Temat: Demografia �wiata - zr�nicowanie ludno�ci �wiata Szacuje si�, �e obecnie na kuli ziemskiej �yje ponad 6 mld ludzi. Jest ona zr�nicowana pod wzgl�dem rasowym, wyznaniowym, j�zykowym, narodowo�ciowym jak i kulturowym. Czynniki kszta�tuj�ce liczb� ludno�ci : - przyrost naturalny - migracje - kataklizmy Metody ustalania liczby ludno�ci : - spis powszechny odbywaj�cy si� co 5-10 lat - rejestr ludno�ci - rachunek prawdopodobie�stwa Rozmieszczenie ludzi na kuli ziemskiej : - obszary bezludne � anekumena � (np. tereny oko�obiegunowe, pustynie, szczyty g�r) - obszary o ograniczonej obecno�ci cz�owieka � paraekumena � (np. stepy, tajga, tundra) - obszary zasiedlone, silnie wykorzystywane gospodarczo � ekumena �rednia g�sto�� zaludnienia Ziemi wynosi 43 osoby/km2. Azja � 111 os/km2 Europa � 32 os/km2 Afryka � 23 os/km2 Ameryka P�nocna i �rodkowa � 19 os/km2 Ameryka Po�udniowa � 18 os/km2 Oceania � 3 os/km2 Przyczyny wp�ywaj�ce na r�n� g�sto�� zaludnienia : - przyrodnicze : - �yzne gleby - �atwy dost�p do wody - �agodny klimat - poza przyrodnicze - polityczne - ekonomiczne � np. rozrastanie si� du�ych okr�g�w przemys�owych, zwi�zane z wyst�powaniem bogactw naturalnych - historyczne � do dzi� najwi�ksz� g�sto�� zaludnienia maj� obszary, z kt�rych wywodz� si� cywilizacje staro�ytne ODMIANY I RASY LUDZKIE : Podstawowe odmiany : - bia�a � europeidalna � (rasa europejska i indyjska) � jasna sk�ra, oczy i w�osy jasno zabarwione ( niekiedy ciemne), silne ow�osienie cia�a, cienkie usta. - ��ta � mongoloidalna � (rasa azjatycka, ameryka�ska, polinezyjska) � sk�ra ��ta do czerwonej w��cznie, ciemne oczy i w�osy, sk�pe ow�osienie cia�a, powieka g�rna pokryta fa�d� mongolsk�. - czarna � negroidalna � (rasa afryka�ska, melanezyjska, australijska) sk�ra ciemnobrunatna, czekoladowa, oczy ciemne, w�osy ciemne i silnie skr�cone. Wyr�niono rasy ludzkie : - europejsk� � najja�niejsza sk�ra, silny zarost i ow�osienie cia�a u m�czyzn, w�osy rozmaitego rodzaju od k�dzierzawych do prostych, du�y odsetek blondyn�w i osobnik�w jasnookich. - azjatyck� � sk�ra ��ta; proste, grube w�osy; twarz z profilu p�aska � cz�sto wyst�puje tzw. fa�da sk�rna (mongolska) powoduj�ca �sko�ne� oczy. - afryka�sk� � ciemnobrunatna cz�sto czarna sk�ra, s�aby zarost i sk�pe ow�osienie cia�a u m�czyzn; w�osy we�niste; nos szeroki i sp�aszczony; oczy bardzo ciemne i p�ytko osadzone; grube, cz�sto wywini�te wargi. - australijsk� � sk�ra ciemnobrunatna; silny zarost twarzy u m�czyzn, faliste w�osy, szeroki nos o wydatnie zaznaczonej nasadzie, masywne z�by oraz bardzo wydatne zgrubienia nadoczodo�owe. - ameryka�sk� � sk�ra ��ta lub brunatna, w�osy czarne i proste. - indyjsk� � ciemna sk�ra, europeidalne rysy twarzy, ciemne proste lub faliste w�osy, wysoki wzrost. - melanezyjsk� � ciemna, cz�sto czarna sk�r; s�abe ow�osienie cia�a; szeroki sp�aszczony nos; we�niste w�osy; brak osobnik�w o grupie krwi Rh-. - polinezyjsk� � sk�ra jasnobrunatna, proste lub faliste w�osy, na twarzy do�� cz�sto wyst�puje fa�da mongolska. W wyniku mieszania si� odmian i ras wyr�niamy : - Metys�w � miesza�c�w rasy europejskiej i ameryka�skiej - Mulat�w � miesza�c�w odmiany czarnej i bia�ej - Zambos�w � miesza�c�w odmiany czarnej i ��tej Badania dowiod�y, �e wszystkie odmiany stanowi� jeden gatunek (Homo sapiens � cz�owiek my�l�cy) i maj� jednakowe mo�liwo�ci rozwoju umys�owego i fizycznego. RELIGIE �WIATA Omawiaj�c ludno�� �wiata nale�y pami�ta� o jej zr�nicowaniu pod wzgl�dem RELIGIJNYM. Generalnie ludno�� �wiata mo�na podzieli� na wierz�cych i niewierz�cych. Liczbowe okre�lenie proporcji nie jest mo�liwe. Nie jest tak�e mo�liwe �cis�e ustalenie liczby wyznawc�w okre�lonych wyzna�. Do religii skupiaj�cych najwi�cej wyznawc�w nale�� : - CHRZE�CIJA�STWO � jest religi� wywodzon� od Jezusa z Nazaretu (Palestyna; dzi� Izrael) jako jej tw�rcy. Nazwa pochodzi od honorowego imienia Chrystus (gr. pomazaniec[bo�y], mesjasz). Wyros�e z judaizmu chrze�cija�stwo zalicza si� do religii Azji Po�udniowo-Zachodniej i w�r�d wsp�czesnych religii jest najwi�ksz� wsp�lnot� religijn� pod wzgl�dem liczby wyznawc�w i rozprzestrzenienia geograficznego. Chrze�cijanie stanowi� oko�o 33% ludno�ci �wiata. Jest ono rozpowszechnione w 254 krajach z czego po�r�d 145 narod�w jako religia wi�kszo�ci, a w 18 jako religia pa�stwowa; w postaci anglikanizmu w Wielkiej Brytanii, ortodoksyjnego chrze�cija�stwa w Grecji, wyznania ewangelicko --lutera�skiego w 6 pa�stwach m.in. w Szwecji i Danii, oraz najliczniejszego rzymskiego katolicyzmu w 9 pa�stwach m.in. w Argentynie i Peru. - ISLAM � wyznawany i stworzony przez Mahometa na pocz�tku VII w. W Mekce (arab. Islam znaczy poddanie si� po�wi�cenie si� [bogu]). Islam, nale��cy do religii Azji Po�udniowo � Zachodniej , jest religi� �wiatow�. Wyznawcy islamu zwani muzu�manami stanowi� drug� co do wielko�ci wsp�lnot� religijn� �wiata, stanowi� ponad 17% ludno�ci �wiata. Islam jest rozpowszechniony w 172 krajach, przy czym jako religia wi�kszo�ciowa w 38, a jako pa�stwowa w 24, m.in. w Pakistanie, Bangladeszu, Iranie, Egipcie, Maroku, Arabii Saudyjskiej, Malezji, Turcji. - HINDUIZM � obejmuje r�norakie formy wiary i przejawy �ycia mieszka�c�w Indii, zespolonych ustrojem spo�eczno-kastowym, uznawanym przez nich za �wi�ty. Stanowi trzeci� pod wzgl�dem wielko�ci religi� �wiatow� tj. 13,5 % ludno�ci �wiata. Oko�o 88% hindus�w �yje w Republice Indii, gdzie stanowi� wi�kszo�� ludno�ci. Na skutek emigracji z Indii hinduizm wyst�puje w 88 krajach, w tym jako religia wi�kszo�ci w Nepalu, gdzie jest religi� pa�stwow� , oraz w ksi�stwie Sikkim. - BUDDYZM � jest religi� za�o�on� przez Sidhart� Gautam� (ok. 563-483 po Chrystusie) z Kapilawastu u podn�a Himalaj�w (dzi� Nepal); nazwa buddyzm pochodzi od jego honorowego tytu�u Budda (sanskrycki o�wiecony). Nale�y pod wzgl�dem pochodzenia do indyjskich religii i jest religi� �wiatow�. Buddy�ci stanowi� 5,7% ludno�ci �wiata, z czego ponad 99% �yje w Azji. - KONFUCJANIZM � jest doktryn� moralno-polityczn� i szko�� religijno-filozoficzn� wywodz�c� si� od chi�skiego filozofa i m�a stanu, nazwan� od zlatynizowanej formy jego imienia: Konfucjusz. Rozpowszechniony jest g��wnie w Chinach. - JUDAIZM � jedna z najstarszych religii �wiata (od XIII w. p.n.e.), wyznawany przez �yd�w (ok. 17 mln wyznawc�w). Judaizm zalicza si� do religii semickich i jest religi� �wiatow� ze wzgl�du na rozproszenie wyznawc�w, nale�y do religii Azji Po�udniowo-Zachodniej. J�ZYKI �WIATA Ludno�� �wiata jest bardzo zr�nicowana pod wzgl�dem j�zykowym. Liczb� j�zyk�w szacuje si� na 2-3 tys. Spo�r�d nich jedynie 14 jest tak rozpowszechnionych, �e m�wi nimi ��cznie ponad 60% ludno�ci �wiata, s� to : - chi�ski - ok. 1,1 mld os�b pos�uguj�cych si� tym j�zykiem - hindi i urdu - ok. 500 mln - angielski - ok. 400 mln - hiszpa�ski - ok. 300 mln - rosyjski - ok. 190 mln - arabski - ok. 180 mln - indonezyjski - ok. 180 mln - portugalski - ok. 150 mln - bengalski - ok. 120 mln - japo�ski - ok. 120 mln - niemiecki - ok. 100 mln - francuski - ok. 100 mln Najwi�ksze znaczenie w �yciu mi�dzynarodowym odgrywa j�zyk angielski. Jest on j�zykiem powszechnie u�ywanym w �wiatowym pi�miennictwie naukowym, handlu mi�dzynarodowym, �egludze, na mi�dzynarodowych zjazdach, kongresach itp. J�zyka polskiego u�ywa ��cznie nie mniej ni� 41 mln os�b. Poza granicami kraju u�ywaj� go liczne grupy ludno�ci pochodzenia polskiego w USA, Kanadzie, Brazylii, Australii, Niemczech, Francji, by�ym ZSRR oraz drobne grupy w wielu krajach.
notes55