Czasopisma dziecięce.pdf

PRZEGLĄD WYDARZEN

WARTO PRZECZYTAĆ

Czasopisma dziecięce

Warto przeczytać książkę zatytułowaną

Czasopisma dziecięce wkształceniu wczesnoszkolnym

Iwony Konopnickiej.

n Tatiana Kłosińska

czytelnikiem zostaje człowiek, który

posiadł umiejętność wykorzystywania

słowa drukowanego jako jednego ze środ-

ków zaspokajania swych rozlicznych po-

trzeb, możemy się przekonać o słuszności

podjętej tematyki.

Praca ta uzupełnia lukę w literaturze pe-

dagogicznej, stanowi kompleksowe opraco-

wanie poświęcone wykorzystaniu czasopism

dziecięcych w procesie kształcenia dzieci

w młodszym wieku szkolnym. Czytelnik zo-

staje zaproszony w świat literacki oglądany

oczami dzieci i dorosłych. Są to światy róż-

ne, ale w niektórych obszarach wciąż tożsa-

me. Bo tak można również zinterpretować

uzyskane obszerne wyniki badań prowadzo-

nych na terenie województwa opolskiego.

Po zapoznaniu się z treścią książki mamy

poczucie, iż jest to nowatorska praca w dzie-

dzinie tematyki czasopiśmienniczej. Pozycja

godna polecenia rodzicom, nauczycielom,

studentom i władzom oświatowym.

wydawane przez dzieci dla dzieci, jak

twierdzi I. Konopnicka, istnieją od dawna

wspołeczeństwach o rozwiniętych struktu-

rach demograficznych. Piśmiennictwo

uczniowskie w naszym kraju na trwałe zapi-

sało się na kartach polskiej historii i ma bo-

gatą tradycję. Wielość i forma prezentowa-

nych tytułów jest zaskakująca. Zwraca

uwagę pozorność politematycznego charak-

teru czasopism dziecięcych, gdyż tematem

przewodnim jest zawsze dzieciństwo i dziec-

ko, które w łatwo dostępnych czasopismach

iksiążkach szuka często potwierdzenia

lub zaprzeczenia zdobytych wiadomości

idoświadczeń. W kontekście zasięgu czaso-

Unikalny zbiór

Książka Czasopisma dziecięce w kształce-

niu wczesnoszkolnym to niewątpliwie lektu-

ra obowiązkowa z wielu powodów.

To unikalne omówienie czasopism wyda-

wanych dla dzieci przez dorosłych i tworzo-

nych przez dzieci. Czasopisma uczniowskie

Życie Szkoły

I dąc tropem stwierdzenia autorki, iż

pism uczniowskich autorka omawia niektó-

re tytuły uczniowskich czasopism zagranicz-

nych, między innymi z Austrii.

Dowiadujemy się, że miejscem, w którym

dziecko styka się z czasopismem, nie jest

wAustrii ani kiosk, ani stoisko czy kącik z ga-

zetami w supermarkecie, tylko – szkoła, bank

lub klub. Natomiast w Japonii, gdzie występu-

je zjawisko tak zwanej bardzo wczesnej edu-

kacji dzieci, komiksy przedkładane są ponad

wszelką inną literaturę, dlatego też w wybo-

rach lektury ma pomagać dzieciom określony

„przewodnik”. Rosyjskie czasopisma dla naj-

młodszych dzieci, w większości, utrzymane są

wtradycyjnej treści i formie.

„Mama nie kupuje czasopism, więc ich

nie czytam” (30,7% badanych dzieci);

„rodzice nie mają pieniędzy

na kupowanie gazet” (25,2 %);

„wystarczy mi telewizja” (14,2%);

„nie lubię czytać niczego” (9,4%).

nań pisemek dla dzieci. Pojawia się motyw

inspirujący.

Gdy mama nie kupuje

Wypowiedzi dzieci dokumentują zróżni-

cowane zapotrzebowania i zainteresowania

młodego czytelnika, którego aspiracje nie

zawsze są zrealizowane, gdyż: „mama nie

kupuje czasopism, więc ich nie czytam”

(30,7% badanych dzieci); „rodzice nie mają

pieniędzy na kupowanie gazet” (25,2 %);

„wystarczy mi telewizja” (14,2%); „nie lubię

czytać niczego” (9,4%).

Wobliczu takich danych bardzo istotne

jest w edukacji wczesnoszkolnej szerokie

upowszechnianie i wykorzystywanie w pro-

cesie dydaktyczno-wychowawczym czaso-

pism dziecięcych. Zainteresowania własne

badanych uczniów unaoczniają jednak potę-

gę wszechobecnej telewizji, którą dzieci

przedkładają nad czytanie prasy i książek.

Jednakże „Płomyczek” i „Świerszczyk”

znalazły się w pierwszej dziesiątce na „top li-

ście” (obok takich jak: „Kaczor Donald”,

„Ciuchcia”, „Magazyn 5-10-15”, „Miś”, „Ma-

ły Gość Niedzielny”, „Kubuś Puchatek”),

czasopism wymienianych przez dzieci jako te,

które najchętniej czytają. Te też są, jak wyni-

ka z badań, wykorzystywane najczęściej przez

nauczycieli. Z zestawienia porównawczego

liczby tytułów wymienianych przez dzieci

wbadaniach S. Aleksandrzaka (1964),

E. Szefler (1988) i I. Konopnickiej (1999) wy-

nika ponadczasowa popularność sztandaro-

wych tytułów („Płomyczek”, „Świerszczyk”)

czasopism oraz, z upływem czasu, znaczący

wzrost liczby tytułów, które wymieniają dzie-

ci. (Od 4 do 44 tytułów). Liczba tytułów cza-

sopism na rynku wydawniczym jednak nie

idzie w parze z ich poczytnością i popularno-

Kompendium wiedzy

Jest to wartościowe kompendium wiedzy

wzakresie genezy i rozwoju czasopiśmiennic-

twa dziecięcego na przestrzeni lat. Ukazuje

stan wybranego wycinka edukacji poloni-

stycznej na wielu płaszczyznach i w różnorod-

nych aspektach. Interpretacja ilościowa i ja-

kościowa w bardzo przystępny sposób przy-

bliża zawartość poszczególnych czasopism,

odkrywając ich swoistą inicjację językową.

Na podstawie literatury przedmiotu i dotych-

czasowego stanu badań możemy prześledzić

historię czasopiśmiennictwa dziecięcego od

połowy XVII wieku (przykładowo – pierwsze

czasopisma dla dzieci: „The Liliputian Maga-

zine” – Anglia 1751 rok; „Rozrywki dla Dzie-

ci” – Polska 1824 rok) oraz narodziny i roz-

wój czasopism redagowanych przez dzieci dla

dzieci (gazetka szkolna – O. Decroly, C. Fre-

inet; „Mały Przegląd” J. Korczak – 1926 rok).

Wszkołach europejskich i amerykańskich

proces redagowania pism uczniowskich jest

włączony proceduralnie w edukację i wycho-

wanie, co, z założenia, ma kształtować i roz-

wijać postawy prospołeczne oraz kreatyw-

ność uczniowską.

Lektura książki uzmysławia znamienną

rolę, jaką odgrywa w życiu dziecka kontakt

zróżnymi formami literackimi. Autorka

funduje czytelnikom niezwykłą intelektual-

ną podróż śladami dzieciństwa. Możemy

rozpamiętywać, dokonywać analizy i porów-

10/2006

ścią w procesie edukacyjnym, aczkolwiek

twórczy nauczyciele wczesnej edukacji coraz

śmielej sięgają po takie formy literackie.

dalsze dzieje. Podkreślona została tutaj jed-

nocześnie znacząca rola nauczyciela dzieci

klas I–III, dyskretnie kierującego dziecięcą

Magiczny świat komiksu

Dzieci fascynuje, między innymi, świat

komiksowych postaci, ludyczność i rozryw-

kowość wymienianych czasopism. Więk-

szość badanych dzieci orzekła, że rozpoczy-

na czytanie czasopism właśnie od rozrywek

umysłowych i komiksów. Ta prawie zakaza-

na ongiś forma literacka jest uwielbiana

przez dzieci, ale niezbyt często wykorzysty-

wana przez nauczycieli w ramach praktyki

szkolnej. Dorośli sobie, a dzieci wciąż sobie.

Aszkoda, bo magiczny świat komiksu to tyl-

ko krok do twórczych czasopism redagowa-

nych przez uczniów.

Większość badanych dzieci orzekła,

że rozpoczyna czytanie czasopism

od rozrywek umysłowych i komiksów.

Ta prawie zakazana ongiś forma

literacka jest uwielbiana przez dzieci,

ale niezbyt często wykorzystywana przez

nauczycieli w ramach praktyki szkolnej.

pracą zespołową.

Aktywność twórcza, jaką przejawiają

uczniowie, jest imponująca. W zdecydowanej

większości gazetek szkolnych (na przykład ta-

kie opolskie czasopisma uczniów kl. I–III, jak:

„Iskierka”, „Igraszki Ortograficzne”, „Nut-

ka” – Szkoła Podstawowa nr 5; „Szaraczek”

–Szkoła Podstawowa nr 29; „Kleksik”

–Szkoła Podstawowa nr 17) ujawniła się

umiejętność selektywnego odróżniania przez

dziecięcych redaktorów rzeczy ważnych

od błahych, a efekt pracy dziennikarskiej sta-

nowi bardzo istotny czynnik konsolidujący

społeczność szkolną. Wśród wielu przykła-

dów twórczości dziecięcej opublikowanej

wszkolnych gazetkach, Autorka książki przy-

kładowo cytuje listowną formę wypowiedzi

autorstwa jednego z uczniów na temat jesieni.

Ja, spadający liść

Cześć dzieciaki, jestem liściem dębu. Wiszę

na tej gałęzi od wiosny. Często przylatywały tu

wróble, aby opowiedzieć o sobie, co widziały

na sąsiednich podwórkach. Bardzo zazdrości-

łem im wesołych przygód. Pragnąłem lecieć

wszędzie tam, gdzie one. Ale mój tata dąb mó-

wił mi, że jestem zbyt niedoświadczony, zbyt

„zielony” na taka podróż. Minęło parę miesięcy,

nadszedł październik. Letnie słońce opaliło

mnie na brązowo, dorosłem już do własnych

przygód. Toteż jesienny wietrzyk zabiera mnie ze

sobą. Wreszcie zobaczę ten wspaniały, wielko

świat. Zaczekaj, wietrze, już lecę. Część chłopa-

ki i dziewczyny. Do zobaczenia na wiosnę!

(Tomek Stodulski, kl. IIIc, „Iskierka”,

nr 1/21/1997/1998, Szkoła Podstawowa nr 5)

„Płomyczek” i „Świerszczyk” znalazły się

w pierwszej dziesiątce na „top liście”

(obok takich jak: „Kaczor Donald”,

„Ciuchcia”, „Magazyn 5-10-15”,

„Miś”, „Mały Gość Niedzielny”,

„Kubuś Puchatek”) czasopism

wymienianych przez dzieci jako te,

które najchętniej czytają.

Czasopisma uczniowskie są wyrazem eks-

presji twórczej uczniów w młodszym wieku

szkolnym. Spośród prawie tysiąca egzempla-

rzy (74 tytuły) czasopism uczniowskich uka-

zujących się cyklicznie w szkołach wojewódz-

twa opolskiego autorka wybrała do

szczegółowej analizy zbiór 16 tytułów, na któ-

ry składa się 400 egzemplarzy czasopism re-

dagowanych przez uczniów klas niższych

szkoły podstawowej. Analizując je, uwzględ-

niono dwa kryteria: układającą się w wyraźne

kręgi tematykę pism oraz charakterystykę ich

zawartości.

Zawartość pism dziecięcych zaprezento-

wano na podstawie analizy każdego tytułu,

uznając je za niepowtarzalny, samodzielny

wytwór dziecięcy stanowiący sam w sobie ma-

łe dzieło sztuki. Autorka wnikliwie opisuje hi-

storie powstania pisemek uczniowskich i ich

Życie Szkoły

Praca twórcza z dzieckiem w młodszym

wieku szkolnym, uwieńczona niżej przyto-

czonym tekstem poetyckim, potwierdza

słuszność kształtowania postaw twórczych

dzieci już od najmłodszych lat.

Kochany święty Mikołaju!

Dziś o wieczornej porze

list do koperty włożę

iwyślę go wprost do nieba,

byś wiedział, co dzieciom trzeba.

W imieniu wszystkich dzieci

proszę o pokój na świecie,

awojny, by istniały

tylko w krainie bajek,

aby na całym świecie

nie było bezdomnych i głodnych dzieci,

żeby wszystkie dzieci były wesołe

i mogły chodzić spokojnie do szkoły.

Ijeszcze, święty Mikołaju,

pragnę, by wszystkie dzieci

były kochane na całym świecie.

(Ania Kapral, kl. IIIa, „Kleksik”,

nr 3/1996, Szkoła Podstawowa nr 17)

pów i gatunków literackich, dlatego nie-

zmiernie istotne jest, szczególnie w edukacji

wczesnoszkolnej, szerokie upowszechnianie

iwykorzystywanie czasopism dziecięcych.

Wyjątkowe miejsce w tym procesie mają

czasopisma redagowane przez samych

uczniów. Rodzi się także, w obliczu współ-

czesności, trudne pytanie:

Czy „cicha elektronika” jest w stanie

na zawsze zastąpić szelest kartek wertowa-

nej książki, czasopisma? Książka, drukowa-

na powoli, dzieli losy pergaminu – czy bez-

powrotnie? Na to pytanie, być może,

odpowiedź otrzymamy w przyszłości w in-

nym opracowaniu.

Niezwykle interesujący...

We wnioskach końcowych I. Konopnicka

podkreśla, m.in. zauważoną wyraźną akcele-

rację rozwojową w zakresie czytelnictwa cza-

sopism wśród dzieci w młodszym wieku

szkolnym. Spostrzeżenie to rozpatruje szcze-

gółowo na różnych płaszczyznach i obsza-

rach środowiska otaczającego dziecko.

Wydana książka pozwala poznać i kry-

tycznie ocenić obszary wybranych zagadnień

z dziedziny edukacji wczesnoszkolnej, wzbo-

gaca dotychczasowe rozważania z zakresu

pedagogiki, proponuje nową klasyfikację

prasy dla dzieci. To naprawdę warto prze-

czytać. Satysfakcjonująca lektura spełnia

oczekiwania potencjalnych czytelników zaj-

mujących się teoretycznie lub profesjonal-

nie kształceniem i wychowaniem. Przydatna

dla nauczycieli kształcenia zintegrowanego,

pedagogów, studentów, literaturoznawców,

prasoznawców oraz rodziców. Niezwykle in-

teresujący, cenny głos w aspekcie pracy

z dziećmi: w procesie wczesnej edukacji

wspomaganej czasopismami dziecięcymi. 1

Konkretne efekty dydaktycznej pracy, zo-

brazowane w czasopismach uczniowskich tek-

stami literackimi, dają niewątpliwe asumpt

do kontynuowania i poszerzania możliwości

swobodnej wypowiedzi dziecięcej.

Wśród innych mediów

Miejsce czasopism może wydawać się

niezbyt wysokie w rankingu zainteresowań

badanych dzieci. Czytanie czasopism upla-

sowało się na siódmej pozycji po, między in-

nymi, programach telewizyjnych, zabawach

na świeżym powietrzu – to akurat jest godne

pochwały – grach komputerowych, zaba-

wach Barbie czy klockami Lego. Można są-

dzić, że wśród wszechobecnych mediów

elektronicznych nie jest to miejsce żenujące

i na szczęście kontakt z literaturą nie został

całkowicie (jeszcze?) zepchnięty do lamusa.

Dziecięcy odbiorca we współczesnych

czasopismach styka się z różnorodnością ty-

dr TATIANA KŁOSIŃSKA

Uni wer sy tet Opol ski

1 Iwona Konopnicka, Czasopisma dziecięce w kształceniu wczesnoszkolnym , Opole 2006, Wydawnictwo Uni-

wersytetu Opolskiego.

10/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: