Kurs_V5.pdf

K U R S

Niezbędnik dla amatorów i profesjonalistów

W głośnikowym żywiole, część 5

Obudowy zamknięte − ćwiczenia, część 1

Miesi¹c temu pokazaliúmy, jak znaj¹c

elementarne parametry Thiele'a-Smalla (f s ,

Q ts , V as ), za pomoc¹ kilku prostych wzo-

rÛw ustalaÊ†dobroÊ ca³kowit¹ Q tc i†czÍstot-

liwoúÊ rezonansow¹ f c g³oúnika w†obudo-

wie o†okreúlonej objÍtoúci, co oczywiúcie

w†drug¹ stronÍ pozwala obliczaÊ objÍtoúÊ

potrzebn¹ dla zrealizowania za³oøonej war-

toúci f c czy Q tc . Znaj¹c Q tc i†f c moøemy

z†kolei ustaliÊ kszta³t†charakterystyki prze-

twarzania, a†na tej podstawie znaleüÊ rÛw-

nieø spadki - standardowo okreúla siÍ 3-

lub 6-decybelowe jako czÍstotliwoúci gra-

niczne pasma przenoszenia, choÊ jest to

kwestia czysto umowna. CzÍstotliwoúci

spadkÛw moøna teø obliczaÊ na podstawie

innych, bardziej skomplikowanych wzorÛw,

ktÛrych nie podawaliúmy. Jeszcze trudniej-

sze do wyznaczenia za pomoc¹ ìrÍcznychî

rachunkÛw s¹ charakterystyki wytrzyma³oú-

ci (mocy), maksymalnego ciúnienia akus-

tycznego czy charakterystyka impedancji.

Dlatego w†poniøszych przyk³adach pos³uøy-

liúmy siÍ symulacjami programu Boxcalc.

W†ca³ym ìteúcieî wyst¹pi dziesiÍÊ g³oú-

nikÛw o†rÛønych úrednicach (od 14-cm do

30-cm) i†rÛønych zestawach parametrÛw T-

S. W†wiÍkszoúci bÍd¹ to przyk³ady g³oúni-

kÛw doskonale nadaj¹cych siÍ do obudowy

zamkniÍtej, ale w†kilku przypadkach bÍ-

dziemy rozwaøaÊ sytuacje nietypowe. W†na-

szej kolekcji jest wiÍc szeúÊ g³oúnikÛw†fir-

my Peerless (14, 17, 21, 26 i†dwa 31-cm),

trzy 18-cm g³oúniki firmy Scan-Speak i†je-

den 18-cm firmy Vifa. Wymienieni duÒscy

producenci g³oúnikÛw s¹ doskonale znani

konstruktorom na ca³ym úwiecie, a†ich pro-

dukty sta³y siÍ†dostÍpne rÛwnieø w†Polsce.

Wybraliúmy g³oúniki rÛønych pu³apÛw ce-

nowych i†do rÛønych uk³adÛw (nisko-úred-

niotonowe, niskotonowe, subwooferowe).

W†poprzednim numerze EP przedstawiliúmy podstawowe wzory

s³uø¹ce do obliczania obudowy zamkniÍtej. W†najbliøszych trzech

odcinkach weümiemy na warsztat dziesiÍÊ g³oúnikÛw, aby wzory

te zastosowaÊ w†praktyce, chociaø... przede wszystkim po to, aby

pokazaÊ rÛøne moøliwoúci g³oúnikÛw o†odmiennych parametrach,

a†takøe aby zaobserwowaÊ zmiany charakterystyk opisuj¹cych

dzia³anie g³oúnikÛw w†obudowach o†rÛønych objÍtoúciach, przy

rÛønym wyt³umieniu, a†takøe przy rÛønych wartoúciach do³¹czonej

do g³oúnika rezystancji szeregowej.

Patrz¹c na trzy podstawowe parametry

Thiele'a-Smalla (f s , Q ts i†V as ), widzimy, øe

z†powodu wysokiego wspÛ³czynnika EBP

(stosunek f s do Q ts ), wyøszego niø 100,

zgodnie z†sugestiami z†zesz³ego miesi¹ca,

g³oúnik ten wydaje siÍ wcale nie byÊ stwo-

rzony do obudowy zamkniÍtej, ktÛra nie po-

zwoli przecieø osi¹gn¹Ê niskiej czÍstotliwoú-

ci granicznej. Ale gdybyúmy podeszli do te-

go g³oúnika konsekwentnie i†pryncypialnie,

jest on nie najlepszym wyborem rÛwnieø do

obudowy bass-reflex - ze wzglÍdu na (zbyt)

wysok¹ dobroÊ†Q ts , ktÛra nie pozwoli z†ko-

lei (w bass-refleksie), uzyskaÊ najlepszych

charakterystyk impulsowych.

Tymczasem g³oúnik ten jest z†powodze-

niem stosowany zarÛwno obudowach za-

mkniÍtych, jak i†z†otworem. Trzeba bo-

wiem wobec niego zastosowaÊ taryfÍ ulgo-

w¹ z†powodu jego umiarkowanej wielkoú-

ci. OtÛø dla g³oúnika o†úrednicy 14 cm

czÍstotliwoúÊ rezonansowa f s w†okolicach

50†Hz jest ca³kiem dobrym wynikiem, i†to

ona determinuje wysoki wspÛ³czynnik

EBP, nawet przy doúÊ wysokiej dobroci

Q ts . Jeszcze wyøszy Qts pozwoli³by obni-

øyÊ EBP i†rozszerzyÊ pasmo, ale pogorszy³-

by zdolnoúci impulsowe dla obudowy

bass-reflex, a†mniejsza wartoúÊ Q ts - od-

wrotnie. Na tle innych g³oúnikÛw tej wiel-

koúci moøna stwierdziÊ, øe CSC-145 jest

g³oúnikiem elastycznym - w³aúciwym zarÛ-

wno do obudÛw zamkniÍtych, jak i†bass-

refleksÛw.

Obliczaj¹c parametry obudowy za-

mkniÍtej dla CSC-145, najpierw zastosuj-

my nasze wzory. Za³Ûømy, øe chcemy

osi¹gn¹Ê dobroÊ Q tc na ìklasycznymî po-

ziomie 0,71.

Na podstawie wzoru [9]:

W†objÍtoúci tej czÍstotliwoúÊ rezonanso-

wa f c , obliczona na podstawie wzoru [8]:

wyniesie:

I†na tym nasze obliczenia, przy

uproszczonej metodzie dzia³ania, w†zasa-

dzie by siÍ koÒczy³y. Korzystaj¹c z†pod-

Peerlessy

Na pocz¹tek dwa nisko-úredniotonowe

Peerlessy - 14-cm z†serii CSC i†17-cm z†se-

rii CSX. Dobre g³oúniki za umiarkowan¹

cenÍ - st¹d teø bardzo popularne, tym

bardziej øe uniwersalne i†³atwe do aplika-

cji. Ich membrany z†wielowarstwowego po-

lipropylenowego ìsandwichaî maj¹ zarÛ-

wno dobr¹ sztywnoúÊ, jak i†wysokie t³u-

mienie drgaÒ wewnÍtrznych, a†przez to

charakterystyki przetwarzania biegn¹ g³ad-

ko, nie wymagaj¹c stosowania skompliko-

wanych filtrÛw.

Podana moc zosta³a, wedle deklaracji

producenta, ustalona wed³ug normy IEC

jako d³ugotrwa³a moc maksymalna, ale na-

wet nie wnikaj¹c w†szczegÛ³y tej normy,

wiadomo, øe odnosi siÍ ona do maksy-

malnej obci¹øalnoúci termicznej, a†nie am-

plitudowej. ZaleønoúÊ miÍdzy dostarczon¹

moc¹ a†amplitud¹ (maksymalna amplituda

liniowa jest okreúlona przez parametr X lin )

zaleøy bowiem od rodzaju obudowy,

o†czym juø†wczeúniej wspominaliúmy.

Rodzina głośników CSC − na zdjęciu

modele 11−, 14− i 17−cm. W naszym

przykładzie użyliśmy głośnika 14−cm,

czyli CSC−145

14-centymetrowy CSC-145 (P850104) ma

nastêpuj¹ce parametry:

F s [Hz]

Q es

0,54

Q ms

2,28

ustalamy, øe bez uwzglÍdnienia rezystan-

cji szeregowej, i†bez wyt³umienia obudo-

wy, stanie siÍ to w†objÍtoúci 7†litrÛw.

Q ts

0,44

V as [dm 3 ]

R e [

]

6,1

S d [cm 2 ]

X lin [cm]

0,7

Moc [W]

Elektronika Praktyczna 3/2004

K U R S

powiedzi, øe typowa rezystancja szerego-

wa podnosi dobroÊ w†podobnym stopniu,

w†jakim úrednio intensywne wyt³umienie

j¹ zmniejsza, idziemy ìna skrÛtyî i†ocze-

kujemy, øe w†praktyce parametry zrealizo-

wanej obudowy, juø z†udzia³em tych czyn-

nikÛw, bÍd¹ podobne do oszacowanych.

Ale w†drugim podejúciu do tych obliczeÒ

b¹dümy dok³adniejsi. Za³Ûømy, øe znana jest

(wartoúÊ prawdo-

podobna dla ma³ej cewki prostego filtru 1. lub

2. rzÍdu dla g³oúnika nisko-úredniotonowego).

Skorygowana wartoúÊ dobroci elekt-

rycznej zostaje wyznaczona ze wzoru:

a†nastÍpnie skorygowana wartoúÊ dobroci

ca³kowitej ze wzoru:

Qts zwiÍkszy³o swoj¹ wartoúÊ z†0,44

do 0,46 i†w†takiej sytuacji dla uzyskania

Q tc o†wartoúci 0,71 potrzebujemy objÍtoúci

8†litrÛw (wyznaczone ponownie na podsta-

wie wzoru [9]).

Jednoczeúnie w†takiej objÍtoúci, czÍstot-

liwoúÊ rezonansowa Q tc wyniesie 80 Hz

(na podstawie wzoru [8]).

Teraz, wprowadzaj¹c do obudowy

umiarkowane wyt³umienie, skorygujmy ob-

jÍtoúÊ obudowy na podstawie wzoru [11]:

Wyniesie ona wiÍc ok. 6,7 dm 3 .

PorÛwnuj¹c do wynikÛw obliczeÒ ìna

skrÛtyî widzimy, øe rÛønice w†wynikach s¹

niewielkie - 7†dm 3 vs 6,7 dm 3 , co odbi³oby

siÍ na minimalnie niøszej wartoúci Q tc w†ob-

jÍtoúci 7†dm 3 , o†ile oczywiúcie za³oøone war-

toúci R g i†wyt³umienie by³yby takie same.

Teraz wprowadümy na arenÍ symula-

cje komputerowe programem Boxcalc. Po-

zwala on zadeklarowaÊ nie tylko skutecz-

noúÊ wyt³umienia, ale i†wspÛ³czynnik strat

w†obudowie, wyraøany poprzez dobroÊ Q a ,

ktÛra jak siÍ okazuje, ma duøy wp³yw na

wartoúÊ Q tc , doúÊ silnie j¹ zmniejszaj¹c

w†przypadku duøych strat (czyli niskiej

wartoúci Q a ). Oto w†pierwszej symulacji

za³oøyliúmy úredni poziom strat (Q a =10)

i†lekkie wyt³umienie (

=1,2), to dla ustalenia

Q t =0,71 wystarczy³aby obudowa o†objÍtoúci

tylko 4,3 litra. Jak widaÊ, w†stosunku do

obudowy zupe³nie niewyt³umionej i†bez-

stratnej, oznacza to zmniejszenie objÍtoúci

o†prawie po³owÍ!

W†praktyce straty na poziomie Q a =5

wystÍpuj¹ w†duøych obudowach, a†ma³e

charakteryzuj¹ siÍ wyøszym wspÛ³czynni-

kiem Q a (czyli mniejszymi stratami).

Jednak dla celÛw analizy porÛwnaw-

czej, w†dalszej czÍúci, dla wszystkich g³oú-

nikÛw przeprowadziliúmy symulacje zak³a-

daj¹c Q a =5, i†

= 1,2. Najwaøniejsze zaleø-

noúci i†wyp³ywaj¹ce z†nich wnioski pozo-

stan¹ niezmienne, niezaleønie od poziomu

strat i†wyt³umienia.

Pierwsza sesja porÛwnawcza odbÍdzie

siÍ w†obrÍbie samego g³oúnika CSC-145.

Zaczynaj¹c od sprawdzonej juø dobroci

Q tc =0,71, sprawdzimy teø wszystkie cha-

rakterystyki dla dwÛch ìs¹siednichî war-

toúci Q tc .

Charakterystyka przetwarzania dla

Q tc =0,71 ( rys. 2 ) ma spadek -3†dB przy

92 Hz, a†spadek -6†dB przy 70 Hz. Cha-

rakterystyka mocowa spada od deklarowa-

nego przez producenta poziomu 60 W, do

Rys. 1. Głośnik CSC−145 w obudowie

zamkniętej o parametrach: Q tc =0,71, f c =85

Hz, V b =6 dm 3 , charakterystyka

przetwarzania (a), charakterystyka

wytrzymałości (b), charakterystyka

poziomu maksymalnego (c),

charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e).

Rys. 2. Głośnik CSC−145 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,71, f c =92 Hz, V b =4,3

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e).

Elektronika Praktyczna 3/2004

nam do³¹czona z†zewn¹trz rezystancja szerego-

wa R g , i†wynosi ona 0,5

= 1,1).

Wtedy juø w†mniejszej niø wed³ug

wczeúniejszych wyliczeÒ objÍtoúci 6†dm 3

uzyskujemy Q tc =0,71 - czÍúciowo bowiem

rolÍ ìmoderatoraî dobroci Q tc przejÍ³y

straty w†obudowie. CzÍstotliwoúÊ rezonan-

sowa wynios³a 85 Hz, a†wiÍc jest nieco

wyøsza niø wczeúniej, bowiem obudowa

jest mniejsza (a†straty nie wp³ywaj¹ na

czÍstotliwoúÊ rezonansow¹).

Gdybyúmy zaprogramowali jeszcze wyø-

sze straty (np. Q a =5), i†mocniejsze wyt³u-

mienie (np.

K U R S

poziomu ok. 50†W przy czÍstotliwoúciach

niøszych od 50†Hz, co jest jednak spad-

kiem niewielkim i†úwiadczy, øe tak zaap-

likowany CSC-145 moøe†przyj¹Ê moc do

50†W w†ca³ym pasmie, pocz¹wszy od czÍs-

totliwoúci najniøszych, co dla g³oúnika 14-

cm jest wynikiem bardzo dobrym. Sta³o

siÍ to jednak w³aúnie kosztem pasma prze-

twarzania - spadek -6†dB przy 70 Hz nie

pozwoli nazwaÊ konstrukcji opartej na ta-

kiej aplikacji CSC-145 mianem pe³nopas-

mowej, choÊ w†ramach standardu minimo-

nitora wynik moøna uznaÊ za satysfakcjo-

nuj¹cy. Zalet¹ jest tutaj rÛwnieø bardzo

ma³a objÍtoúÊ obudowy.

Chc¹c osi¹gn¹Ê pe³n¹ maksymaln¹ moc

60 W†w†ca³ym pasmie, naleøy nawet jesz-

cze zmniejszyÊ obudowÍ - do 3,5 litra,

przechodz¹c tym samym do nieco wyøszej

dobroci Q tc =0,75 ( rys. 3 ). Teraz spadek

-3†dB pojawia siÍ przy 93 Hz, a†-6†dB przy

73 Hz, czyli tylko minimalnie wyøej.

Natomiast d¹ø¹c w†drug¹ stronÍ - do

obniøenia czÍstotliwoúci granicznej - moø-

na zaproponowaÊ objÍtoúÊ 9,5 litra,

w†ktÛrej dobroÊ Q tc =0,58, z†charakterys-

tyk¹†Bessela ( rys. 4 ). Pouczaj¹ce jest, øe

spadek -3†dB wcale nie przesuwa siÍ ni-

øej - pozostaje przy 93 Hz - jednak

-6†dB trochÍ zyska³o - lokuje siÍ przy

64†Hz. Ponadto porÛwnuj¹c charakterysty-

ki impulsowe, widzimy mniejsz¹ oscyla-

cjÍ. Ale coú za coú. Powaønym kompro-

misem zostaje obarczona charakterystyka

wytrzyma³oúci - spada ona do poziomu

tylko 20 W†na skraju pasma (przy 20†Hz),

pe³n¹ moc 60 W†mamy dopiero powyøej

70 Hz. Zyskaliúmy wiÍc lepsze charakte-

rystyki impulsowe i†tylko trochÍ na ìroz-

ci¹gniÍciuî basu, duøym kosztem wytrzy-

ma³oúci. Decyduj¹c siÍ na takie rozwi¹za-

nie, musimy byÊ úwiadomi jego ograni-

czeÒ - w†zakresie najniøszych tonÛw g³oú-

nik doprowadzi do przesterowania juø po-

³owy tej mocy, ktÛr¹ wytrzyma on przy

wczeúniejszych uk³adach.

PorÛwnajmy jeszcze charakterystyki

poziomu maksymalnego. Dla wszystkich

trzech obudÛw s¹ bardzo podobne. Zja-

wisko moøna wyjaúniÊ nastÍpuj¹co. To,

co w†duøej objÍtoúci zyskiwaliúmy na

charakterystyce przetwarzania, traciliúmy

na wytrzyma³oúci, i†w†sumie na jedno wy-

chodzi - g³oúnik jest w††zakresie najniø-

szych czÍstotliwoúci zdolny wytworzyÊ ta-

kie maksymalne ciúnienie akustyczne, ja-

kie jest okreúlone przez jego niezmienne

maksymalne wychylenie objÍtoúciowe - ty-

le øe moøe siÍ to staÊ za pomoc¹ wiÍk-

szej lub mniejszej (w zaleønoúci od wiel-

koúci obudowy) dostarczonej mocy elekt-

rycznej.

Dla dope³nienia formalnoúci spÛjrzmy

jeszcze na charakterystyki impedancji.

CzÍstotliwoúÊ rezonansowa, sygnalizowana

przez szczyt charakterystyki, przesuwa siÍ

oczywiúcie w†dÛ³ skali wraz ze zwiÍksza-

niem objÍtoúci, czyli obniøaniem Q tc . Prze-

suniÍcie fazowe przy tej czÍstotliwoúci

wynosi zero, a†osi¹ga +30 o oko³o pÛ³ ok-

tawy poniøej i†-30 o oko³o pÛ³ oktawy po-

wyøej, a†dalej od czÍstotliwoúci rezonanso-

wej powoli zbliøa siÍ do zera.

Drugi przebadany g³oúnik to 17-centy-

metrowy nisko-úredniotonowy Peerless

CSX-176. O†úrednicy tylko 3†cm wiÍkszej

od CSC-145, ale jak siÍ okaøe, o†znacznie

wiÍkszych moøliwoúciach.

Producent deklaruje dla tego g³oúnika

zaskakuj¹co wysok¹ moc znamionow¹, po-

nownie okreúlon¹ wed³ug rygorystycznych

norm IEC. Owszem, s¹ przes³anki, aby

CSX-176 mia³ wyøsz¹ wytrzyma³oúÊ ter-

miczn¹, niø CSC-145 - jego cewka drgaj¹-

ca ma zarÛwno wiÍksz¹ úrednicÍ, jak

i†d³ugoúÊ. Oczywiúcie wiÍksza d³ugoúÊ,

przy podobnej wysokoúci szczeliny magne-

tycznej, zwiÍksza†wychylenie maksymalne

liniowe, a†wraz z†wiÍksz¹ powierzchni¹

membrany, znacznie zwiÍksza wychylenie

objÍtoúciowe, tutaj dwa i†pÛ³ raza wiÍksze

niø w†przypadku CSC-145. St¹d teø bÍdzie

wynika³ znacznie wyøszy poziom maksy-

malnego ciúnienia.

Naturalne jest teø, øe g³oúnik wiÍkszy

ma niøsz¹ czÍstotliwoúÊ rezonansow¹ od

swojego mniejszego ìkolegiî, a†takøe wiÍk-

sz¹ objÍtoúÊ ekwiwalentn¹. Jednoczeúnie

Rys. 3. Głośnik CSC−145 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,75, f c =99 Hz, V b =3,5

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e)

Rys. 4. Głośnik CSC−145 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,58, f c =73 Hz, V b =9,5

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e)

Elektronika Praktyczna 3/2004

K U R S

jednak CSX-176 zosta³ bardzo podobnie

zaprojektowany pod wzglÍdem parametrÛw

dobroci. WspÛ³czynnik EBP dla CSX-176

spada poniøej 100, co juø bez øadnych

ìaleî pozwala uøyÊ go w†obudowie za-

mkniÍtej. Na pierwszy rzut oka moøna

stwierdziÊ, øe przy analogicznych warian-

tach strojenia Q tc , CSX-176 bÍdzie osi¹ga³

niøsze czÍstotliwoúci graniczne niø CSC-

145, wymagaj¹c w†zamian obudowy

o†znacznie wiÍkszej objÍtoúci (skoro dob-

roÊ Q ts dla obydwu g³oúnikÛw jest na po-

dobnym poziomie, to odpowiednie odbu-

dowy bÍd¹ dla CSX-176 o†tyle wiÍksze,

o†ile ma wiÍkszy V as ).

Od razu uruchamiamy symulacje, tak

jak poprzedni, zak³adaj¹c R g =0,5, Q a =5

i†

wÛwczas musimy zmniejszyÊ objÍtoúÊ do

6,9 litra ( rys. 6 ), co spowoduje podniesie-

nie dobroci do Q tc =0,8, a†spadki -3†dB

i†-6†dB przesun¹ siÍ do odpowiednio

71†Hz i 57†Hz - i†te wyniki pozostaj¹ za-

dowalaj¹ce.

Natomiast prÛba z†dobroci¹ Q tc =0,58

wykazuje, øe potrzebna jest juø znaczna

objÍtoúÊ - 22 litry raczej nie s¹ moøliwe

do uzyskania w†obudowie podstawkowej,

musia³aby to byÊ†konstrukcja wolnostoj¹ca.

Spadki 3- i†6-decybelowe obniøaj¹ siÍ

do 69 Hz i†47 Hz, a†wiÍc doúÊ nieznacz-

=1,2, i†porÛwnujemy wyniki dla trzech

rÛønych wartoúci Q tc .

Zaczynamy od standardowej wartoúci

Q tc =0,71 ( rys. 5 ). Potrzebna jest do tego

objÍtoúÊ 10,2 dm 3 (bardzo wygodna dla

konstrukcji podstawkowej z†g³oúnikiem 17-

centymetrowym) i†uzyskujemy w†niej spa-

dek -3†dB przy 69 Hz, a†-6†dB przy

52†Hz. Jesteúmy wiÍc z†tymi spadkami pra-

wie pÛ³ oktawy niøej niø przy g³oúniku

CSC-145 pracuj¹cym z†dobroci¹ Q tc =0,71.

Charakterystyka wytrzyma³oúci co prawda

nie utrzymuje w†zakresie najniøszych czÍs-

totliwoúci wygÛrowanego poziomu 150 W,

ale poniøej 40 Hz pozostaje w†pobliøu

100†W, co i†tak dla tej wielkoúci g³oúnika

jest wynikiem bardzo dobrym. Naleøy teø

pamiÍtaÊ, øe wiÍksza czÍúÊ mocy w†mate-

ria³ach muzycznych lokuje siÍ powyøej

40†Hz, a†tony najniøsze pojawiaj¹ siÍ†okaz-

jonalnie.

Gdybyúmy jednak uparli siÍ, aby

utrzymaÊ moc 150 W†aø do granicy 20†Hz,

Rodzina głośników CSX − na zdjęciu

modele 14−, 17− i 21−cm. W naszym

przykładzie użyliśmy głośnika 17−cm,

czyli CSX−176.

17-centymetrowy CSX-176 (P850122) ma

nastêpuj¹ce parametry:

F s [Hz]

Q es

0,53

Q ms

2,22

Rys. 5. Głośnik CSX−176 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,71, f c =69 Hz, V b =10

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e)

Q ts

0,43

V as [dm 3 ]

R e [ Ω

]

6,1

S d [cm 2 ]

143

X lin [cm]

1,1

Moc [W]

150

Elektronika Praktyczna 3/2004

K U R S

Rys. 6. Głośnik CSX−176 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,8, f c =79 Hz, V b =6,9

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e)

Rys. 7. Głośnik CSX−176 w obudowie

o parametrach: Q tc =0,58, f c =54 Hz, V b =22

dm 3 , charakterystyka przetwarzania (a),

charakterystyka wytrzymałości (b),

charakterystyka poziomu maksymalnego

(c), charakterystyka impulsowa (d),

charakterystyka modułu impedancji (e)

nie, ale rÛwnoczeúnie, jak moøna by³o

tego oczekiwaÊ przy niøszej dobroci, po-

prawia siÍ charakterystyka impulsowa.

Nie mniej waøna jest jednak charakterys-

tyka wytrzyma³oúci, a†po przestudiowaniu

poprzedniego przyk³adu juø wiemy, øe

teraz ulegnie ona os³abieniu. Od pozio-

mu referencyjnego 150 W, moc spada do

50 W przy 30 Hz i†40 W†przy 20 Hz.

Z†jednej strony os³abienie wzglÍdem za-

stosowania CSX-176 w†mniejszych objÍ-

toúciach jest bardzo wyraüne, z†drugiej

strony charakterystyka wytrzyma³oúci wy-

daje siÍ nadal dostatecznie dobra, aby

zapewniÊ bezpieczn¹ pracÍ w†ìnormal-

nychî warunkach. Ale w³aúnie w†takich

sytuacjach wyboru trzeba dokonywaÊ na

w³asn¹ odpowiedzialnoúÊ - czy stawiamy

na maksymaln¹ wytrzyma³oúÊ, czy najlep-

szy impuls wraz z†najniøszym zejúciem

basu. Wszystkie trzy przedstawione opcje

s¹ dopuszczalne, tak jak teø kaøde stro-

jenie leø¹ce w†przedstawionym zakresie

Q tc (0,58...0,8). Dla wartoúci niøszych od

0,58, a†wiÍc dla objÍtoúci wiÍkszych od

22 litrÛw, wytrzyma³oúÊ w†zakresie naj-

niøszych czÍstotliwoúci spad³aby juø do

niekomfortowo niskiego poziomu, a†usta-

lanie dobroci wyøszych od 0,8 nie ma

sensu, gdyø pe³n¹ wytrzyma³oúÊ w†ca³ym

pasmie uzyskaliúmy juø na tym pozio-

mie, i†zmniejszaj¹c obudowÍ tylko traci-

libyúmy na paúmie przenoszenia i†charak-

terystyce impulsowej, nie otrzymuj¹c nic

w†zamian.

Podsumowuj¹c wyniki uzyskane dla

dwÛch g³oúnikÛw nisko-úredniotonowych,

14-cm CSC-145 i†17-cm CSX-176, stwier-

dzamy, øe rÛønice w†ich moøliwoúciach

i†wielkoúciach rekomendowanych obudÛw

s¹ znacznie wiÍksze, niø sugerowa³aby

to tylko rÛønica ich wielkoúci. Pierwszy

z†nich najlepiej nadaje siÍ do obudowy

o†objÍtoúci do 5†dm 3 , a†wiÍc do ma³ego,

podstawkowego/rega³owego ìminimonito-

raî, lub do naúciennego g³oúnika ìefek-

towegoî w†systemie wielokana³owym. Je-

go pasmo przenoszenia jest ograniczone

wysokim wspÛ³czynnikiem EBP, na co

wp³ywa g³Ûwnie wysoka czÍstotliwoúÊ

rezonansowa, ale spadek -6 dB przy

70†Hz nie dyskwalifikuje. Nasuwa siÍ

jednak pomys³ stosowania CSC-145 w†sa-

telitach, w†systemach wykorzystuj¹cych

subwoofer.

Drugi g³oúnik, CSX-176, gwarantuje

znacznie wiÍcej, zarÛwno pod wzglÍdem

dolnej czÍstotliwoúci granicznej (spadek

-6 dB w†okolicach 50 Hz), jak i†mocy,

a†moøna go zainstalowaÊ zarÛwno w†ok.

10-litrowej konstrukcji podstawkowej, jak

i†ok. 20-litrowej wolnostoj¹cej.

Za miesi¹c bÍdziemy badaÊ g³oúniki

21-, 26- i†31-cm.

Andrzej Kisiel

Elektronika Praktyczna 3/2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: