Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Podstawy ubezpieczeń gospodarczych
Ubezpieczenia przedkapitalistyczne – charakteryzował je głównie element wzajemnej pomocy. Początki już za czasów legionów rzymskich (Włochy – pierwszy dokument ubezpieczeniowy „polizza”)
Ubezpieczenia typu kapitalistycznego – mają charakter handlowy, a usługa ubezpieczeniowa traktowana jest jako towar. Nie chronimy mienia żeby się ubezpieczyć, ale żeby zarobić.
Ubezpieczenia w rozwiniętym ustroju kapitalistycznym (czasy obecne)
1. wzmożona koncentracja działalności ubezpieczeniowej
§ kartel – zawiązany wśród kilku, kilkunastu firm, w celu ograniczenia wzajemnej konkurencji. Tworzył wspólne ramy działalności: jednolite warunki, prowizje, stawki, zasady…
§ koncern – firmy w koncernie nie miały samodzielności gospodarczej. Wszystkie decyzje podejmował zarząd koncernu.
§ pool – zrzeszenie powoływane dla wspólnego pokrywania jednego ryzyka lub wyrównania określonych strat. Specyficzna na działalności ubezpieczeniowej.
2. rozwój reasekuracji i związana z tym ekspansja kapitału ubezpieczeniowo – reasekuracyjnego
Cel reasekuracji – jak najszersze rozproszenie przyjętego przez zakład ubezpieczeniowy ryzyka. Dzięki temu można przyjmować bardzo duże ubezpieczenia, których ryzyko jest trudne do oszacowania.
Reasekuracja przez wyrównanie portfela ubezpieczeniowego ma na celu wyrównanie składki ubezpieczeniowej. Staje się ona produktem międzynarodowym.
3. wzrost ingerencji państwa w dziedzinie ubezpieczeń (interwencjonizm państwowy)
Ingerencja bierna:
§ forma publikacyjna - nałożenie na zakłady ubezpieczeniowe obowiązku publikacji sprawozdań finansowych
§ sposób normatywny – państwo wydaje przepisy normatywne regulujące:
ü strukturę organizacyjną zakładów ubezpieczeń
ü zakres i formę działania zakładów ubezpieczeń
ü zasady ustalania stawek ubezpieczeniowych i minimalne stawki w niektórych grupach ubezpieczeniowych
ü wysokość kapitałów własnych i rezerw
§ forma materialna – zbliżona do normatywnej, lecz bardziej szczegółowa
Ingerencja czynna:
§ tworzenie państwowych firm ubezpieczeniowych
§ tworzenie przepisów, norm nakazujących ubezpieczenie się, jeżeli prowadzi się określoną działalność lub posiada się jakąś rzecz
4. wzrost znaczenia funduszy ubezpieczeniowych
5. stały wzrost liczby ubezpieczeń i wartości ubezpieczonego majątku
Sposoby zawierania umów:
- system ofertowy
- system rokowania
- system przetargowy
§ oferta – oświadczenie woli zawierające stanowczą propozycję zawarcia jakiejkolwiek umowy. Propozycje tą określają istotne elementy umowy:
- oznaczenie stron
- oznaczenie przedmiotu umowy
- oznaczenie czasu trwania umowy
- oznaczenie wynagrodzenia
§ rokowania – polegają na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy. W toku rokowań strony wymieniają informacje o okolicznościach mogących mieć wpływ na ich decyzję co do zawarcia umowy, poza tym formułują swoje oceny i uzgadniają treść umowy. Dopiero uzgodnienie wszystkich punktów umowy, które stanowiły przedmiot rokowań można uznać za zawarcie umowy
§ przetarg (formy):
o negocjacje z zachowaniem konkurencji
o zapytanie o cenę
o zamówienie z wolnej ręki
o przetarg nieograniczony
o przetarg ograniczony
o przetarg dwustopniowy
Można zawrzeć umowę w formie:
- pisemnej
- ustnej
- przez czynności dokonane
Szczególne formy zawierania umowy:
- forma pod rygorem nieważności – jej niezachowanie pociąga nieważność czynności prawnej, obowiązek zachowania formy szczególnej wynika z ustawy lub woli stron
- forma dla celów dowodowych – niezachowanie nie powoduje nieważności
- forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych – ustawa uzależnia wywołanie przez czynność prawną niektórych skutków od zachowania formy szczególnej
Umowa ubezpieczenia jest uregulowana w kodeksie cywilnym art. 805- 834
Ubezpieczyciel, którym jest zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia określonego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
Jest to umowa:
1. nazwana (w KC)
2. zobowiązująca (pociąga za sobą zobowiązania z obu stron)
3. kwalifikowana ( z jednej strony jest zakład ubezpieczeń a z drugiej osoba fizyczna
4. adhezyjna (do jej zawarcia dochodzi przez przystąpienie)
5. konsensualna (do jej zawarcia wystarczy złożenie oświadczenia woli)
6. odpłatna
Należy do grupy umów:
1. konsumenckich (os. fiz.)
2. gospodarczych (podmiot gosp.)
Forma umowy ubezpieczeniowej:
o może być zawarta w formie ustnej i pisemnej, ale dla celów dowodowych częściej w formie pisemnej
o strony umowy:
o 4 podmioty stosunku ubezpieczenia:
Wypadek ubezpieczeniowy – zdarzenie losowe, które jest objęte działalnością ubezpieczeniową i z którego nastąpieniem zakład ubezpieczeń staje się zobowiązany do spełnienia świadczenia. Jest zdarzeniem prawnym, bo wywołuje skutek prawny w postaci obowiązku świadczenia zakładu ubezpieczeń.
Zdarzenie losowe – występuje ze statystyczną prawidłowością, jest nadzwyczajne i niezależne od woli osoby nim dotkniętej.
Cechy:
- niepewność
- niemożność przewidywania
- niezależność od woli osoby nim dotkniętej
Początek ubezpieczenia:
- formalny – data zawarcia umowy ubezpieczeniowej
- materialny – data odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń
Odpowiedzialność cywilna
I. odpowiedzialność deliktowa - z tytułu uczynienia komuś szkody czynem niedozwolonym
KC Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia
Źródła zobowiązań:
a) wina
b) ryzyko
c) słuszność
wina:
- umyślna (wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeniowego za szkody wyrządzone umyślnie)
- nieumyślna
- niedbalstwo
- rażące niedbalstwo
Zasada odpowiedzialności absolutnej (bardzo rzadko stosowana) – do wypłaty ubezpieczenia wystarczy fakt szkody, nie sprawdza się winy
II. odpowiedzialność kontraktowa
KC Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Przedawnienie roszczeń – 3 lata od daty zaistnienia szkody (od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie lub od dnia, w którym dowiedział się kto tę szkodę wyrządził), nie dłużej niż 10 lat od daty zdarzenia powodującego szkodę.
Granice odpowiedzialności – sprawca szkody jest zobowiązany (tylko) do jej naprawienia.
Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Sposób naprawy szkody – naprawienie szkody lub odpowiednia suma pieniędzy
Art. 363. § 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
§ 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z 28 lipca 1990
Ustawa określa warunki i zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych z wiązanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, w zakresie grup ubezpieczeń zgodnie z założeniami do ustawy.
Czynnościami ubezpieczeniowymi są: (art. 1a)
1) zawieranie umów ubezpieczenia, umów reasekuracji oraz umów gwarancji ubezpieczeniowych bądź zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym w rozumieniu przepisów o pośrednictwie ubezpieczeniowym,
2) wypłacanie ustalonych odszkodowań i innych należnych uprawnionym świadczeń,
3) przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej,
4) ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeśli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów
Czynnościami ubezpieczeniowymi są również:
1) ocena ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz umowach gwarancji ubezpieczeniowych,
2) ustalenie wartości przedmiotu ubezpieczenia,
3) ustalenie składek i prowizji ubezpieczeniowych należnych z tytułu zawieranych umów oraz ich egzekwowanie,
4) kontrola przestrzegania przez ubezpieczających zastrzeżonych w umowie bądź ogólnych warunkach ubezpieczeń obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową,
5) ustalenie przyczyn i okoliczności wypadków ubezpieczeniowych,
6) ustalenie wysokości szkód i rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych,
7) prowadzenie postępowań regresowych,
8) marketing i reklama w zakresie świadczonych usług ubezpieczeniowych,
9) lokowanie środków zakładów ubezpieczeń,
10) inne czynności przewidziane na mocy innych ustaw.
Art. 9 Zakład ubezpieczeń nie może udzielać informacji dotyczących poszczególnych umów ubezpieczenia, z wyjątkiem informacji związanych z umową ubezpieczenia, przekazywanych uposażonym i uprawnionym do świadczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia oraz osobom trzecim, na rzecz których zawarta jest umowa ubezpieczenia.
Art. 4. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, (górna granica wypłat z polisy ubezpieczeniowej to 600.000ECU, dalszych roszczeń można dochodzić na drodze cywilnej)
2) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
3) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
4) inne ubezpieczenia przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, określa ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych (zakres odpowiedzialności, suma gwarancyjna).
Zakład ubezpieczeń ustala wysokość składek.
Art. 10. 1. Zakład ubezpieczeń nie może zajmować się bezpośrednio inną działalnością gospodarczą poza działalnością ubezpieczeniową i z nią związaną. – forma ochrony bezpieczeństwa klientów
1a. (23) Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działalności akwizycyjnej na rzecz otwartych funduszy emerytalnych, prowadzonej przez zakład ubezpieczeń na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
2. Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych.
Art. 11. ...
chomikSGHowy