T.Bochwic - III Rzeczpospolita w odcinkach. Kalendarium.pdf

(1769 KB) Pobierz
Teresa Bochwic
Teresa Bochwic
RZECZPOSPOLITA W ODCINKACH
KALENDARIUM WYDARZEŃ III RP
(1 stycznia 1989 – 1 maja 2004)
Warszawa 2004
Spis treści
Wprowadzenie Jadwiga Staniszkis
Okres Przejściowy
1985
1986
1987
1988
Kalendarium III Rzeczpospolitej
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Lista Milczanowskiego
Lista Macierewicza
Lista osób, które złożyły w „Monitorach Polski” pozytywne oświadczenie o
współpracy ze służbami specjalnymi PRL (z prawomocnym wyrokiem Sądu
Lustracyjnego)
Posłowie
Przypisy
Wykaz skrótów stosowanych w tekście
Źródła
Indeks osób
561152572.001.png
Wprowadzenie
Jadwiga Staniszkis
Przedstawione przez Teresę Bochwic Kalendarium wymaga być może klucza, jaki Julio
Cortazar zaproponował kiedyś czytelnikom swojej Gry w klasy . Dołączył bowiem do książki
sugestię, aby czytać ją ruchami konika szachowego – skacząc ponad stronami i odkrywając w
ten sposób ukrytą strukturę narracji. Jednak dla wtajemniczonego czytelnika książki Bochwic
(inaczej – czytelnika pamiętającego tamte czasy), taki klucz nie jest potrzebny. Przygoda
czytania Kalendarium polega bowiem na samodzielnym szukaniu tropów, śladów, ukrytych
ścieżek. Na każdej prawie stronie można bowiem znaleźć znak i iść jego śladem, obserwując,
jak – słaba początkowo – tendencja nasila się, tworząc powoli to, co dziś nazywamy
„postkomunizmem”.
Zebrane przez Teresę Bochwic informacje z kolejnych lat pozwalają na przykład, krok po
kroku, śledzić rozwój kapitalizmu politycznego, pozwalającego komunie zamienić władzę na
kapitał i wspomaganego dyskretnie przez ustawy, instrukcje, praktyki jeszcze w czasie
trwania komunizmu.
Powtarzające się, w różnych sytuacjach, konfiguracje tych samych nazwisk pozwalają
prześledzić karierę tzw. generacji 84 (czyli osób ze służb i organizacji młodzieżowych,
przygotowywanych do objęcia stanowisk jeszcze przed okrągłym stołem, co miało umożliwić
zachowanie wpływów mimo formalnego oddania władzy). Dziś, bogatsi o wiedzę z Listy
Wildsteina, możemy w tych konfiguracjach dostrzec formowanie się realnej „partii władzy”
w postkomunizmie, przenikające zarówno lewą jak i prawą stronę.
Urok książki Teresy Bochwic polega nie tylko na tym, że każdy może czytać ją inaczej i
odkrywać własną strukturę związków przyczynowych. Także taką, o której nie wie sama
autorka, przytaczająca suche fakty. Urok Kalendarium wiąże się również ze szczególną
właściwością książki: ona żyje, sprawiając wręcz wrażenie rozwijającego się na naszych
oczach organizmu. Nowe informacje, zdobywane dziś i wykraczające poza horyzont czasowy
zamknięty w Kalendarium , pozwalają bowiem dostrzec logikę chaotycznych na pozór faktów,
zapisanych w książce Bochwic i usensownić mechanizmy niezrozumiałe wcześniej dla samej
autorki.
Wyrastanie „klasy politycznej”, postępująca oligarchizacja i deformacja demokracji,
fragmentacja państwa i stopniowa utrata nadziei na zrealizowanie Solidarnościowej utopii –
wszystko to jest wyrażone w książce Bochwic poprzez drobne na pozór fakty, tworzące
oplatającą nas do dziś pajęczynę.
Na mnie jednak największe wrażenie zrobiły pokazane w Kalendarium momenty, w których
powinno coś być – a nie ma. Na przykład – porażający (i udokumentowany w książce) brak
publicznej dyskusji co do warunków stowarzyszenia z Unią Europejską, która powinna się
odbyć w czasach rządów Mazowieckiego i Bieleckiego. Dla mnie to ilustracja opisywanej w
mojej Władzy globalizacji „przemocy strukturalnej”, której ulegliśmy, bo nie wzięto pod
uwagę, że sekwencja kroków przy budowie kapitalizmu jest ważna. To ona bowiem decyduje
o korespondencji (odpowiedniości) instytucji do stadium rozwoju.
Kalendarium, trafnie, zaczyna się w 1985 roku. Brakuje mi jednak jako daty wyjściowej
wystąpienia Gromyki (ministra spraw zagranicznych Związku Sowieckiego) w Wiedniu w
1985 roku, w 30. rocznicę neutralizacji Austrii i wycofania się okupujących wojsk
sowieckich. Gromyko zaproponował bowiem, ku zaskoczeniu zebranych – „wariant
austriacki” dla Europy Środkowej. Pisałam o tym w moim Postkomunizmie , analizując
dynamikę tzw. rewolucji wojskowej. Wkrótce pojawił się Gorbaczow i zaczęły negocjacje z
Zachodem. Choć już wcześniej (maj-sierpień 1983) za rządów Andropowa, poszukiwano
rozwiązania politycznego „gorącej końcówki Zimnej Wojny”, rozważając kontrolowane
zwinięcie „zewnętrznego” Imperium. Liczono oczywiście, szczęśliwie błędnie, na
wzmocnienie Imperium „wewnętrznego”, samego Związku Sowieckiego.
Kalendarium Teresy Bochwic nie można czytać jak zwykłej książki. To raczej dżungla, do
której się wchodzi, samodzielnie wyrąbując maczetą ścieżkę. W której wciąż się gubi i
odnajduje trop na nowo. Kalendarium to wspaniałe tworzywo do dalszych poszukiwań. Ja
sama znalazłam tam materiał potwierdzający jedną z moich hipotez o transformacji, w której
mówiłam, iż same elity komunistyczne przeoczyły moment przekroczenia granicy między
komunizmem a postkomunizmem. Elity te bowiem, chcąc ustabilizować reżim
komunistyczny, dały zgodę na nieformalne uwłaszczenie się aparatu. Stworzyły tym samym –
wbrew woli – interes w radykalnej zmianie. „Granica” była już wtedy tak rozmyta przez
wielorakie szare strefy, system wyjątków i rozszczepienie na rzeczywistość oficjalną i
nieoficjalną, że jej przekroczenie zostało początkowo niezauważone i nastąpiło jeszcze w
czasie, gdy komunizm oficjalnie trwał!
Jadwiga Staniszkis
Podkowa Leśna, 20 III 2005
Okres przejściowy
1985
Kwiecień – Michaił Gorbaczow ogłosił w ZSRR „pieriestrojkę” i „głasnost” w kraju i
przebudowę stosunków z krajami „socjalistycznymi” w kierunku ich usamodzielnienia.
Grudzień – ustawa o powołaniu Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego (FOZZ) z 27
grudnia. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 grudnia 1985 o funkcjonowaniu fundacji z
ograniczonym prawem prowadzenia działalności gospodarczej.
1986
25 lutego – w Moskwie rozpoczęły się obrady XXVII Zjazdu KPZR, na które przyjechała
delegacja polska z gen. Jaruzelskim na czele.
8 kwietnia – prezydentem RP na wychodźstwie został Kazimierz Sabbat.
23 kwietnia – ustawa z o spółkach z udziałem zagranicznym. Musiały one mieć 51 proc.
udziału polskiego, z zaznaczeniem, że stosuje się przy tym przepisy Kodeksu Handlowego
z 1934 roku. Udziałowcami spółek mogły być tylko przedsiębiorstwa i instytucje
państwowe. Ustawa ta straci moc w grudniu 1988, kiedy uchwalono o wiele
swobodniejszą ustawę o spółkach.
26 kwietnia – eksplozja reaktora w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie (ZSRR);
promieniowanie przewyższało ok. 40-krotnie promieniowanie bomby zrzuconej nad
Hiroszimą w 1945 roku. W Polsce podano o katastrofie dopiero 29 IV.
2 maja – w trzydziestą rocznicę uchwalenia przez sejm PRL ustawy o dopuszczalności
przerywania ciąży, Episkopat wezwał władze do jej uchylenia.
13 maja – rzecznik rządu Jerzy Urban, w odpowiedzi na dar USA w postaci mleka w proszku
zapowiedział przesłanie dla bezdomnych z Nowego Jorku 5 tys. koców i śpiworów.
Dowcip uliczny: zamienię mieszkanie w Warszawie na śpiwór w Nowym Jorku.
12 czerwca – Polska została członkiem MFW.
25 czerwca – sąd wojskowy w Warszawie skazał zaocznie na karę śmierci płk Ryszarda J.
Kuklińskiego, który do listopada 1981 roku przekazywał Amerykanom sowieckie plany
wojskowej agresji na Europę.
27 czerwca – Polska stała się członkiem Europejskiego Banku Odnowy i Rozwoju (EBOiR).
29 czerwca - 3 lipca – X Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Skład Biura
Politycznego: Kazimierz Barcikowski, Józef Baryła, Józef Czyrek, Jan Główczyk,
Wojciech Jaruzelski, Czesław Kiszczak, Zbigniew Messner, Alfred Miodowicz,
Włodzimierz Mokrzyszczak, Zygmunt Murański, Marian Orzechowski, Tadeusz Porębski,
Florian Siwicki, Zofia Stępień, Marian Woźniak. Uzupełnienia składu w następnych
latach: Mieczysław F. Rakowski, Władysław Baka, Stanisław Ciosek, Kazimierz
Cypryniak, Iwona Lubowska, Manfred Gorywoda, Janusz Kubasiewicz, Zbigniew
Michałek, Leszek Miller, Wiktor Pyrkosz, Gabriela Rembisz, Janusz Reykowski,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin