Jak uprawiać teologię.pdf

ERRATA

Str.

Wiersz

Jest

Winno być

od góry od dołu j

lub może mogą

korzysta

Starego Testamentu

lub mogą korzysta

on Starego i

Nowego

Testamentu

ludziach,

chrześcijańskim, nazy-

wam rewelacjonizacją

przyrodzonej wiedzy o

życiu chrześcijańskim" 29 .

utrzymywać Wypadało

których „Dlatego

Euchologia

starszy zbiór przepisów

bibliści;

Ułanów 23/31, 20-554

Lublin

Nauka ma nie tylko za

decyzję Daleko sum,

integ-Theologiae

scientiae

ludziach

chrześcijańskim"-*.

66 82

! 100

105

106

112

utrzymać

Wypadło

którym !

„Dlaczego i

Euchologię \

tar zy zbiór przepi ów j

bibliści:

Kiepury 11/18, 20-338

180

185

191

193 j

Nauka ma tylko za

naukę Dlatego

seum, ininteg-

Theologia acientiae

194 |

St. C, Napiórkowski OFMConv — Jak uprawiać teologię

St. C. Napiórkowski OFMConv

JAK UPRAWIAĆ TEOLOGIĘ

WROCŁAW 1994

I M P R l M A T U R

Kuria Metropolitalna Wrocławska

I, dz 3812/90 16 października 1990 r.

Bardzo kochaj myślenie. Jeśli bowiem

samego Pisma Świętego... nie pojmiemy

prawidłowo, pozostanie dla nas

bezużyteczne.

Św. Augustyn, List 120 Pl

33,459

f Henryk kard. (julbinowicz

Arcybiskup Metropolita Wrocławski

Wydanie n poprawione i uzupełnione

Projekt okładki Mariusz Piotrowski Korekta

Romualda Kucharska i Anna Kawalska-Grygajtis

KBN 83-86204-25-7

TUM

Wydawnictwo

Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej

50-329 Wrocław, Pl. Katedralny 19

tel./fax 22-72-11

Księdzu Wincentemu Granatowi

oraz

księdzu Stanisławowi Kamińskiemu,

bez których nie byłoby tej książki.

WSTĘP

PRZEDMOWA DO U WYDANIA

Kiedy Piotr mówił do Chrystusa: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga ży-

wego" (Mt 16, 16), składał wyznanie wiary. Kiedy jednak chrześcijanie

pierwszych wieków chcieli uzasadnić wobec Żydów swoją wiarę w

Chrystusa Mesjasza, Boga-Człowieka, musieli w sposób przekonywający,

w oparciu o Stary Testament, odpowiedzieć na wiele zasadniczych pytań,

np.: Jak to wyznanie jest możliwe wobec podstawowego artykułu wiary

synów Abrahama w absolutną jedność Boga-Jahwe? Jak Ewangelię

Chrystusa pogodzić z Prawem Starego Testamentu? Czy chrześcijanie

odrzucają święte prawo obrzezania? Czy wolno je zaniechać? W jakiej

relacji pozostaje chrześcijańska Wieczerza do synagogalnej liturgii itd.

Proste wyznanie wiary nie mogło wystarczyć.

Gdy pierwsze pokolenia chrześcijan stawały wobec świata pogańskiego,

mogły się ukrywać stosując sobie tylko znane znaki rozpoznawcze (znak

ryby), mogły po prostu odmawiać czci boskiej cesarzowi i pogańskim

bogom, narażając się na ciężki zarzut bezbożnictwa; mogły nadto

wyznawać swoją wiarę w Chrystusa, na co poganie mogli zaproponować

dołączenie Go do panteonu swoich bóstw. Chrześcijanie mogli też podjąć

niełatwą próbę przekonywania pogańskich współobywateli, że Chrystus jest

jedynym Logosem, w którym można znaleźć prawdziwą wiedzę i

zbawienie, a Ewangelia niesie mądrość głębszą od mądrości filozofów.

Proste wyznanie wiary tutaj również nie mogło wystarczyć. Teologia

musiała się zrodzić. Chrześcijaństwo potrzebowało jej i nadal potrzebuje

w sposób zasadniczy.

Wiara przyzywa teologię. Mówi się, że wiara bez teologii pozostałaby

na poziomie katechizmu. Trzeba sprostować taką opinię, nie sposób

bowiem opracować dobry katechizm bez zaawansowanej teologii.

Każda dyscyplina wiedzy stara się jasno określić swój cel, przedmiot,

źródła i metodę, każda bowiem dobra teoria wymaga swojej metateorii.

Jedynie nie wykształcone dostatecznie dyscypliny nie posiadają własnej

dojrzałej metodologii. Niekiedy uczeni posługują się właściwą ich dy-

Pierwsze wydanie książki Jak uprawiać teologią spotkało się z do-

brym przyjęciem i zostało całkowicie wyczerpane.

W n wydaniu poprawiono określenie teologii fundamentalnej (rozdz. 8.

p. 2: Podział teologii — serdeczne podziękowanie za pomoc o. Ire-

neuszowi Ledwoniowi OFM) oraz schemat źródeł teologii. Szczególną

wdzięczność adresuję do Kolegów: Michała Wojciechowskiego z ATK

oraz ks. Andrzeja Klimy CM z KUL. Ich pilna lektura podręcznika,

połączona z życzliwie krytycznym ołówkiem, pozwoliły oczyścić tekst na

wielu stronach. Szkoda, że nie wszystkie ich celne uwagi umiałem

uwzględnić. Kto krytycznego przyjaciela znalazł, skarb znalazł.

W n wydaniu zostały wprowadzone teksty w „ramkach". Nie należą

one do zasadniczego tekstu podręcznika, ułatwiają jednak Czytelnikowi

zawieranie cennych przyjaźni z interesującymi teologami.

Uzupełniono, oczywiście, bibliografię.

Lublin, 28 stycznia (w święto Tomasza z Akwinu) 1994 roku

scyplinie metateorią, aczkolwiek nie została ona wyraźnie sformułowana.

Wiele jednak dyscyplin naukowych posiada dokładnie określony status,

który przedstawiają we „Wstępach", „Wprowadzeniach", „Intro-

dukcjach" czy „Propedeutykach".

Teologia przynależy do wielkiej rodziny nauk, posiada jednak własną,

daleko idącą specyfikę. W sposób zasadniczy różni się od wszelkich

innych nauk: bardziej niż chemia od poetyki, nauki humanistyczne od

przyrodniczych, a filozofia od całej reszty naukowego poznania. Ze

względu na tę specyfikę teologii mówi się o niej, że jest raczej mądrością

niż nauką. Posiada jednak, jak inne dziedziny wiedzy, własne źródła,

cele, przedmiot i metodę. Twórcza praca teologiczna potrzebuje odpo-

wiedniego „warsztatu" i kontekstu (doświadczenie wiary, źródła i litera-

tura). Nic więc dziwnego, że nauczycielski urząd Kościoła w programie

studiów kościelnych (tzw. Ratio studiorum) przewiduje swego rodzaju

inicjację, czyli wprowadzenie do studium teologii. Takiego „wtajemni-

czenia" potrzebują wszyscy jej adepci, zwłaszcza ci, którzy uczenie się jej

uznali za swoje powołanie na długie lata studiów i ci, którzy całe swoje

życie oddali w jej służbę.

Teologia polska zawsze rozwijała się pod silnym wpływem Zachodu,

przede wszystkim Włoch, Niemiec i Francji. W seminariach ducho-

wnych w Polsce posługiwano się podręcznikami zachodnioeuropejskimi.

Niezmiernie rzadko teologowie polscy pisali własne podręczniki. Jeszcze

rzadziej samodzielnie podejmowali problematykę metodologiczno-teo-

logiczną. Po II wojnie światowej ks. Ignacy Różycki opublikował Meto-

dologię teologii dogmatycznej jako pierwszą księgę pierwszego tomu

Dogmatyki (Kraków 1947). Będąc z przekonania scholastykiem, napisał

metodologię dogmatyki uprawianej modo scholastico. Sobór Watykański

II zrezygnował z takiej teologii. Uczyniła to również teologia posoborowa.

Na przełomie czasu przed — i posoborowego tworzył podręcznik

teologicznej metodologii ks. Wincenty Granat, korzystając z pomocy kilku

teologów z KUL. Dał jej tytuł Dogmatyka katolicka. Tom wstępny

(Lublin 1965, Towarzystwo Naukowe KUL). Zadbał o bardzo szeroki

wachlarz tematyki. Mając na uwadze wielki ferment w teologii doby So-

boru, postanowił naświetlić zasadnicze zagadnienia metodologiczno-teo-

logiczne. Napisał w „Przedmowie":

„Nie jest chyba przesadne twierdzenie, że we współczesnej teologii

katolickiej rozpoczyna się proces, który możemy porównać z zet-

knięciemsię chrześcijaństwa starożytnego z finezyjną myślą grecką,

czy też ze wstrząsem, który zjawił się w średniowieczu po akceptacji

przez wielu teologów i filozofów poglądów Arystotelesa. Zanosi się

także na to, że współczesny ferment teologiczny będzie głębszy i o

większym zasięgu niż ten z okresu potrydenckiego. Teologowie

współcześni wysuwają postulat pełniejszego zbadania źródeł chrze-

ścijaństwa; w związku z tym powstaje nowe spojrzenie na Pismo św. i

Tradycję, a także ideę Objawienia w nich zawartą. Pojawiają się też

coraz liczniejsze i krytyczniejsze prace o dawniejszych metodach sto-

sowanych w teologii. Z tego względu uznałem za rzecz stosowną podać

w tomie wstępnym Dogmatyki zasadnicze wiadomości, dotyczące

natury teologii w ogóle, a w szczególności dogmatyki katolickiej, jako

jej działu; tak samo znajdują się we wstępie szkice: o kształtowaniu się w

okresie Odrodzenia poszczególnych nauk teologicznych; dalej idą szkice

o Objawieniu, Piśmie św. i Tradycji, jako źródłach teologii, o metodzie

w teologii i ściśle z nią złączonej analogii, i w końcu szkic o teologii

kerygmatycznej".

Przez 15 lat metodologia ze wstępnego tomu podręcznika ks. Granata nie

miała polskiej konkurentki. Dopiero w grudniu 1981 roku ukazała się

Metodologia nauk teologicznych pióra socjologa, ks. Józefa Majki (Wy-

dawnictwo Wrocławskiej Księgami Archidiecezjalnej). Socjolog napisał

książkę, której należało oczekiwać od teologów. Formacja autora oraz

jego humanistyczne i metodologiczne uwrażliwienia zaowocowały bardzo

pozytywnie, scharakteryzował bowiem nauki i podstawowe metody

naukowego myślenia, podał obszerną informację o naukach humanisty-

cznych oraz omówił punkty styczne między teologią, a naukami społecz-

nymi. W charakterystyce teologii systematycznej, zwłaszcza dogmatyki,

nie udało się autorowi osiągnąć podobnie wysokiego poziomu, jego książka

pozostanie jednak na długo cenną pomocą w uczeniu się dróg teologicznego

poznania.

Niniejsze metodologiczne wprowadzenie do studium teologii wychodzi

naprzeciw zapotrzebowaniom wyższych seminariów duchownych i

wydziałów teologicznych. Tematykę ściśle metodologiczną (ogólna

teoria teologii, stosunek teologii do Pisma św., Tradycji oraz nauczyciel-

skiego urzędu Kościoła i poznania naukowego) łączy z informacją przy-

należącą raczej do metodyki i warsztatu teologa, czego nie czyniły

wcześniejsze polskie metodologie teologiczne. Za takim połączeniem

przemawia fakt, że Ratio studiorum przyjęte w seminariach duchownych

nie przewiduje dodatkowych godzin na ćwiczenia. Wykładowca

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: