ZESPÓŁ NAGŁEJ ŚMIERCI NIEMOWLĄT
SIDS (sudden infant death syndrome), czyli zespół nagłej śmierci niemowląt, zwany także potocznie nagłą śmiercią łóżeczkową jest to rodzaj śmierci nieoczekiwanej, nieprzewidywalnej u dziecka dotychczas całkowicie zdrowego.
Dramaturgia tej "śmierci bez przyczyny" jest zawsze taka sama – rodzice odnajdują swoje zdrowe ( a raczej uważane za zdrowe ) dziecko martwe w łóżeczku.
Aby zakwalifikować zgon niemowlęcia jako ''bez przyczyny", czyli SIDS należy wykluczyć u zmarłego dziecka chorobę , zarówno na podstawie analizy przyżyciowej jak i badania pośmiertnego. W krajach wysoko rozwiniętych SIDS jest jedną z ważniejszych przyczyn zgonów. Wynika to z faktu , że w krajach tych wyeliminowano lub znacznie ograniczono umieralność z innych przyczyn (takich jak infekcje czy wcześniactwo). Ponadto statystyki są tam prowadzone rzetelnie , a kryteria rozpoznania zespołu SIDS ( czyli wykluczenie choroby u zmarłego dziecka ) ściśle przestrzegane. W Europie zachodniej współczynnik zgonów klasyfikowanych jako SIDS wynosi 2-3 na 1000 żywo urodzonych noworodków .W Polsce nie ma rzetelnych statystyk dotyczących SIDS. Współczynnik zgonów domowych wynosi 6-7 na 1000, ale dokładnie nie wiadomo ile z nich dotyczy niemowląt zdrowych a więc spełnia kryteria rozpoznania SIDS.W związku ze szczególnym tragizmem tego rodzaju śmierci na świecie powołano komitety do spraw SIDS, składające się przede wszystkim z lekarzy różnych specjalności : pediatrów , kardiologów, neurologów , neonatologów , patologów i innych. Na podstawie retrospektywnych analiz próbują oni ustalić czynniki ryzyka zespołu i ich ewentualny związek ze śmiercią oraz przyczyny SIDS.
Do nagłej śmierci niemowląt dochodzi najczęściej w pierwszych miesiącach życia :- szczyt umieralności przypada na 2-6 miesiąc ( rzadko SIDS dotyczy noworodków),- częściej u niemowląt płci męskiej, - częściej w chłodnej porze roku, - najczęściej nocą , - w pozycji leżącej na brzuchu.
Czynniki ryzyka zespołu SIDS to sytuacje, w których zagrożenie nagłą śmiercią jest większe niż w całej populacji. Ze strony matki do czynników takich zaliczamy:- młody wiek,- nałogi ( alkohol, papierosy, narkotyki ), - niski status socjoekonomiczny,- krótkie odstępy między kolejnymi ciążami, - nieprawidłowy przebieg porodu.
Czynniki ze strony dziecka to:- poród przedwczesny , - niska waga urodzeniowa,- niska punktacja Apgar i zaburzenia oddychania po urodzeniu, - napady bezdechu lub sinicy bez uchwytnej przyczyny w przeszłości.Niemałą rolę odgrywa także pielęgnacja dziecka. Wśród czynników pielęgnacyjnych najważniejszą rolę ma pozycja dziecka w czasie snu. Zdecydowana wiekszość ofiar SIDS umiera w pozycji leżącej na brzuchu. Niemieccy i brytyjscy znawcy problemu uważają , że pozycja na brzuchu jest w ogóle najważniejszym czynnikiem ryzyka SIDS. Inne czynniki pielęgnacyjne zwiększające zagrożenie SIDS to przebywanie dziecka w atmosferze dymu tytoniowego, przegrzewanie dziecka, stosowanie środków uspokajających.
Istnieje bardzo wiele hipotez dotyczących przyczyny SIDS. Żadna z nich nie znalazła jednak istotnych dowodów na swe potwierdzenie. Najprawdopodobniej SIDS jest niejednolitym zespołem o różnych przyczynach , dotychczas nieznanych , a ofiary SIDS w miarę postępu medycyny okażą się być dziećmi chorymi na obecnie nieznane choroby. Do najważniejszych teorii tłumaczących nagłą śmierć niemowląt zaliczamy:1) teorię o nieprawidłowej regulacji nerwowej w czasie snu, według której na skutek nieprawidłowej struktury snu dochodzi u niemowląt do bezdechu.2) teorię o nieprawidłowym funkcjonowaniu tzw. autonomicznego układu nerwowego, regulującego czynność ośrodków oddechowego i krążeniowego w mózgu.3) teorię o nieprawidłowościach w mięśniu serca i jego układzie przewodzącym ( dotychczas niezidentyfikowanych ) prowadzących do śmiertelnych zaburzeń rytmu serca.4) teorię o zaburzeniach strukturalnych i czynnościowych w samym mózgu ( dotychczas niezidentyfikowanych ) 5) teorię o nieprawidłowościach w układzie oddechowym prowadzących do nagłego niedotlenienia.6) teoria o nadmiernym wydzielaniu w centralnym układzie nerwowym substancji przekaźnikowych tzw. endorfin które ze względu na podobieństwo w działaniu do morfiny doprowadzają do śmiertelnego zatrucia.
Profilaktyka SIDS powinna się koncentrować przede wszystkim na właściwej pielęgnacji dziecka – na inne czynniki nie mamy bowiem wpływu. W związku z dość przekonywującym poglądem o wpływie pozycji w czasie snu na występowanie SIDS nie zaleca się obecnie układania niemowląt na brzuchu, mimo innych niezaprzeczalnych zalet tej pozycji.Nie wolno palić papierosów w mieszkaniu , w którym przebywa niemowlę, należy unikać przegrzewania dziecka. Sprawa spożywania alkoholu, palenia papierosów i zażywania narkotyków w ciąży jest oczywiście bezdyskusyjna.
Stosowanie czujników czy monitorów bezdechu :Generalnie monitory bezdechu są polecane rodzicom, którzy przeżyli już stratę dziecka z powodu SIDS lub , u których dziecka wystąpiły wcześniej napady bezdechu czy sinicy bez uchwytnej przyczyny. Urządzenia takie stanowią jednak duże obciążenie psychiczne dla rodziców i niektórzy sami rezygnują z ich stosowania. Z drugiej jednak strony dzięki tego typu urządzeniom i wymuszonej przez nie bardziej troskliwej opiece u części dzieci udało się uniknąć śmierci.
olcia94_22