TEORIA LEGISLACJI
PROCES LEGISLACJI
tryb ustawodawczy – całokształt parlamentarnych i pozaparlamentarnych etapów przez, które musi przejść ustawa żeby doszła do skutku ( bez parlamentarne – Prezydent)
Klasyczny standardowy: 5 etapów
1. inicjatywa ustawodawcza:
· Sejm – komisje sejmowe lub grupy 15 posłów
· Senat – cała izba
· Prezydent
· Rada Ministrów
· Obywatele- /100.000/- projekt obywatelski
Projekt ustawy nie może dotyczyć spraw, dla których Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zastrzega wyłączną właściwość innych podmiotów, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza. Powołuje się komitet inicjatywy ustawodawczej, zwany dalej "komitetem". Komitet występuje pod nazwą uzupełnioną o tytuł projektu ustawy. W skład które wchodzi 15 obywateli mających prawo wyboru do sejmu (pisemne oświadczenie z pełnymi danymi) Komitet nabywa osobowość prawną po przedstawieniu, Marszałkowi zawiadomienia o ustanowieniu komitetu (1000 podpisów z 100 tys. popierających). Umotywowane postanowienie Marszałka Sejmu o odmowie przyjęcia zawiadomienia może być przez pełnomocnika komitetu zaskarżone do Sądu Najwyższego w terminie 14 dni od daty doręczenia. Sąd Najwyższy rozpatruje skargę w terminie 30 dni, w składzie 7 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym. Od postanowienia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny. Po zarejestrowaniu komitetu – komitet rozpoczyna zbieranie podpisów obywateli ma na to 3 miesiące. Komitet nie może być finansowany z budżetu państw, samorządu, związków komunalnych oraz komunalnych spółek ani żadnych obcokrajowców spółek z obcym kapitałem. Kto przeszkadza w inicjatywie – grozi mu kara 3 lat więzienia.
· art. 118 Konstytucji : krąg podmiotów- ust.2 uprawnienia obywateli, - ust.3 projekt poparty uzasadnieniem , skutki finansowe / art. 34 ust. 2 regulaminu sejmu, - §12 zasad techniki prawodawczej.
Elementy uzasadnienia:
1) potrzeba i cel wydania ustawy
2) stan rzeczy w dziedzinie, która ma zostać uregulowana
3) różnica między obecnym a przyszłym stanem prawnym
4) przewidywane skutki społeczno gospodarcze i prawne
5) założenia dotyczące podstawowych aktów wykonawczych / § 13 zasad tech. praw./
6) wskazanie w razie potrzeby źródeł finansowania
7) oświadczenie o zgodności z prawem UE lub, że przedmiot regulacji nie jest nim objęty.
§ 1 zas. tech. praw. – co powinno się zrobić przed ustawą
2. projekt – zgłoszenie do Marszałka Sejmu
Pierwsza kontrola formalna- może być odrzucony w zależności od rodzaju ustawy:
- Komisja Sejmowa- ze względu na mnogość ustaw i projektów kierowane głównie do komisji
- Posiedzenie plenarne – projekty kodeksów, zmiana konstytucji, ustawy dot. praw, obowiązków i wolności, ustawy budżetowe o ustroju org. państwowych i samorządu terytorialnego.
3. I czytanie – uzasadnienie projektu, pytania i odpowiedzi, debatę nad ogólnymi zas. projektu, jeśli na posiedzeniu plenarnym – głosowanie, jeśli na komisji – propozycja:
· przyjęcia bez poprawek
· przyjęcie z poprawkami / do zakończenia II czytania można wycofać projekt, nanieść poprawki/
· odrzucenie projektu
4. II czytanie: posiedzenie sejmu
· sprawozdanie o projekcie
· debatę i poprawki, wnioski / nie mogą wykraczać za daleko materii/, do prac komisji jeśli zgodny z konstytucją
5. III czytanie: stanowisko komisji lub posła sprawozdawcy, głosowanie / większa ilość głosów – zwykła/- tu już ustawa
6. senat:
- klasycznie 30 dni na stanowisko – ustawa uchwalona, jeśli nie zajmie stanowiska w wyznaczonym terminie
- tryb pracy – jak w Sejmie Marszałek Senatu, Komisje itp.
Może przyjąć ustawę:
· z poprawkami
· bez poprawek
· odrzucić
głosowanie zwykłe
7. Sejm: może odrzucić
Większość bezwzględna - gdy podczas głosowania liczba głosów za wnioskiem jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się (aby wniosek został przyjęty, liczba osób popierających go musi stanowić więcej niż 50% wszystkich głosów). Większość bezwzględna jest wymagana np. w Sejmie do odrzucenia poprawki Senatu, ogłoszenia referendum ogólnokrajowego, czy uchwalenia tajności obrad. Większość bezwzględna jest najczęściej stosowanym kryterium podejmowania decyzji także w innych ciałach zbiorowych (spółkach, spółdzielniach, zgromadzeniach, komisjach, stowarzyszeniach, radach itp.), w których funkcjonuje zasada zbiorowego podejmowania decyzji, np. w systemach demokratycznych.
Większość kwalifikowana - przekraczająca połowę większość głosów, niezbędna do podjęcia uchwały przez dane zgromadzenie, wyrażona procentem (np. 60%, 70%) lub ułamkiem (np. 2/3, 3/5). W zależności od regulacji prawnej może być to np. procent lub ułamek sumy głosów wszystkich członków danego zgromadzenia, członków obecnych na sali lub członków biorących udział w głosowaniu. Przepisy wymagają stosowania w głosowaniu większości kwalifikowanej stosunkowo rzadko, zazwyczaj przy wprowadzaniu zmian o ważkim znaczeniu.
Większość względna - w procedurach wyborczych ustalenie, że dla skuteczności wyboru wystarcza, aby liczba głosów oddanych na rzecz kandydata przewyższała liczbę głosów oddanych na rzecz któregokolwiek innego z kandydatów, nie musi ona jednak przekraczać połowy ogólnej liczby głosujących (np. wybory brytyjskiej Izby Gmin albo polskiego Senatu).
8. Marszałek Sejmu kieruje do podpisu Prezydenta
9. Prezydent ma 21 dni / klasyczny tryb/ na podpis, w tym czasie może powiedzieć veto lub skierować ustawę do TK – kontrola prewencyjna, jeśli TK uzna, ze cała ustawa jest zła – kosz, jeśli tylko część można podpisać bez błędnych części.
10. Dziennik Ustaw
ZASADY OGÓLNE:
Sporządzenie aktów prawnych z dz. 1 zas. tech. praw.
1. Kompleksowo regulować daną materię
2. Przepisy sformułować zwięźle, syntetycznie, jasno i bez zapożyczeń, bez określeń specjalistycznych / § 5,6,7,8 zas. tech. praw./
3. bez apeli, postulatów i życzeń
4. należy używać pojęć typowych dla danej dziedziny / ale nie w nadmiarze/
5. niedopuszczalne jest powtarzanie przepisów zawartych w innych ustawach / zewnętrzne/, wewnętrzne – dopuszczalne.
6. taki stopień ogólności aby nie było konieczne wprowadzenie od niej licznych wyjątków.
7. zgodnie z § 3 ust. 3 – nie może regulować, zmieniać i uchylać, przepisów regulujących sprawy nie należące do jej zakresu podmiotowego lub przedmiotowego / wyjątek II warunki:
~ dla funkcjonowania przygotowywanej ustawy KONIECZNA jest zmiana lub uchylenie przepisu istniejącego
~ dziedziny spraw unormowane obecną i dawną są ze sobą powiązane.
DEFINICJA:
Doktryna – zbiór naukowych poglądów
Technika prawodawcza – w doktrynie przypisuje się dwa znaczenia:
v umiejętność sporządzania poprawnych aktów prawnych oraz poprawnego kształtowania systemu takich aktów
v zespół reguł wskazujących jak konstruować akty normatywne jak je włączać do systemu prawnego i jak je eliminować.
Pierwsze zas. tech. praw. :
§ zarządzenia Prezesa Rady Ministrów 1939r.
§ zarządzenie PRM 1961r.
§ uchwała RM 1991r.
§ rozporządzenie PRM na podstawie upoważnienia ustawodawczego wydanego w ustawie o RM 2002r / powszechnie obowiązujący/.
OGŁASZANIE AKTÓW PRAWNYCH:
ustawa z dnia 20 lipca 200r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.
/ Dz. U. z 2000r. Nr 62, poz.718/
Ogłoszenie aktu w Dzienniku Urzędowym – OBOWIĄZKOWE!
Gdy dany akt normatywny nie zawiera przepisów powszechnie obowiązujących , odrębna ustawa może wyłączyć obowiązek ogłaszania w Dz.U.
AKTY NORMATYWNE OGŁASZA SIĘ NIEZWŁOCZNIE!
Akty normatywne , zawierające przepisy powszechnie obow. wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba, że zostanie określony w akcie dłuższy termin. * w uzasadnionych przypadkach akty normatywne / oprócz przepisów porządkowych – 3 dni od ogłoszenia, lub z dniem ogłoszenia/mogą wejść w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli wymaga tego ważny interes państwa i zasady demokratycznego państwa prawa nie mając nic przeciwko, może wejść w życie z dniem ogłoszenia w DZ.U.
Akt może mieć wsteczną moc obowiązującą.
Dziennikami urzędowymi są:
1. Dziennik Ustaw – Konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta, rozporządzenia wydane przez Prezydenta, Radę Ministrów, PRM, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami RM oraz KRRiT, teksty jednolite, orzeczenia TK dot. aktów normatywnych ogłoszonych w Dz. U., uchwały RM uchylające rozporządzenie ministra. / umieszcza się również akty prawne dot. stanu wojennego, zawarcia pokoju, referendum zatwierdzającego zmianę Konstytucji i ref. ogólnokrajowego, wyborów do Sejmu i Senatu, wyborów na Prezydenta, mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych, stanu wyjątkowego, stanu klęski żywiołowej, stwierdzenia ważności wyboru Prezydenta itp.
2. Monitor Polski – zarządzenia Prezydenta wydane na podst. ustawy, uchwały RM i zarz. PRM, teksty jednolite tych aktów, orzeczenia TK dot. aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze lub aktów, które nie były ogłoszone, Uchwały Zgromadzenia Narodowego/ regulamin, o niezdolności Prezydenta, postawienia Prezydenta w stan oskarżenia/, uchwały Sejmu/ regulamin, skrócenie kadencji S., wotum zaufania RM, wotum nieufności RM, odpowiedzialność przed TS, rozwiązanie organu stanowiącego JST/, uchwały Senatu / regulamin, wybór, powoływanie, odwoływanie na stanowiska państwowe – przez Sejm/, akty urzędowe Prezydenta/ pierwsze posiedzenie Parlamentu, skracanie kadencji, zrzeczenie się urzędu przez PRM, przyjmowanie dymisji RM, powoływanie sędziów, odwoływanie ministra, nadawanie tyt. prof., mianowanie generałów, nadawanie statutu kancelarii Prezydenta/, postanowienia TK / przeszkody w sprawowaniu urzędu – Prezydenta, spory kompetencyjne – centralne konstytucyjne organy państwa/ , założenia polityki pieniężnej, sprawozdanie z jej wykonania oraz akty normatywne organów NBP.
3. Monitor Polski B- sprawozdania finansowe, ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców – odpłatne.
4. Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych - akty normatywne organu wydającego dziennik urzędowy, orzeczenia TK w sprawach aktów normatywnych. NIE ZAMIESZCZA SIĘ AKTÓW, KTÓRE PODLEGAJĄ UMIESZCZENIU W Dz.U., Monitorze Polskim.
5. Wojewódzkie dzienniki urzędowe – akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy adm. niezesp., akty pr. msc. – sejmik wojew., organ powiatu i gminy/ statuty woj., powiatu i gminy/, statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów, akty PRM uchylające akty prawa miejscowego, wyroki SA, porozumienia w sprawie wykonania zadań publicznych, uchwałę budżetową oraz sprawozdanie z wyk. budżetu woj., statut urzędu wojewódzkiego/.
Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń – dzień ogłoszenia to dzień wskazany w obwieszczeniu.
Oryginał aktu podpisany przez upoważniony do tego organ + pieczęć urzędowa, oryginał lub odpis + 3 kopie + wniosek o ogłoszenie w dzienniku, organ wydający dziennik umieszcza wizę.
Aby ułatwić poruszanie się po ustawie / często modyfikowanej/ Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity. Błędy prostuje się w formie obwieszczenia.
Dziennik Urzędowy wydaje się z zachowaniem w roku kalendarzowym kolejności numerów, pozycji i stron. PRM wydaje Dziennik Ustaw, Monitor Polski przy pomocy kancelarii PRM i Rządowego Centrum Legislacji. Ministrowie kierujący działami adm. rządowej wydają dzienniki urzędowe. Ministrowie właściwi do spraw obrony narodowej, do spraw wewnętrznych, do spraw zagranicznych oraz Szef Urzędu Ochrony Państwa wydają w razie potrzeby wyodrębnioną edycję dziennika urzędowego z aktami prawnymi zawierającymi informacje niejawne.
Wojewoda wydaje wojewódzki dziennik urzędowy.
Organy wydające dzienniki urzędowe są zobowiązane do ich archiwizowania, udostępniania nieodpłatnego/ tylko w godzinach urzędu/ oraz do wydawania do 31 marca skorowidzu za rok ubiegł.
CHARAKTER ZASAD TECHNIKI PRAWODAWCZEJ
· zbiór zasad, norm, wskazówek i dyrektyw przeznaczonych dla redaktora tekstu
· Rozporządzenie
Hierarchia aktów prawnych
1. Konstytucja
2. Umowy ratyfikowane międzynarodowe, za zgodą w ustawie(prawo pochodne UE)
3. Ustawy/ Rozporządzenia z mocą ustawy
4. Umowy ratyfikowane międzynarodowe
5. Rozporządzenia
6. Akty prawa miejscowego
ZASADY TECHNIKI PRAWODAWCZEJ
® projekty ustaw, rozporządzeń, uchwał, aktów prawa miejscowego
® zasady sprostowywania błędów
® opracowywanie tekstów jednolitych
® metodyki przygotowywania projektów aktów prawnych
CEL:
· ujednolicenie sposobu formułowania tekstów prawnych
· pomoc legislatorowi poprzez przypomnienie, że powinien podjąć określone decyzje merytoryczne, jak też wskazanie jak powinien wykazać te decyzje w projekcie aktu normatywnego
· § 30 – regulacja stosunków istniejących – powinna być zawarta
Czym skutkuje naruszenie zasad techniki prawodawczej?
- wadliwa, ale ważna
- podstawa do wystąpienia do TK w związku z niekonstytucyjnością ustawy
- * naruszenie zaufania obywateli do Państwa, wówczas może to stanowić podstawę do uznania przez TK o niekonstytucyjności danej ustawy
Zasady techniki prawodawczej nie mogą stanowić samodzielnej podstawy orzekania przez TK o niekonstytucyjności. TK powołuje się na nie subsydiarnie.
Na gruncie Konstytucji pierwsze orzeczenie, w którym odniesiono się do zasad techniki prawodawczej – K 26/97
W orzecznictwie TK pod pojęciem zasad prawidłowej legislacji – szereg konstytucyjnych zasad prawa wywodzących się z zasad zaufania obywateli do państwa i odnoszących się do procesu tworzenia prawa/ K 1/95 – pierwsze odwołanie, tu uznana swoboda Parlamentu do tworzenia, kształtowania podatków, ale przy zachowaniu zasad prawidłowej legislacji, zakaz zmiany podatków w trakcie roku.
* SYGNATURY
K – wniosek podmioty
Sk – skarga konstytucyjna – każdy może ją wnieść pod warunkiem wykorzystania całej drogi prawnej
P - pytanie prawne – tylko sąd
Pp – badanie konstytucyjności partii politycznych
Kp – kontrola prewencyjna / prezydent/
W – wykładnia konstytucyjna
*BUDOWA
1. wyrok czy postanowienie z dnia…
2. skład sędziowski
3. ! sentencja – powiedzenie czy badany przepis jest zgodny , czy nie
4. Część historyczna – uzasadnienie, przedstawia się stan faktyczny sprawy
5. „ TK zważył co następuje:…”
6. ! uzasadnienie sentencji – dlaczego takie rozstrzygnięcie
ZASADY PRAWIDŁOWEJ LEGISLACJI
Na zasadę prawidłowej legislacji składa się szereg bardzo szczegółowych zasad konstytucyjnych, wszystkie one służą realizacji zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa. Zasady te tworzą system dyrektyw kierowanych do ustawodawcy określających jak w państwie prawnym dokonywać zmian prawa.
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO – ART. 2 KONSTYTUCJI
/ tu zasad prawidłowej legislacji/
Zasady:
1) Niedziałania prawa wstecz – lex retro non agit
2)...
piwowar3