TOMASZ Z AKWINU ŚWIĘTY - SUMA TEOLOGICZNA - tom 4.pdf

(1192 KB) Pobierz
Microsoft Word - Suma4
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 4
_________________________
BÓG STWÓRCA
(1. 44-49)
ANIOŁOWIE
(1. 50-58)
Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył
o. Pius BEŁCH, O.P.
"Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem
wzrastała liczba ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z
Akwinu oświatę i naukę; dotyczy to nie tylko księży i
ludzi wielkiej nauki... Wielce też sobie życzymy, by
ze względu na potrzeby Chrześci-jaństwa coraz więcej
wydobywano skarbów z jego wskazań. Trzeba więc
jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak największej
ilości języków..."
Papież Jan XXIII, 16 września 1960
(AAS. 25.X.1960)
NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA
WYDAWNICZEGO "VERITAS"
4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.
ZAWARTOŚĆ TOMU 4
1. Traktat O BOGU STWÓRCY (1. 44 – 49).
2. Odnośniki do tekstu (wykaz źródeł)
3. Objaśnienia tłumacza
4. Skorowidz nazw i rzeczy
5. Traktat O ANIOŁACH (cz. 1) (1. 50 – 58)
6. Odnośniki do tekstu (wykaz źródeł)
7. Objaśnienia tłumacza
8. Skorowidz rzeczy i nazwisk
9. Spis rzeczy czwartego
10. Spis tomów Sumy
2
Część I
BÓG STWÓRCA
czyli
O STWARZANIU
(1. 44-49)
3
ZAGADNIENIE 44 /1/
O POCHODZENIU STWORZEŃ OD BOGA I O PIERWSZEJ PRZYCZYNIE
WSZYSTKICH BYTÓW
Ukończyliśmy już dociekania nad Osobami Boskimi; zostaje nam jeszcze do zbadania:
pochodzmie stworzeń od Boga. Rzecz podzielimy na trzy części: w pierwszej będzie
mowa o powołaniu stworzeń do bytu; w drugiej omówimy ich podział i różnorodność; w
trzeciej zachowanie ich w bycie i zarządzanie nimi. /2/
Co się tyczy części pierwszejn należy zastanowić się nad trzema zagadnieniami:
pierwsze, kto jest pierwszą przyczyną bytów; drugie, sposób w jaki stworzenia pochodzą
od pierwszej przyczyny; trzecie, poczatek trwania rzeczy.
Zagadnienie pierwsze nasuwa cztery pytania:
1. Czy Bóg jest przyczyną sprawcza wszystkich bytów ? 2. Czy materia pierwsza jest
stworzona przez Boga, czy też jest na równi z Nim początkiem współrzędnym Mu ? 3.
Czy Bóg jest przyczyną wzorczą rzeczy, czy też poza Nim istnieją jeszcze inne wzorce ?
4. Czy On Sam jest przyczyną celową rzeczy ?
Artykuł 1
CZY TO JEST KONIECZNE, ŻEBY WSZELKI BYT
BYŁ STWORZONY PRZEZ BOGA ? /3/
Zdaje się, iż nie jest konieczne, żeby wszelki byt był stworzony przez Bogan bo:
1. Nic nie przeszkadza, by rzecz była bez tego, co nie należy do pojęcia rzeczy ot
jak np. człowiek bez białości. Otóż stosunek skutku do przyczyny nie należy jak się zdaje,
do pojęcia bytów; wszak niektóre byty dadzą się pojąć bez tego stosunku; a więc mogą
też i być bez niego. Nic zatem nie przeszkadza, żeby istniały jakoweś byty nie stworzone
przez Boga.
2. Po to potrzebuje coś przyczyny sprawczej, aby być. A więc: co nie może nie
być, nie potrzebuje sprawczej przyczyny. Otóż każdy koniecznik ma to do siebie, że nie
może nie być; bo co musi być, nie może nie być. A ponieważ wśród rzeczy istnieje wiele
konieczników, dlatego, jak się zdaje, nie wszystkie byty są od Boga.
3. Jakiekolwiek by były rzeczy mające jakąś przyczynę, tam można przeprowadzać
dowodzenien wychodząc od tejże przyczyny. Lecz w dziedzinie matematyki, jak to widać
4
z nauki Filozofa 1 , nie wysuwa się dowodów wychodzących z przyczyny sprawczej a . Nie
wszystkie więc byty są od Boga jako od przyczyny sprawczej.
Wbrew temu pisze Apostoł: „Albowiem od Niego, przez Niego i dla Niego wszystko” 2 .
Odpowiedź: Należy koniecznie powiedzieć, że wszystko, co w jakikolwiek sposób
istniejen jest od Boga. Czemu? Bo:
Jeżeli coś znajduje się w czymś udziałowo, spowodowane to musi być w tymże
przez to, czy przez tego, któremu to przysługuje istotowo; tak np. jak żelazo staje się
ogniste dzięki ogniowi. Wyżej zaś, omawiając zagadnienie Bożej niezłożoności 3 ,
wykazaliśmy, że Bóg to istnienie samoistne [tj. istniejące samo przez się]. Wykazano też
już 4 , że istnienie samoistne może być tylko jedno; przykładowo: gdyby białość była
samoistna, mogłaby być tylko jedna, jako że białości jest więcej lub mniej zależnie od
wielości podmiotów tkwienia 5 .
Wynika więc z tego, że wszystkie byty, z wyjątkiem Boga, nie są swoim
istnieniem, lecz że mają istnienie udzielone. Z tego konieczny wniosek: wszystkie byty,
które są różne zależnie od różnego udziału w istnieniu, a tym samym więcej lub mniej
doskonałe, są spowodowane przez jeden pierwszy bytn który istnieje najdoskonalej.
Stąd też Plato 6 powiedział, że przed wszelką wielkością trzeba postawić jedność.
Arystoteles zaś twierdzi 7 , że to, co jest najbardziej bytem i najbardziej prawdziwe, jest
przyczyną bytu i wszystkiego, co prawdziwe; podobnie jak to, co jest najbardziej ciepłe,
jest przyczyną wszelkiej ciepłoty. /4/
Na 1. Owszem, stosunek do przyczyny nie wchodzi w określenie bytu spowodowanego:
wynika jednak z tego, co należy do jego pojęcia; albowiem z tego, iż coś jest bytem
udziałowym b wynika, że jest spowodowanym przez kogoś innego. Dlatego też takowy
byt nie może istnieć bez tego, żeby nie był spowodowany; podobnie jak i człowiek bez
tego, żeby nie był zdolny do śmiechu. Ponieważ jednak ‘być spowodowanym’ nie nakeży
do pojęcia bytu jako takiego, dlatego istnieje jakiś byt nie mający przyczyny. /4/
Na 2. Czytamy u Filozofa 8 , że ta właściwie racja c skłoniła niektórych do twierdzenia, iż
to, co jest konieczne, nie ma przyczyny. Jest to jednak jawnie fałszywe; widać to na
przykładzie nauk posługujących się ścisłym dowodzeniem; wiadomo, że u nich zasady
konieczne są przyczynami koniecznych wniosków; stąd to Arystoteles mówi 9 , że są
jakoweś konieczniki, które mają przyczynę swojej konieczności 10. A więc nie tylko z
tego jedynie powodu wymagana jest przyczyna sprawcza, że skutek może nie być, ale i z
tego, że nie byłoby skutku, gdyby nie było przyczyny; to ostatnie bowiem zdanie
warunkowe jest prawdziwe bez względu na to czy poprzednik i następnik są możliwe, czy
też niemożliwe. /5/
Na 3. Byty matematyczne to abstrakt według ujmowania rozumu; nie są jednak
abstraktem według istnienia [rzeczywistego] , każdej zaś rzeczy przysługuje mieć
a ale z zasad właściwych matematyce.
b ma istnienie udzielone.
c podana w zarz. 2.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin