ZNACZENIE PERCEPCJI
TYPY LUDZKIE PERCEPCJI:
1. WIELOZMYSŁOWY - POLISENSORYCZNY – oglądając obiekt doznaje wielu wrażeń zmysłowych
2. WYOBRAŻENIOWY – mniejszą rolę przywiązuje do wrażeń zmysłowych, ważne wyobrażenia odtwórcze i wytwórcze – wyobraża sobie jak mogło by być gdyby coś zmienić
3. INTERPRETUJĄCY – zwraca uwagę na wymowę symboliczną albo poprzez skojarzenia z innymi budynkami, symbole wyrażają treść obiektu, odnoszą się do kultury
4. ANALITYCZNO - FORMALNY – koncentruje się na wyróżnianiu pewnych cech formalnych (skala, kolor, cień)
5. OBOJĘTNY – niska wrażliwość na kulturę
ASPEKT DENOTACYJNY – odpowiedź do czego dana rzecz służy, rozpoznanie funkcji, przeznaczenia.
ASPEKT KONOTACYJNY – nasz osobisty (emocjonalny) stosunek do tego, co poznajemy, związany z pewnymi skojarzeniami. Subiektywny stosunek poznającego do rzeczy poznawanej – dotyczy indywidualnego podejścia. Konotacja tego samego przedmiotu może być różna dla różnych ludzi.
DENOTACJE
- Posługiwanie się efektywnie środowiskiem. Budynki jako narzędzie. Różne społeczeństwa tworzą charakterystyczne typy budynków: świątynie, domy itp. w każdej kulturze wyglądają inaczej
- Proces socjalizacji – stawania się członkiem społeczeństwa. W tym procesie wykształcają się w człowieku stereotypy poznawcze (schematy poznawcze) i te stereotypy dotyczą także budynków
Z pojęciem denotacji wiąże się SYMBOLIZM. Wiele rzeczy (form architektonicznych) przekazuje znaczenie symboliczne.
KONOTACJE
- Potoczne doświadczenie codzienne każdego z nas
- Podświadomie mamy tendencje do oceny, wszystko co nas otacza jest przedmiotem oceny,
- Ludzie przywiązują się do przestrzeni w której żyją i to przejawia się w różnych relacjach np.: osobisty stosunek do przestrzeni
- Terytorializm – ludzie w sposób odziedziczony po przodkach bronią swej przestrzeni. Zjawisko to zachodzi także gdy ludzie są stłoczeni (szpitale, więzienia, zatłoczony autobus).
Rezultaty:
- Prywatność
- Ochronny charakter przestrzeni
- Miejsce do którego człowiek może się schronić z niebezpiecznego świata
- Domy, miejsca pracy wyposażone w przedmioty osobiste
- Dom, mieszkanie powinny wyrażać osobowość mieszkańców
OCENA MATERIAŁÓW – METODA DYFERENCJAŁÓW SEMANTYCZNYCH
Za pomocą przeciwstawnych pojęć:
Brzydki (-)…….0…….(+) Ładny Zły (-)……………0…….(+) Dobry
TEORIE ZNAKÓW
SEMIOLOGIA
tradycja intelektualno-badawcza na pograniczu filozofii, językoznawstwa, logiki, teorii informacji i humanistyki, w której głównym przedmiotem zainteresowań jest znak,
jego własności i funkcje.
SEMANTYKA
Każdy znak składa się z dwóch części, z tego co jest OZNACZAJĄCE i to co OZNACZANE. Związek pomiędzy jednym a drugim jest dość luźny.
ODNIESIENIE DO ARCHITEKTURY:
Nadawca – Architekt
Komunikat – budynek
Kod – stylistyka nadana formie, układ przestrzenny, kształt
Odniesienie – przeznaczenie budynku, funkcja
Odbiorca – użytkownicy budynku
Medium – zespół tworzyw, użytych materiałów
FUNKCJE KOMUNIKOWANIA
które swą swobodą pokazują swobodę twórczą artysty.
4, METAJĘZYKOWA – zagadnienia różnych stylów w architekturze
5. MEDIUM – podtrzymanie kontaktu społecznego (zauważ mnie i zapamiętaj)
6. POETYCKA – forma budynku w sensie podstawowej estetyki formalnej (kolor, światło)
PRZEKAZYWANIE INFORMACJI
ZNAK GRAFICZNY – piktogramy, znaki graficzne, informacje słowne
STRUKTURA PRZESTRZENNA – ukształtowana tak, by poruszać się bez znaków
PRYWATNOŚĆ, TERYTORIALNOŚĆ, PRZESTRZEŃ OSOBISTA
TERYTORIALIZM:
zdolność do wycofania się na teren niedostępny dla innych ludzi. Zachowania przestrzenne
człowieka, związane z jego terytorium, a także relacje między otoczeniem materialnym
a zachowaniami.
Człowiek należy do zwierząt, które ustalają swoje terytorium i bronią go przed zajęciem
przez inne osobniki własnego gatunku. Przyjęcie orientacji własnościowej wobec przestrzeni
polega na prostym zajęciu tej przestrzeni na stałe lub sporadycznie.
CECHY TERYTORIUM:
- Własność lub prawo do miejsca,
- Personalizacja bądź zaznaczenie,
- Prawo do obrony przez wtargnięciem,
- Służy wielu funkcjom.
-
PRYWATNOŚĆ:
Powiązana z terytorialnością i przestrzenią osobistą w jeden kompleks.
- Zdolność jednostek i grup do kontrolowania ich relacji z innymi jednostkami lub grupami.
- Mogą mieć różny charakter – wizualny, słuchowy, dotykowy, werbalny.
Prywatność jest mechanizmem regulującym przepływ informacji pomiędzy społeczeństwem.
Odbywa się na zasadzie:
OTWARTOŚĆ OPTYMALNA GRANICA ZAMKNIĘTOŚĆ
Chcemy przekazać innym informacje o nas, ale nie wszystkie.
WTARGNIĘCIE WIZUALNE – ktoś jest oglądany przez innych gdy sobie tego nie życzy.
PRYWATNOŚĆ SŁUCHOWA – jej brak może być jeszcze bardziej dotkliwy i przeszkadzający niż brak prywatności wizualnej. Ludziom bardziej przeszkadza, że są słyszane ich rozmowy niż to, że są widziani w sytuacji gdy tego nie chcą
Nie powinna być rozumiana jako wycofanie się jednostki. Istnieje kilka rodzajów prywatności, każdy służy innemu celowi.
4 RODZAJE PRYWATNOŚĆI (wg. Westin)
- IZOLACJA, SAMOTNOŚĆ, ODOSOBNIENIE – stan bycia wolnym od obserwacji przez innych;
- INTYMNOŚĆ – jesteśmy z inną osobą, ale chcemy przebywać w tym miejscu tylko z nią;
- ANONIMOWOŚĆ – stan bycia nieznanym w tłumie (dotyczy osób znanych);
- REZERWA – stan, w którym dana osoba stosuje psychologiczne bariery chcąc kontrolować niepożądane wtargnięcie (unikanie kontaktu wzrokowego, nie nawiązywanie rozmowy);
CELE PRYWATNOŚCI:
- dostarczenie osobistej autonomii, niezależności;
- uwolnienie emocji;
- pomoc w samoocenie (jesteśmy w stanie „wejść w siebie” i ocenić się);
- regulacja naszej komunikacji z innymi.
. RODZAJ I STOPIEŃ PRYWATNOŚCI – CZYNNIKI:
- Ustalone w danej sytuacji wzorce zachowania;
- Kontekst kulturowy – coś czego uczymy się od dziecka;
- Osobowość danej jednostki;
PRYWATNOŚĆ ZALEŻY OD:
- Dystansu pomiędzy jednostkami;
- Granic między nimi.
ZATŁOCZENIE:
Ma związek z liczbą osobników na danej przestrzeni. Zbyt wiele prywatności prowadzi do
społecznej izolacji, kiedy jest jej mniej – subiektywne zatłoczenie.
Zatłoczenie nie powinno być mylone z zagęszczeniem (ilością jednostek na danej
powierzchni), ponieważ może dotyczyć nie tylko ludzi ale samej przestrzeni i wypełnienia jej
przedmiotami.
ARCHITEKTONICZNE ŚRODKI WYRAZU:
- Osobnikom męskim wyższe pomieszczenia kojarzą się z mniejszym zatłoczeniem;
- Pomieszczenia mające dobrze zdefiniowane narożniki sprawiają wrażenie mniej zatłoczonych niż te z narożnikami zaokrąglonymi;
- Pomieszczenia prostokątne na ogół odbieramy jako mniej zatłoczone niż pomieszczenia kwadratowe;
- Pomieszczenia, które zapewniają wizualną ucieczkę dają odczucie mniej zatłoczonych;
- Wysoki budynek powoduje większe wrażenie zatłoczenia.
Zatłoczenie jest łączone z poczuciem braku kontroli nad środowiskiem.
Może być rozciągnięte na takie składniki jak np. hałas.
PROKSEMIKA
to nauka zajmująca się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między
osobami oraz między osobami a otoczeniem materialnym na relacje psychologiczne,
sposób komunikacji, itp. Zajmuje się też wpływem odwrotnym, a także badaniem różnic
pomiędzy tymi relacjami w różnych kulturach (wpływ sposobu budowania miast, mieszkań,
osiedli, parków, oświetlenia ulic itp. na zachowania).
Uznawana jest za naukę leżącą na pograniczu psychologii i antropologii.
PRZESTRZEŃ OSOBISTA
W jej przypadku stosuje się bariery psychologiczne.
- Przestrzeń o cechach ustalonych – jej użytkownicy nie mogą zmienić niczego;
- Przestrzeń o cechach zmiennych – pewne parametry mogą być zmieniane w zależności od sytuacji.
PESRONALIZACJA
Nadawanie cech osobistych przestrzeni, którą zajmujemy, jest to w dużym stopniu świadomy
mechanizm do uzyskania prywatności. Może być także dążnością do dostosowania tego
terenu do obowiązującego wzorca zachowań.
Stopień w jaki dana przestrzeń jest personalizowana zależy od:
- Możliwości konstrukcji materiałów,
- Nasilenia potrzeby u mieszkańców i użytkowników,
- Możliwości zaangażowania finansowego jednostki,
- Norm społecznych dopuszczających zmiany,
- Przepisów administracyjnych.
CEL PERSONALIZACJI
- Estetyka symboliczna – wyrażenie statusu społecznego,
- Poczucie psychologicznego bezpieczeństwa,
- Symboliczne wzorce aktywności w przestrzeni.
PODZIAŁ PRZESTRZENI ZE WZGLĘDU NA TERYTORIALNOŚĆ (wg. Douglas Porteous):
- PRZESTRZEŃ OSOBISTA – zasięg ok. 60cm,
- PODSTAWA DOMU (home base) – przestrzeń, którą uważamy za najbardziej własną (okolice sąsiedzkie),
- ZASIĘG DOMU (home range) – nie jest tak intensywnie personalizowany.
PODZIAŁ PRZESTRZENI ZE WZGLĘDU NA TERYTORIALNOŚĆ (wg. H. el Sharkany):
- PRZESTRZEŃ OSOBISTA – terytorium związane, przypisane,
- TERYTORIA CENTRALNE – dom, pokój, miejsce pracy, duże prawdopodobieństwo, że będą personalizowane, by z czasem stać się przestrzenią osobistą,
- TERYTORIA WSPIERAJĄCE – półprywatne (stołówki w zakładach pracy, pływalnie, hole), półpubliczne (znane sklepy, w których robimy zakupy). Nie ma tendencji do zgłaszania pretensji do posiadania tych terytoriów,
- TERYTORIA PERYFERYJNE – obszary użytkowane przez jednostki, grupy nie zgłaszające żadnych pretensji do tych obszarów.
DYSTANSE PROKSEMICZNE:
- PUBLICZNY (ponad 360cm)
- SPOŁECZNY (120-360cm)
- INDYWIDUALNY (45/60-120cm)
- INTYMNY (0 – 45/60cm)
PRZESTRZEŃ OBRONNA (DEFENSIBLE SPACE) (wg. O. Neumana):
Termin zastępczy dla mechanizmów redukujących i dających nam poczucie bezpieczeństwa
w przestrzeni.
- BARIERY – ściany, mury, płoty, linie na podłodze, słupki, kamienie itp.
- SILNIE OKREŚLONE STREFY WPŁYWÓW – wiadomo do kogo należą i kto ma prawo do nich wchodzić i w nich przebywać,
- MOŻLIWOŚĆ NADZORU,
- MOŻLIWOŚĆ UCIECZKI,
- MOŻLIWOŚĆ UZYSKANIA POMOCY W RAZIE ATAKU
ISTNIEJE ZWIĄZEK POMIĘDZY SPOSOBEM ZAPROJEKTOWANIA PRZESTRZENI
A ZACHOWANIEM KRYMINALNYM – PEWNE TYPY UKŁADÓW SPRZYJAJĄ PRZESTĘPCZOŚCI.
CECHY SPRZYJAJĄCE BEZPIECZEŃSTWU:
- Hierarchiczne określenie terytoriów
- Wgląd w przestrzenie półprywatne i półpubliczne – odpowiednie rozmieszczenie okien,
- Zastosowanie pewnych form architektonicznych i materiałów o dobrej konotacji,
- Lokalizacja domu, osiedla w przestrzeni, która jest społecznie sprzyjająca (dobre i złe dzielnice),
- Bariery rzeczywiste i symboliczne – w obszarach złych skuteczność barier jest mniejsza.
BARIERY SYMBOLICZNE
Przestrzega się reguł i nie przekracza granic. Im lepiej tego typu detale architektoniczne są
utrzymane tym lepiej pełnią swoją funkcję demarkacji.
RÓŻNICE INDYWIDUALNE POMIĘDZY ZAPOTRZEBOWANIEM NA PRYWATNOŚĆ:
- Duże zapotrzebowanie – niepełnosprawni,
- Osobowość – ekstrawertycy (szukają kontaktu z otoczeniem) / introwertycy (izolują się),
- Stan psychiczny – zapotrzebowanie na prywatność wzrasta,
- Rola społeczna i status – przestrzeń jest wskaźnikiem statusu, im wyższa pozycja tym więcej przypisywanej przestrzeni,
- Wiek – potrzeba zmienia się w cyklu życia,
- Wpływ kultury, w której dana jednostka jest wychowana, różne podejście do gradientów prywatności w domu.
Red_Ray