ROLA UKŁADU KRZEPNIĘCIA I FIBRYNOLIZY
Hemostaza – zespół procesów fizjologicznych, które zapewniają sprawne hamowanie krwawień po uszkodzeniu ściany naczynia krwionośnego, szczelność łożyska naczyniowego i płynność krwi krążącej.
Elementami hemostazy są :
a. Ściana naczyń krwionośnych, a w szczególności śródbłonek
b. Płytki krwi i inne elementy morfotyczne (monocyty, granulocyty, erytrocyty)
c. Układ krzepnięcia i fibrynolizy
- osoczowe czynniki krzepnięcia
- inhibitory czynników krzepnięcia
- inhibitory i aktywatory fibrynolizy
Płytki krwi:
a. Tworzą pierwotny czop płytkowy w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego
Wiążą się ze składnikami warstwy podśródbłonkowej poprzez swoje receptory powierzchniowe.
b. Uczestniczą w reakcjach krzepnięcia krwi
Pobudzone płytki eksponuja na swojej powierzchni fosfolipidy o właściwościach pro koagulacyjnych (fosfatydyloserynę, fosfatydyloetanoloaminę) niezbędne do aktywacji czynnika X i protrombiny.
c. Aktywacja płytek powoduje uwolnienie czynnika V z ziarnistoci płytek i przeniesienie go na powierzchnię płytki, gdzie pełni rolę receptora dla czynnika X
Układ krzepnięcia i fibrynolizy
Układ ten obejmuje:
a. Hemostazę pierwotną
b. Hemostazę wtórną
c. Fibrynolizę
HEMOSTAZA PIERWOTNA
Angażuje naczynia i płytki, trwa 3-5 minut, kończy się wytworzeniem czopu płytkowego w miejscu uszkodzenia naczynia.
Hemostaza pierwotna dzieli się na trzy etapy:
1. Adhezja płytek – czyli przyleganie płytek do odsłoniętego w wyniku uszkodzenia ściany naczynia kolagenu
2. Aktywacja płytek – wiąże się ona ze zmiana kształtu płytek, nasileniem syntezy TXA2, stymulującego agregację płytek, uwalnianiem składników ziarnistości płytek (ADP, serotoniny), zmianą konformacji receptora płytkowego GPIIb/IIIa, a tym samym ekspozycją miejsc wiażących dla fibrynogenu.
3. Agregacja płytek – powstaje „wiotki czop płytkowy” wypełniajacy miejsce uszkodzenia naczynia.
HEMOSTAZA WTÓRNA (krzepnięcie)
Prowadzi do przejścia rozpuszczalnego białka osocza fibrynogenu w sieć przestrzenną fibryny wzmacniającej czop płytkowy, trwa 5-10 minut. Tworzy się skrzep ostateczny.
Przejście fibrynogenu w fibrynę zachodzi pod wpływem trombiny. Trombina czyli czynnik IIajest wytwarzana ze swojego prekursora – protrombiny (czynnik II) przez tzw. Kompleks protrombinazy do którego powstania i aktywacji prowadzą dwa tory reakcji enzymatycznych:
1. Zależny od czynników kontaktu (dawniej „szlak wewnątrzpochodny)
2. Zależny od czynnika tkankowego (dawniej „szlak zewnątrzpochodny uważany obecnie za odgrywający kluczową role w inicjowaniu krzepniecia krwi)
Większość czynników krzepnięcia i fibrynolizy jest białkami o krótkim okresie półtrwania syntetyzowanymi w wątrobie. Syntetyzowane są w formie nieaktywnej. Część z nich jest glikoproteinami zależnymi od witaminy K (zależna od witaminy K jest karboksylacja nieaktywnego proenzymu w watrobie)
SCHEMAT KASKADY KRZEPNIECIA
Struktura fibrynogenu
Jest glikoproteiną o okresie półtrwania 90 godzin. W skład cząsteczki fibrynogenu wchodzą:
a. Pary trzech rodzajów łańcuchów alfa, beta, gama
b. Trójniciowe alfa-helisy, zwinięte w superhelisę
c. Środkowy, kulisty region cząsteczki zawierający firbynopeptydy A i B
Trombina wytwarzana z nieaktywnej protrombiny hydrolizuje 4 wiązania peptydowe między arginina i glicyną, znajdujące się w środkowym regionie cząsteczki.
FIBRYNOLIZA
Zespół mechanizmów ograniczających narastanie czopu hemostatycznego. Trwa od 48 do 72 godzin.
Jest przeciwwagą procesu krzepnięcia krwi. Jego istotą jest rozpuszczenie wewnątrznaczyniowego skrzepu płytkowo-fibrynowego i utrzymanie drożności naczyń.
W UKŁADZIE HEMOSTAZY MUSI ISTNIEĆ RÓWNOWAGA POMIĘDZY UKŁADEM KRZEPNIĘCIA A UKŁADEM FIBRYNOLIZY.
Układ fibrynolityczny składa się z:
1. Plazminogenu
2. Aktywatorów przekształcających plazminogen w aktywny enzym – plazmine
3. Inhibitorów plazminy i aktywatorów plazminy.
Produkty degradacji fibrynogenu FDP
1. Wielkocząsteczkowe FDP o właściwościach antykoagulacyjnych
2. Drobnocząsteczkowe FDP zwiększające przepuszczalność naczyń włosowatych, działające chemotaktycznie dla leukocytów.
Produkty degradacji fibryny
D-dimery – są to ostateczne produkty degradacji fibryny. Wzrastają w :
a. Zespole wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
b. Zatorze tętnicy płucnej
c. Żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej
INHIBITORY PROCESÓW KRZEPNIĘCIA (NATURALNE ANTYKOAGULANTY)
Większość syntetyzowana przez wątrobę, nieliczne przez komórki śródbłonka. Ich rola polega na wiązaniu i inaktywacji jednego lub kilku aktywnych czynników krzepniecia. Należą tutaj:
a. Inhibitory proteaz serynowych
b. Antytrombina III
c. Drugi ko faktor heparyny
d. Swoisty inhibitor czynnika tkankowego
e. Antykoagulacyjny układ białka C
f. Alfa-2-makroglobulina
Antytrombina III jest głównym inhibitorem krzepnięcia. Odpowiada za 75% aktywności antytrombinowej. Syntetyzowana jest w wątrobie
beaciha