wszystko o podatku CIT.pdf

INFOR LEX Księgowość

Strona 1 z 33

Poradnik Gazety Prawnej 12/2011 z 22.03.2011, str. 5

Wszystko o podatku CIT

Stan prawny na 8 marca 2011 r.

SŁAWOMIR BILIŃSKI, GRZEGORZ ZIÓŁKOWSKI

Opracował PRZEMYSŁAW MAŃKO

WYŚLIJ PYTANIE

pgp@infor.pl

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT – z ang. Corporate Income Tax ) jest podatkiem

bezpośrednim, obciąŜającym dochody uzyskiwane przez osoby prawne. Jest on regulowany przez

ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54,

poz. 654 z późn. zm.) oraz wiele rozporządzeń wykonawczych wydanych na jej podstawie. Podatkowi

dochodowemu od osób prawnych podlegają osoby prawne i spółki kapitałowe w organizacji. Przepisy

tej ustawy mają równieŜ zastosowanie do jednostek organizacyjnych niemających osobowości

prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej (takimi spółkami są np. spółka jawna

czy spółka cywilna). Przepisy ustawy stosuje się teŜ do spółek niemających osobowości prawnej

mających siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeŜeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego

państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości

swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Podatnikami CIT mogą być równieŜ tzw.

podatkowe grupy kapitałowe.

„Poradnik”, który oddajemy do Państwa rąk, stanowi charakterystykę tego podatku. Wskazujemy na

główne reguły rządzące nim (podatnicy, przedmiot opodatkowania, zakres zwolnień). Szczególną

uwagę poświęcamy takŜe zasadom rozliczenia rocznego CIT. Przypominamy jednocześnie, Ŝe dla

podmiotów, u których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, termin złoŜenia zeznania

rocznego upływa z końcem marca. Osobny rozdział poświęciliśmy równieŜ na omówienie

najwaŜniejszych zmian w u.p.d.o.p., które zaczęły obowiązywać z początkiem 2011 r.

CIT – podstawowe zagadnienia

Podatnikami CIT są nie tylko osoby prawne, ale równieŜ inne podmioty wskazane w u.p.d.o.p.

Podatek ten naleŜy opłacać od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych

przychodów. Stawka CIT na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat była stopniowo zmniejszana, obecnie

wynosi 19%. Ustawa przewiduje takŜe 50% stawkę sankcyjną w przypadku zaniŜenia przez podmioty

powiązane wysokości zobowiązania podatkowego.

Podatnicy CIT

Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych reguluje ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o

podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2011 r.

nr 28, poz. 143, dalej u.p.d.o.p.). Zgodnie z przepisami tej ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób

prawnych są:

§ osoby prawne,

http://ksiegowosc.inforlex.pl/opracowaniakompleksowe/drukuj,01,I14.2011.012.000...

20110623

INFOR LEX Księgowość

Strona 2 z 33

§ jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, z

tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,

§ podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających

osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),

§ spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami

prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od

całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

§ przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że

ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego,

§ przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,

§ przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,

§ przychodów (dochodów) armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym.

Artykuł 6 u.p.d.o.p. wymienia jednostki, które podlegają zwolnieniu podmiotowemu, np. Narodowy Bank Polski,

jednostki budżetowe itd. Jednostki te nie składają zeznań podatkowych.

Podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terenie Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich

dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Podatnicy, jeżeli nie mają w Polsce siedziby lub zarządu,

podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają w Polsce. W przypadku tych ostatnich

podatników, jeżeli ustalenie dochodów nie jest możliwe na podstawie ewidencji rachunkowej, dochód określa się w

drodze oszacowania, przy zastosowaniu wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu, np. 5% – z działalności w

zakresie handlu hurtowego lub detalicznego, 10% – z działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie

usług transportowych.

Przedmiot opodatkowania

Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj

źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad

kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę

przychodów, różnica jest stratą. W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku podatkowym, o wysokość tej

straty może obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że

wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. W przypadku

przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz przychodów podmiotów zagranicznych z

tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z odsetek) – przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochody

pochodzące z dywidend mogą być, pod pewnymi warunkami, zwolnione od podatku dochodowego. Przy

powiązaniach kapitałowych i innych związkach szczególnych, istnieje możliwość opodatkowania dochodów w drodze

oszacowania. Do szacowania dochodów stosuje się następujące metody:

§ porównywalnej ceny niekontrolowanej,

§ ceny odprzedaży,

§ rozsądnej marży („koszt plus”), albo

§ zysku transakcyjnego (metodę podziału zysku lub metodę marży transakcyjnej netto).

Sposób i tryb określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez

tych podatników określają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu

http://ksiegowosc.inforlex.pl/opracowaniakompleksowe/drukuj,01,I14.2011.012.000...

20110623

INFOR LEX Księgowość

Strona 3 z 33

i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego

opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (Dz.U. nr 160, poz. 1268). W

przypadku wydania przez właściwy organ podatkowy, na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, decyzji o

uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi,

w zakresie określonym w tej decyzji stosuje się metodę w niej wskazaną. Podatnicy dokonujący transakcji z

podmiotami powiązanymi lub mającymi miejsce zamieszkania albo siedzibę w tzw. „rajach podatkowych” są

zobowiązani do sporządzenia szczególnej dokumentacji podatkowej takich transakcji. Dokumentacja taka powinna

być sporządzona w terminie 7 dni i zawierać:

§ określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji,

§ określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,

§ metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,

§ określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach,

§ wskazanie innych czynników, które zostały uwzględnione przy określaniu wartości transakcji,

§ określenie oczekiwanych korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń – w przypadku umów dotyczących

świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.

Jeżeli podatnik nie przedstawi organom podatkowym takiej dokumentacji transakcji, a w wyniku postępowania

podatkowego zostanie udowodnione, iż zostały ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które

ustaliłyby między sobą podmioty niezależne, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje

dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, wówczas zostanie określony dochód w wysokości wyższej

(strata w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika i różnicę pomiędzy dochodem zadeklarowanym

przez podatnika a określonym przez organy skarbowe opodatkowuje się stawką w wysokości 50%.

Przychodami podatkowymi są nie tylko otrzymane pieniądze, ale również inne wartości, np. różnice kursowe,

wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy, praw lub innych świadczeń. Za przychody

związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody,

choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych

bonifikat i skont. Przy określaniu daty powstania przychodów jako ogólną zasadę przyjęto, że przychód należny

będzie powstawał w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, w tym częściowego

wykonania usługi, nie później niż w dniu:

§ wystawienia faktury, albo

§ uregulowania należności.

W przypadku usługi rozliczanej w okresach rozliczeniowych przychód powstaje w ostatnim dniu okresu

rozliczeniowego określonego w umowie lub fakturze (nie rzadziej niż raz w roku). Rozwiązanie to jest również

stosowane do ustalania daty powstania przychodów z tytułu dostawy energii elektrycznej, cieplnej i gazu

przewodowego.

W odniesieniu do przychodów, do których nie mają zastosowania przedstawione rozwiązania, przepisy podatkowe

regulują, iż datą powstania takiego przychodu jest dzień otrzymania zapłaty. W ustawie zostały wymienione również

kategorie, które nie są kwalifikowane do przychodów podatkowych, np. pobrane wpłaty lub zarachowane należności

na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Koszty uzyskania przychodów

Za koszty podatkowe uznawane są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo

zabezpieczenia źródła przychodów. Koszty bezpośrednio związane z przychodami są rozliczane w roku, w którym

http://ksiegowosc.inforlex.pl/opracowaniakompleksowe/drukuj,01,I14.2011.012.000...

20110623

INFOR LEX Księgowość

Strona 4 z 33

zostają osiągnięte związane z nimi przychody. Inne koszty rozliczone są w roku ich poniesienia. Za datę poniesienia

kosztu uznaje się dzień ujęcia kosztu w prowadzonych przez podatnika księgach rachunkowych na podstawie

faktury lub innego dowodu księgowego.

Różnice kursowe

Rozliczanie przez podatników różnic kursowych może następować według reguł wynikających z przepisów o

rachunkowości lub w oparciu o uregulowania w ustawie podatkowej (art. 15a u.p.d.o.p.). Możliwość wyboru mają

podatnicy, których sprawozdania finansowe są objęte badaniem przez biegłych rewidentów, pozostali podatnicy

rozliczają różnice kursowe na zasadach wskazanych w ustawie podatkowej. Wpływ na podatek dochodowy od osób

prawnych mają wyłącznie zrealizowane różnice kursowe, np. przy kredytach w dacie spłaty kredytu (pożyczki) w

walucie obcej. Podatnicy mogą rozliczać podatkowe różnice kursowe zarówno przy konwersji wierzytelności jak i

transakcjach kantorowych, mogą przyjąć faktycznie zastosowany kurs walut, np. bankowy lub kantorowy, albo

wynikający z umowy. Podatkowe rozliczenie różnic kursowych jest dokonywane według faktycznie zastosowanego

kursu walutowego, ale jeżeli przy obliczeniu różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie

zastosowanego kursu waluty w danym dniu, wówczas w takich przypadkach możliwe jest zastosowanie kursu

średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. We

wszystkich sytuacjach, w których zastosowano średni kurs NBP, kurs ten jest przyjmowany z ostatniego dnia

roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu.

Amortyzacja

W zakresie amortyzacji podatkowej (art. 16a–16m u.p.d.o.p.) zostały określone składniki majątku, np. budynki,

budowle, maszyny, środki transportu, inwestycje w obcych środkach trwałych, budynki i budowle wybudowane na

obcym gruncie, zwane środkami trwałymi, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do

kosztów podatkowych. W ustawie zostały również wymienione środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne,

które nie podlegają amortyzacji, m.in. grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów. Dla celów podatku

dochodowego uznaje się za koszty uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dokonywana wyłącznie na

podstawie przepisów ustawy. Generalnie, podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości

początkowej środków trwałych – w równych ratach co miesiąc, co kwartał albo jednorazowo na koniec roku

podatkowego (z zastrzeżeniem metody degresywnej). Przy amortyzacji środków trwałych podatnicy mogą stosować

różnorodne metody amortyzacji: liniową (wg stawek amortyzacyjnych z Wykazu stawek amortyzacyjnych), w tym z

możliwością podwyższania i obniżania tych stawek, metodę opartą o stawki indywidualne (dla używanych lub

ulepszonych środków trwałych) lub metodę degresywną (zmienna podstawa, od której dokonuje się odpisów

amortyzacyjnych). Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność, z wyjątkiem tych, którzy zostali

utworzeni w wyniku stosownych przekształceń, mają możliwość skorzystania z amortyzacji obejmującej

jednorazowym odpisem amortyzacyjnym do 100% wartości początkowej środka trwałego w pierwszym roku

podatkowym. Dotyczy to środków trwałych z grup 3–8 Klasyfikacji Środków Trwałych, w tym maszyn, urządzeń i

środków transportu, z wyłączeniem jednak samochodów osobowych. Łączna kwota dokonanych według tej metody

odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych wprowadzonych w danym roku do ewidencji, nie może przekroczyć

określonego limitu.

Amortyzacji podlegają również nabyte prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa autorskie, prawa własności

przemysłowej oraz knowhow, a także wartość firmy, koszty prac rozwojowych – zwane wartościami

niematerialnymi i prawnymi. Przy amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych stosuje się zasadę, że okres

dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może być krótszy niż ustawowo określona liczba miesięcy, np. od

licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich – 24 miesiące.

Leasing

http://ksiegowosc.inforlex.pl/opracowaniakompleksowe/drukuj,01,I14.2011.012.000...

20110623

INFOR LEX Księgowość

Strona 5 z 33

W zakresie opodatkowania stron umowy leasingu (art. 17a–17l u.p.d.o.p.) przepisy ustawy uzależniają rozliczenia

podatkowe w zależności od warunków takiej umowy. Dla celów podatkowych za umowę leasingu uznaje się umowę

nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana „finansującym”,

oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej

stronie, zwanej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także

grunty. Uregulowania w zakresie leasingu podatkowego zakładają ściśle określone skutki podatkowe:

1. Opłaty leasingowe w całej wysokości stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodu

korzystającego, jeżeli:

§ umowa została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji lub

co najmniej 10 lat w przypadku nieruchomości,

§ suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości

początkowej przedmiotu umowy.

2. Opłaty leasingowe, w części stanowiącej spłatę wartości przedmiotu umowy, nie są przychodem finansującego i

odpowiednio kosztem uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli:

§ umowa została zawarta na czas oznaczony,

§ suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości

początkowej przedmiotu umowy,

§ z umowy będzie wynikało, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy będzie dokonywał

korzystający.

Przychodem ze sprzedaży przedmiotu leasingu, po zakończeniu podstawowego okresu umowy, zasadniczo jest cena

określona w umowie sprzedaży. W przypadku leasingu wymienionego w pkt 1, jeżeli cena sprzedaży będzie niższa

od hipotetycznej wartości netto (wartość początkowa pomniejszona o wyliczone w znaczeniu hipotetycznym odpisy

amortyzacyjne, obliczone według zasad amortyzacji degresywnej, z uwzględnieniem współczynnika 3 – w

odniesieniu do środków trwałych), przychód określa się w wysokości wartości rynkowej. W ustawie zostały

uregulowane także inne skutki, które mogą wystąpić po zakończeniu tego okresu. Na przykład, jeżeli leasing będzie

kontynuowany, opłaty ustalone przez strony będą przychodem dla finansującego oraz kosztem uzyskania

przychodów dla korzystającego także wtedy, gdy odbiegają znacznie od wartości rynkowej.

ZAPAMIĘTAJ

Jeżeli umowa nie spełnia warunków określonych w ustawie dla umów leasingu, wówczas skutki

podatkowe są takie same jak w przypadku umów najmu lub dzierżawy.

Zwolnienia przedmiotowe

W zakresie zwolnień (art. 17 u.p.d.o.p.) w ustawie funkcjonują zwolnienia przedmiotowe, w tym dla podatników

takich, jak zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne cele. W

przypadku tych podatników zwalnia się od podatku dochody, które są przeznaczone na realizację tych celów

statutowych. Podmioty takie, tj. spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, towarzystwa budownictwa społecznego oraz

samorządowe jednostki organizacyjne prowadzące działalność w zakresie gospodarki mieszkaniowej korzystają

wyłącznie ze zwolnienia dochodów uzyskanych z gospodarki zasobami mieszkaniowymi – w części przeznaczonej na

cele związane z utrzymaniem tych zasobów, z wyłączeniem dochodów uzyskanych z innej działalności gospodarczej

niż gospodarka zasobami mieszkaniowymi.

W celu obliczenia należnego podatku dochodowego konieczne jest ustalenie podstawy opodatkowania, którą

stanowi dochód po odliczeniu ewentualnych darowizn na określone cele, przy zachowaniu 10% limitu, w stosunku

http://ksiegowosc.inforlex.pl/opracowaniakompleksowe/drukuj,01,I14.2011.012.000...

20110623

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: