2. Rehabilitacja w dysfunkcjach narządu ruchu - Uszkodzeni kończyn dolnych.doc

Rehabilitacja w dysfunkcjach narządu ruchu – 2. Uszkodzeni kończyn dolnych

Wykład 1. USZKODZENIA KKD

Zwichnięcia stawu biodrowego: urazy sportowe, wypadki komunikacyjne

A-zwichnięcie tylno-górne (biodrowe)

B - tylno-dolne (kulszowe)

C - przednio-górne (łonowe)

D - przednio-dolne (zasłonowe)

>Objawy:

-ból, niemożność wykonania ruchu,

-zwichnięcia tylne-kończyna w rot. wewnętrznej i w lekkim zgięciu,

-zwichnięcia przednie-kończyna w rot. zewn. i zgięciu,

-ważna ocena tętna przed i po nastawieniu kończyny, stan n. udowego, n. kulszowego,

>Leczenie:

-nastawienie w głębokim znieczuleniu,

-wyciąg bezpośredni za nadkłykcie k. udowej (obciążenie 1/7 masy ciała) 2-3 tyg.,

-wyciąg pośredni-dalsze 3-4 tyg.,

-ćw. bierne w st. biodrowym-od 2-4 dnia, ćw. ogólnousprawniające i wzmacniające,

Złamania bliższego końca kości udowej:

-złamania głowy kości udowej,

-złamania szyjki kości udowej,

-złamania przezkrętarzowe,

-złamania podkrętarzowe,

>Złamania krętarzowi:

-międzykrętarzowe ,                            stabilne i niestabilne

-przezkętarzowe,

-podkrętarzowe,

-kończyna skrócona, w rotacji zewn.

-uwaga: złamania patologiczne-przerzuty nowotworowe,

-osteoporoza-w większości ludzie w podeszłym wieku,

>Klasyfikacja złamań szyjki k. udowej wg Pauwelsa (nieobowiązkowe!)

A. kąt 30st-siły dociskowe większe niż ścinające, rokowanie dobre,

B. kąt 30-50st-siły równe,

C. kąt 50-70st-siły ścinające większe, warunki złe,

>Leczenie

Cel: wczesna pionizacja, bezbolesna, sprawna kończyna.

-leczenie zależnie od wieku i stanu chorego,

-leczenie operacyjne-do 24 godzin po urazie zespolenia metalem,

-endoprotezoplastyka,

-wczesne uruchamianie pacjenta-pionizacja, chodzenie balkonikiem, z kulami,

-ćwiczenia: oddechowe, ogólnousprawniające, izometryczne, mm k. dolnej, czynne bez rotacji i przywodzenia,

-leczenie p/zakrzepowe,

-edukacja pacjenta,

Usprawnianie po endoprotezoplastyce,

>Rehabilitacja szpitalna – wczesna 1 doba.

Leczenie ogólne-zależne od stanu pacjenta:

-postępowanie p/zakrzepowe,

-bandażowanie kończyn,

-bandażowanie kończyn,

Kinezyterapia:

-ćw. oddechowe, czynne stóp,

-ćw. izometryczne mm czworogłowego uda, mm pośladkowych,

-leżenie w pozycji na plecach z odwiedzenie i zgięciem kończyny operowanej 20st,

-but derotacyjny,

-pionizacja z asekuracją,

>Rehabilitacja: 4-14 doba

-ćw. jw., ćw. czynno-bierne stawu operowanego,

-ćw. rozluźniające pk mm kulszowo-goleniowe lub biodrowo-lędźwiowe, mm przywodziciele biodra; ćw. wzmacniające mm brzucha,

-chodzenie za pomocą 2 kul,

-nauka prawidłowego chodu,

-uwaga! Proteza bezcementowa- chodzenie bez obciążania kończyny operowanej,

-chodzenie po schodach, warunek: dobra siła mm czworogłowego,

-czynne zgięcie biodra-kat 90 st,

-pełna samoobsługa,

>Rehabilitacja ambulatoryjna-2-3 tyg.

Ćw. jw., unikanie ruchów rotacyjnych i przywodzenia kończyny operowanej. Ćwiczenia na bloczkach w pozycji na plecach, na boku zdrowym-zginanie i prostowanie kd w płaszczyźnie strzałkowej. Rezygnacja z kuli po stornie operowanej. Nauka prawidłowego chodu, ew. wyrównanie długości kończyn dolnych. Uwaga! Przy protezie bezcementowej obciążanie w okresie późniejszym (6-8 tyg.).

Złamania trzonu kości udowej.

-leczenie operacyjne-złamania otwarte, powikłane uszkodzeniem naczyń lub nerwów z dużym przemieszeniem, niemożliwe do nastawienia wieloodłamowe.

-leczenie zachowawcze-nastawienie i unieruchomienie gipsowe,

-wyciąg za guzowatość piszczeli i nadkłykcia k. udowej 6-8 tyg. (obciążenie 1/10 masy ciała), następnie gips 6-8 tyg.,

-fizjoterapia: ćw. izometryczne mm kd, ćw. bierne w stawie biodrowym i kolanowym.

Stopniowo ćw. oporowe (zrost po 10-12 tyg.)

Wyciąg

-po zdjęciu gipsu-hydroterapia:

-fizykoterapia: galwanizacja przepływowa, DD, masaż,

-kinezyterapia: ćw. pełnego zakresu ruchów w stawach biodrowych i kolanowych (ćw. prowadzone) i w stawach skokowych,

-po uzyskaniu zrostu-stopniowe obciążanie kończyny w chodzie-nauka chodzenia z kulą. Ćw. z wzrastającym oporem.

Złamania dalszej części kości udowej:

A. bez przemieszczenia,

B. z przemieszczeniem,

C. dwukłykciowe,

D. w płaszczyźnie czołowej

Możliwe powikłania: uszkodzenie naczyń i nerwów w dole podkolanowym, uszkodzenie powierzchni stawowych kolana.

>Leczenie:

-unieruchomienie w opatrunku gipsowym 4-6 tyg. lub leczenie operacyjne,

-w opatrunku gipsowym: ćw. izometryczne (mm objętych unieruchomieniem, gł. mm pośladkowych, m. czworogłowego uda, m. trójgłowego łydki), ćw. złożeniowe kończyny (przy wolnym stawie biodrowym unoszenie kończyny ok. 20x na godzinę), chodzenie (bez obciążania kończyny dolnej, z częściowym obciążaniem-z kulami), fizykoterapia (magnetoterapia),

Uszkodzenia aparatu wyprostnego kolana:

A.    przerwanie ścięgna m. czworogłowego,

B.     złamanie rzepki,

C.     przerwanie więzadła rzepki,

D.    oderwanie przyczepu więzadła rzepki

(leczenie 3-4 miesiące)

>Leczenie:

-unieruchomienie kończyny w łusce gipsowej lub ok. 6 tyg.,

-ćw. czynne stopy, czynne wspomagane stawu biodrowego, ćw. złożeniowe, chodzenie o 2 kulach,

-po zdjęciu unieruchomienia stopniowe ćw. czynno-bierne wspomagane pełnego zakresu ruchu w st. kolanowym, ćw. izometryczne mm uda i goleni,

-fizykoterapia: hydroterapia, elektroterapia, magnetoterapia

Uszkodzenie więzadeł stawu kolanowego:

-po urazie ból, krwiak w stawie, odruchowe napięcie mm,

-towarzyszą często uszkodzenia powierzchni stawowych, złamania, przerwania torebki stawowej, uszkodzenie przyczepów więzadeł (kości piszczelowej lub udowej, lub ścięgna)

Zwichnięcie stawu kolanowego:

Uwaga na możliwość uszkodzenia naczyń i nerwów w dole podkolanowym.

>Powikłania: niestabilność stawu, zmiany zwyrodnieniowe.

Niestabilności stawu kolanowego

Po uszkodzeniu więzadła:

>Diagnoza: rtg czynnościowe w szpotawości i koślawości goleni (znieczulenie), artroskopia, bad. Usg,

>Objawy-jak w skręceniu, zwichnięciu,

Niestabilność badana w wyproście i przy 30 st. zgięcia kolana – testy kliniczne.

Niestabilności proste:

-przyśrodkowa: odwiedzenie goleni (koślawienie)-rozwarcie szpary przyśrodkowej,

-boczna: jw. rozwarcie szpary bocznej,

-przednia: objaw przedniej szufladki,

-tylna: podwichnięcie kości piszczelowej, objaw tylnej szufladki.

Rotacyjne (obrotowe):

Zachowane więzadło krzyżowo-tylne (oś obrotu kości udowej i piszczelowej)

-niestabilność przednio-przyśrodkowa – 70%: uszkodzone więzadło poboczne piszczelowe i krzyżowe przednie, uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej i torebki stawowej,

-niestabilność przednio-boczna: uszkodzone więzadło krzyżowe przednie, przyśrodkowe i boczne, struktury rozluźnione,

-niestabilność tylko-przyśrodkowa: przyczep mm półbłoniastego, więzadła pobocznego piszczelowego, częściowo więzadła krzyżowego przedniego i tylnego,

-niestabilność tylno-boczna: uszkodzone więzadło poboczne strzałkowe, krzyżowe tylne.

>Leczenie niestabilności-najczęściej operacyjne:

-po leczeniu operacyjnym długotrwałe usprawnianie,

-często osłabienie, zanik mm czworogłowego uda, przykurcze kolana, przewlekła niestabilność kolana, zmiany zwyrodnieniowe w stawie,

-postępowanie: fizykoterapia (hydroterapia, masaż, elektroterapia, magnetoterapia), reedukacja mm czworogłowego uda, ćw. czynne pełnego zakresu ruchu w stawie, ćw. oporowe kd w odciążeniu.

Uszkodzenie łąkotek kolana:

Częsty uraz sportowy, u młodzieży, po urazach pośrednich i bezpośrednich. Obciążenie z rotacją zgiętego st. kolanowego.

-objawy: ból ok. szpary stawowej, obrzęk, wysięk w stawie, uczucie przeskakiwania w kolanie, zablokowanie stawu kolanowego (ok. 50% przypadków), objaw ustępującego kolana („złamania się”), zanik m. czworogłowego, dodatnie testy łąkotkowe,

Rtg, Usg, artroskopia kolana, MR.

Złamania bliższego końca kości piszczelowej:

Jednokłykciowe, dwukłykciowe, z oderwaniem guzowatości piszczeli, złuszczenie nasady u dzieci.

Złamanie trzonów kości goleni:

Leczenie zachowawcze lub operacyjne:

-zachowawcze-nastawienie złamania,

-gips udowy na 12-16 tyg. (ew. gips do chodzenia z podparciem rzepki i nasady bliższej k. piszczelowej),

-wczesna rehabilitacja: ćw. czynne stawu kolanowego, ćw. ogólnousprawniające, chodzenie z pomocą kul bez obciążania do uzyskania zrostu,

-fizykoterapia,

Złamania dalszej nasady kości piszczelowej:

Zależne od ustawienia stopy w chwili urazu.

Złamania kostek: siły pionowo-rotacyjne działają na stopę w supinacji/probacji z rozerwaniem więzadeł i torebki stawowej, oderwanie więzadeł i przyczepu kostnego.

>Leczenie:

-operacyjne w złamaniach z przemieszczeniem,

-zachowawcze-nastawienie złamania, unieruchomienie w opatrunku gipsowym (nawet niekiedy udowym) przez 4-6 tyg.,

-w przypadku powikłań-jałowej martwicy kości skokowej – do 12 miesięcy chodzenie z odciążeniem kończyny w aparacie,

-fizjoterapia-zależnie od stanu pacjenta i rodzaju złamania.

>Fizjoterapia po złamaniach okolicy stawu skokowego:

-ćw. mm i stawów nieobjętych unieruchomieniem,

-ćw. ogólnousprawniające po zdjęciu opatrunku gipsowego,

-zwiększanie zakresu ruchu w stawach skokowych,

-wzmacnianie mm goleni i stopy,

-ćw. czynne k. dolnej, częste ruchy czynne w stawie skokowym.

6