1st Czynniki biotyczne I.
ü interakcje
¢ antagonistyczne
¢ protekcjonistyczne
§ jednostronna korzyść (komensalizm)
§ dwustronna korzyść (mutualizm)
§ symbioza – mutualizm „obligatoryjny”
ü antybioza
¢ interakcja antagonistyczna
¢ termin wprowadził Vuillermin jako określenie wytwarzania przez mikroorganizmy (bakterie/grzyby) zw. chemicznych o działaniu bakteriobójczym i/lub bakteriostatycznym
¢ penicylina (1929, Flemming) à Penicilium notatum
§ hamuje wzrost Staphylococus aureus
§ doświadczenie: posianie w formie „murawki” bakterii (równomiernie na całej powirzchni pożywki na płytce Petriego)
§ zastosowana w 1940 r.
¢ streptomycyna à Streptomyces griseus (promieniowiec), Jest drugim, po penicylinie, odkrytym antybiotykiem.
¢ przed terapią antybiotykową należy wykonać antybiogram:Szczep bakterii pobranych od pacjenta należy posiać w formie murawki i działać różnymi antybiotykami. Najpopularniejsza jest metoda „krążkowa” – krążki bibuły nasycone różnymi antybiotykami umieszcza się na płytce z murawką a następnie mierzy się średnicę strefy zahamowania wzrostu bakterii.
¢ przed podaniem antybiotyku należy też wykonać próbę uczuleniową – naklejenie na skórę plasterka nasyconego antybiotykiem przed zastosowaniem a.
ü mikotoksyny
¢ drugorzędowe metabolity produkowane i wydzielane do środowiska przez grzyby
¢ aflatoksyny (à Aspergillus flavus)
§ Aflatoksyna B1, B2, G1, G2, M1. Obecne w produktach zbożowych, orzeszkach ziemnych, ryżu i fasoli. Zarodniki grzybów zarażają rośliny lub produkty źle przechowywane. Aflatoksyny powodują m.in. raka wątroby; mają działanie mutagenne, karcynogenne, teratogenne. stwierdzono związek między częstością występowania nowotworów wątroby i jedzeniem spleśniałych orzechów arachidowych (u ludności afrykańskiej)
¢ doświadczenie na pantofelku (Paramecium caudatum)
§ pożywka sianowa
§ dodanie wyciągu z grzybni Aspergillus flavus
§ czas po ktrórym wszystki pantofelki przestaną się poruszać
§ próba kontrolna: bez dodania wyciągu z grzybni
¢ inne mikotoksyny:
§ alratoksyna – uszkadza nerki (àPenicilium, àAspergillus)
§ trichocetyna (T-2 toxin) – karcynogenna, bardzo toksyczne (à Fusarium)
§ zearaleon –struktura zbliżona do estrogenu najsilniej oddzialuje na układ rozrodczy(à Fusarium)
§ ochratoksyna – Produkowana przez grzyby Penicillium sp. i Aspergillus sp. Uszkadza nerki, ma działanie rakotwórcze
§ fumonizyny – silnie trujące dla zwierząt (znaczenie weterynaryjne- masowe zatrucia świń i koni), u ludzi powoduje nowotwory przełyku (à Fusarium)
§ cytrynina – uszkadza nerki, działa rozkurczowo na naczynia krwionośne (à Aspergillus, àPenicilium)
ü fitoncydy
¢ lotne związki o charakterze olejków eterycznych pochodzenie roślinnego
¢ wykazują działanie synergiczne (wspomagające) z antybiotykami
¢ wykazują działanie bakteriostatyczne, bakteriobójcze i grzybobójcze
¢ leczenie metodą doustną i inhalacyjną (szczególnie zakażeń górnych dróg oddechowych)
¢ olejki: rumiankowy, tymiankowy, miętowy, bergamutowy, lawendowy, goździkowy, eukaliptusowy wykazują synergizm z antybiotykami
¢ olejek z drzewa herbacianego posiada właściwości bakterio-, grzybo- i wirusobójcze
¢ czosnek (Alium sativum)
§ obniża poziom cholesterolu, ryzyko zapadalności na choroby serca i ciśnienie krwi
§ działa bakteriobójczo, immunomodulująco (bakterie gramm +/-)
¢ badanie skuteczności działania fitoncydów poprzez mierzenie średnicy strefy zahamowania wzrostu (tzw. metoda półilościowa)
ü Phytophtora infestans
¢ grzyb z klasy Oomyctes
¢ „zaraza ziemniaczana” – atakuje pomidory i ziemniaki
¢ wytwarza teratogenne mikotoksyny (à w XIX wieku w Irlandii zanczny odsetek wrodzonych wad OśUN – przede wszystkim rozszczepów kręgosłupa)
ü solanina – znajduje się w częściach zielonych ziemniaków, powoduje częste zatrucia u ludzi; OBJAWY: bóle głowy, biegunka, krwawienia, nudności, wymioty
ü Entemophtora muscae
¢ grzyb (sprzężniak) wywołujący epizoocję u much
¢ strzępka wnika do owada i tam rozwija grzybnię, która powoduje śmierć owada
¢ z ciału muchy wystają charakterystyczne trzonki z konidiami
ü POROSTY
¢ mutualizm (glon [fikobiont] + grzyb [mikobiont])
¢ związek ścisły
¢ „pionierzy życia” à obecne w najbardziej pierwotnych ekosystemach
¢ wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza, organizmy wskaźnikowe stanu zanieczyszczenia atmosfery (przede wszystkim SO2), rzadko obecne w miastach
¢ właściwości lecznicze:
§ Tarczownica islandzka àgruźlica, ànieżyt żołądka, àzawiera kwas cetrarowy o właściwościach bakteriostatycznych, pobudzają perystaltykę jelit
§ Lichen pulmonarius à choroby płuc
ü Rhizobium
¢ mutualizm z roślinami motylkowymi
¢ formy glebowe (pałeczkowate) nie współpracują z r. motylkowymi (wnika do włośnika korzeni)
¢ bakteroidy (liczne rozgałęzienia) około 10 razy większe niż formy glebowe mają zdolność asymilacji azotu atmosferycznego
ü zjawisko regeneracji
¢ Jest to swoista interakcja pomiędzy komórkami i tkankami w obrębie jednego organizmu.
¢ regeneracja fizjologiczna: np. ciągła wymiana erytrocytów, komórek nabłonkowych, odrastanie włosów i paznokci
¢ regeneracja reparatywna (traumatyczna): regeneracja tkanek po uszkodzeniu lub odtwarzanie całych utraconych narządów
§ faza procesów doraźnych (zasklepienie rany) à u jednokomórkowców obkurczenie się błony komórkowej à u zwierząt wyższych powstanie skrzepu
§ faza odróżnicowania - napływ komórek wędrownych totipotencjalnych i powstaje pączek blastemy regeneracyjnej
§ faza różnicowania
madziula05