Waffen SS
Dzieje Waffen SS sięgają 1933 roku, gdy Hitler nadał swej ”Stabswache” nazwę ”Leibstandarte SS-Adolf Hitler” (pułk gwardii przybocznej – Adolf Hitler) tworząc z niej formację zbrojną niezależną od regularnej armii i policji.
Na początku 1936 roku dokonał się podział skoszarowanych jednostek SS na dwa zasadnicze piony: SS-Verfügungstruppe oraz Totenkopfverbände. Od kwietnia 1936 roku obydwa te piony zostały oficjalnie mianowane ”organizacjami w służbie państwowej” i opłacane z budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
1 października 1936 roku w ramach Głównego Urzędu SS utworzony został Inspektorat Verfügungstruppen pod kierownictwem Paula Haussera – b. Generała Reichswehry, a następnie szefa Stahlhelmu w okręgu Berlin-Brandenburg. Przez krótki czas po wchłonięciu Stahlhelmu przez S.A., Hausser był Standartenfuhrerem S.A., lecz szybko uplasował się na nowym stanowisku komendanta szkoły oficerskiej SS ”Junkerschule Braunschweig”. W 1936 roku Hausser wraz z nominacją na SS-Brigadefuhrera został głównym inspektorem Verfügungstruppen. Miał on przekształcić słabo wyszkolone militarnie jednostki SS (liczące wówczas ok. 8,5 tys.) w sprawne, wyćwiczone i wyposażone w nowoczesną broń oddziały. Dobór odpowiadał ścisłym kryteriom nazistowskiego światopoglądu i odpowiednim wymaganiom fizycznym (minimum wzrostu dla Leibstandarte wynosiło 180 cm, dla pozostałych jednostek 175 cm). Czas trwania służby wynosił tam 4 lata dla szeregowców, 12 dla podoficerów, a 25 dla korpusu oficerskiego. Otwartą drogę do formacji mieli przede wszystkim członkowie Hitlerjugend.
Już w 1937 roku wprowadzono w tych oddziałach mundury polowe koloru ”feldgrau”, mające na wyłogach runiczne znaki SS i symbole stopni. W roku następnym wprowadzono oznaczenia rodzajów broni (piechota, saperzy). W skład Verfügungstruppen wchodziły wówczas trzy pułki: ”Germania”, ”Leibstandarte Adolf Hitler”, ”Deutschland”. Kadra oficerska SS szkolona była w dwóch szkołach: ”Junkerschule Braunschweig” oraz Junkerschule ”Bad Toltz”, w których pobierało naukę łącznie 400 oficerów w ciągu roku. Obok przedmiotów związanych z wiedzą wojskową prowadzono wykłady i ćwiczenia w myśl wytycznych ”SS-Schulungsamt” (urzędu szkolenia SS) – specjalnie wyznaczeni funkcjonariusze SS zajmowali się indoktrynacją ideologii nazistowskiej w jej najbardziej szowinistycznym wydaniu.
Przeznaczenie tej formacji, która stała się zalążkiem późniejszej Waffen-SS, określił Himmler w następujący sposób: ”Verfügungstruppe została zorganizowana po to by wziąć udział w wojnie i walczyć na polach bitew. Przelewając swoją krew na froncie, zdobędzie sobie moralne prawo do walki z sabotażystami i wrogami wewnętrznymi”.
Kierownictwo NSDAP, a przede wszystkim sam Hitler zdawał sobie sprawę, że część kadry oficerskiej nie jest jeszcze ściśle związana z nazizmem. Tworzona już wówczas w zalążkowej postaci kadra dowódcza przyszłej Waffen-SS miała więc kształtować odpowiednią rezerwę dla ewentualnego zastąpienia ”niepewnych” politycznie oficerów Wehrmachtu oraz dla indoktrynacji ideologii nazizmu wśród jego masy żołnierskiej.
W 1936 roku stan liczebny batalionów wartowniczych SS zwiększył się do 35 tysięcy. Od marca 1936 roku oddziały te przyjęły nazwę: SS-Totenkopfverbande (oddziały ”trupiej czaszki”). Tajne rozporządzenie Hitlera z 17 sierpnia 1938 roku stwierdzało, że oddziały te nie są ani częścią Wehrmachtu, ani policji, lecz stałą formacją zbrojną SS, powołaną do ”wykonywania specjalnych zadań o charakterze policyjnym”.
Hitler sugerował, że uzbrojone jednostki SS, występując w wypadku rozruchów wewnętrznych, zastąpią Wehrmacht w stłumieniu ruchu mas ludowych.
I chociaż liczebny wzrost formacji wojskowych SS postępował powoli, niemniej jednak Hitler starał się wszędzie eksponować te oddziały, wysyłając je już w 1938 roku do Nadrenii. Dwa lata później, w marcu 1938 roku, w składzie wkraczającego do Austrii XVI korpusu gen. Heinza Guderiana znajdował się batalion zmotoryzowany z Leibstandarte SS, dowodzony przez SS-Obergruppenfuhrera Seppa Dietricha. Anschluss Austrii i związane z tym wzmocnienie osobistego prestiżu Hitler wykorzystał do rozszerzenia składu Verfügungstruppen, tworząc nowy pułk „Der Führer”, a także powiększając drugi pion skoszarowanej SS – mianowicie oddziały Totenkopfverbande do stanu liczebnego 8,5 tysiąca.
Problemy wynikające z faktu rozrastania się SS uregulować miało tajne rozporządzenie Hitlera z 18 sierpnia 1938 roku. Rozporządzenie to miało dokładnie określić zadania istniejących wówczas głównych pionów Schutzstaffeln: ”Allgemeine SS (ogólna SS). Skupia ona członków nie wchodzących w skład stałych skoszarowanych jednostek. Allgemeine SS odbywa regularne ćwiczenia wojskowe i szkolenia polityczne, jest głównym oparciem i rezerwą kadrową dla skoszarowanych jednostek SS czyli Verfügungstruppen i Totenkopfverbande. Allgemeine SS nie powinna być uzbrojona na wzór oddziałów wojskowych.
SS-Verfügungstruppen, SS-Totenkopfverbande i SS-Junkerschulen, a także jednostki zapasowe powinny być uzbrojone, szkolone i zorganizowane jako formacje militarne. W czasie pokoju będą one podlegały rozkazom Reichsfuhrera SS. Broń, amunicja i podręczniki wyszkolenia bojowego będą dostarczane przez Wehrmacht. W tym okresie jednostki nie będą organizacyjnie związane z Wehrmachtem.
Reichsfuhrerowi SS powierzono zadanie odpowiedniego doboru kadry pod względem rasowym i politycznym. Oprócz tego Hitler zastrzegał sobie prawo do podejmowania ostatecznych decyzji w sprawach organizacji, stanu liczebnego i uzbrojenia jednostek SS.
W razie ogłoszenia mobilizacji jednostki Verfügungstruppen SS miały podlegać rozkazom OKH (Naczelnego Dowództwa Sił Lądowych) w sensie militarnym, natomiast pod względem politycznym – pozostać ogniwem NSDAP. Jeśli zaistnieje konieczność wykonania zadań wewnątrz Rzeszy, oddziały SS podporządkowane zostaną pod względem operacyjnym Reichsfuhrerowi SS. Totenkopfverbande miały być przeznaczone dla celów specjalnych o charakterze policyjnym. W czasie pokoju z oddziałów tych rekrutowała się straż obozów koncentracyjnych i więzień.
W wojnie polsko-niemieckiej we wrześniu 1939 roku uczestniczyły obok oddziałów Wehrmachtu jednostki SS. Pułki SS ”Deutschland”, pułk artylerii SS, batalion zwiadowczy SS i pułk pancerny utworzyły zgrupowanie pod dowództwem gen. Wernera Kempfa. Inne zgrupowanie SS, utworzone w składzie X Armii gen. Walthera von Reichenau, obejmowało część ”Leibstandarte Adolf Hitler” oraz batalion saperów (”SS-Pioner Sturmbann”). Batalion ”SS-Totenkopf Gotz” utworzony został w okolicach Gdańska i przemianowany następnie na ”SS-Heimwehr Danzig”. W wojnie przeciwko Polsce uczestniczyło obok oddziałów Wehrmachtu kilka większych jednostek SS, wśród nich pułki (”SS-Standarte”) ”Germania”, ”Adolf Hitler” i ”Gross Deutschland”. Podczas marszu na wschód pułk SS ”Germania” stoczył 16 września 1939 roku bitwę z oddziałami polskimi między Jaworowem i Sądową Wisznią ( na wschód od Przemyśla). Jednostki polskie, pod dowództwem płk. Prugara-Ketlinga i ppłk. Popiela, rozgromiły w nocnym szturmie cały niemal doborowy pułk SS ”Germania”. Zdobyto przy tym dużą ilość sprzętu wojennego, biorąc do niewoli znaczną grupę jeńców.
W walkach o zdobycie Warszawy z czwartą dywizją pancerną Wehrmachtu współdziałał od 9 września 1939 roku pułk SS ”Leibstandarte Adolf Hitler”. Pułk ten stoczył w następnych dniach z oddziałami polskimi bitwę w rejonie Ożarowa.
Na przełomie listopada i grudnia 1939 roku uformowano już 3 dywizje oraz 14 pułków (Totenkopfstandarten) w skład których weszli rezerwiści z Allgemeine SS, powołani ”dla wzmocnienia sił policyjnych”.
Allgemeine SS liczyła już wtedy około 250 tysięcy członków. Część z nich powołano do służby czynnej w wojsku, część zaś stanowiła bazę rekrutacyjną dla Waffen-SS.
Pragnąc rozszerzyć liczebność Waffen-SS, Himler i Berger musieli rozpocząć pertraktacje z Naczelnym Dowództwem Wehrmachtu. Trwały one całą zimę 1939-1940r. Głównym atutem Himmlera, był argument, że dywizje SS, zapewniając wewnętrzny spokój, stanowią rękojmię sukcesów Wehrmachtu.
Naczelne Dowództwo Wehrmachtu (OKW) wyraziło w lutym 1940 roku zgodę na utworzenie formacji SS (bez Totenkopfverbande), jako niezależnej rezerwy, administrowanej wspólnie przez SS i OKW. 2 marca 1940 roku Himmler przyjął propozycję OKW. Tę datę można uznać oficjalnie za powstanie Waffen-SS. Sprawa SS-“Totenkopfverbande“ nie została wówczas definitywnie uregulowana, chociaż formalnie uznano ją także za część Waffen-SS.
Na podstawie: SS-czarna gwardia Hitlera, Karol Grünberg KiW
warblade22