ZWYRODNIENIA (degenerationes)
1. zwyrodnienia białkowe
2. zwapnienia
Zwyrodnienie (łac. degeneratio, ang. degeneration)
Definicja:
morfologiczny objaw zaburzeń metabolicznych i energetycznych komórek i tkanek, polegajacych na gromadzeniu się w nadmiarze substancji których w warunkach normalnych jest mniej, lub nie wystepuja w nich wcale.
Etymologia:
pol. od: „wyrodzić się”, tj. być niepodobnym do innych przedstawicieli danego rodu ( w tym wypadku komórek)
łac. „de-” - przedrostek oznaczający 1. zaprzeczenie, przeciwieństwo lub oderwanie, a także: 2. „od”, 3. „w dół, z góry”, 4. „mniej” + łac. „genus, generis” - „urodzenie, rasa, ród, rodzaj, klasa”, ◄[gr. „γένος” (genos) - „ród, pochodzenie, potomek, rodzaj”].
podziały:
- odwracalne, tj. takie w których po ustapieniu czynnika uszkadzajacego może powrócić prawidłowa czynność i wyglad tkanek i komórek (restitutio ad integrum):
np. degeneratio parenchymatosa (zwyrodnienie miąższowe),
steatosis (stłuszczenie)
- nieodwracalne, tj takie które nie ustepują (w tym: spichrzanie wewnątrzkomórkowe - thesaurysmosis), a czesto prowadzą do obumierania (necrobiosis)
np.. wiekszość zwyrodnień białkowych (degenerationes proteinaceae),
zwapnienia (calcificatio)
- wewnątrzkomórkowe (gromadzenie substancji wewnątrzkomórki),
atrocytosis
glikogenoses
- zewnątrzkomórkowe (nadmierna ilość substancji wytworzona w komórce jest wydalana na zewnąrz i gromadzona zewnątrzkomórkowo)
np.. amyloidosis (skorobiawica),
degeneratio mucinosa et mucoidea (zwyrodnienie śluzowe i sluzakowate)
Stłuszczenie watroby
Otłuszczenie i stłuszczenie serca
lipomatosis cordis – cor adipe tectum
steatosis myocardii – cor tigrinum
ze względu na rodzaj substancji gromadzonej w przebiegu zwyrodnienia:
wodno-elektolitowe i mineralne
degeneratio parenchymatosa (zwyrodnienie miąższowe)
calcificatio (zwapnienia)
calcificatio dystrophica
calcificatio metastatica
tłuszczowe i tłuszczowo-podobne (lipidy)
lipomatosis (otłuszczenie)
cholesterolosis
lipopharenosis (sfingomieliny, cerebrozydy i inne)
białkowe
- atrocytosis (odwracalne)
- hyalinisatio
- amyloidosis (skrobiawica) i choroby prionowe
- keratosis (rogowacenie)
- degenertio fibrinoidea (zwyrodnienienie włoknikowate)◄[gr. „ει̉δής” (-eides, -oides) – 1. „podobny do”, 2. „o kształcie”].
weglowodanowe i glkogenowe
- degeneratio mucinosa (zwyrodnienie śluzowe: nadmiar mukopolisacharydów obojętnych w nabłonkach)
- degeneratio mucoidea (zwyrodnienienie śluzakowate: nadmiar mukopolisacharydów obojętnych w tkance łacznej)
- glkogenoses
- vaculisatio glykogenotica nucleorum hepatocytorum (w cukrzycy)
barwnikowe
endogenne
melanina (melanoma, naevus pigmentosus, epeheleides, lentigo) krwiopochodne
- hemosiderinosis et haemochromatosis
- porphyria
- hematoidinum
żółciopochodne
- bilirubinaemia et icterus (żóltaczka)
- cholaemia
lipoproteinosis (atrophia fusca) – (zanik brunatny): komplesy lipidowo-białkowe (tzw. barwnik zuzycia: pozostałosci z nienasyconych lipidów błon we-wnątrzkomórkowch w wyniku rekacji z wolnymi rodnika i peroksydazami)
egzogenne
anthracosis, silicosis, argyrosis, etc (większość z nich to:
pylice – pneumoconioses,
tatuaże,
czynniki jatrogenne ◄z gr.„ι̉ατρός”(iatros) - „lekarz” )
rózne
diathesis urica (dna moczanowa-kwas moczowy)
ochronosis (zaburzenie metabolizmu tyrozyny i fenyloalaniny i niemozość matabolizmu kwasu homogentyzynowego w chorobie zwanej alkaptonurią – brązowo-czarny mocz, podbarwienie stawów)
Podstawowe mechanizmy powstawawania zwyrodnień
Zaburzenia naprawy struktury III rzedowej białek w zwyrodnieniach białkowych
np.: schorzenia immunologiczne, amyloidoza, choroby prionowe
Powstawanie zwyrodnienia i martwicy włoknikowatej (tzw. kolagenozy)
Immunologiczna reakcja krzyżowa między antygenami bakteryjnymi a kolagenem
↓
Powstanie białkowych kompleksów antygen-przeciwciało i wyzwolenie miejscowej reakcji zapalnej
Uszkodzenie kolagenu ścian naczyniowych
Wzrost przepuszczalności ścian naczyniowych
Powstanie substancji włoknikowatej (białka osocza + zdegradowany kolagen)
Okołonaczyniowe guzki zapalne ( w środku martwica włóknikowata – odczyny metachromatyczne)
Martwica włoknikowa w ziarniniaku Wegenera
Przebieg wapnienia dystoficznego
niedotlenienie, uszkodzenie
uposledzenie fosorylacji oksydatywnej
wzrost przepuszczalnosci błon komórkowych
napływ do komórki Ca++ (uszkodzenie reperfuzyjne)
rozpad błon komórko...
bombelspec