, lub nawet zawracać i puszczać się w inną drogę?

- O, co do tego... - zaczął Filby - to jest już...

- Dlaczego nie? - przerwał mii Podróżnik w Czasie.

- Sprzeciwia się to rozumowi - rzekł Filby...

- Jakiemu rozumowi? - zagadnął Podróżnik.

- Argumentami możesz pan dowieść nawet, że czarne jest białym i odwrotnie - rzekł

Filby - lecz przekonać mnie pan nie zdołasz.

- Być może - rzekł Podróżnik. - Zaczynacie już jednak spostrzegać teraz cel moich

dociekań w geometrii czterowymiarowej ? Od dawna już świtał mi pomysł machiny...

- Do podróżowania w czasie?! - wykrzyknął Bardzo Młody Człowiek.

- Tak, do odbywania podróży w każdym kierunku czasu i przestrzeni, w jakim tylko

jadący udać się zechce... Filby zaczął się śmiać.

- Robiłem już eksperymenty - rzeki Podróżnik.

- O, jakżeby się taka machina przydała historykowi! -zauważył Psycholog. - Niejeden

mógłby cofnąć się daleko w przeszłość i sprawdzić powszechnie przyjętą historię bitwy pod

Hastings! 1

- Czy nie sądzisz, że zwróciłbyś na siebie uwagę? - rzekł Lekarz. - Nasi przodkowie

niezbyt chętnie tolerowali anachronizmy.

- Można by się uczyć greki z ust samego Homera lub Platona - zauważył Bardzo Młody

Człowiek.

- I bez wątpienia zatrzymano by cię przy pierwszym egzaminie, bo przecież uczeni

niemieccy tak udoskonalili już grekę!

- W każdym razie na tej drodze jest przyszłość - powiedział Bardzo Młody Człowiek. -

Dobra myśl! Można by oddać kapitały na procent i puścić się na złamanie karku!

- Na poszukiwanie społeczeństwa - zauważyłem - zbudowanego na zasadach

komunistycznych.

- Co za szalone dziwactwa! - zaczął Psycholog.

- I mnie się tak zdawało. Toteż postanowiłem nikomu nic nie mówić, zanim...

- Nie sprawdzę za pomocą doświadczenia... - podchwyciłem. - Więc istotnie zamierzasz

próbować tego?

- Eksperyment! - krzyknął Filby, któremu zaczęło się już mącić w głowie.

- W każdym razie obejrzyjmy ten eksperyment - powiedział Psycholog - chociaż to i tak

wszystko są bzdury.

Podróżnik w Czasie uśmiechnął się do nas. Z uśmiechem też włożył ręce do kieszeni

spodni i wyszedł z wolna z pokoju.

1 Hastings - miasto w pd.-wsch. Anglii. Miejsce bitwy stoczonej 28 XI 1066 pomiędzy Normanami pod

wodzą Wilhelma Zdobywcy i Anglosasami dowodzonymi przez Harolda II. Wygranie bitwy zdecydowało o

podboju Anglii przez Normanów.

Wells Herbert George - Wehikuł czasu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: