Propedeutyka i historia fizjoterapii
wg.Jankowiaka(1934 r)
„Fizjoterapia to zastosowanie sił przyrody tj.: wody, światła, powietrza, ciepła, zimna i elektryczności do celów leczniczych i zapobiegawczych.”
def.2001
„Fizjoterapia” jest to dziedzina nauki, wykorzystująca w teorii i praktyce lecznicze oddziaływanie na organizm człowieka naturalnych i sztucznych czynników fizycznych.
Czynniki fizyczne- to różnego rodzaju energia występująca naturalnie lub wytwarzana sztucznie, np.:
-energia świetlna (światłolecznictwo, laseroterapia)
-energia cieplna (ciepłolecznictwo)
-energia kinetyczna (ruch, masaż)
-ciśnienie hydrostatyczne (wodolecznictwo)
-energia elektryczna (zabiegi prądowe- elektrolecznictwo)
-pole elektromagnetyczne (magnoterapia)
-fale ultradźwiękowe (ultrasonoterapia)
Fizjoterapia-dział lecznictwa wykorzystujący w leczeniu środki działania
*kinezyterapii
*fizykoterapii
*masażu
wg. Encyklopedycznego Słownika Rehabilitacji
PZWL W-wa 1986 r.
„Propedeutyka i historia fizjoterapii”
1.Wprowadzenie do fizjoterapii:
-podstawowe pojęcia z zakresu fizjoterapii
-ogólny zakres wiedzy z fizjoterapii
-metody fizjoterapii-ogólnie
-miejsce fizjoterapii w systemie lecznictwa
-funkcje i miejsce fizjoterapeuty w zespole terapeutycznym
-organizacja fizjoterapii w Polsce i na świecie
2.Historia.
„Treści szczegółowe”
1.Fizjoterapia:
-pojęcia podstawowe
-rehabilitacja jako system
-rehabilitacja a medycyna
-rehabilitacja a kultura fizyczna
2.Kierunki rozwoju rehabilitacji:
-w lecznictwie zamkniętym (szpital, klinika)
-w lecznictwie otwartym (przychodnia , gabinet)
3.Ośrodki rehabilitacji np. Stołeczne Centrum Rehabilitacji.
4.Specjalności i specjalizacje w medycynie.
5.Medycyna inwazyjna, zachowawcza i profilaktyczna.
6.Rehabilitacja kompleksowa:
-zespół rehabilitacyjny
-program rehabilitacji
-praca zespołu rehabilitacyjnego
-uwarunkowania skuteczności rehabilitacyjnej (wiedza, przygotowanie manualne,
odpowiedzialność)
7.Polska koncepcja rehabilitacji.
8.Przeszkody w rozwoju rehabilitacji:
-bariery psychospołeczne
-bariery architektoniczno-urbanistyczne
-bariery komunikacyjne
-bariery legislacyjne
9.Fizjoterapia w aspekcie dyscypliny naukowej.
10.Rys historyczny rozwoju rehabilitacji w Polsce i na świecie.
11.Medycyna fizykalna:
-czasy starożytne i średniowiecze
-w XIX w.
-w XX i XXI w.
12.Rozwój fizyki i chemii a medycyna fizykalna XIX,XX i XXI w.
Literatura:
*Straburzyński G. i wsp. „Fizjoterapia” wyd. PZWL W-wa 1988 r.
*Straburzyński G., Straburzyńska-Lupa „Medycyna fizykalna” wyd.lek. PZWL W-wa 1999 r.
*Mika T. „Fizykoterapia” PZWL W-wa 1986 r.
*Milanowska K. „Kinezyterapia” PZWL W-wa 1986 r.
*Konarska I. „Medycyna fizykalna” PZWL W-wa 1974 r.
*Dega W., Milanowska K. „Rehabilitacja medyczna” PZWL W-wa 1993 r.
*Orzech J. „Kształtowanie siły mięśniowej w stanach patologicznych” wyd.Sport i rehabilitacja Tarnów 2000 r.
*Orzech J. „Rozwój koncepcji technik i metod fizjoterapii” wyd. Sport i Rehabilitacji
Tarnów 2001
*Weiss M., Zembaty A. „Fizjoterapia” PZWL W-wa 1983 r.
*Kuch J. „Rehabilitacja” PZWL W-wa 1989 r.
*Dega W., Malinowska K. „Ortopedia i rehabilitacja” PZWL W-wa 1983 r.
Badanie pacjenta dla potrzeb kinezyterapii:
1.Wywiad-rozmowa z chorym lub jego rodziną (otoczeniem) ważny głównie w leczeniu
zamkniętym
pozwala ocenić-powstanie choroby , jej przebieg, skutki fizyczne, psychiczne, społeczne i
zawodowe oraz skuteczność dotychczasowego leczenia
2.Pomiary linijne:
-pomiar miarą centymetrową
-długość bezwzględna ( długość samego kośćca na tej samej kończynie)
-długość względna (wybrany punkt innej części ciała a punkt na kończynie)
*pomiar deseczkami
-w staniu- dł.
-w siadzie –dł.podudzia
-w lezeniu-dł.uda (90 , 90 )
*pomiary obwodów (różnych części ciała)
3.Badanie zakresu ruchu w stawach:
-ruch bierny
-ruch czynny
zakres ruchu w stawie mierzy się kątomierzem(goniometrem)
*oś obrotu w stawie
*określenie pozycji zerowej
*protokołowanie- zapis zakresu ruchów
4.Ocena siły mięśniowej:
-testowanie mięśni wg.Lovetta(0,1°,2°,3°,4°,5°) odpowiednie pozycje badania
-skala Kendalów(0-100 %, 0,5 %, 10 %®10®90%, 95 %, 100 %)
skala Danielsa i Wiliamsa ( + i -) np.2 +, 3 -
Dynametryczny pomiar siły (sprężynowe, tensometryczne, manometry)
pozycje do badań+pom..momentów sił
5.Ocena wydolności ogólnej:
testy sprawności fizycznej na:
-bieżni elektryczne
-cykloergometrze
pomiary: ciśnienia tętniczego, tętna, pom.pzemiany tlenowej itp.
6.Badanie czynnościowe:
-ogólne-całej sylwetki
-chodu pacjenta
-miejscowe
ocena funkcji danego elementu narządu ruchu( ręki, stopy itp.)
7.Badanie odruchów neurologicznych
np. odruchów ze ścięgien (raczej domena neurologów)
8.Inne rodzaje badań
np. koordynacji, spec.badanie funkcji manualnej ręki
Kinezyterapia o działaniu miejscowym
Ćwiczenia:
1.Bierne-ruchy w stawach wykonuje kinezyterapeuta lubmaszyna –system CPM (continuous
passive montion)
2.Czynno-bierne-ruch prowadzony jest biernie, pacjent czynnie rozluźnia mięśnie
3.Samowspomagane-ruch jednej kończyny wspomaga ruch drugiej kończyny
4.Czynne w odciążeniu-samodzielne wykonanie ruchu przy odciążeniu odcinka ciała
-podwieszenie kończyny(kat.UGUL-a)
-zmniejszenie tarcia o podłoże
-podtrzymanie kończyny (przez kinezyterapeute)
-zanurzenie w wodzie
5.Czynne w odciążeniu z oporem (w kabinie z kraty)
6.Ćwiczenia czynne wolne-samodzielne wykonanie ruchu z pokonaniem ciężarem
ćwiczonego odcinka ciała
7.Ćwiczenia czynne oporowe-pokonanie siły zewnętrznej przeciwdziałającej wyk. Ruchowi
-system bloczkowo-ciężarkowy
-maszyny do ćwiczęń oporowych
-hantle, sztangielki, sztanga itp.
(metoda De Lorme, McQuena, piramida itp.
8.Ćwiczenia prowadzone-pomoc terapeuty lub zdrową kończyną pacjenta w końcowym
zakresie ruchu przy ćw.:czynnych w odciążeniu, czynnych
wolnych, czynnych oporowych.
9.Inne formy działań:
a)ćwiczenia redresyjne-redresje
-rozciąganie przykurczonych tkanek miękkich okołostawowych w mięśniu
b)wyciągi fizjoterapeutyczne
np. wyciąg szyjny, wyciąg lędźwiowy
c)ćwiczenia synergistyczne
-kontralateralne- druga kończyna ćwiczona z oporem
-ipsilateralne- ćwiczący wolny od opatrunku gipsowego, odcinek tej samej kończyny,
ćwiczenia z oporem maksymalnym
d)ćwiczenia oddechowe:
-„wolne” (prawidłowe oddychanie, zwiększenie wydolności oddechowej)
-w chorobach płuc
e)ćwiczenia relaksacyjne- (rozluźniające) odpowiednie pozycje ciała, zmniejszenie napięcia
mięśni
f)ćwiczenia w czynnościach dnia codziennego-ćwiczenia przypominające np. mycie się,
jedzenie, ubieranie się, samoobsługa itp.
g)pionizacja i nauka chodzenia
-w oddziale szpitalnym ( w łóżku i na stole pionizującym)
-nauka chodzenia- asekuracja, laski, kule, balkoniki, szyna sufitowa itp.
10.Inne rodzaje ćwiczeń:
-nauka jazdy na wózku inwalidzkim
-ćwiczenia specjalne do jazdy na wózku inwalidzkim
Kinezyterapia o działaniu ogólno-miejscowym:
1.Ćwiczenia ogólnorozwojowe:
-wytrzymałościowe
-wytrzymałościowo-siłowe
-siłowe
-kształtujące (drabinka, ławeczka, przybór, współćwiczący)
2.Ćwiczenia w wodzie:
-odciążenie
-rozluźnienie, wzmocnienie (opór)
(wanny, tank Hubbarda, baseny rehab. i ogólne)
3.Gimnastyka poranna
wykonanie wszystkich ruchów w stawach
4.Sport osób niepełnosprawnych
(różne dyscypliny sportu)
5.Inne rodzaje ćwiczeń.
Metody kinezyterapeutyczne (dawniej):
1.Zandera-„mechanoterapia”
2.Schrebera- „gimnastyka pokojowa” bez przyborów
3.O’Ertela- „metoda chodzenia pod górę” w wadach serca
4.Zargiadera- ćwiczenia z ciężarkiem na lince
5.Klappa- asymetryczne w klęku podpartym
6.Rochera-ćwiczenia w kabinie z kraty (ćw. Czynne w odciążeniu, ćwiczenia czynne w
odciążenie z oporem)
7.Guthrie-Smith- ćwiczenia w odciążeniu, samowspomagane, sprężynowe
8.Kenny- metoda kocowania, prowadzenie ćwiczeń biernych i parafinoterapii w epidemiach
choroby H-M-polio
9.Phelpsa- metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu dziecięcym
10.Fay’a- metoda wzorców ruchowych w mózgowym porażeniu dziecięcym
Metody kinezyterapeutyczne (współcześnie):
1.PNF (Kabota)- metoda schematów i wzorców ruchu, klasyczny, Sulliwan, PNF w systemie
bloczkowo-ciężarkowym
2.Brunnstrom-metoda rehabilitacji w udarach mózgu
3.Johnstone- metoda rehabilitacji chorych po udarze mózgu- „splinty”- dmuchane mankiety
4.Rood- metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu dziecięcym
5.NDT Bobath- (Neurodevelop mental treatment) metoda terapii neurorozwojowej głównie
w mózgowym porażeniu dziecięcym
6.”Peto”- metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu dziecięcym
7.Domana-Delcato- metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu dziecięcym
8.Wojty- metoda wczesnej rehabilitacji w mózgowym porażeniu dziecięcym
9.Brunkov- metoda rehabilitacji w uszkodzeniach kręgosłupa (rdzenia kręgowego)
10.Terapii manualnej- metoda terapii manualnej Kaltenborna (manipulacje, mobilizacje)
11.CPM- (continuous passive mation)- ciągły, bierny ruch stawów
12.Biofeedback- metoda biologicznego sprzężenia zwrotnego
13.McKenziego- metoda diagnostyki i rehabilitacji chorych z bólami kręgosłupa
14.CI-Therapy- metoda terapii ruchu wymuszonego m.Tauba, usprawnienie osób po udarach
Fizykoterapia:
1.Ciepłolecznictwo (termoterapia)
-parafinoterapia
-żele (specyficzne sole, np.”magiczny żel”)
-nawiew ciepłego powietrza
-terapia cieplna skojarzona (zabieg cieplny, mikromasaż-np. aparat „Aerodyn”)
Formy:
-dostarczenie ciepła j.w.
-wzbudzenie ciepła w tkankach np.ultradźwięki
-odebranie ciepła-krioterapia
2.Światłolecznictwo:
-lampa „Solux” (stołowa, statywowa), „IR”
-lampa kwarcowa-UV
-laseroterapia
3.Elektroterapia:
-prądy małej częstotliwości (0-1000 Hz)
-prądy średniej częstotliwości (1000-100000 Hz)
-prądy wielkiej częstotliwości (500 kHz-5000 MHz)
Prąd stały(galwaniczny)
-galwanizacja (prąd stały)
-jonoforeza (prąd stały + lek)
-kąpiel elektryczno-wodna
prąd małej częstotliwości:
*prądy diodynamiczne (Bernarda)
*prąd Traerberta (prostokątny- 143 Hz)
*TENS (10-100 Hz, 25-30 mHz)
prąd średniej częstotliwości:
*prądy zmienne
*prąd interferencyjny (Nemeca)
prąd wielkiej częstotliwości:
*krótkie fale (dł. 11,06m, 27,12 MHz)
*fale decymetrowe (69 cm, częst. 433,92 MHz)
Elektrostymulacja:
-mięśni normalnie unerwionych (trening mięśni, elektrogimnastyka)
-elektrostymulacja czynnościowa (nerwu strzałkowego w opadaniu stopy)
-mięśni odnerwionych (zapobieganie zanikaniu mięśniowym)
-mięśni gładkich (np.mięśnia macicy- spac.elektr. do pochwy)
-przezskórna nerwów(TENS)-głównie przeciwbólowo
Elektrodiagnostyka np.Reobasza, chronaksja, krzywica itp.
...
szrek76