Pranie pieniędzy i przestępczość zorganizowana w Europie Środkowej.pdf

Pranie pieniędzy i przestępczość zorganizowana

w Europie Środkowej.

Jak zidentyfikować klientów, w tym osoby politycznie eksponowane, które stwarzają

ryzyko kryminalne? Raport dotyczący Polski.

Janusz Kobeszko

Raport Instytut Sobieskiego nr 30/2007

http://www.sobieski.org.pl/

sobieski@sobieski.org.pl

http://www.sobieski.org.pl/

http://www.gww.pl/

Janusz Kobeszko 1

janusz.kobeszko@sobieski.org.pl

Spis Treści

Wstęp 4

Nowe bogactwo w Europie Środkowej 6

1. Przeszłość: dystrybucja władzy i majątku w czasach komunizmu

Przeszłość: dystrybucja władzy i majątku w czasach komunizmu 6

2. Teraźniejszość: Transformacja i prywatyzacja

Teraźniejszość: Transformacja i prywatyzacja 7

3. Elity polityczne i korupcja

Elity polityczne i korupcja 8

4. Szybki i uczciwy majątek

Szybki i uczciwy majątek 9

5. Przyszłość: Prywatyzacja różnych sektorów gospodarki

Przyszłość: Prywatyzacja różnych sektorów gospodarki 11

111

6. Ostatnie trendy w przestępczości gospodarczej

Ostatnie trendy w przestępczości gospodarczej 12

112

Metody stosowane przez przestępczość zorganizowaną w Polsce 13

113

7. Przestępczość zorganizowana notowana przez Policję

Przestępczość zorganizowana notowana przez Policję 16

116

8. Handel ludźmi w Euro

Handel ludźmi w Europie Środkowej

pie Środkowej 14

114

9. Przenikanie przestępczości zorganizowanej w administrację i gospodarkę

Przenikanie przestępczości zorganizowanej w administrację i gospodarkę 16

116

10. Pranie pieniędzy w Polsce

Pranie pieniędzy w Polsce 17

Podsumowanie 20

1 Janusz Kobeszko ekspert Instytutu Sobieskiego ds. szarej strefy. Doradca podatkowy i doradca

europejski. B. dyrektor Departamentu Kontroli Skarbowej w Ministerstwie Finansów.

http://www.sobieski.org.pl/

Janusz Kobeszko

Wstęp

Nowe bogactwo w Europie Środkowej

11.

Przeszłość: dystrybucja władzy i majątku w czasach komunizmu

Teraźniejszość: Transformacja i prywatyzacja

22.

Elity polityczne i korupcja

33.

Szybki i uczciwy majątek

44.

Przyszłość: Prywatyzacja różnych sektorów gospodarki

55.

Ostatnie trendy w przestępczości gospodarczej

66.

Metody stosowane przez przestępczość zorganizowaną w Polsce

77.

Przestępczość zorganizowana notowana przez Policję

Handel ludźmi w Euro

pie Środkowej

88.

Przenikanie przestępczości zorganizowanej w administrację i gospodarkę

99.

10.

Pranie pieniędzy w Polsce

117

Podsumowanie

220

Wstęp

Przedstawiony tu autorski raport opisujący skuteczność administracyjną Polski w zapobieganiu korupcji

i praniu brudnych pieniędzy, w tym wśród osób eksponowanych politycznie (ang. politically exposed

persons – „PEP’s”), w zamyśle powstał jako materiał na międzynarodową konferencję skierowaną do

przedstawicieli banków 2 . Czytelnikowi polskiemu fakty z raportu mogą być aż nadto oczywiste, tym

niemniej warte uwagi, ze względu na aktualny kontekst gospodarczy i społeczny.

Polska, jako kraj pochodzenia majątku lokowanego w bankach przez osoby, które mogły pełnić funkcje

publiczne, jest oceniana neutralnie podobnie jak inne kraje Europy Środkowej, mając na względzie skalę

ryzyka przy otwieraniu rachunku klienta. Podwyższonym ryzykiem obejmowani są natomiast klienci z

krajów bałkańskich oraz z Rosji. Techniczne kryteria stosowania przez instytucje finansowe wzmożonej

należytej staranności lub uproszczonych zasad należytej staranności wobec klienta zależą od oceny

takiego ryzyka. Pomimo tego do dnia 15 grudnia 2007r. wszystkie kraje członkowskie UE mają

obowiązek przeprowadzić transpozycję dyrektyw nr 2005/60/EC oraz nr 2006/70/EC do prawa

krajowego, zaostrzających obowiązujące dotąd bankowe procedury administracyjne.

Nad procedurami sprawdzania transakcji korupcyjnych, prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, do

których dyrektywy te się odnoszą, pracowały przez wiele lat specjalne eksperckie zespoły międzyrządowe

(FATF, Grupa Egmont, Moneyval).

Definicja prania pieniędzy zastosowana w dyrektywach obejmuje mienie, czyli aktywa materialne lub

niematerialne, rzeczy ruchome lub nieruchomości oraz dokumenty lub instrumenty prawne w jakiejkolwiek formie,

ne w jakiejkolwiek formie,

zaświadczające o prawie własności lub innych prawach do tych aktywów.

Za pranie pieniędzy uznaje się świadome działanie przestępcze, w tym konwersję lub przekazywanie mienia,

świadome ukrycie lub zatajenie prawdziwego charakteru mienia, jego źródła, miejsca położenia, rozporządzania

mienia, jego źródła, miejsca położenia, rozporządzania

nim, przemieszczania, własności lub praw do mienia. Kwalifikuje się do prania również świadome nabycie,

posiadanie lub korzystanie z mienia oraz udział lub współdziałanie w popełnieniu, usiłowanie popełnienia, jak też

ełnienia, jak też

pomocnictwo, podżeganie, ułatwianie oraz doradzanie przy popełnieniu czynów prania.

Owocem długoletniej pracy ekspertów są standardy oraz procedura due diligence, czyli należytej

staranności, stosowana przy otwieraniu rachunków i przeprowadzaniu transakcji klientów

2 Konferencja miała miejsce w Genewie i Zurychu w dniach 1516 listopada 2007 r.

http://www.sobieski.org.pl/

niematerialne, rzeczy ruchome lub nieruchomości oraz dokumenty lub instrumenty praw

świadome ukrycie lub zatajenie prawdziwego charakteru

posiadanie lub korzystanie z mienia oraz udział lub współdziałanie w popełnieniu, usiłowanie pop

o podwyższonym ryzyku. Sytuacja krajowych PEP’s nie wymagałaby jakiejś szczególnej uwagi, gdyby nie

ostatnie osiągnięcia służb policyjnych i antykorupcyjnych, które w dziedzinie przetargów publicznych,

sportu, czy rolnictwa nadszarpnęły reputację kilku „eksponowanych osób”. W projektach transpozycji

dyrektyw do prawa krajowego, autorstwa Ministerstwa Finansów z września tego roku 3 , poszerzono

definicję PEP’s o nowe profesje, stosując się do listy osób pełniących funkcje publiczne, przyjętej w

prawie karnym. Do listy krajowych PEP’s dodano jednak zarejestrowanych lobbystów, członków władz

krajowych związków zawodowych oraz członków organów zarządzających lub nadzorczych

ogólnokrajowych środków masowego przekazu. Nie objęto nią natomiast członków organów

samorządowych, pomimo istnienia obowiązku składania i kontroli ich oświadczeń majątkowych.

Próba określenia konkretnej liczby PEP’s w danym kraju napotykać może na spore definicyjne problemy,

między innymi dlatego, że na liście powinny znajdować się osoby, które mogą nie pełnić już funkcji

publicznych od roku. Dopuszcza się tu różnice krajowe w ocenie istotności, która grupa zawodowa jest

kwalifikowana. Trudno uznać za realną liczbę wszystkich osób składających w Polsce oświadczenia

majątkowe, która mieści się w przedziale kilkudziesięciu tysięcy osób. Bliższa rzeczywistości jest liczba

wynikającą ze standardów wspólnotowych, po dodaniu przedstawicieli samorządu terytorialnego

pełniących ważne funkcje publiczne (marszałków, starostów, prezydentów i burmistrzów). Przybliżona

liczba PEP’s wyniesie więc co najmniej cztery tysiące osób. Nie obejmuje ona trudnej do policzenia

liczby członków rodzin, bliskich współpracowników PEP’s, organów administracji i spółek skarbu

państwa – czego wymagają standardy. Liczba ta zawiera jednakże najważniejsze osoby w państwie, rząd,

Sejm i Senat, placówki dyplomatyczne, generałów armii, najważniejszych inspektorów państwowych,

sędziów najwyższych sądów i trybunałów, członków zarządu banku centralnego oraz przedstawicieli

jednostek samorządu terytorialnego.

Transpozycja dyrektyw przez Sejm do prawa krajowego może być przydatna w ocenie skuteczności

przyjętych wcześniej krajowych rozwiązań regulacyjnych dotyczących korupcji i prania pieniędzy. Jak się

okazuje w tej dziedzinie nadal jest bardzo wiele do zrobienia, pomimo widocznej poprawy, jaką

odnotowano w ciągu ostatnich dwóch lat w odniesieniu do osób politycznie eksponowanych. Komisje

śledcze nie są jedynym środkiem do zastosowania przez parlamentarzystów 4 .

3 Projekty datowane na 13 i 17 września 2007r., dostępne na stronach BIP MF.

4 Zobacz także artykuł autora raportu w: Dziennik, dodatek The Wall Street Journal, z dnia

19.11.2007r. pt. „Specjalne procedury dla osób publicznych”.

http://www.sobieski.org.pl/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: