1. Czynności jako przedmiot psychologii - elementy historii dyscypliny.
Psychologia wyrasta z filozofii. Stając się nauką empiryczną psychologia oddzieliła się od filozofii. Symboliczna data to założenie laboratorium eksperymentalnego w Lipsku przez W. Wundta.
Zrozumienie psychologii współczesnej wymaga powrotu do jej wczesnych nurtów. Są to strukturalizm (E.Titchener) - poszukuje odpowiedzi na pytanie jak jest zbudowana świadomość (psychologia traktowana była jako nauka o świadomych procesach psychicznych); funkcjonalizm (przedstawiciele: James McKeen Cattell, W.James, J.Dewey) stawiający pytanie o funkcje jakie pełnią procesy umysłowe. Metodą stosowaną przez psychologię jako naukę o świadomych procesach psychicznych była introspekcja. Wreszcie istotnym nurtem była psychologia postaci (Gestalt), której twórcami byli: K.Koflka, W.Kohler, M.Wertheimcr. Psychologia postaci podkreślała podstawowe znaczenie kontekstu i całościowej interpretacji zjawisk psychicznych. Nurtami, które negowały pojmowanie psychologii jako nauki o świadomych procesach psychicznych były: behawioryzm J.Watsona (uważał, że psychologia winna zajmować się zachowaniami jako tym, co jest intersubiektywnie sprawdzalne) oraz psychoanaliza (twórcą której był S.Freud wskazując na podstawową rolę procesów podświadomych i nieświadomych).
Współczesna psychologia określana jest jako „naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych". Podział Psychologii
1. Psychologia eksperymentalna i fizjologiczna (m.in. neuropsychologia, neuronauka— interdyscyplinarna, psychofarmakologia).
2. Psychologia rozwoju na przestrzeni życia (rozwojowa).
3. Psychologia osobowości.
4. Psychologia społeczna.
5. Psychologia wychowawcza / szkolna.
6. Psychologia organizacji / przemysłowa (w ramach m.in. psychologia inżynieryjna, konsumenta, reklamy).
7. Psychologia kliniczna.
2. Osobowość czy sytuacja oraz aktywność czy geny -wyjaśnianie w psychologii.
Co determinuje nasze zachowanie; czy dojrzewanie, czy środowisko; genetyka.? Bardziej podobni jesteśmy do dziadków niż do rodziców. Genetyczne zachowanie ludzkie. Rodzice dzieci podobieństwo 25%, bliźnięta jedno jajowe 50%, dalsza rodzina 12%. Wyposażenie genetyczne w pewnym stopniu wyjaśnia kim jesteśmy. Okazuje się w badaniach ,że środowisko nie jest identyczne. Rodzeństwo nie jest traktowane identycznie, a złudzeniem jest, że dzieci powinny być takie same bo moją takie same środowisko? Genoizm - pogląd, rasizm genetyczny (- poddaj się badaniom genetycznym). Z genoizmem wiąże się engenika - społeczeństwo trzeba oczyszczać, oczyszczanie rasy. Błękitna krew - arystokrata, krew królewska.
Dzieci z domów dziecka, z rodzin przestępczych - złe geny. Zmiana człowieka może mieć podłoże - geny, środowisko).
Formy interakcji: (geny, środowisko)
1) Relacja pasywna - człowiek z pewnym wyposażeniem genetycznym wstawiony w pewne środowisko, część genów się marnuje, a część trafia w to środowisko i rozwija się. Organizm i środowisko są względem siebie pasywne.
2) Relacja reaktywna - środowisko „zachowuje się" odpowiednio w odpowiedzi na to , jak zachowuje się osoba
3) Relacja aktywna - odpowiedni genotyp poszukuje aktywnie jakiegoś środowiska , które odpowiada jego genotypowi.
O zachowaniu mówimy, które ma jakiś cel. Różni ludzie w tej samej sytuacji zachowują się różnie.
3. Komunikowanie jako interakcja o cechach czynności. Język a kultura. Reguły semiotyczne i semantyczne. Znaczenie a kontekst. Istota komunikacji codziennej.
Komunikacja międzyludzka to czynności zwiększające zakres wspólnej wiedzy. Komunikacja ludzka sprężenie zwrotne między nadawcą a odbiorcą. Pojawia się myśl idea (ideacja), ekspresja- jakoś trzeba to wyrazi. Dopóki nie powiem to nie wiem co pomyślałem. Inni ludzie potrzebni, nam są po to aby kim naprawdę jestem. Po pierwsze ja muszę mieć intencje- czyli chęć nadawania. Moim celem jest aby ktoś mnie zrozumiał. Rozumienie zapewnia wspólnota kodu( język jest żywy ma znaczenie, które mają charakter dynamiczny, język jest znaczeniem kulturowym, znaczenie słów, okoliczności w jakich dane słowo się używa się używa) .W języku widać doświadczenia grup społecznych, co jest bardziej ważne ma więcej określeń w słownikach.
Im silniejsze wzbudzimy emocje, tym mniejsze mamy szanse na zmianę (wpływ na przekaz). Jeśli mówisz do zwolenników możesz mówić używając argumentów jednostronnych, jeśli do ludzi wykształconych pokaż plusy i minusy.
Osoby nieświadome perswazji, łatwiej jej ulegają, niżeli osoby poinformowane o naszych zamiarach. Komunikowanie dwóch osób to element psychologii społecznej . Komunis - z łaciny znaczy wspólnota . Komunikacja międzyludzka - cel komunikowania między ludźmi to zwiększenie zakresu wspólnej wiedzy.
Cechy komunikowania - są dwie osoby, proces ten jest procesem złożonym :
a) musi się pojawić nadawca
b) musi być ideacja - idea ( funkcja ideacyjna)
c) funkcja ekspresyjna ( nie wszystko , co myślę powiem)
d) kodowanie - ważna jest decyzja , jak to powiem , muszę znaleźć jakąś formę , która dotrze , będzie zrozumiała. W kodowaniu znajduje się takie założenie , że druga osoba umie odkodować . Zrozumienie ułatwia wspólnota języka i wspólnota sytuacji . Nadawca wie , że osiągnął cel, gdyż odbiorca zamyka pętlę sprzężenia zwrotnego .
e) komunikujemy się za pomocą : słów , wyglądu , sposobu gestykulacji , tempa głosu
f) komunikowanie jest trudne .
Cele komunikowania od strony nadawcy :
1. Zwiększanie zakresu wspólnej wiedzy , czyli po to , aby ludzi o czymś informować.
2 Wywieranie wpływu na innych ludzi , np. przez przekonywanie .
3. Poszukiwanie kompromisu , uzgadnianie czegoś , gdy mamy podjąć jakieś działanie.
Cele komunikowania od strony odbiorcy :
1.Słuchanie dla wiedzy - słucha po to , aby się czegoś dowiedzieć i koncentrować się na treści.
2. Słuchanie emocjonalne - koncentrowanie się na formie , czyli chęć zrozumienia intencji emocjonalnych.
3.Słuchanie krytyczne - czyli koncentrowanie się na źródle . Słuchanie(czegoś oczekuje, coś wie) musi nastąpić
Etapy słuchania :
1.Słuchanie zaczyna się od nastawienia mniej lub bardziej pozytywnego -człowiek oczekuje określonych treści , żywimy oczekiwanie co do komunikatów .
2.Fizyczne przyjęcie komunikatu - założenie , że istnieją pewne organy zmysłowe i bodziec jest na tyle silny, że dotrze
3.Koncentrowanie uwagi na pewnych tylko bodźcach .
4. Staramy się zrozumieć znaczenie sygnału , czyli odnieść ten sygnał do swojej wiedzy ( wiadomości , które docierają można tak przykroić , aby pasowały do istniejącego stanu wiedzy , albo zmienić to , co mamy w głowie pod wpływem komunikaty. W praktyce chodzi o kompromis - trochę zmieniamy swą wiedzę , i trochę odkształcamy , to co dociera , by pasowało . Każdy widzi tyle , ile wie , więc częściej dopasowujemy komunikaty do tego , co wiemy , bo poszerzanie wiedzy wiąże się z wysiłkiem .
5.Powinniśmy to , co było treścią komunikaty zapamiętać ( pamięć tzw. podręczna-tylko na chwilę , pamięć długookresowa - pamiętamy do końca życia , gdyż to się stopiło z tym co już wiemy , jest to wmontowane w dotychczasowe doświadczenia , pamięć krótkookresowa - nie wmontowana w dotychczasowe doświadczenia)
6 Oceniamy to , co do nas trafiło - pytamy się czy warto dalej słuchać , czy jest to ważne . Gdy ocena wypada pozytywnie to proces zaczyna się od nowa .
4. Fizyczny odbiór bodźców – rola CUN
I. Spostrzeganie:
We wrażeniach odzwierciedlają się cechy zmysłowe obiektów działających na nasze receptory: barwa, kształt, twardość lub szorstkość. W spostrzeżeniach odzwierciedlamy te obiekty w świadomości jako całość: spostrzegamy kwadrat lub kulę, budynek formy poznania rzeczywistości przez człowieka. W tym znaczeniu odbieranie wrażeń i spostrzeganie równe jest procesom poznawczym podobnie jak procesy pamięci, wyobraźni czy myślenia. Wrażenia i spostrzeżenia służą do odbierania informacji o bodźcach oddziaływujących bezpośrednio na narządy zmysłowe.
Wrażenia - najprostsza forma poznawania rzeczywistości, wrażenie można pojmować jako:
- odzwierciedlone pojedynczej własności przedmiotu lub zjawiska
- odzwierciedlenie jego barwy, smaku, ciepła.
Wrażenia odbieramy, gdy na nasze narządy zmysłowe oddziałują bezpośrednio bodźce ze świata zewn. lub wewn. środowiska organicznego. Powoduje to podrażnienie odpowiednich narządów odbiorczych (receptorów) i proces pobudzania w tkance nerwowej.
II. Proces spostrzegania
Spostrzeżeniem nazywamy proces poznawczy, który polega na odzwierciedleniu w świadomości całokształtu danego przedmiotu lub zjawiska oddziałującego na nasze narządy zmysłowe. Przedmioty otoczenia działają na nasze receptory jako bodźce złożone, kompleksowe. Odznaczają się różnymi cechami, w spostrzeżeniu odzwierciedlamy całość danego przedmiotu, gdy nie gdy nie spoglądamy odczuwamy też inne ich właściwości.
Podział spostrzeżeń - Biorąc pod uwagę rodzaje narządów zmysłowych, dominujących przy odzwierciedleniu danego
przedmiotu lub zjawiska, spostrzeżenia dzielimy na:
- wzrokowe
- słuchowe
- dotykowe
W niektórych przypadkach spostrzeżeniowe poznawanie rzeczywistości ma charakter wielozmysłowy t- spostrzeżenia wzrokowo -słuchowe
spostrzeżenia wzrokowo - kinestetyczne Ze względu na rodzaj zjawisk rzeczywistych odzwierciedlanych w spostrzeżeniach, dzielimy je na:
- spostrzeganie przedmiotów
- spostrzeganie przestrzeni i stosunków przestrzennych między rzeczami
- spostrzeganie czasu (stosunków czasowych między przedmiotami i zjawiskami)
Ogólne etapy spostrzegania:
- wrażenie - stadium polegające na podstawowej recepcji bodźców
- selektywne organizowanie bodźców, informacji; wymaga większej aktywności od człowieka
III. poglądy na temat percepcji:
percepcja pozwala widzieć świat realny takim jakim on jest
o tym, o czym możemy coś wiedzieć jest wyłącznie nasz własny proces percepcji (to co jest w naszej głowi)
najważniejszy aspekt percepcji to, to , w jaki sposób ustalamy nazwy i określenia tego, co spostrzegamy.
Absolutyzm fenomenalistyczny odczuwają go ludzie, którzy przyjmują za pewnik, że mają bezpośredni kontakt z zewn. światem i bezpośrednią jego znajomość. Spostrzeżenia lub doświadczenia fenomenologiczne - to jak dana rzecz przedstawia się obserwatorowi
Spostrzeganie prawdziwe - gdy dane spostrzeżenie jest zgodne z innymi wskaźnikami tych cech danego obiektu, które można zmierzyć i weryfikować niezależnie. Percepcja to nie jest bezpośrednie doświadczenie rzeczy jakimi one są ale proces zorganizowanego wyciągania wniosków
Stałość spostrzegania przedmiotów - spostrzeganie ich jako istniejących w sposób ciągły (jako tych samych przedmiotów) pomimo zmian pod względem wielkości, kształtu i położenia obrazu na siatkówce. Stałość wielkości w spostrzeganiu uzyskujemy np. integrując przychodzące dane o wielkości obrazu na siatkówce z oceną odległości. Regularność w złudzeniach - złudzenia nie są defektami naszego systemu percepcyjnego. Złudzenia wykazują w jakim stopniu percepcja nie jest uzależniona od każdego bitu informacji bodźcowej ze środowiska.
Informacje o naturze środowiska zewn. wykrywają różne narządy złożone z komórek receptorowych. Organizm wykrywa 3 właściwości bodźców środowiskowych:
-ich ogólną kategorię, czyli reprezentowany przez nie typ energii - np. świetlnej, termicznej, mechanicznej
-ich lokalizacje w przestrzeni
-ich natężenie w poszczególnych momentach - wykrywanie tego natężenia dokonuje się w wyniku procesu zwanego transdukcją.
Fazy spostrzegania:
1.odbiór (bodźców, wrażeń)
2faza pobudzenia sensorycznego
3aktywizujemy schematy - pobudzamy reprezentacje, dane przedmiotu jaki mamy w pamięci
faza rozpoznania - aktywne porównywanie przedmiotu spostrzeganego z informacjami, obrazami przedmiotów podobnych z pamięci. Wykorzystujemy tu wiedzę i doświadczenie.
My wiemy co widzimy, bądź widzimy co wiemy.
Widzenie - widzimy to co mamy w głowie i to co wiemy, gdy czegoś nie wiemy to tego nie widzimy.
Do człowieka dopływają bodźce, energia jest dalej przetwarzana na inną energie, nie odbieramy fal długich, ultrafioletowych. Film - czarne zdjęcie (24 zdjęcia). Nasze zmysły odbierają tylko bardzo małą część bodźców. Odbieranie pozazmysłowe ludzi, kolory odbijają się od przedmiotów, widzenie jest interpretacją. Brązowy kolor nie istnieje, jest to czerwony mniej intensywny.
Aferentacja zwrotna - wydaje nam się że widzimy ostro różne rzeczy (np: z 2 na 8). Zjawisko Jana Evangelisty Purkynie - Przyjmuje się, że światło odbierane jest przez oko tylko poprzez aparat widzenia dziennego, natomiast z widzeniem skotopowym mamy do czynienia przy słabym oświetleniu. Pomiędzy „czystym" widzeniem fotopowym a skotopowym rozróżnia się zakres widzenia mezopowego (mieszanego.
Krótkowzroczność (Miopia, bliskowzroczność) = Najbardziej powszechna obecnie wada w większości państw. Fizjologia tego zjawiska polega na tym, że wytworzony w oku obraz zostaje zogniskowany przed siatkówką, pozostawiając zamazany widok padający na plamkę żółtą (macula). Cechy takiego oka to: przeważnie mówi się o wydłużeniu osi gałki ocznej, soczewka może wykazywać nadmierną akomodację lub może być zmieniony stopień zakrzywienia rogówki albo soczewki. Same soczewki mogą ulec nieznacznemu przemieszczeniu, co bywa spowodowane także zbyt wielkim ciśnieniem w oku. W zdecydowanej większości przypadków krótkowzroczność jest wada nabytą (nieodpowiedni styl życia, praca, komputer itp.)
Daleko wzroczność Wada, w której oko wykazuje tendencję do ogniskowania obrazu poza siatkówką. Większość ludzi rodzi się daleko widzami, z czasem wada u wielu osób ustępuje, by czasem ponownie się pojawić w okresie dojrzewania czy na starość. Przyczyn tej wady upatruje się w: niedostatecznej długości gałki ocznej, odklejeniu siatkówki, nieelastycznej lub zbyt wypukłej soczewce, niedostatecznej akomodacji itd. Powoduje to niewyraźne widzenie zarówno z bliska, jak i z oddali
PrezbiopiaWada ta jest spowodowana starzeniem się oka -soczewka pogrubia się i traci elastyczność, co utrudnia zmianę ostrości widzenia. Łatwo zauważyć osoby cierpiące na prezbiopię po tym, iż ta osoba czyta tekst z odległości ramienia, w przeciwnym razie obraz staje się zamglony, boli głowa.
Choroba zęzowa = Polega najczęściej na nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych, czemu towarzyszą zaburzenia widzenia. Najczęściej występuje zez zbieżny rzadziej rozbieżny. Po trwającym długo zezie, powstaje stopniowe niedowidzenie. Mogą temu zapobiec odpowiednie szkła korekcyjne, operacje przywracające równowagę mięśniową oraz ćwiczenia percepcji, w celu wytworzenia obrazu obuocznego.
Jaskra choroba spowodowana przeważnie utrudnieniami odpływu cieczy wodnej i zwykle powodująca wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego Jaskra może doprowadzić do zaniku tarczy nerwu wzrokowego, czasem pomimo prawidłowego ciśnienia ocznego.. Koniecznie trzeba to leczyć.
Zaćma Jest to zmętnienie soczewki. Zaćmę ocenia się w oparciu o badanie przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej, "prześwietlanie" oka wziernikiem) i badanie ostrości wzroku. W prawidłowym oku soczewka jest całkowicie przeźroczysta i wpadające do oka promienie świetlne, nie napotykając żadnej przeszkody docierają do siatkówki - powstaje w ten sposób wyraźny obraz obserwowanego przedmiotu. Pojawiające się zmętnienia stanowią przeszkodę dla prawidłowego widzenia. Sytuację taką można porównać do patrzenia przez mocno zabrudzoną szybę. Koniecznie trzeba to leczyć.
Zaburzenia widzenia barw. Daltonizm = Przeważnie jest to wada wrodzona, objawia się zaburzonym widzeniem barw. Często takie osoby widzą bardzo ostro, mimo zaburzonego postrzegania barw. Nazwa wady pochodzi od nazwiska angielskiego fizyka i chemika J.Daltona, który jako pierwszy opisał ślepotę na barwy zieloną i czerwoną. Może być to też wada nabyta. Daltonizm wrodzony jest wadą dziedziczną, na którą cierpi w różnym stopniu 8% mężczyzn i 0,5% kobiet. Daltonizm nabyty może być wynikiem przejścia choroby siatkówki lub drogi wzrokowej. Przykładowe tablice barwne służące do diagnozowania daltonizmu umieszczone są poniżej. Osoby posiadające wadę daltonizmu powinny zobaczyć na pierwszej tablicy liczbę 21 zamiast prawidłowej 74. Na drugiej tablicy przedstawiona jest liczba 89.
5. Reprezentacje poznawcze - wyobrażenia, pojęcia.
POJĘCIA : najsilniej interpretacyjną pracę mózgu widać na poziomie pojęć - pojęcia to efekt czystej interpretacyjnej pracy mózgu , pojęcia są abstrakcyjne , ludzie myślą abstrakcyjnie dla wygody.
Pojęcie zawiera wszystkie cechy istotne , nie zawiera tego , co nieistotne . Pojęcia mogą być:
1o ostrych granicach, które tworzy się w nauce , aby łatwo się porozumiewać
2pojęcia nieostre , tworzone w życiu , maj one granice rozmyte.
Wprowadzono termin EGZEMPLARZA PROTOTYPOWEGO: jest to coś , co jest najlepszym przykładem tego , o czym mówimy . Pojęcia naturalne mają rozmyte granice i z nimi jest związany termin prototypowości...
irq65