Transport – przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu). Potrzeby transportowe należą do grupy potrzeb wtórnych człowieka i są związane z faktem różnego rozmieszczenia przestrzennego zasobów, skupisk ludzkich i miejsc pracy. Transport towarzyszył ludzkości od samych początków rozwoju cywilizacji. Jest to, obok łączności, dział gospodarki, które zwiększają użyteczność dóbr poprzez ich przemieszczanie w przestrzeni. Transport jest ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki. Jego rozwój warunkuje ich rozwój i odwrotnie – gorszy rozwój gospodarki lub transportu wiąże się z pogorszeniem sytuacji odpowiednio w transporcie i gospodarce. W połączeniu z logistyką oraz spedycją, transport wchodzi w skład branży TSL .
Z punktu widzenia ekonomii transport polega na odpłatnym świadczeniu usług, których rezultatem jest najczęściej przemieszczenie osób i ładunków. Stąd też bierze się podstawowy podział transportu na transport pasażerski (komunikację) i transport towarowy (ładunków).
Inna często stosowana klasyfikacja transportu obejmuje podział ze względu na środowisko, w którym dany rodzaj transportu się odbywa. Obejmuje ona:
*transport powietrzny (lotniczy) oraz
*transport powierzchniowy, w skład którego wchodzą:
*transport lądowy
*transport wodny
Transport lądowy można podzielić dalej na:
*transport drogowy
*transport kolejowy
*transport rurociągowy
Inny sposób podziału transportu lądowego obejmuje:
*transport podziemny (np. metro)
*transport naziemny
*transport nadziemny
Transport wodny można podzielić dalej na:
*transport śródlądowy
*transport morski (bliski oraz daleki)
Dodatkowo wyróżnić można transport mieszany, czyli odbywający się więcej, niż jedną gałęzią transportu. W transporcie mieszanym wyróżnić można:
*transport kombinowany
*transport bimodalny
*transport intermodalny
*transport multimodalny
Z kolei pojęcie transport współmodalny oznacza transport realizowany w zgodzie z europejską polityką współmodalności.
Określenie transport używane jest również odnośnie przesyłu informacji i energii, choć nie jest w pełnym znaczeniu transportem.
Funkcje transportu
Rozróżnia się podział funkcji transportu na pierwotne i wtórne. Do funkcji pierwotnych należą funkcje przewozowe i związane z tym funkcje przeładunkowe. Do funkcji wtórnych zalicza się przede wszystkim funkcję zabezpieczania dróg (czyli budowy i utrzymania dróg) jak również funkcję odpowiedzialności.
Wpływ na środowisko
Transport należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie. Przykładowo w 2005 roku w UE-27 sektor ten był odpowiedzialny za wygenerowanie 19% dwutlenku węgla (około 984 megaton). Dlatego też Unia Europejska w ramach polityki zrównoważonego rozwoju transportu podejmuje skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki transportowej z polityką ekologiczną. Efektem tych działań jest m.in.: zaostrzanie norm dotyczących emisji spalin, promocja alternatywnych źródeł energii (biopaliwa, CNG, LPG), oraz promocja środków transportu o mniejszym stopniu zużycia paliwa na tonę przewożonego ładunku (np. transport multimodalny, transport współmodalny, transport wodny śródlądowy).
Transport drogowy
Zalety:
- łatwy rozladunek i zaladunek
-łatwy dotep do miejscowosci dzieki gestej sieci drog,
-szybka i elastyczna za wzgledu na czas realizacji zadan przewozowych (z wyjatkiem okresow zakazu przejazdu, itp.)
- dostosowanie do wymagan manipulacyjnych klienta
- uniwersalny transport
- mozliwosc przewozow kombinowanych
- od drzwi do drzwi
Wady:
- ograniczenia w przewozie (np. ladownosc) i czasie pracy
- duze obciazenie dla srodowiska
- wysokie koszty budowy infrastruktury drogowej
- wysokie zageszczenie ruchu (niska przepustowosc drog)
- wysokie ryzyko wypadku (duza kolizyjnosc)
- mozliwosc utraty zle zabezpieczonego towaru (kradzieze, rabunki...)
Transport kolejowy
-zdolność do przewozów masowych
- relatywnie niskie stawki przewozowe
- stosunkowo rozległa sieć połączeń kolejowych
- korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu
- wysoka niezawodność przewozów kolejowych
- regularna częstotliwość i rytmiczność oferowanych połączeń
- specjalistyczny tabor przystosowany do przewozów ładunków o zróżnicowanej podatności transportowej
- możliwość dostępu do przewoźników innych gałęzi
- relatywnie niższe bezpieczeństwo przewozów ładunków wrażliwych
- wstrząsy i przeładunki oraz duże niebezpieczeństwo kradzieży
Transport morski
- zdolność do masowych przewozów ładunków o najszerszym wachlarzu podatności transportowej
- światowy zasięg obsługiwanych szlaków przewozowych
- najkorzystniejsze ceny przewozowe
- niewielka prędkość eksploatacyjna statków
- relatywnie niska częstotliwość, punktualność połączeń morskich
- relatywnie niskie bezpieczeństwo ładunków wrażliwych na wilgoć, dłużej trwający czas dostaw czy przeładunku
- konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów morskich
Transport lotniczy
+ zdolność do przewozu relatywnie niewielkich partii produktów o specyficznej podatności naturalnej, technicznej i ekonomicznej
+ najkorzystniejsza oferta czasowa, szczególnie na trasach długich, wynikająca z największej oferowanej prędkości eksploatacyjnej oraz dużego i wciąż rosnącego stopnia prędkości transportu lotniczego w czasie oraz jego niezawodności
+ bardzo wysokie bezpieczeństwo przemieszczania ładunków, szczególnie produktów wrażliwych na czas przewozu, wilgoć czy wstrząsy
- konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów lotniczych
- wysokie koszty przemieszczania przy bardzo dużej degresji kosztów jednostkowych na dalszych odległościach
Charakterystyka transportu w Polsce
Sieci linii kolejowych w państwach europejskich podlegają w ostatnim czasie intensywnej modernizacji, szczególnie po to, aby przyspieszyć transport pasażerski. Na przykład na wysokim poziomie transport ten rozwinięty jest we Francji, gdzie obecnie koleje poruszają się z bardzo dużą szybkością. Podobne zamierzenia przyjęte zostały w prawie całej Europie Zachodniej.
W Polsce sieć kolejowa jest włączona do działalności kolei europejskich, co pozwala na organizowanie szybkich połączeń z krajami sąsiednimi lub też odleglejszymi. Standard dotyczący sieci torowisk w Europie wschodniej oraz zachodniej jest różny, na przykład jeżeli chodzi o szerokość torów.
Polska obejmuje 4 miejsce w Europie pod względem kryterium gęstości torowisk.
Samochodowy
Jest to jeden z najpopularniejszych sposobów transportu na świecie. Obecnie na całym globie liczba samych tylko aut osobowych wynosi ponad 450 milionów, natomiast ciężarowych jest zdecydowanie mniej- bo 150 milionów. W Polsce ich liczba wzrosła zdecydowanie na przestrzeni ostatnich 10 lat o ponad połowę.
Najwięcej samochodów na skalę europejską produkuje obecnie Francja oraz Niemcy, a najgęstsza sieć dróg kołowych występuje w Europie Zachodniej.
Polska a pod tym względem 7 miejsce w Europie, a sieć dróg występujących w naszym kraju uczestniczy w sieci europejskiej. Istnieją różne oznaczenia dróg, przykładowo największe, o charakterze międzynarodowym oznaczone są znakiem E. W Polsce jest ich stosunkowo dużo.
Natomiast najbardziej pożądanymi drogami w państwach wysoko cywilizowanych są autostrady, których w Polsce nie ma za wiele. Podobnie jest z drogami szybkiego ruchu.
Z kolei autostrad nie brakuje w krajach Europy Zachodniej.
Żegluga
Znaczenie w tej dziedzinie odgrywają duże rzeki europejskie, takie jak przykładowo Pad czy Dniepr.
Podstawową osią europejskiego systemu żeglugi europejskiej jest Ren oraz Dunaj i Wołga, stanowiąc zarazem najważniejsze arterie komunikacyjne.
W Polsce długość odcinków żeglownych nie jest zbyt długa, choć warunki, jakie tu panują pod tym względem nie są najgorsze. Świadectwem tego jest znajdowanie się na terenie Polski takich dużych rzek, jak Wisła czy Odra.
Lotniczy
Jest on szczególnie ważny w państwach, posiadających dużą powierzchnię terytorium. W Polsce dopiero rozwija się on, a większe jest wciąż znaczenie transportu międzynarodowego ponad krajowy.
Jeżeli chodzi o skalę europejską, w ostatnich latach zauważyć można rozwój linii lotniczych pomiędzy Ameryką Północną, a państwami Europy Zachodniej.
Największe europejskie porty lotnicze znajdują się w: Paryżu, Frankfurcie czy też w Londynie, natomiast w Polsce jest to Okęcie, znajdujące się w Warszawie.
Długość polskich linii powietrznych wynosi ponad 106 tysięcy kilometrów, natomiast Polska utrzymuje kontakt z ponad 30 innymi państwami.
Lotnisko, port lotniczy - obszar, na którym lądują, startują i kołują statki powietrzne (samoloty, śmigłowce, sterowce). Ich wyposażenie zróżnicowane jest w zależności od liczby odprawianych pasażerów i przeładowywanych towarów.
Porty lotnicze zlokalizowane są przy dużych aglomeracjach miejskich. Ze względu jednak na to, że zajmują one duże powierzchnie, położone są zazwyczaj w pewnej odległości od centrów miast, które obsługują. Niekiedy położone są poza ich granicami administracyjnymi.
Lotniska oznaczane są trzyliterowym kodem IATA oraz czteroliterowym kodem ICAO.
Lotnisko oraz jego strefa ochronna zajmują znaczne obszary, wyłączając z użytkowania znaczny areał gruntów. Zamieszkiwanie w jego pobliżu może być szkodliwe dla zdrowia z powodu zanieczyszczeń powietrza oraz hałasu.
Największe porty lotnicze świata
PORT LOTNICZY POŁOŻENIE PASAŻERÓW
1. port lotniczy Atlanta - Hartsfield-Jackson Atlanta, Georgia, USA 95 677 900
2. port lotniczy Chicago-O'Hare Chicago, Illinois, USA 76 510 003
3. port lotniczy Londyn-Heathrow Hillingdon, Wielki Londyn, Wielka Brytania 67 915 403
4. port lotniczy Tokio-Haneda Ota, Tokio, Japonia 63 282 219
5. port lotniczy Los Angeles Los Angeles, Kalifornia, USA 61 489 398
6. port lotniczy Dallas-Fort Worth Dallas/Fort Worth, Teksas, USA 59 176 265
7. port lotniczy Paryż-Roissy-Charles de Gaulle Roissy, Tremblay-en-France, Francja 53 798 308
8. port lotniczy Frankfurt Frankfurt nad Menem, Hesja, Niemcy 52 219 412
9. port lotniczy Amsterdam-Schiphol Haarlemmermeer, Holandia 44 163 098
10. port lotniczy Las Vegas-McCarran Las Vegas, Nevada, USA 43 989 982
Port morski – rodzaj portu wodnego, położonego nad oceanem, morzem lub morskimi wodami wewnętrznymi danego państwa. Tworzą go akweny i obszar lądowy oraz związana z nimi infrastruktura portowa. Jest podstawowym punktem umożliwiającym żeglugę, transport morski i ruch pasażerski.
Funkcja portowa to jedna z głównych funkcji miastotwórczych i z tego względu termin ten używany jest także w odniesieniu do miasta, w którym port morski się znajduje.
Ze względu na główną funkcję portu można wydzielić następujące rodzaje portów:
porty handlowe – porty, których dominującą funkcją jest transport morski, szczególnie ładunków. Można wśród nich wyróżnić porty uniwersalne, które przyjmują różne rodzaje towarów (masowe, toczne, kontenery, drobnica). Porty mogą być także specjalizowane, co wynika z ukierunkowanej polityki podmiotu zarządzającego i dostosowanej infrastruktury portowej do określonego typu ładunków.
porty rybackie – porty, których użytkownicy trudnią się rybołówstwem. Cumują w nich jedynie statki rybackie i posiadają infrastrukturę rybacką (chłodnie, zakłady przetwórstwa ryb, fabryka lodu).
porty jachtowe – porty, gdzie dominuje jedynie funkcja mariny jachtowej, a konstrukcja portu jest dostosowana tylko dla jachtów.
porty wojenne – bazy okrętów marynarki wojennej.
Największe porty morskie świata
Przeładunek (mln ton)
1.Rotterdam - Holandia 291, 6
2.Singapur - Singapur 238, 4
3.Kobe - Japonia 169, 6
4.Chiba - Japonia 168, 3
5.Szanghaj - Chiny 139, 6
6.Nagoja - Japonia 130,9
7.Jokohama - Japonia 122,5
8.Antwerpia - Belgia 103,7
9.Hongkong 102,4
10.Kitakyushu - Japonia 98,7
miki873