LOGIKA wyklad.doc

Logika prawnicza - wykład

1)Metodologiczna charakterystyka prawoznawstwa

a)teoria Kazimierza Ajdukiewicza (w każdej nauce są niepodważalne twierdzenia - ostateczne przesłanki)

a1)twierdzenia przyjmowane w różnych naukach w roli ostatecznych przesłanek :

o       twierdzenia bezpośrednio aprioryczne - nie wyprowadza się z innych twierdzeń :

o       pewniki - zdania ,które uznajemy ,że mamy prawo je uznawać bez uzasadnienia ponieważ gwarancją ich prawdziwości jest zwyczaj językowy ("Każda kula jest okrągła")

o       postulaty - zdania ,które nadają występującym w nich wyrazom znaczenie takie , przy którym chcemy by zdania - postulaty były uznawane za zdania prawdziwe ("Woda wrze w temperaturze 100C pod normalnym ciśnieniem")

o       twierdzenia bezpośrednio oparte na doświadczeniu - twierdzenia oparte na doświadczeniach spostrzegawczych :

o       twierdzenia oparte na doświadczeniu wewnętrznym - dotyczące przeżyć psychicznych i dozwań (nieodwoływalne)

o       twierdzenia oparte na doświadczeniu zewnętrznym - dotyczące przedmiotu świata zewnętrznego (odwoływalne)

o       twierdzenia oparte bezpośrednio na rozumieniu pewnych wypowiedzi (wypowiedź = czynność kulturowa)

a2)metodologiczne typy nauk :

o       nauki formalne (matematyka) - w roli ostatecznej przesłanki twierdzenia bezpośrenio aprioryczne

o       nauki empiryczne (nauki przyrodnicze) -  w roli ostatecznych przesłanek twierdzenia bezpośrenio aprioryczne i twierdzenia bezpośrednio oparte na doświadczeniu

o       nauki humanistyczne (prawoznawstwo ,socjologia) - w roli ostatecznych przesłanek twierdzenia bezpośrenio aprioryczne i twierdzenia bezpośrednio oparte na doświadczeniu oraz twierdzenia bezpośrednio oparte na rozumieniu pewnych wypowiedzi

a3)czynniki charakteryzujące prawoznawstwo :

o       zakres regulacji prawnej w danym państwie :

o       tendencje rozwoju zakresu regulacji prawnej (wg psychologizmu prawoznawstwa = L.Petrażycki) :

§         tendencja do wzrostu wymagań

§         tendencja do zmiany pobudek

§         tendencja do zmniejszania się presji motywacyjnych na adresatów prawa

o       właściwości konkretnego systemu prawa (prawo ustawowe i precedensowe; państwa jednolite i federacyjne)

o       typy kształcenia prawniczego (grupy dyscyplin prawniczych) :

o       dogmaty prawnicze - systematyzacja ,interpretacja oraz krytyka przepisów prawa danej gałęzi prawa (prawo karne)

o       dyscypliny teoretyczne (wstęp do prawoznawstwa ,filozofia prawa)

o       dyscypliny o profilu historycznym (prawo rzymskie)

o       dyscypliny pomocnicze (logika)

b)teoria Leona Petrażyckiego (podzial nauk ze względu na rodzaj formułowanych przez nie sądów)

b1)podział sądów :

o       sądy teoretyczne (wyrażone w zdaniach w sensie logicznym ;mówią jak jest albo jak było):

o       sądy ogólne - mówią o klasie jakiś przedmiotów wyodrębnionych ze względu na pewną cechę czy cechy przedmiotom tym i tylko im przysługującym

o       sądy jednostkowe - mają za podmioty pojedyńcze przedmioty lub ich zbiory , których elementy są policzalne

§         sądy opisowe - ujmują przedmiot w jego aktualnym stanie

§         sądy historyczne - uwzględniają zmiany zachodzące w badanym przedmiocie

o       sądy praktyczne (wyrażone w ocenach ,normach postępowania ;mówią o tym jak być powinno) :

o       sądy celowościowe - wskazują środki realizacji danego celu

o       sądy normatywne - zalecają albo odrzucają środki realizacji pewne zachowania :

§         sady celowościowe - zalecają zachowania w odwołaniu do wartości moralnych ,etycznych (nauka prawa jest od nich wolna)

§         sądy relatywne - mówią ,jak należy się zachować ze względu na normy jakiegoś systemu prawa (formułowane przez dogmatyki prawa)

b2)podział nauk :

o       teoria prawa - formułuje sądy ogólne o prawie

o       historia prawa - formułuje sądy jednostkowe historyczne

o       dogmatyka prawa - formułuje sądy normatyne relatywne

o       polityka prawa - formułuje sądy celowościowe

c)teoria Jerzego Wróblewskiego (podział nauk ze względu na rodzaj wypowiedzi podejmowanych w prawoznawstwie)

c1)grupy wypowiedzi :

o       wypowiedzi związane z wypracowaniem podstawowego aparatu pojęciowego prawoznawstwa i systematyzacją prawa :

o       wypowiedzi relacyjne - o postaci n1 R n2 (R = relacja)

o       wypowiedzi deontyczne - stwierdzają ,że jakiś podmiot prawa posiada względem innego podmiotu prawa na gruncie określonej normy jakieś prawo lub obowiązek

o       wypowiedzi związane z obowiązywaniem albo nieobowiązywaniem norm prawnych

o       wypowiedzi związane ze stosowaniem i wykładnią prawa :

o       stosowanie prawa w ścisłym tego słowa znaczeniu - polega na wiążącym określeniu przez organ państwa konsekwencji prawnych faktów wyznaczonych przez prawo

o       wykładnia prawa - polega na ustaleniu znaczenia przepisów i norm prawnych posługując się dyrektywami wykładni

o       wypowiedzi związane z funkcjonowaniem prawa w społeczeństwie :

o       wypowiedzi o postaci :instytucja prawna I wywołuje skutki prawne s1/s2

o       wypowiedzi związane z opisem przepisów lub norm albo oceną instytucji prawnych

o       wypowiedzi de lege ferenda (propozycje zmin prawa obowiązującego w wyniku oceny regulacji prawnej zawartej w prawie) :

o       normy zasadnicze - powinno się X ,w których zmienna X wyraża postulowane przez normę zachowanie

o       normy zrelatywizowane systemowo - powinno się X ,ze względu na system normatywny Sn

o       normy zrelatywizowane instrumentalnie - postać dyrektyw celowościowych (powinno się X ,aby Y)

Prawoznawstwo jest to nauka ,która formułuje wypowiedzi wskazanych rodzajów

c2)podział typów wypowiedzi prawoznawstwa na aspekty :

o       dogmatyczny - zajmuje się systematyzacją prawa obowiązującego , jego interpretacją i funkcjonowaniem oraz jego oceną prowadzącą do zmiany prawa obowiązującego

o       prawno - porównawczy - zajmuje się porónywaniem reguł ,gałęzi oraz systemów prawa

o       historyczny - wypowiedzi o indeksie relatywizacji czasowej i czasowo- przestrzennej

o       teoretyczny - twierdzenia dotyczące wszelkiego prawa

c3)podział typów wypowiedzi prawoznawstwa :

o       opisowy - opisuje aktualny stan rozwoju prawoznawstwa

o       postulatywny - formułowanie programów poprawienia prawoznawstwa

2)Płaszczyny ujmowania i badania prawa

o       teoria państwa i prawa powinna udzielić odpowiedzi pytania:

o       co to jest prawo/państwo?- odpowiedź należy do ontologii prawa/państwa

o        jak prawo/państwo się bada?- odpowiedź należy do metodologii prawoznawstwa

a)pojęcie płaszczyzny prawa w rozumieniu ontologicznym

a1)prawo jest to :

o       norma ( system norm ) - określony zwrot językowy, wówczas prawoznawstwo to nauka o normach prawnych :

o       normatywizm (Kelsena) ujmuje prawo wyłącznie jako system norm, nie jest możliwe rozpatrywanie go w powiązaniu z faktami

o       doktryny prawa natury traktują prawo jako normę, ale mają oceniający stosunek do prawa

o       fakt społeczny :

o       prawo jako środek kontroli społecznej,

o       prawo jako pewien typ zachowania się

o       fakt psychiczny - prawem jest przeżycie psychiczne- emocja imperatywno- atrybutywna.

o       określona wartość :

o       wartościowanie pierwotne - formułowanie ocen ,które oceniają czy postulują coś w sposób niezrelatywizowany

o       wartościowanie wtórne - formułowanie ocen i norm zrelatywizowanych systemowo do określonego światopoglądu, systemu moralności, prawa czy polityki             

o       zjawisko ontologicznie złożone :

o       J. Lande ujmował prawo jako przeżycie emocjonalne imperatywno- atrybutywne, jako odpowiednik idealny tego przeżycia w postaci normy i odpowiednik realny w postaci społecznego zachowania się

o       socjologiczna jurysprudencja ( R. Pound ) ujmowała prawo w płaszczyźnie socjologicznej jako "porządek prawny" i jako "proces sądowy"  w płaszczyźnie logiczno - językowej jako całokształt obowiązujących przepisów prawnych

b)pojęcie płaszczyny prawa w rozumieniu metodologicznym (metoda - ogół zasad postępowania, kierujących działaniem zmierzającym do osiągnięcia pewnego rezultatu)

b1)metody badań w prawoznawstwie :

o       logiczno- językowa ( semiotyczna ) :

o       logiki formalna to takie nauki, które są ujęte w postać określonych rachunków symbolicznych

§         antykognitywizm - stanowisko, które zakłada, że nie istnieją takie byty jak wartości i powinności, a oceny i normy niezrelatywizowane nie są ani prawdziwe ani fałszywe

§         rekonstrukcjonizm - kierunek opowiadający się za szeroką stosowalnością współczesnej logiki formalnej, za definicyjnym precyzowaniem znaczeń terminów, za sprowadzaniem wypowiedzi językowych do formuł przyjętych przez określone rachunki oraz postulujący analizę rozumowań, która by wydobywała powiązania logiczne między przesłankami i konkluzjami

o       logiki nieformalne to takie rozumowania, które nie prowadzą do formułowania jakichś rachunków, lecz sprowadzają się do analiz praktycznie przeprowadzanej argumentacji, a w szczególności argumentacji prowadzonych w sytuacjach sporu i dyskusji

§         deskrycjonizm - analiza języka w tym ujęciu ma na celu najwierniejszy opis jego własności zastanych.:

·         nauki o języku :

o       syntaksa,

o       semantyka,

o       pragmatyka

o       inne metody logiczno- językowymi :

§         cybernetyka prawnicza ( metody logiczno- językowe to nic innego jak zastosowanie cybernetyki w prawoznawstwie )

§         informatyka prawnicza ( teorie decyzji, ujmowane jako ścisłe analizy numeryczne wykorzystujące schematy logiki i matematyki )

o       socjologiczne

o       zbieranie danych i wnioskowanie statystyczne na podstawie charakterystyki badanych zbiorów,

o       kontrolowany eksperyment polegający na wyodrębnieniu grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej,

o       badanie poglądów w społeczeństwie ( survey ), analiza opinii publicznej, wywiad

o       panel ( analiza poglądów w różnym okresie, np. przez powtarzanie wywiadu )

o       analiza treści dokumentów

o       techniki projekcyjne ( ustalenie utajnionych, nieuświadomionych motywów zachowania się ), wypracowane przez psychoanalizę,

o       socjologiczna analiza danych statystycznych

o       psychologiczne

o       psychologia introspekcyjna ( bezpośrednie badanie własnych przeżyć )

o       psychoanaliza ( badanie zjawisk podświadomych )

o       psychologia behawiorystyczna ( badanie zachowania się )

o       aksjologiczne

o        wielopłaszczyznowość ( nie ma tu metody, która miałaby monopol i odrzucała inne)

c)porównanie płaszczyzny ontologicznej i metodologicznej - prawo rozpatrujemy na płaszczyźnie P gdy wyznaczamy zakres zjawisk, do których prawo należy ( ontologia i aksjologia prawa ) i metody jego badania ( metodologia prawa )

o       płaszczyzna logiczno - językowa: gdy prawo traktujemy jako normę ( system norm)

o       płaszczyzna socjologiczna - gdy ujmuje się je jako fakt społeczny

o       płaszczyzna psychologiczna - gdy ujmuje się je jako zjawisko psychologiczne

o       płaszczyzna aksjologiczna - gdy ujmuje się je jako wartości ( realizację wartości

o       wielopłaszczyznowość - gdy ujmuje się je jako zjawisko kompleksowe, tzn. takie, które ma złożony charakter ontologiczny, wówczas pociąga to za sobą złożoność sposobów jego poznania oraz różnorodność technik badawczych, stosowanych przy badaniu.