subkultury(1).pdf

II. DAWNE SUBKULTURY W POLSCE

Bikiniarze

Ryc. 1 Bikiniarz

Ang. Jitter – bugers, fr. Zazou Historycznie rzecz biorąc, subkultura máodzieĪowa, która pojawiáa siĊ

najwczeĞniej w powojennej Polsce. Swoją dziaáalnoĞü rozpoczĊáa w latach 1950 – 60. Wizualnie bikiniarze

przypominali nieco angielskich taddy boys. Nosili charakterystyczne, obszerne marynarki, szerokie, kolorowe

krawaty typu „bikini” dające początek nazwie, spodnie na kant odsáaniające kolorowe skarpetki, zamszowe buty na

grubej podeszwie (tzw. sáoninie), doĞü dáugie, zaczesane do tyáu wáosy tzw. „plezera”.

Szczyt aktywnoĞci bikiniarzy przypadá na lata 1953-56. Byá to okres szczelnego oddzielenia kultury Polski

od kultury Zachodu. Poáączony z przeĞladowaniami politycznymi i dominacją komunistycznej propagandy. W

warunkach milicyjnego paĔstwa niemal kaĪda dziedzina Īycia miaáa byü odgórnie zorganizowana. Począwszy od

Ğwiatopoglądu na rozrywce skoĔczywszy. Bikiniarze, którzy wywozili siĊ gáównie z poĞród máodzieĪy

inteligenckiej, odrzucali oficjalnie propagowane wzorce. Ponad wszystko cenili indywidualnoĞü i osobistą wolnoĞü.

Tym samym starali siĊ odróĪniü siĊ od szarego táumu. Byli zafascynowani wszelkimi przejawami zachodniej, a

szczególnie amerykaĔskiej kultury.

W Ğrodowisku bikiniarzy z wyjątkiem specyficznego stroju w dobrym tonie byáo

orientowanie siĊ w aktualnych trendach popkultury Zachodu. NajwiĊkszą atrakcyjnoĞcią w

subkulturowych krĊgach cieszyáy siĊ osoby mogące pochwaliü siĊ znajomoĞcią nowinek z

zakresu mody, muzyki, taĔca, literatury lub sztuki. Muzyka mająca wyraziü tĊsknotĊ za

kolorowym, wolnym Ğwiatem staá siĊ jazz. Obowiązkowym punktem prywatek organizowanych

w gronie znajomych byáo sáuchanie przemyconych zza Īelaznej kurtyny lub kultowego,

niezaleĪnego Radia Luxemburg. Prywatki byáy bardzo waĪnym elementem bikiniarskiego stylu

Īycia z racji tego, Īe pozwalaáy na spotkanie w swobodnej atmosferze, wymianĊ poglądów i

dostĊp do zakazanych owoców takich jak zachodnia muzyka, taniec czy moda.

Charakterystyczna dla bikiniarzy byáa równieĪ duĪa jak na tamte czasy swoboda obyczajowa w

relacjach damsko – mĊskich. JednoczeĞnie kobiety traktowane byáy na zasadzie partnerskiej. Obu

stronom przyznawano równe prawa. Biorąc pod uwagĊ prezentowane przez bikiniarzy

rozrywkowe podejĞcie do Īycia, paĔstwo komunistyczne uznaáo ich z góry za zdemoralizowany i

obcy klasowo odáam máodzieĪy, zaraĪony burĪuazyjną propagandą. Tym samym przedstawiciele

subkultury bikiniarzy byli krytykowani przez media oraz atakowani przez milicje i

przedstawicieli organizacji máodzieĪowych.

Subkultura bikiniarzy zaczĊáa stopniowo zamieraü po 1956 roku miĊdzy innymi ze

wzglĊdu na szersze otwarcie kultury oficjalnej na Zachód, które spowodowaáo powszechną

dostĊpnoĞü przedtem zakazanych lub nietolerowanych dóbr i orientacji. Etos bikiniarzy wyrósá na

afirmacji zakazanego, dlatego wáDĞnie zmará, w momencie, gdy to, co zakazane, staáo siĊ legalne

i przynajmniej czĊĞciowo przyjĊte przez kulturĊ oficjalną. 1

Chuligani

Ang. Hooligans to przestĊpcza lub parakryminalna subkultura máodzieĪowa. Jej najbardziej z

znamienną cechą socjologiczna jest nadanie grupie rówieĞniczej nastolatków charakteru struktury

gangu:

1 Cháopek M., Bikiniarze, Wyd. Akademickie ĩAK, Kraków 2005

¾ silny, zwykle nieco starszy od reszty grupy przywódca,

¾ obowiązująca w grupie hierarchia

¾ mocna spoistoĞü grupy i wynikająca stad grupowa solidarnoĞü

¾ przyjĊcie swoistego „kodeksu” wiąĪącego wszystkich czáonków grupy

Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od nazwiska zamieszkaáej w poáudniowym Londynie

irlandzkiej rodziny Houligan, Īyjącej z dnia na dzieĔ, wbrew przyjĊtym ogólnie normom. Inni

doszukują siĊ pochodzenia terminu w nazwisku Hooley. Byá to sáynny w XIX wieku w Anglii

przywódca bandy máodych przestĊpców. Tak czy inaczej nazwa „chuligaĔstwo”, jako synonim

wykolejonej máodzieĪy funkcjonuje w Wielkiej Brytanii juĪ od lat 80-ych XIX wieku. PóĨniej w

latach poprzedzających rewolucje paĨdziernikową, staje siĊ powszechna w Rosji. Jednak jako

specyficzne zjawisko związane z patologizacją máodzieĪy w wykrystalizowanej formie pojawiáo

siĊ dopiero po I wojnie Ğwiatowej na obszarze USA i Europy. Natomiast na wielką skala zaczĊáo

siĊ rozpowszechniaü w dobie kryzysu lat 20-ych.

W Polsce subkultura chuliganów ze wszystkimi jej cechami rozwinĊáa siĊ dopiero w

latach 50-ych, mimo Īe zjawisko przestĊpczoĞci zorganizowanej byáo znane juĪ przed wojną 2

Chuliganie pochodzili gáównie ze Ğrodowisk robotniczych, z rodzin o niskim statucie

spoáecznym. Początkowo przyswajali sobie styl i wygląd zaczerpniĊty od bikiniarzy. Jednak z

czasem miĊdzy obiema subkulturami zacząá narastaü duĪy antagonizm. Po czĊĞci wynikaáo to z

odmiennoĞci bazy spoáecznej uczestników obu subkultur, jednak w wiĊkszej mierze z dąĪenia

chuliganów do odrĊbnoĞci wáasnej subkultury.

Do najwaĪniejszych cech chuligaĔskiej subkultury naleĪą:

¾ negatywny, lekcewaĪący stosunek do zasad wspóáĪycia spoáecznego

¾ pozytywne wartoĞciowanie takich przymiotów jak odwaga, siáa fizyczna, skáonnoĞü do

podejmowania ryzyka, cwaniactwo. Pogardliwy stosunek wobec kobiet

¾ popeánianie przestĊpstw o charakterze nieekonomicznym, czĊsto pod wpáywem alkoholu i

traktowanie ich jako rozrywkĊ lub rodzaj sportu

¾ niedojrzaáRĞü,

wyraĪająca

siĊ

niezdolnoĞcią

odraczania

gratyfikacji,

nieuwzglĊdnianiem rezultatów wáasnych dziaáDĔ oraz brakiem planów na przyszáRĞü

¾ dziaáanie na okreĞlonym terytorium, spostrzeganym jako wyáączna domena grupy (ulica,

dzielnica, osiedle)

2 PĊczak M....s.19-20

¾ niejednorodny charakter grupy – czáonkowie róĪnią siĊ stopniem zaangaĪowania w

dziaáalnoĞü chuligaĔską oraz stopniem internalizacji grupowych norm

¾ róĪny stopieĔ organizacji – elita, centrum, zespóá peryferyjny

¾ charakter ewolucyjny – z biegiem czasu obserwuje siĊ wzrost solidarnoĞci i dyscypliny

grupowej oraz dokonywane coraz powaĪniejszych przestĊpstw 3

Subkultura chuliganów, mimo staáej obecnoĞci sáowa „chuligan” w jĊzyku polskim straciáa

swoja wyrazistoĞü i zniknĊáa na początki lat 60-ych. Obecnie termin „chuligan” funkcjonuje jako

okreĞlenie agresywnego osobnika, nie zaĞ przedstawiciela grupy subkulturowej.

Gitowcy

Ryc. 2 Gitowiec

Stanowią zjawisko rdzenie polskie. Subkultura ta pojawiáa siĊ w szkoáach na początku lat

70-ych. Nauczycieli i wychowawców zaniepokoiáy przypadki zastraszania uczniów poáączone z

wymuszeniem pieniĊdzy, przeĞladowaniem kolegów lub niszczeniem mienia. Subkultura git –

ludzi byáa odbiciem zjawiska drugiego Īycie, które swoje początki ma w zakáadach

wychowawczych i poprawczych dla máodocianych wiĊĨniów z koĔca lat 50-ych. Sam termin

„drugie Īycie” (grypserka) oznacza funkcjonowanie w ramach instytucji resocjalizacyjnych,

nieformalnych grup kierujących siĊ wáasnymi zasadami i reguáami, przewaĪnie antyspoáecznymi.

NadrzĊdne wartoĞci grypsujących to walka z prawem i instytucjami powoáanymi do jego

egzekwowania. Ta podkultura wiĊzienna ma charakter tajny. Jej normy z jednej stronie

3 Piotrowski P...s..66-67

wymierzone sa przeciwko personelowi zakáadu, z drugiej zaĞ narzucają podziaá osadzonych na

dwie grupy – ludzi i frajerów. Ludzi (czáonkowie podkultury) dyktują zasady postĊpowania i

przyznają sobie prawo stosowania przemocy wobec istot niĪszych – frajerów. Do pogardzanej

przez ludzi grupy naleĪą przede wszystkim osoby wspóápracujące z administracja zakáadu np.

kapusie, cwele i inne osoby nie biorące udziaáu w wiĊziennej podkulturze. MáodzieĪ, która

opuszczaáa placówki resocjalizacyjne przenosiáa zasady funkcjonowania wspomnianej subkultury

na wolnoĞü. Terenem dziaáania grup git - ludzi byáy szkoáy, parki, kina etc. Gitowcy uwaĪali, Īe

tworzą elitĊ máodzieĪy a ich przeznaczeniem jest dominacja nad innymi. Grupy git – ludzi byáy

bardzo hermetyczne, a aurĊ tajemniczoĞci potĊgowaá fakt posáugiwania siĊ grypserką. Cechą

charakterystyczną dla gitowców byá kult siáy oraz hartu ducha. SubkulturĊ tĊ charakteryzowaáy

rytuaáy np. zawarcie braterstwa krwi, czy rozwiązywanie konfliktów przez tzw. solówki.

WaĪnym elementem grupowej aktywnoĞci byáo zbiorowe picie alkoholu. ZewnĊtrznym

przejawem przynaleĪnoĞci do gitowców byáy tzw. sznyty i tatuaĪe. W przypadku git - ludzi

tatuaĪe miaáy informowaü o pobycie w zakáadzie karnym, wiĊziennym staĪu i przestĊpczej

specjalizacji. Grupą máodzieĪową, którą ze szczególna wĞciekáRĞcią przeĞladowali byli hipisi. Ze

wzglĊdu na prezentowane cechy kojarzące siĊ ze zniewieĞciaáRĞcią, stanowili oni antyideaá

gitowca. Subkultura git – ludzi znaczyáa traciü znaczenie pod koniec lat 70-ych i wkrótce jej

dziaáalnoĞü zupeánie zanikáa. 4

Hipisi

Byáa to rewolucja proklamująca bunt máodych przeciwko Ğwiatu dorosáych (nie wierzcie nikomu po

trzydziestce) i jego instytucjom: rodzinie, KoĞcioáowi, szkole, pracy, szefom, rywalizacji, pieniądzowi, wojsku,

wojnie, normom, przymusom, zakazom (zakazuje siĊ zakazywaü), domniemanej hipokryzji, konwencji ubioru,

ZáasnoĞci prywatnej (Īycie w komunach). Przejaw kontrkultury odrzucającej normy spoáeczne oparte na

konsumpcji, rywalizacji i materializmie. Instytucje i struktury, którym siĊ sprzeciwiali, hippisi okreĞlali jako

establishment. Mimo akcentu tego ruchu na zwalczanie obowiązujących konwencji ubioru, sam takĪe wykreowaá

specyficzny gatunek mody. DziĊki rozpowszechnieniu przez nowo powstaáe w tym okresie programy telewizyjne

poĞwiĊcone wyáącznie specyficznej muzyce máodzieĪowej, zjawisko to ogarnĊáo niemal caáy zachodni Ğwiat. Oprócz

grupy zdeklarowanych wyznawców ideologii hippisowskiej, ruch ten staá siĊ swojego rodzaju modą wĞród

4 Piotrowski P...s.63-66

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: