pr.adm.doc

1.        „ Klasyfikacja organów administracji publicznej:

a.        Wg stopnia organów, dotyczy administracji rządowej:

1.        Centralne:

§          Znajdują się na najwyższym stopniu w strukturze administracyjnej;

§          Ich terytorialny obszar działania zajmuje cały obszar państwa (wyj. Minister. Ziem Odzyskanych);

§          Dzielą się na:

o         Organy Naczelne- prezydent, Ministrowie, Rada Ministrów, Premier, komisje komitety, które sprawują funkcję z mocy ustawy;

o         Organy centralne- Nie są organami naczelnymi, podlegają Prezesowi Rady Ministrów bądź poszczególnym ministrom;

o         1) centralne organy państwowe
2) centralne konstytucyjne organy państwa

Centralne organy administracji nie wchodzą w skład Rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Na przykład z mocy prawa wchodzi w skład Rządu członek Komitetu Obrony Kraju- Minister Obrony Narodowej. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju.

Oto aktualny wykaz centralnych organów:

A. Podległych Radzie Ministrów:
Komitet Obrony Kraju
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

B. Podległych Prezesowi Rady Ministrów:
Prezes Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych
Prezes Agencji Rynku Rolnego
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego
Prezes Głównego Urzędu Miar
Prezes Polskiej Agencji Prasowej
Prezes Wyższego Urzędu Górniczego
Prezes Państwowej Agencji Atomistyki
Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Komisja Papierów Wartościowych
Szef Urzędu Ochrony Państwa
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych
Szef Służby Cywilnej
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i rozwoju Miasta

C. Podległych poszczególnym ministrom:
Ministrowie Edukacji Narodowej: Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Ministrowie Obrony Narodowej: Szef Obrony Cywilnej Kraju
Ministrowie Pracy I polityki Socjalnej: Prezes Krajowego Urzędu Pracy, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Ministrowie Gospodarki: Prezes Urzędu Dozoru Technicznego,
Główny Inspektor Gospodarki Energetycznej
Prezes Generalnego Inspektoratu Celnego
Ministrowi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej:
Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
Szef Centralnego Inspektoratu Gospodarki Nasiennej,
Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji:
Komendant Główny Policji
Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej
Komendant Główny Straży Granicznej
Główny geodeta kraju
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego
Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej:
Główny Inspektor Sanitarny
Ministrowi Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Ministrowi Finansów
Prezes Głównego Urzędu Ceł
Prezes Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń

2.        Terenowe:

§          Zarządzają tylko częścią terytorium państwa i znajdują się na niższym szczeblu struktury niż urzędy centralne;

§          Dzielą się na organy rządowej administracji ogólnej(wojewodowie i kierownicy rejonowych urzędów rządowej administracji) i organy administracji specjalnej (podporządkowane bezpośrednio ministrom);

b.        Decydujące:

§          Takie, którym przepisy prawa przyznają prawo władczego rozstrzygania, spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty;

c.        Pomocnicze:

§          Posiadają tylko prawo badania praw i wyrażania opinii;

d.        Jednoosobowe:

§          Takie jak wojewoda;

e.        Kolegialne:

§          Takie jak Rada Ministrów(decyzje podejmuje jako całość);

2.        Zakres działania i właściwości (kompetencje) organu:

a.        Zakres działania:

§          Obejmuje tylko wyliczenie spraw, jakimi organ się zajmuje;

§          Określony zazwyczaj w przepisach ustrojowych powołujących dany organ;

§          To sfera spraw, w których organ może wykorzystać swoje kompetencje;

b.        Właściwości organu:

§          Do podjęcia konkretnych działań władczych potrzebny jest przepis kompetencyjny;              .

§          Zawarte są z reguły w ustawach zaliczanych do prawa materialnego;

§          Wskazują, w jakiej formie prawnej organ może działać w powierzonej mu sprawie;

c.        Rodzaje kompetencji:

§          Właściwość miejscowa —zwana czasem terytorialną. Określa, jaki organ terenowy ma kompetencje do rozstrzygania danej sprawy, z punktu widzenia terytorialnego zasięgu działania. Organ może działać tylko na obszarze jednostki podziału administracyjnego, dla której został ustanowiony;

§          Właściwość rzeczowa-to przyznanie organowi administracji prawa do rozstrzygania tylko określonych kategorii spraw.

§          Właściwość funkcjonalna, czyli instancyjna-określa instancję właściwą do rozstrzygania danej sprawy(wydania pozwolenia, rozpatrzenia odwołania)

Jeśli organ administracji przekroczy zakres swojej właściwości, to także działanie jest dotknięte wadą nieważności. Przenoszenie kompetencji miedzy organami administracji jest generalnie zakazane, a wyjątek może stanowić upoważnienie organu, ale posiadające wyraźną podstawę prawną.

3.        Zakład administracyjny (publiczny):

ZAKŁAD

§          To względnie samodzielna jednostka organizacyjna, wyposażona w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe i bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym;

§          Nie jest organem państwa, ani samorządu;

§          Jest z zasady jednostką budżetową, tzn. wydatki są pokrywane z budżetu państwa lub lokalnego

§          Korzysta z władztwa zakładowego

§          Z użytkownikiem łączy go stosunek administracyjno- prawny, wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniom kierownika zakładu.

§          Władztwo zakładowe daje podstawę do wydawania aktów generalnych(regulaminów) indywidualnych kierowanych do użytkowników zakładu

§          Władztwo zakładowe jest niezbędne do realizacji celów zakładu

§          Decyzje o przyjęciu czy zwolnieniu z zakładu są decyzjami administracyjnymi, natomiast takie, które są kierowane do użytkownika i nie wywołują skutków prawnych poza zakładem znajdują się poza kodeksem postępowania administracyjnego

§          Zakład administracyjny jest to jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunku administracyjnoprawnego. Zakłady administracyjne w zasadzie nie posiadają osobowości prawnej (z wyjątkiem szkół wyższych). Tworzone są przez organy administracji publicznej. Nie kierują się kryterium ekonomiczno-finansowym korzystanie z ich usług jest przeważnie nieodpłatne lub częściowo odpłatne, a zakłady finansowe są z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Korzystanie z usług zakładu administracyjnego może być przymusowe (np. zakład karny, szkoła podstawowa).

4.        Fundacje prawa publicznego

§          Istota polega na

o         Przeznaczeniu majątku na cele użyteczności publicznej, przez utworzenie osobnego podmiotu prawnego

o         Majątek przeznaczony na realizację celów, a zwłaszcza cele użyteczności publicznej

o         Trwałe źródła dochodu

o         Posiada osobowość prawną

o         Fundacje mogą tworzyć osoby fizyczne i prawne

o         Zakładane są poprzez oświadczenie woli składane w formie notarlialnej

§          Uzyskują osobowość prawna poprzez wpis do rejestru sądowego, a o wpisie sąd zawiadamia odpowiedniego ministra, a gdy terenem działalności jest województwo- wojewodę( nadzór- sygnalizują sądowi o niezgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem fundacji). Mogą wystąpić do sądu o uchylenie uchwały zarządu „ będącej sprzeczną z celami fundacji, jej statutem lub prawem)

§          Ulega likwidacji, gdy osiągnęła swój cel, do którego realizacji została powołana lub w razie wyczerpania środków finansowych lub majątku.

Fundacje państwowe-to te, które są tworzone przez państwo w drodze ustawy lub upoważnienia ustawowego. Fundacja taka uzyskuje od państwa kapitał i inne środki majątkowe w celu wykonywania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe (np. CBOS)

Fundacje prywatne tworzone są wolą osób fizycznych i majątków prywatnych. Fundatorem może być osoba fizyczna niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoba prawna mająca siedzibę w Polsce lub za granicą

a.        Akt administracyjny

Akt administracyjny to- oparte na przepisach prawa władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

b.        AKTY DEKLARATORYJNE

§          Nie tworzą nowych sytuacji prawnych, lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa

§          Akty takie wywołują skutki prawne wstecz, czyli od momentu, w jakim dany stan prawny zaistniał

§          Z reguły nadaje im się nazwę orzeczeń

§          Akt deklaratoryjny stwarza n6 prawną tylko w zakresie prawa procesowego, dopiero od chwili wydania takiego aktu, strona może skutecznie powoływać się na swoje prawo lub obowiązek (np. przyznanie emerytury)

§          Zaświadczenia nie są aktami administracyjnymi, lecz czynnościami faktycznymi

§          Mają moc prawną dopóki obowiązują przepisy na mocy, których zostały wydane

c.        AKTY KONSTYTUTYWNE-

§          Tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne

§          Wywołują skutki prawne dopiero od chwili ich wydania

§          Wszystkie akty w ramach uznania administracyjnego są aktami konstytutywnymi, z reguły noszą nazwę: stwierdzenia, nakazu, zakazu, zarządzenia;

§          Wzruszenie aktu konstytutywnego powoduje zmianę stanu prawnego, którego dotyczy

d.        PRAWIDŁOWOŚĆ AKTU

§          Akt musi być zgodny z przepisami prawa(w szczególności materialnego)

§          Podstawa prawna do wydania aktu;

§          Zachowanie trybu i określonej formy

§          Musi być wydany przez właściwy organ, w przepisanymi postępowaniu i określonej formie

Podstawowe wymagania, co do formy aktu zawiera kodeks postępowania administracyjnego, a w przypadku szczególnych form jest to regulowane ustawowo.

e.        WADLIWOŚĆ AKTU

§          Gdy akt nie spełnia warunków określonych przepisami

§          Wadliwość nieistotna- nie pociąga za sobą nieważności ani potrzeby uchylenia aktu(np. niepowołanie stanowiska służbowego przy podpisie osoby wydającej decyzję). Sposobem naprawy jest sprostowanie lub uzupełnienie;

§          Wadliwość istotna- może stanowić podstawę do uchylenia lub stwierdzenia nieważności, co skutkuje utratą mocy obowiązującej aktu.

Zasady powiązań podmiotów administracji publicznej

KONCENTRACJA-

§          Zjawisko skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów

DEKONCENTRACJA-

§          Przeniesienie kompetencji na większą liczbę organów

§          Wyróżnia się dwa rodzaje dekoncentracji:

o         Rzeczową, czyli rozkładanie kompetencji jednego organu na kilka organów te samego szczebla

o         Terenową, czyli przenoszenie kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe(proces ten może się przerodzić w proces decentralizacji, jeśli organy niższego stopnia otrzymają zakres niezależności od organów wyższego stopnia)

DECENTRALIZACJA-

§          Sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia, nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższe stopnia

§          W administracji zdecentralizowanej organ wyższego stopnia nie ma prawa kierowania pracą organu niższego stopnia, lecz może tylko nadzorować jego pracę

§          Organ niższy posiada własne kompetencje

§          Faktyczna, czyli finansowa samodzielność organu niższego stopnia

§          Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji:

o         Rzeczową, — czyli powierzenie samodzielnym organom, zarządzania określonym rodzajem spraw, np. samorząd zawodowy

o         Terenową — polegającą na wyposażeniu organów administracji zarządzającymi poszczególnymi jednostkami stopniem samodzielności, np. samorząd terytorialny

CENTRALIZACJA-

§          Taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia.

§          Nie musi oznaczać skupienia kompetencji w rękach organów centralnych. Lecz chodzi tu o podporządkowanie

§          Wyraża się w uprawnieniu organów nadrzędnych do decydowania o sytuacji prawnej pracowników organu niższego stopnia w zakresie stosunku pracy.

§          Organ wyższego stopnia może wpływać na pracę organu niższego stopnia za pomocą wytycznych, poleceń i instrukcji

§          W ramach administracji scentralizowanej mogą zachodzić zjawiska koncentracji i dekoncentracji

AUTONOMIA

§          Polega na przyznawaniu organom zarządzającym określoną częścią terytorium państwa kompetencji do stanowienia przepisów prawa rangi ustawowej w szerokim zakresie spraw, bez ingerencji władz centralnych państwa

samozarządzanie częścią lub całością terytorium kraju, w zakresie wyznaczonym przez konstytucję. Inaczej: zasada ograniczenia zakresu ingerencji władz państwa w sferę praw zastrzeżonych do kompetencji organów wyłanianych przez mniejszości polityczne. Dzięki autonomii politycznej władze nie mają pełnej kontroli oraz nie mogą ingerować, wtrącając się do praw zastrzeżonych przez ludzi wyłonionych przez mniejszość polityczną.

Autonomiczne parlamenty i rządy prowadzą działalność pod nadzorem organów centralnych. Statut autonomii jest ustanawiany i uchwalany przez organ ogólnopaństwowy, najczęściej przez parlament.

§          Autonomia regionalna - jednostka terytorialna państwa...