Funkcje kursów walutowych

Najbardziej podstawowe są funkcje cenotwórcza i informacyjna, wiele autorów wymienia i opisuje tylko je.

Kurs walutowy, czyli cena waluty wyrażona w innej walucie posiada kilka bardzo istotnych funkcji. Wśród tych najważniejszych funkcji warto wymienić następujące: współczynnik efektywności zmiany, regulator wymiany, instrument polityki gospodarczej, instrument gier finansowych, kurs walutowy jako kryterium porównywalności gospodarek i dochodów, funkcja informacyjna oraz funkcja cenotwórcza. Współczynnik efektywności wymiany jest to funkcja kursu walutowego, która pojawia się w momencie, kiedy ceny oraz koszty są ustalane w różnej walucie. Regulator wymiany natomiast polega na tym, że zmniejszenie lub zwiększenie efektywności wymiany jest połączone ze zmniejszeniem lub zwiększeniem zarówno liczby, jak i wartości zawieranych transakcji. Kurs walutowy jako instrument polityki gospodarczej pojawia się w momencie, kiedy kurs walutowy jest podatny na wpływy władz publicznych w danym kraju. Kurs walutowy jako instrument gier finansowych mówi o tym, że zróżnicowanie kursów walutowych umożliwia nam dokonywanie różnego rodzaju transakcji walutowych. Jako przykłady można tutaj wymienić następujące transakcje: transakcje arbitrażowe, opcje walutowe oraz transakcje future. Z kolei kurs walutowy jako kryterium porównywalności gospodarek i dochodów przedstawia funkcję wspólnego mianownika podczas porównywania wartości wyrażonych w różnych walutach. Funkcja informacyjna z kolei informuje nas o cenie obcych walut. I ostatnia funkcja-funkcja cenotwórcza mówi o tym, że kurs walutowy przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy.

Ø                   Współczynnik efektywności wymiany – gdy ceny i koszty ustalane są w różnej walucie

Ø                   Regulator wymiany – zmniejszenie lub zwiekszenie efektywności wymiany łączy się ze zmniejszeniem lub zwiększeniem liczby i wartości zawieranych transakcji

Ø                   Instrument polityki gospodarczej – aby kurs walutowy był instrumentem polityki gospodarczej musi być podatny na wpływy władz publicznych w kraju. Władze monetarne mając możliwość kształtowania kursu walutowego mogą stanowić bądź wspierać określone tendencje zmian

Ø                   Instrument gier finansowych – zróżnicowanie kursów walutowych w przestrzeni i w czasie pozwala na dokonywanie różnego rodzaju transakcji walutowych, np. transakcje arbitrażowe, opcje walutowe, transakcje future

Ø                   Kurs walutowy jako kryterium porównywalności gospodarek i dochodów – kursy pełnią funkcję jakby wspólnego mianownika przy porównywaniu wartości wyrażonych w różnych walutach

Ø                   Funkcja informacyjna – informuje o cenie walut obcych

Ø                   Funkcja cenotwórcza – kurs przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki światowej

Kurs waluty, będąc ceną pieniądza zagranicznego, spełnia dwie ważne funkcje:

o     informacyjną

o     cenotwórczą.

Występując w funkcji informacyjnej, kurs waluty informuje osoby fizyczne i prawne w danym kraju o cenie walut obcych. Jest to informacja bezpłatna. Wykorzystuje się ją w decyzjach eksporterów, importerów, przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i usługowych, osób fizycznych (np. w turysty­ce), na szczeblu i przedsiębiorstwa, i państwa.

Cenotwórcza funkcja kursu waluty polega na przenoszeniu, poprzez kurs waluty, zagranicznego układu cen (i zagranicznych relacji cen) na krajowy układ cen wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki krajowej. Przykładem mogą być zmiany cen ropy naftowej i ich wpływ na ceny krajowe. Cenotwórcza funkcja kursu walutowego występuje w gospodarce rynkowej przy istnieniu wymienialności walut. Może być ona ograniczana przez system ceł, opłat i podatków od importu.

Klasyfikacja kursów walutowych (rodzaje kursów)

Optymalny obszar walutowy

Za ojca tej teorii [tj. teorii optymalnego obszaru walutowego] uważa się kanadyjskiego ekonomistę R.A. Mundella (1961), który za swoje badania w tej dziedzinie został uhonorowany w 1999 r. nagrodą Nobla z ekonomii. Niewątpliwy wkład w rozwój tej teorii mieli również P. De Grauwe (2003), R.J. McKinnon (1963) czy P.B. Kennen (1970).

Według Mundella optymalność obszaru walutowego to zdolność do stabilizacji zarówno poziomu cen, jak i zatrudnienia. Jego zdaniem wewnątrz takiego obszaru oddziałują automatyczne dostosowania, które powodują niwelowanie nierównowagi płatniczej oraz bezrobocia bez konieczności stosowania narzędzi polityki fiskalnej i (lub) monetarnej.
 

…[wg. Mundella] nie jest możliwe równoczesne zapobieganie bezrobociu i inflacji w różnych częściach obszaru walutowego. Dlatego Mundell proponuje, by do rozważań nad optymalnym obszarem walutowym włączyć założenie o mobilności czynników produkcji (siły roboczej i kapitału) wewnątrz ugrupowania i braku ich mobilności na zewnątrz. Prowadzi to do powrotu równowagi ekonomicznej.

Inne założenia modelu Mundella:

·          równowaga bilansu płatniczego,

·          pełne zatrudnienie,

·          działania władz monetarnych zapobiegające inflacji,

·          mobilność kapitału między dwoma krajami

·          ceny i płace, które bez podwyższenia bezrobocia nie mogą być obniżone

w krótkim okresie,

mobilność czynników produkcji jest w stanie zastąpić zmiany kursu walutowego w okresie dostosowawczym, a także zmiany poziomu płac realnych

[Por. mechanizmy dostosowawcze na szoki asymetryczne w notatkach prof. Brzozy-Brzeziny]

De Grauwe (2003) zauważył, że gdyby w przypadku braku mobilności czynników produkcji zamiast sztywnych płac przyjąć założenie o elastycznych płacach, to ujawni się alternatywny mechanizm dostosowawczy w gospodarkach dwóch omawianych krajów. Nierównowaga bilansów handlowych zniknie poprzez zmiany ceny. Równowaga zostanie jednak przywrócona w innym punkcie.

W.H. Buiter (1995). Jego zdaniem nie występuje substytucja pomiędzy międzynarodową mobilnością siły roboczej wewnątrz wspólnego obszaru walutowego a elastycznością rynku pracy i elastycznością płac. Twierdzi on, że jedynie kombinacja tych czynników pozwala zapewnić odpowiedni przebieg procesów dostosowawczych

Tezę o mobilności czynników produkcji jako warunku optymalności obszaru walutowego podważają J. Presley i G.R.J. Dennis (1976). Podają oni w wątpliwość założenie o automatycznym przepływaniu czynników produkcji (pracy i kapitału) z krajów o wyższych kosztach jednostkowych do krajów o niższych kosztach jednostkowych.

McKinnon (1963) nieco inaczej definiuje optymalny obszar walutowy: Sądzi, że optymalny obszar walutowy to taki, w którym kurs walutowy płynny zewnętrznie wraz z polityką monetarną i fiskalną mogą powodować zrealizowanie trzech podstawowych celów: utrzymania stabilnego poziomu cen wewnętrznych, równowagi bilansu płatniczego (tego nie było u Mandella) oraz pełnego zatrudnienia. McKinnon wskazuje, że optymalny obszar walutowy powinien scalać gospodarki o możliwie wysokim stopniu otwarcia.

McKinnon twierdzi, że w warunkach zachwiania równowagi zewnętrznej tylko równoczesne zastosowanie wspólnej waluty, polityki monetarnej i fiskalnej pozwala na redukowanie konsumpcji wewnętrznej.

Jak twierdzi McKinnon, do osiągnięcia optymalności obszaru walutowego konieczna jest mobilność czynników produkcji w układzie międzygałęziowym.

P.B. Kenen (1970). Jednym z jego podstawowych twierdzeń jest to, że dywersyfikacja gospodarki powodująca zróżnicowanie struktury eksportu przeciwdziała częstym zmianom terms of trade, a co za tym idzie również kursów walutowych. W takim wypadku o wiele łatwiejsze jest utrzymywanie kursów sztywnych oraz utworzenie obszaru walutowego.

Kenen przyjmuje również, że optymalny obszar walutowy wymaga mobilności siły roboczej i kapitału. Twierdzi, że czynniki wytwórcze muszą być mobilne w trzech przekrojach: geograficznym, zawodowym i międzygałęziowym. Postuluje również przeniesienie polityki fiskalnej i monetarnej na szczebel ponadnarodowy.

Warunki optymalnego obszaru walutowego według Burda, Wyplosz:

1.                   Mała asymetria szoków doznawanych przez regiony danej strefy

2.                   Znaczna elastyczność rynków pracy (rozumiana jako elastyczność płac i mobilność siły roboczej)

3.                   Wysoki stopień integracji finansowej (co ma związek z warunkiem mobilności kapitału)

4.                   Wzajemna otwartość krajów

5.                   Znaczna dywersyfikacja struktury produkcji i eksportu

6.                   Krajów podobnym tempem wzrostu cen oraz podobnymi preferencjami co do poziomu inflacji

7.                   Niewielka zmienność realnego kursu walutowego

W przeciwieństwie do teorii OOW koncepcja kosztów i korzyści (Grubel) podejmuje aspekt praktyczny tworzenia unii monetarnych, mianowicie odpowiada na pytanie, dla których państw przystąpienie do unii jest opłacalne

Mundell - mobilność czynników produkcji
Mc Kinnon - otwartość gospodarki
Kennen - dywersyfikacja gospodarki
Grubel, Magnificio - koszty integracji, cel integracji jako podniesienie stopy życiowej
Onida - synchronizacja PKB, fundusze wspierające konwergencję

Warunki rozumiane są jako kryteria optymalizacji danego obszaru:

• elastyczność płac i cen (Mundell, 1961)

• mobilność środków produkcji (Mundell, 1961)

• otwartość gospodarki (McKinnon, 1963)

• skłonność do inflacji (Magnifico, 1973)

• dywersyfikacji gospodarki (Kenen, 1969)

• możliwość transferu dochodów

• podobieństwa między gospodarkami

q      Ingram (1969)- integracja rynków finansowych

q      Haberler (1970) i Fleming (1971)- podobieństwo stóp inflacji

q      Corden (1972) i Giersch (1973)- podobieństwo preferencji stóp inflacji

Teoria PPP

Za: Wincenciak http://coin.wne.uw.edu.pl/lwincenciak/docs/pppżceuw.pdf ,

Teoria parytetu siły nabywczej (purchaising power parity – PPP) stwierdza, że kurs miedzy walutami dwóch krajów jest równy relacji poziomów cen w tych krajach, mierzonych cenami referencyjnych koszyków towarowych wyrażonych w pieniadzu. Innymi słowy PPP postuluje, że siła nabywcza każdej waluty jest taka sama w każdym kraju. Teoria PPP opiera sie o prawo jednej ceny, które stwierdza, że w warunkach wolnej konkurencji i braku przeszkód w handlu, identyczne dobro musi byc sprzedawane po tej samej cenie, bez wzgledu na to, gdzie ma miejsce transakcja.

PPP zakłada stały realny kurs walutowy, a więc

E=P(PL)/P(US) gdzie E jest kursem dolara do złotego wyrażonym w konwencji: ile złotówek za jednego dolara?

Stwierdzenie, _e kurs walutowy jest równy relacji poziomów cen nazywane jest czasem PPP

w wersji absolutnej. Z PPP w wersji absolutnej wynika twierdzenie znane jako PPP w wersji

wzglednej, które stwierdza, _e procentowa zmiana poziomu kursu miedzy dwoma walutami w

jakims okresie jest równa ró_nicy miedzy procentowymi zmianami krajowych poziomów

cen. A więc:

[E(t+1)-E(t)]/E(t) = infl(PLN)-inf(USD)

W praktyce rzady poszczególnych krajów nie zadaja sobie trudu, aby liczac publikowany

wskaznik poziomu cen, posługiwac sie miedzynarodowo wystandaryzowanym koszykiem

dóbr. PPP w wersji absolutnej nie ma sensu, o ile dwa koszyki, których ceny porównujemy w

równaniu PP...