Klaps w klapsa.pdf

Klaps w klapsa - Kraj - POLITYKA.PL - serwis internetowy Tygodnik...

http://www.polityka.pl/polityka/print2.jsp?place=Text03&news_cat_i...

Klaps w klapsa

Mocno jeszcze niejasne zapowiedzi wprowadzenia ustawowego zakazu stosowania kar cielesnych wobec dzieci

rozpętały burzę. Tymczasem nieporozumienie goni tu nieporozumienie.

Krzysztof Burnetko

1 z 4

2009-04-17 16:40

Klaps w klapsa - Kraj - POLITYKA.PL - serwis internetowy Tygodnik...

http://www.polityka.pl/polityka/print2.jsp?place=Text03&news_cat_i...

Polskie prawo już dziś zawiera przepisy mające chronić dzieci przed biciem. Każdy – w tym rodzic – kto spowoduje u

dziecka uszkodzenie ciała lub doprowadzi do rozstroju zdrowia, popełnia przestępstwo. © Agnieszka Pisarczyk / BEW

"W Polsce utrwalił się zwyczaj bicia dzieci. Chcemy to zmienić” – wołał w minionym tygodniu sam premier,

wspierając plany zmian w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgłoszone przez minister pracy Jolantę

Fedak. Ma to być reakcja rządu na kolejną serię doniesień o katowaniu niemowląt i małych dzieci – zwłaszcza że

znowu efektem maltretowania była śmierć. Minister Fedak podkreśla, że zakaz ma być elementem większej operacji,

mającej nie tylko chronić ofiary przemocy domowej, ale zmienić podejście Polaków do tej patologii. Resort chce więc

przeforsować także inne rozwiązania: chociażby możliwość stosowania już wobec podejrzanych o przemoc domową

2 z 4

2009-04-17 16:40

Klaps w klapsa - Kraj - POLITYKA.PL - serwis internetowy Tygodnik...

http://www.polityka.pl/polityka/print2.jsp?place=Text03&news_cat_i...

nakazu opuszczenia zajmowanego dotąd z rodziną lokalu.

Na razie jednak nie wiadomo, jak konkretnie brzmieć ma przepis zakazujący stosowania kar cielesnych. Pytani o to

urzędnicy biura prasowego resortu mówią tylko, że sformułowany on zostanie za kilka tygodni, po konsultacjach

z organizacjami pozarządowymi. Sama minister sugeruje, że zakaz ma być sygnałem, że dziecka bić po prostu nie

wolno. Nie jest jednak jasne – jak się zdaje, także dla pomysłodawców – czy i co będzie grozić rodzicom sięgającym

po kary cielesne. Dla wszystkich jest za to oczywiste, że trudne może być już ich precyzyjne zdefiniowanie.

Jak można było przewidywać, rządowe pomysły od razu zaczęły być obśmiewane bądź postponowane. W dyskusji

pojawiły się znane z poprzednich lat argumenty, że tzw. lanie w młodości nikomu nie zaszkodziło. Wróciło również

hasło, że zakaz podważy autorytet rodziców i doprowadzi do demontażu polskiej rodziny. Znamienne jednak, że

prawnicy sugerują, by w dyskusji skupić się na czymś innym. – Faktycznie jest to spór o tzw. klapsa. Ale też

o preferowany model wychowania i o to, na ile prawo może wpływać na obyczaje społeczne – mówi prof. Włodzimierz

Wróbel z Katedry Prawa Karnego UJ.

Krzesłem można

Co ważne: polskie prawo już dziś zawiera przepisy mające chronić dzieci przed biciem. Każdy – w tym rodzic – kto

spowoduje u dziecka uszkodzenie ciała lub doprowadzi do rozstroju zdrowia, popełnia przestępstwo. – Nawet kiedy

zdaje mu się, że wymierzył jedynie lekkiego klapsa, lecz w efekcie dziecko ma odbite nerki czy przetrąconą rękę –

podkreśla prof. Wróbel. Jeśli tzw. naruszenie czynności narządu ciała (lub rozstrój zdrowia) dziecka trwać będzie do 7

dni, kara może sięgać do 2 lat więzienia, a gdy potrwa dłużej – winny może pójść do więzienia na 5 lat. Jeżeli

skutkiem bicia dziecko straci wzrok, słuch, zdolność płodzenia lub zostanie innego rodzaju kaleką, zacznie trwale

chorować psychicznie, dozna zeszpecenia lub zniekształcenia ciała itd. – zagrożenie karą wzrasta do 10 lat

pozbawienia wolności. A kiedy następstwem spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu będzie śmierć, czyn

rodzica staje się przestępstwem kwalifikowanym, obwarowanym jeszcze surowszą sankcją – od 2 do 12 lat więzienia.

Wszystkie te czyny są przestępstwem także wtedy, gdy popełnione zostały nieumyślnie (choć sankcje są wtedy

niższe).

Ścigane jest także znęcanie się (tak fizyczne, jak psychiczne) nad dziećmi. Istotą tego przestępstwa nie jest nawet

to, czy pozostawiło ono widoczne ślady, lecz powtarzalność lub długotrwałość zadawania krzywdy. Dlatego kara może

sięgać do 5 lat pozbawienia wolności. Jeśli sąd dopatrzy się u rodzica szczególnego okrucieństwa, może wymierzyć

nawet 10 lat więzienia.

W tego rodzaju sytuacjach problem leży jednak nie w przepisach, lecz w praktyce ich stosowania. O ile bowiem na

przypadki katowania dzieci wymiar sprawiedliwości reaguje zwykle zdecydowanie i ostro, to wobec znęcania często

zachowuje daleko idącą tolerancję. Ledwie parę tygodni temu raportowała na ten temat rzecznik praw dziecka. –

Znam sprawę matki, której zdarzało się tłuc nastoletniego syna krzesłem. Sąd nie zakwalifikował tego jako znęcania.

Przyjął, że między matką i synem wciąż zachodzą związki emocjonalne, tyle że ona nie radzi sobie z jego

wychowaniem. Uznał widać, że wsadzenie od razu tej kobiety do więzienia nie jest wcale najlepszym wyjściem –

opowiada prof. Wróbel, powołując się na prowadzone przez swoich studentów badania praktyki sądowej odnośnie do

przestępstwa znęcania.

Bicie w ramach karcenia

Więcej: literalnie rzec biorąc, polskie ustawodawstwo już teraz zabrania uderzania dzieci. Konstytucja zakazuje

stosowania kar cielesnych – i bynajmniej nie zastrzega, że dotyczy to jedynie państwa. Według konstytucji, każdy

ma też prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą i okrucieństwem. A wedle

kodeksu karnego, przestępstwem jest też samo „uderzenie człowieka” lub naruszenie „w inny sposób” jego

nietykalności cielesnej.

– Wszyscy w Polsce powtarzają, że dziecko też jest człowiekiem. Mimo to uderzanie dzieci w formie tzw. lania czy też

popularnego klapsa – choćby i w głowę czy po uszach – nie jest u nas uznawane za naruszenie nietykalności

i godności człowieka, o którym mowa w art. 217 kk. Podobnie jak brutalne szarpanie dzieci przez rodziców w domu

czy na ulicy. Wszystko przez tzw. pozaustawowy kontratyp karcenia – mówi prof. Monika Płatek z Instytutu Prawa

Karnego Uniwersytetu Warszawskiego.

Oto bowiem doktryna prawa karnego, a za nią orzecznictwo sądowe, przyjęły przed laty, że rodzice mają prawo do

karcenia swoich dzieci. Oparły się na dominujących wtedy w społeczeństwie wzorcach pedagogicznych. – Wedle nich

formą skarcenia może być reprymenda słowna, ale też dolegliwość cielesna, czyli właśnie ów klaps. Kodeks nie

wymienia wprawdzie karcenia wśród kontratypów, czyli okoliczności wyłączających odpowiedzialność. Ale w praktyce

organy ścigania i sądy przyjmują, że uderzenie dziecka przez rodzica nie jest przestępstwem, o ile mieści się

w ramach tzw. dopuszczalnego karcenia – tłumaczy prof. Wróbel.

Nawet zwolennicy tradycyjnej wykładni podkreślają, że klaps nie ma służyć represji, a może być najwyżej środkiem

wychowawczym. Sądy badają więc intencję uderzenia – czy rodzic uderzył z zamiarem wyrządzenia dziecku krzywdy

bądź też rozładowania własnej złości, czy też traktował klapsa jako sposób na przywołanie malucha do porządku

i wciąż czuje z nim więź emocjonalną. Także wobec tej interpretacji kara cielesna nie może być „nieumiarkowana

bądź nadmierna”, „przekraczać zdolność dziecka do jej znoszenia” lub „zostać wykonana za pomocą narzędzia

nieodpowiedniego do tego celu” – granicą karcenia ma być „konieczność wychowawcza”.

– Ostatnio jednak w coraz szerszych kręgach społeczeństwa, a i w części nauki prawa zdaje się przeważać

przekonanie, że każde uderzenie dziecka jest naruszeniem jego godności i ma negatywne skutki wychowawcze. Stąd

postulat wprowadzenia ustawowego zakazu kar cielesnych – podsumowuje prof. Wróbel. Zaznacza przy tym, że

problem ma charakter raczej kulturowy niż prawny. Dlatego kluczowe okazuje się stare pytanie o wychowawczą rolę

już nie klapsa, lecz prawa. Innymi słowy: na ile ustanowienie przepisu zabraniającego kar cielesnych może zmienić

nastawienie zwolenników takich metod?

Piecza lepsza niż władza

3 z 4

2009-04-17 16:40

Klaps w klapsa - Kraj - POLITYKA.PL - serwis internetowy Tygodnik...

http://www.polityka.pl/polityka/print2.jsp?place=Text03&news_cat_i...

– Czy jak wprowadzimy taki zapis, to w Polsce rodzice przestaną bić i tarmosić swoje dzieci? Nie, nie od razu i nie

automatycznie – przyznaje prof. Płatek, od lat zajmująca się problemem przemocy w rodzinie. – Ale prawo nie tylko

odzwierciedla kulturę panującą w społeczeństwie, lecz także ją kształtuje. Prawo przez fakt swego obowiązywania

sprawia, że treści w nim zawarte stają się czymś normalnym, naturalnym. Taki zapis musi w końcu doprowadzić do

rewolucji mentalnościowej – przekonuje była pełnomocniczka rzecznika praw obywatelskich, prof. Andrzeja Zolla, ds.

ochrony ofiar przestępstw.

Podkreśla też, że wcale nie chodzi o nowelizację kodeksu karnego, bo nie jest on najlepszym narzędziem do

uzdrawiania stosunków rodzinnych – lepiej użyć do tego prawa rodzinno-opiekuńczego. Zwłaszcza że to właśnie jego

obecne, mocno enigmatyczne, przepisy kultywują metody wychowawcze oparte na przemocy. Polski kodeks rodzinny

i opiekuńczy nie tylko nie zawiera zakazu stosowania kar cielesnych, ale zobowiązuje dzieci do posłuszeństwa

rodzicom. Takie rozwiązanie sprzyja tezie o „dopuszczalnym karceniu”. Na dodatek kodeks nie rozstrzyga, jakie

środki rodzice mogą stosować, by wymusić posłuszeństwo.

Prof. Płatek od dawna sugeruje, że to w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym powinien znaleźć się zapis wprost

zakazujący fizycznego karcenia dzieci. Wzorem mogłoby być sformułowanie szwedzkiego kodeksu rodzinnego:

„Dzieci mają prawo do opieki, bezpieczeństwa i dobrego, właściwego wychowania. Dzieci traktuje się z respektem

należnym każdej jednostce. Zakazane jest stosowanie wobec dzieci kar cielesnych i innych poniżających metod”. To

właśnie Szwecja jako pierwsza wprowadziła w 1979 r. tego rodzaju normę, a efektem jest diametralna zmiana

stanowiska opinii publicznej wobec fizycznego karcenia dzieci jako metody wychowawczej.

Co ważne, przepis ten nie jest używany „wprost”: jeśli ktoś bije swoje dziecko, to odpowiada za naruszenie

nietykalności cielesnej lub obrazę godności na podstawie kodeksu karnego. Podobnie samo dziecko nie może

postawić rodziców przed sądem za stosowanie kar cielesnych. – W regulacjach tych nie chodzi o rozbijanie rodziny

i wsadzanie rodziców do więzień, lecz o powstrzymanie przemocy przez rozpropagowanie przekonania, że bicie dzieci

jest nieprzyzwoite i niegodne – tłumaczy prof. Płatek. Temu samemu sprzyjałaby nawet prosta zamiana w kodeksie

rodzinnym zwrotu o „władzy” rodziców nad dziećmi na sformułowanie o „sprawowaniu pieczy”: – Władza kojarzy się

z rządzeniem i bezwzględnymi metodami. Piecza natomiast to troskliwa, mądra opieka.

CZYTAJ TAKŻE:

Pomoc na przemoc - Zmasakrowany 3,5-letni chłopiec, kilka dni później kolejna tragedia: 2-miesięczna

skatowana przez ojca dziewczynka walczy ze śmiercią w szpitalu... To się robi jakaś przerażająca polska

specjalność.

4 z 4

2009-04-17 16:40

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: