Psychospołeczne Aspekty Tożsamości Jednostki
4. Koncepcje maski – 04.12.09
5. Ciało jako podstawa tożsamości jednostki – 04.12.09
4. KONCEPCJE MASKI
NURT I. Kategorie MASKI wykorzystują by ustalić co chodzi w skład TOŻSAMOŚCI
NURT II. Tożsamości znamy więcej niż sądzimy
NURT III. Maska jest jednym z wielu narzędzi do SAMOPOTWIERDZANIA SIEBIE
JAK TRAKTUJEMY MASKĘ?:
- NIE MA DEFINICJI MASKI W SOCJOLOGII !!!
- MASKA to pojęcie tak oczywiste że nikt nie pokusił się o taką definicję
- materialny – fizyczny twór kulturowy działalności ludzkiej prezentujący pewien stan i pewne role
- w SOCJOLOGII – człowiek nie korzysta z fizycznej maski ale jednak ją zakłada „metaforycznie” ale o jej używaniu wiemy
bo istnieje KOMPETENCJA SPOŁECZNA
- MASKA MA WYMIAR SPOŁECZNY !!! – sama w sobie nie znaczy nic dopóki nie zetrze się z kontekstem społecznym (nie
zetrze się z innymi maskami) – to LUDZIE TWORZĄ ZNACZENIA
CECHY MASKI:
- ma społeczną genezę
- funkcjonuje nie tylko poza jednostką
- indywidualny wymiar maski
- mówiąc o masce musimy powiedzieć o 2 wymiarach
- WYMIARZE SPOŁECZNYM
- WYMIARZE JEDNOSTKOWYM – INDYWIDUALNYM - co jednostka ma że używa maski
3 GŁÓWNE SPOSOBY OPOWIADANIA O MASCE (OPISY, OCENY MASKI)
I. NURT NEUTRALNY
- Sugeruje że maska pełni określone FUNKCJE DLA ŻYCIA ORGANIZMU i jako taka NIE JEST OCENIANA
- MASKA PO PROSTU JEST
- Jakie zadanie maska pełni – co dobre dla jednostki / społeczeństwa
ZYGMUNT FREUD:
- OCHRONA PRZECIWBODŹCOWA
- Maska jest tym co CHRONI przed NADMIAREM BODŹCÓW
- Człowiek chroniąc się przed zagładą (rozpad osobowości jednostki) podejrzewał że taką maskę człowiek tworzy
Pod którą może się schować
- SUPEREGO:
- struktura zewnętrzna (zinternalizowane normy i wartości)
- traktowana jako maska
- ktoś kto zinternalizował wartości nie musi napędzać działania
- walka ID i SUPEREGO
- SUPEREGO – maska służąca do ukrycia biologicznego zaplecza co jakiś czas próbuje przejąć nasze zachowanie
- dzięki niej człowiek POTRAFI PRZETRWAĆ, OBRONIĆ SIĘ przed wszystkimi wymogami, oczekiwaniami z zewnątrz
- MASKA CHRONI na POZIOMIE PSYCHOSPOŁECZNYM – gdzie włączają się INNI
PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA – „GŁĘBI” – FREUD, JUNG, JACOBI:
- Maska prezentowana przez PERSONĘ
- PERSONA – najbardziej na zewnątrz ulokowaną częścią EGO
- znajdujemy obok niej NIEŚWIADOMOŚĆ JEDNOSTKOWĄ I KOLEKTYWNĄ
- wiedza o trwaniu gatunku
- pełni jednak podstawową FUNKCJĘ by GATUNEK PRZETRWAŁ
PO CO CZŁOWIEKOWI PERSONA:
- Pozwala człowiekowi dostosować się do wymogów społeczeństwa by jednostka nie płaciła zbyt wysokiej ceny
- DZIĘKI MASCE MOŻEMY SIĘ DOPASOWAĆ
- MANIFESTUJEMY przed światem swoje PRZYSTOSOWANIE
- PERSONA POWSTRZYMUJE przed działaniami jednostki które mogłyby jej ZASZKODZIĆ
- Kanalizuje płynące z wnętrza jednostki potrzeby działania by dopuszczać te najlepsze według społecznej oceny
- Maska chroniąca przez UZEWNĘTRZNIENIEM ŚWIATA – bu uzyskać akceptacje społeczeństwa
- Według JUNGA – TO UŻYTKOWA KONCEPCJA MASKI – BEZ NIEF NASZE ŻYCIE BŁOBY GAFĄ
- JUNG – jeśli ego jest stabilne daje nam bezpieczeństwo
- z fazą indywidualizacji – pamięć siebie tak naprawdę kim jesteśmy poza tym co inni mogli dostrzec
- od ego do jaźni – odrzucić personę podążamy ku sobie bez względu na społeczne koszty niepodporządkowując się
pewnym normą (naraża nas na walkę o przestrzeń i walkę o swoje JA)
- JACOBI – BEZ PERSONY nie mamy szans na FUNKCJONOWANIE
- MIMIKRA – SKRAJNA POSTAĆ MASKI
- Refleksja nad narastającym wyzwaniem persona trochę nas chroni
- kiedy tracimy TOŻSAMOŚĆ PERSONY – to MIMIKRA – CZŁOWIEK DZIAŁA BEZREFLEKSYJNIE godzi się na takie
postępowanie
- człowiek w stanie MIKIMKRY – traci więc to co odróżnia go od innych istot – STAJE SIĘ MASZYNĄ (traci
podmiotowość)
- BEZ MASKI mamy problem z ODTWARZANIEM RÓL SPOŁECZNYCH – z radzeniem sobie z samym sobą na
elementarnym poziomie biologicznym
II. NURT KRYTYCZNY
- Krytycznie odnosi się do MASKI
- Pokazuje jakie negatywne konsekwencje niesie użytkowanie MASKI
ANTONI KĘPIŃSKI – PL
LAING – ŚWIAT
- MASKA NEGATYWNYM ELEMENTEM DOŚWIADCZENIA JEDNOSTKI
- Z powodu MASKI ludzie mają ZŁE RELACJE Z SOBĄ I ŚWIATEM
- Mają coraz więcej WĄTPLIWOŚCI i NIE POTRAFIĄ ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE KIM SĄ
KĘPIŃSKI – skonstruował RELACJE CZŁOWIEKA ZE ŚWIATEM
1. RELACJA POCHYŁA – występująca najczęściej
- oparta na PODPORZĄDKOWANIU i DOMINACJI
- ZAMYKAMY DOSTĘP DO SIEBIE I INNYM DO PRAWDY np. lekarz i pacjent
- każdy ma wyobrażenia o sobie jak się zachować, co jest dopuszczalne
- relacja pochyła pasuje do określonych wzorów kulturowych
- ludzie pozbawiają się szans jedni na leczenie / a
- p[patrzymy na wszystkich przez doklejany schemat
2. RELACJA POZIOMA
- w relacji poziomych – ciekawość świata ludzi
- potrzeba odkrywania prawdy o sobie
- OTWARCIE się na NOWE RELACJIE Z INNYMI = OTWARCIE SIĘ NA SIEBIE
- RELACJE POZIOME – ZBLIŻAMY SIĘ DO SIEBIE BO NIE MA MASKI
- NIE MA FAŁSZU JEST SZCZEROŚĆ = PRAWDA
- MASKA NIE MA SENSU (bo TŁAMSI LUDZI) zniewala i wprowadza przemoc – jest DYSFUNKCJONALNA bo ją widać
GDYBYŚMY ZREZYGNOWALI z relacji POCHYŁYCH NA POZIOMIE
- to niemielibyśmy WZORCÓW
- bezpieczeństwa
- ludzie wolą spokojne życie niż dochodzenie prawdy
- maski odrzucają dzieci (schizofrenicy)
- dzieci nie zinternalizowały przymusu noszenia maski
LAING – ruch antypsychiatryczny
- … osoby niedostosowane – chorzy psychicznie
- SPOŁECZEŃSTWO REPRODUKUJE WARIATÓW
- INNI stanowią dla nas INSTYTUCJE OPRESJI
- zmuszają nas do PODPORZĄDKOWANIA
- zabierają nam pewne tożsamości bo musimy spełniać wyobrażenia innych
- kamuflaż zwodniczy i pozorny
- jednorazowe używanie maski – nieodwracalnie modyfikujemy to kim jesteśmy
- nie jesteśmy sobą po założeniu maski
- oddalamy się od tego kim byliśmy
- przebieramy się za gniewnego chłopca
- oddalanie się od tożsamości
- każda nasza reakcja / zachowanie dla innych zmienia nasze wnętrze
- to co dzieje się obok nas wpływa na nas
- człowiek pewnym tworem opisywanym holistycznie
- przez maski nie wiemy kim jesteśmy
- kiedy chcemy wrócić do stanu przez założeniem maski możemy okazać się wariatami
III. NURT INSTRUMENTALNY
- Maska może okazać się bardzo pozytywnym instrumentem w BUDOWANIU SPOŁECZNYCH RELACJI
- Pokazuje to wszystko co ze względu jej używania POZWALA KONTROLOWAĆ WRAŻENIA (np. Goffman)
- zwraca uwagę na społeczną perspektywę użytkowania maski
- MASKA jako NARZĘDZIE – pożyteczne, ważne w reakcji jednostki z innymi
MORENO
- odgrywanie ról
- co trzeba zrobić by było ŁATWIEJ
- przebieranie się za innych MA CHARAKTER TERAPEUTYCZNY
- czasem na nowo uczymy się ról
PODEJŚCIE PR – MASKA
- PEWNA SPOŁECZNA REPREZENTACJA TOŻSAMOŚCI OSOBY
- jeden z wielu WARIANTÓW TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ OSOBY
- WIZERUNEK odwołuje się do cech osoby ma selektywny charakter podporządkowany celom które ma człowiek
- WIZERUNEK – NIEPEŁNY OBRAZ naszej OSOBY
- WIZERUNEK – nie może od nas ODSTAWAĆ
- WIZERUNEK – ZASTOSOWANIE MASKI
NURT AUTOPREZENTACYJNY (Goffman)
- MASKĘ wykorzystujemy w procesie kontrolowania wrażenia wywierania go przez nas na innych
- inni będą postrzegać nas tak jak chcemy być postrzegani
- nasze dobre intencje musimy wspierać odpowiednim schematem prezentacji np.:
*INGRACJACJA – przymilanie się
- MÓWIMY LUDZIOM KOMPLEMENTY
- zachowania konformistyczne
- PRZYMILAMY SIĘ INNYM POKAZUJĄC WŁASNE WADY
*AUTODEPRECJACJA
- AUTOPROMOCJA – manifestowanie kompetencji
- nie jest ważny walor emocjonalny by ludzie postrzegali nas za osoby KOMPETENTNE
- mówiąc o sobie mówimy co umiemy zrobić
*ADONIZACJA (seksualizacja relacji)
- wprowadzenie elementu erotycznego
- prowadzenia konwersacji tak by przymilać się – Jakie masz fajne obcisłe spodnie
- w PL akceptowana strategia auto…
*EGZEMPLIFIKACJA
- wizerunek osoby – MORLANOŚĆ ETYCZNOŚĆ
- chwalenia się że znam kogoś znanego
- POLEROWANIE
- RETUSZ BIOGRAFII
- ...
SocjologUS