Dom - Wyjątkowe miejsce.pdf - książki -tematyka różna - Sztajer1979

W dodatku:

Jak modnie mieszka Ð

aranýujemy pokj dzienny.

Rozmowa z Sylwi

Kantor-Rusek, projektantem

wn«trz Ð s. 12 i 13

Jak szuka mieszkania, by

znale to wymarzone?

Mieszkanie nowe

czy z rynku wtrnego?

Co wybra? Ð s. 12

Coæ wi«cej

Ð Nie ma konkretnego przepisu

na umiej«tne ¸czenie stylw ani na do-

pasowywanie ich do konkretnych

wn«trz. Nie ma szablonw: nowocze-

snoæ do nowoczesnych budynkw,

klasyka do starych wn«trz czy kamienic.

Bardziej trzeba pami«ta o przestrzeni,

jak mamy zaaranýowa. W otwartym

duýym wn«trzu dobrze prezentuj si«

zarwno meble nowoczesne, jak i kla-

syczne. Jednak kompozycja i wybr

elementw dekoracyjnych w drugim

przypadku s znacznie trudniejsze niý

w przypadku mebli nowoczesnych. Me-

ble klasyczne s zobowizujce, wyma-

gaj pe¸nej klasy dodatkw, ci«ýkich za-

s¸on i odpowiednio szlachetnych wypo-

czynkw. Z za¸oýenia s ci«ýkie, ma-

sywne i zajmuj duýo miejsca.

DokoÄczenie na s. 12 i 13

Maria Popielewicz

Czy deweloper to najlepszy

wybr? Ð s. 12

Sytuacja na rynku

mieszkaniowym w Polsce

Ð s. 14

niý ciekawy projekt

Umowa Ð na co zwrci

uwag«, by nie pope¸ni

b¸«du Ð s. 14

Rodzaje umw Ð s. 14

Rozmowa z Sylwi

Kantor-Rusek ,

projektantem wn«trz,

o tym, jak modnie

i funkcjonalnie

zaaranýowa pokj

dzienny

nym strychu lub kupione na pchlim

targu po odrestaurowaniu mog by

ozdob wn«trza.

Brak jasnych wytycznych moýe

by niekiedy ma¸o komfortowy dla

ludzi, ktrzy sami prbuj zagospo-

darowa swoj przestrzeÄ, lecz jest

zazwyczaj niezwykle inspirujcy dla

projektantw, o ile s oni w stanie

pozna prawdziwe, niekiedy skry-

wane potrzeby w¸aæcicieli wn«trz.

Pomoc z internetu Ð s. 14

Trudna

pierwsza

decyzja

Decyzja o kupnie mieszkania to

wst«p do cig¸ego podejmowania

kolejnych decyzji. Juý na samym po-

cztku stoimy przed problemem

wyboru odpowiedniego sprzedaw-

cy: deweloper, sp¸dzielnia, a moýe

towarzystwa budownictwa spo¸ecz-

nego? Kaýda z tych opcji pociga za

sob okreælone konsekwencje. Mu-

simy sobie postawi pytanie, na

czym nam najbardziej zaleýy.

Jak ¸czy nowoczesnoæ

i tradycj«?

Obecnie w sklepach znajdzie-

my mnstwo mebli w rý-

nych stylach. Samemu ci«ýko

si« na coæ zdecydowa, jesz-

cze trudniej Ð wybierajc me-

ble i dodatki Ð stworzy pew-

n ca¸oæ. Jakie s obecnie

trendy w aranýowaniu salo-

nu? Czy modne s tylko no-

woczesne meble?

Ð Nowoczesne s modne nieustan-

nie, natomiast coraz bardziej intere-

sujce s wn«trza eklektyczne, zbu-

dowane z po¸czenia wsp¸czesnoæci

i elementw klasyki. Zestawienie no-

woczesnego wn«trza ze stylowymi

meblami nie tylko zdobi mieszkanie,

ale teý nadaje mu indywidualny, nie-

powtarzalny rys. Umiej«tne ¸czenie

sprz«tw z rýnych epok polega nie

tyle na przestrzeganiu stylistycznych

regu¸, co na wyczuciu i intuicji... Sty-

lowe sprz«ty wyszperane na babci-

Deweloper

Kupno u dewelopera ma wiele za-

let. G¸wn jest to, ýe kupujc u de-

welopera, nabywamy prawo tzw.

odr«bnej w¸asnoæci. W blokach za-

wizuj si« wsplnoty mieszkanio-

we, ktre samodzielnie podejmuj

decyzje dotyczce ich budynku i te-

renu wok¸ niego.

DokoÄczenie na s. 12

Robert Popielewicz

Kto kiedykolwiek szuka¸ mieszka-

nia czy domu, wie, ýe sprawa jest

trudna. Najlepszy wybr zaleýy

bowiem od wielu czynnikw.

Wszystkie s istotne, ale niestety

czasem spe¸nienie wszystkich kry-

teriw okazuje si« niemoýliwe.

Nowe czy stare?

W nast«pnym

numerze:

Kuchnia miejscem pracy

i spotkaÄ rodzinnych

Pierwsza decyzja, ktr naleýy pod-

j, dotyczy tego, czy chcemy kupi

mieszkanie na rynku pierwotnym

czy wtrnym. Jeýeli zaleýy nam na

szybkiej przeprowadzce, to musimy

zdecydowa si« na t« drug opcj«.

Obecnie ci«ýko bowiem znale no-

wy lokal gotowy do zamieszkania.

Jeýeli juý s takie w sprzedaýy, za-

zwyczaj s to mieszkania wyjtkowo

duýe, powyýej 110 m kw., o kiep-

skiej lokalizacji lub nieciekawym

uk¸adzie pomieszczeÄ. Dodatkowym

atutem jest to, ýe wærd lokali na

rynku wtrnym znajdziemy takie,

ktre b«d gotowe do zamieszkania,

co pozwoli unikn nam dodatko-

wych kosztw zwizanych z remon-

tem czy wykaÄczaniem. Ð Kupiliæmy

mieszkanie w starym budownictwie,

bo zaleýa¸o nam na tym, aby szybko

si« wprowadzi Ð podkreæla Dorota

Klatka z Warszawy.

Ð najnowsze trendy

w aranýacji, jak j

zaplanowa, by by¸a

funkcjonalna i wygodna

Klucze do mieszkania

Ð na co zwrci uwag«

przy ich odbiorze

Kredyt mieszkaniowy

i remontowy Ð ekspert

poradzi, jaki wybra,

w ktrym banku

Pod¸oga to podstawa

DokoÄczenie na s. 12

Maria Popielewicz

Ð na jak si« zdecydowa

Podstawowe pytanie

12 Nasz Dziennik Piàtek, 16 lutego 2007

Podstawowe pytanie

CoÊ wi´cej

Nowe czy stare?

Dokoƒczenie ze s. 11

Znalezienie odpowiedniego mieszkania na rynku wtór-

nym nie jest ∏atwe. Wiele zale˝y od miasta, ale wa˝ny jest

tak˝e rok budowy bloku, a tak˝e technika, w jakiej zosta∏ on

wykonany. Wielu lokatorów m.in. bloków z tzw. wielkiej

p∏yty narzeka na coraz wi´kszà liczb´ koniecznych remon-

tów, na ha∏as, ma∏e windy, w których nie mieszczà si´ dzie-

ci´ce wózki. – Klatki schodowe sà tak wàskie, ˝e dwie mi-

jajàce si´ osoby nie sà w stanie przejÊç obok siebie, ˝eby si´

nie potràciç, a co dopiero wnieÊç wózek albo meble – mó-

wi Dorota Gryta. – W dodatku strasznie s∏ychaç, co dzieje

si´ u sàsiadów. S∏ysz´ nawet, kiedy ktoÊ odkr´ca wod´ w

kranie. A jak sàsiadka spuszcza wod´ w toalecie, to ja pod

prysznicem jestem oblewana wrzàtkiem – dodaje.

Pomocna d∏oƒ

Rozmowa z Sylwià Kantor-Rusek , projektantem

wn´trz, o tym, jak modnie i funkcjonalnie

zaaran˝owaç pokój dzienny

Nowe na odludziu

Przy kupnie nowego lokalu czeka nas ogrom prac zwià-

zanych z doprowadzeniem go do stanu u˝ywalnoÊci.

OczywiÊcie mo˝na wybraç opcj´ „pod klucz”, jednak

zazwyczaj jest to mniej op∏acalne, gdy˝ wiele prac wy-

koƒczeniowych mo˝na zrobiç samemu, w dodatku cz´-

sto w tej opcji wybór materia∏ów jest du˝o mniejszy. –

My zdecydowaliÊmy si´ kupno nowego mieszkania.

Jeszcze na etapie budowy mamy wp∏yw na jego kszta∏t

wewnàtrz, nie musimy godziç si´ na konkretne usta-

wienie Êcian i rozk∏ad pomieszczeƒ narzucony przez

wykonawc´, mog´ t´ przestrzeƒ wykreowaç na swojà

miar´, to dla mnie bardzo wa˝ne – mówi Sylwia Ro-

gowska z Konstancina-Jeziornej.

JeÊli chodzi o kupno mieszkania na rynku wtórnym,

wa˝nym argumentem jest tak˝e to, ˝e znajdziemy je we

wszystkich dzielnicach miasta. Nowe niedrogie bloki naj-

cz´Êciej buduje si´ na obrze˝ach, czasem wokó∏ nowo

powsta∏ych osiedli nie ma jeszcze koÊcio∏a, szkó∏, skle-

pów. Dla wielu – zw∏aszcza tych niemajàcych samocho-

du – to du˝e utrudnienie. – ChcieliÊmy, aby ca∏a infra-

struktura ju˝ by∏a: kina, teatry, poczta, sklepy, przedszko-

la, tak˝e metro tu˝-tu˝, ˝eby nie trzeba by∏o zrywaç dzie-

ci o godz. 6.00, by dowieêç je do jakiejkolwiek nieprze-

pe∏nionej szko∏y – wyjaÊnia Dorota Klatka. – Wa˝ne dla

nas by∏o, by uniknàç niekoƒczàcych si´ stuków puków i

wierceƒ do nie wiadomo której w nocy, bo przecie˝ ka˝-

dy musi sobie wykoƒczyç mieszkanie – dodaje.

mo˝liwoÊç to wstawienie meblo-

Êcianki, która wraca do ∏ask, ale w

odmienionej formie. Obecnie jest

lekka i tym samym nowoczesna, ale

nadal bardzo praktyczna. Jej atutem

jest mo˝liwoÊç indywidualnego do-

boru poszczególnych elementów

oraz ich zestawiania – tak by ca∏oÊç

jak najlepiej dopasowaç do wn´trza.

Wymarzony salon to nie tylko

ciekawy projekt czy nieograniczony

bud˝et. Czasem przy stosunkowo

niewielkich nak∏adach finansowych

mo˝na staç si´ w∏aÊcicielem orygi-

nalnego i funkcjonalnego pomiesz-

czenia przy zachowaniu zasad aran-

˝acji wn´trz oraz zdrowego rozsàd-

ku. Efektowny salon niekoniecznie

musi byç kopià zdj´cia z ekskluzyw-

nego katalogu. Wa˝ne, by domow-

nicy dobrze si´ w nim czuli.

Wybór mieszkania jest naprawd´ trudny, bo to decyzja na

wiele lat. Odpowiedniego lokalu mo˝emy szukaç na wie-

le sposobów, np. przeglàdaç og∏oszenia w prasie, czytaç

og∏oszenia, które sà wywieszane na osiedlach bezpoÊred-

nio przez sprzedajàcego, skorzystaç z serwisów interneto-

wych. Du˝à pomocà, zw∏aszcza dla osób zapracowanych,

mo˝e byç agencja nieruchomoÊci. Makler w agencji nie

tylko przedstawi oferty mieszkaƒ, pojedzie razem z nami

obejrzeç lokal, ale tak˝e sprawdzi wszystkie dokumenty

dotyczàce nieruchomoÊci, poczàwszy od faktycznego w∏a-

Êciciela, a skoƒczywszy na zad∏u˝eniu mieszkania. –

Wspó∏praca z agencjà powinna dawaç klientowi poczucie

bezpieczeƒstwa przy zakupie nieruchomoÊci – wyjaÊnia

Ewa Âliga, makler w agencji nieruchomoÊci Rent

– NieruchomoÊci Romanowicz ze ÂwinoujÊcia.

Jednak znalezienie dobrej agencji nieruchomoÊci te˝

nie jest proste. Zawsze najpierw trzeba sprawdziç, czy

dany poÊrednik ma licencj´. – Najlepszym sposobem jest

udanie si´ do tej agencji, którà polecajà jej klienci. Wia-

domo, ˝e w ten sposób najszybciej rozchodzà si´ wszel-

kiego rodzaju opinie – podkreÊla Ewa Âliga. Je˝eli ju˝

mamy wybranà agencj´, dok∏adnie przeczytajmy umo-

w´, którà zawieramy. Jak radzi Ewa Âliga, sprawdêmy w

umowie, czy agencja b´dzie mia∏a jakieÊ roszczenia fi-

nansowe w momencie niezakupienia danej nieruchomo-

Êci. Agencja powinna równie˝ poinformowaç o wysoko-

Êci pobieranej prowizji. – Za granicà prowizja przy zaku-

pie nieruchomoÊci wynosi ok. 6 procent. W Polsce naj-

cz´Êciej jest to 3 procent. Jest ona naliczana od wartoÊci

mieszkania – wyjaÊnia Ewa Âliga. Przy podpisywaniu

umowy sprawdêmy, czy faktycznie adres nieruchomoÊci

zapisanej w umowie, oglàdanej z poÊrednikiem zgadza

si´ ze stanem faktycznym – dodaje.

Dokoƒczenie ze s. 11

Jak modnie zaaran˝owaç

salon?

– Prawdziwych salonów ju˝ nie

ma... Znaczenie salonu zdewalu-

owa∏o si´ w ciàgu ostatnich lat.

Obecnie salon to wielofunkcyjny du-

˝y pokój, w którym muszà si´ po-

mieÊciç kàt wypoczynkowy, jadalnia,

biblioteka, a cz´sto kàt do spania

czy do pracy.

Modne sà efektowne podzia∏y

przestrzeni decydujàce zarówno o

Gdzie szukaç inspiracji? Komu

potrzebna pomoc fachowca?

– JeÊli zmiana, którà chcemy wprowa-

dziç, jest niedu˝a, cz´sto wystarczy

tylko ws∏uchaç si´ w potrzeby w∏asne

i innych domowników. Wsparcie mo˝-

na znaleêç w katalogach lub czasopi-

smach wn´trzarskich, ale... problem

samodzielnego urzàdzania wn´trza

ma dwa g∏ówne aspekty. Najcz´Êciej

nie dysponujemy wystarczajàcà ilo-

Stare do kapitalnego remontu

Jednak mieszkanie kupione na rynku wtórnym te˝ ma

swoje minusy. Dorota Gryta, która 6 lat temu kupi∏a

mieszkanie na rynku wtórnym w Lublinie, nie do koƒca

jest zadowolona ze swej decyzji. – RzeczywiÊcie, zap∏a-

ciliÊmy 60 proc. mniej ni˝ za nowe, ale... remont ciàgnà∏

si´ w nieskoƒczonoÊç: wypruwanie starych przewodów,

hydraulika od podstaw, wymiana okien, drzwi itp. Do tej

pory ˝a∏uj´, ˝e nie zbiliÊmy tynków i nie k∏adliÊmy

wszystkiego od nowa, bo Êciany sà okropnie krzywe.

Wiele rzeczy do tej pory jest niedokoƒczonych, bo re-

mont takich rozmiarów okaza∏ si´ bardzo drogi! W na-

szym mieÊcie nie mogliÊmy znaleêç mieszkania w lep-

szym stanie, bardziej zadbanego, to by∏o najlepsze z

tych, które obejrzeliÊmy – wyjaÊnia. – Do tego doszed∏

problem z poprzednimi lokatorami, którzy nie chcieli si´

wymeldowaç! – dodaje.

Maria Popielewicz

Trudna pierwsza decyzja

Dokoƒczenie ze s. 11

W∏aÊciciele majà realny wp∏yw

na to, co si´ dzieje, jakie prace sà

podejmowane, jeÊli chodzi np. o re-

monty, budow´ placów zabaw,

dbanie o zieleƒ, a tak˝e na to, komu

wynajmowane sà mieszkania. Zale-

tà jest tak˝e to, ˝e przy pomocy de-

welopera o wiele ∏atwiej uzyskaç

kredyt ni˝ w banku, który bardziej

szczegó∏owo bada zdolnoÊç kredy-

towà i zazwyczaj wymaga zatrud-

nienia na umow´ o prac´ na czas

nieokreÊlony.

Niejednokrotnie jakoÊç mieszkaƒ

oddawanych do u˝ytku przez dewe-

loperów pozostawia wiele do ˝ycze-

nia. Zanim wi´c wybierzemy kon-

kretnego dewelopera, obejrzyjmy

dok∏adnie bloki, które ju˝ zbudowa∏.

Dobrze te˝ zasi´gnàç opinii u ludzi,

którzy niedawno kupili u niego

mieszkanie. Czasem okazuje si´, ˝e

do wyjàtkowo taniego mieszkania

trzeba obowiàzkowo wykupiç dro-

gie miejsce parkingowe, o czym de-

weloper zapomnia∏ poinformowaç.

za∏y si´ wy˝sze, ni˝ zak∏adano w

umowie, trzeba wyrównaç t´ ró˝ni-

c´. Tak wi´c wybierajàc spó∏dzielni´,

do koƒca nie wiadomo, ile mieszka-

nie b´dzie kosztowa∏o, a w razie k∏o-

potów trudniej b´dzie dochodziç

swoich praw. Przy kupnie mieszkania

spó∏dzielczego warto sprawdziç, jak

funkcjonuje spó∏dzielnia – czy jest w

dobrej sytuacji finansowej, czy dba o

budynek, przeprowadza remonty itp.

Spó∏dzielnia

Spó∏dzielnie w przeciwieƒstwie do

deweloperów majà zazwyczaj boga-

te tradycje, a przez to sà dla nabyw-

ców bezpieczniejsze. Ich zaletà jest

równie˝ to, ˝e podejmujà si´ admini-

strowania nowymi budynkami. Ale

niestety, przy kupnie mieszkania w

spó∏dzielni nie mo˝na negocjowaç

treÊci umowy. Nale˝y równie˝ pami´-

taç, ˝e ostateczne rozliczenie kosz-

tów budowy mieszkania spó∏dziel-

czego nast´puje dopiero po zakoƒ-

czeniu inwestycji. JeÊli koszty te oka-

TBS

Aby skorzystaç z propozycji Towarzy-

stwa Budownictwa Spo∏ecznego,

trzeba mieç 30 proc. wartoÊci miesz-

kania i nie mo˝na posiadaç innego

mieszkania na w∏asnoÊç. TBS niewàt-

pliwie jest najbezpieczniejszy, jeÊli

chodzi o zakup mieszkania. Kredyt

potrzebny do jego wybudowania do-

finansowywany jest przez paƒstwo,

a jego sp∏ata roz∏o˝ona na 30 lat.

Sp∏aca si´ go w czynszu, który jest

ustawowo chroniony i musi wynosiç

tylko tyle, ile mo˝e sp∏aciç Êrednio

zamo˝na rodzina. OczywiÊcie w

czynsz wliczone sà op∏aty za gaz,

pràd, wywóz Êmieci itd. Jednak ta

oferta ma powa˝ny mankament. Na-

wet jeÊli si´ sp∏aci kredyt w ciàgu 30

lat, nigdy nie b´dzie si´ w∏aÊcicielem

mieszkania. Przys∏uguje jedynie pra-

wo do zasiedlenia. Swój wk∏ad mo˝-

na teoretycznie odsprzedaç lub prze-

pisaç takie mieszkanie na dzieci.

Robert Popielewicz

REKLAMA

jej dynamice, jak i funkcjonalnoÊci.

Obowiàzkowe jest tworzenie stref

– zw∏aszcza wypoczynkowej, i jeÊli

si´ tylko da, osobnej jadalnej.

Âwietne sà tzw. mobilne meble,

które mo˝emy przemieszczaç dzi´ki

podbitym filcem nó˝kom lub nawet

kó∏kom. Dzi´ki nim cz´sto mo˝emy

zmieniaç uk∏ad mebli w tym samym

pokoju. To pierwsza wersja. Druga

Êcià czasu, by jednoczeÊnie odwie-

dzaç sklepy, strony internetowe, uma-

wiaç si´ z fachowcami czy byç mo˝e

przeglàdaç czasopisma bran˝owe. W

tej sytuacji mamy sk∏onnoÊç do korzy-

stania z gotowych rozwiàzaƒ propo-

nowanych przez producentów, np.

p∏ytek ceramicznych, lub wprowadzaç

do wn´trza meble lub elementy pod-

patrzone gdzie indziej.

Piàtek, 16 lutego 2007 Nasz Dziennik 13

ni˝ ciekawy projekt

waç np. parawany, Êcianki, bo mo-

gà wyznaczyç sfery tworzàce har-

monijnà ca∏oÊç i stworzyç intym-

noÊç sypialni. Brak jakiejkolwiek

przestrzeni na taki kàt mo˝emy zre-

kompensowaç sobie budowà pode-

stu. Pod podestem zainstalowaç

mo˝na wysuwany na noc materac,

pod nim mogà znajdowaç si´ rów-

nie˝ dodatkowe schowki, a na nim

mo˝emy umieÊciç stó∏ lub wypoczy-

nek znajdujàcy si´ tym samym wy-

˝ej ni˝ pozosta∏a cz´Êç wn´trza – i

tu te˝ mamy do czynienia z modny-

mi aran˝atorskimi strefami, tylko

inaczej wydzielonymi.

Z regu∏y prowadzi to do tego, ˝e

nasza przestrzeƒ staje si´ podobna

do innych, brakuje jej niezb´dnego

indywidualizmu – i to niezale˝nie od

iloÊci pieni´dzy, które wydaliÊmy.

Z drugiej strony, stajemy si´ emo-

cjonalnie z˝yci z naszymi mieszka-

niami i pewne rozwiàzania nie przy-

chodzà nam po prostu do g∏owy,

gdy tymczasem wystarczy niekiedy

wyburzenie np. jednej ze Êcian, by

nadaç przestrzeni zupe∏nie nowy

charakter.

nach kolor pojawia si´ jako wyrazi-

sty akcent. Inne kolory, jakie propo-

nowane sà do wn´trz, to poma-

raƒcz, zieleƒ i biskupi fiolet. Drugà

istotnà rzeczà jest to, ˝e meble na-

bierajà blasku – modne sà te lakiero-

wane na wysoki po∏ysk! A jeÊli cho-

dzi o rodzaj mebli, to najmodniejsze

sà komody i komódki, koniecznie na

nó˝kach, które dodajà im lekkoÊci.

Skoro mowa o schowkach w

podestach, to prosz´ powie-

dzieç, gdzie jeszcze mo˝na

ukryç du˝à iloÊç gazet, ksià-

˝ek, papierów itp.?

– Âciankom, które zazwyczaj pro-

ponuj´, mo˝na nadaç dodatkowà

funkcj´. Oprócz dzielenia przestrze-

ni mogà byç wyposa˝one w pó∏ki

czy wn´ki, w których da si´ umie-

Êciç wszystkie te bibeloty...

Czy meble majà byç modne

czy funkcjonalne? Które po-

winny byç raczej funkcjonal-

ne, a które mogà byç modne?

– Wspó∏czeÊni projektanci, tworzàc

modne projekty mebli, nadajà im ce-

A czy zatrudnienie fachowca

nie wià˝e si´ z du˝ymi wy-

datkami?

Czy warto ∏àczyç salon z

miejscem do pracy?

– Praca w miejscu, gdzie toczy si´

˝ycie rodziny, daje szans´ na wi´k-

szà integracj´, ale niestety trudniej

si´ tam skupiç. Swobodnie popra-

cowaç b´dziemy mogli tylko póêny-

mi wieczorami, gdy domownicy idà

spaç lub wtedy, gdy sà w pracy lub

szkole.

okna, ˝eby zapewniç dop∏yw natu-

ralnego Êwiat∏a. Praktyczne jest

umieszczenie komputera w spe-

cjalnym sekretarzyku lub szafie –

po zamkni´ciu drzwi biuro znika, a

wraz z nim twórczy nie∏ad.

Strefy pracy i wypoczynku powin-

ny zostaç wyraênie od siebie oddzie-

lone, by daç poczucie wi´kszego ∏a-

du. Uk∏ad mebli we wn´trzu, które

musi spe∏niaç wi´cej funkcji, prze-

staje byç swobodny.

Czasem zapominamy, ˝e

okna to tak˝e cz´Êç wn´-

trza... Jak je zaaran˝owaç w

salonie?

– Min´∏y ju˝ czasy obowiàzkowych

firan w oknach i zas∏onek. Nie ma

tkanin, których nie mo˝na zawiesiç

w oknie. To tylko kwestia pomys∏o-

woÊci i odwagi. Z firanami wygra∏y

wyÊcig rolety, zw∏aszcza rzymskie.

W pokoju dziennym bàdê w sypial-

ni sà one zrobione z absolutnie do-

wolnych i pasujàcych do ca∏oÊci

tkanin, natomiast do kuchni i ∏a-

zienki pasujà proste rolety, najle-

piej z praktycznych syntetyków,

które nie wch∏aniajà wilgoci i sà ∏a-

twe w konserwacji.

Hitem w nowoczesnych wn´-

trzach sà karany, czyli proste mate-

ria∏y, jakby ruchome ekrany, które

przesuwajà si´ po specjalnych kar-

niszach lub umiej´tnie zamontowa-

nych linkach w dwóch, a nawet

trzech rz´dach. OczywiÊcie nie ka˝-

dy ma odwag´, by zastosowaç ta-

kie rozwiàzanie, ale wa˝ne, by po-

zostajàc przy nawet najbardziej kla-

sycznych zas∏onach, pami´taç, by

harmonizowa∏y one z tapicerkà me-

bli w sposób monochromatyczny,

czyli by mia∏y t´ samà kolorystyk´,

albo harmonizowa∏y w gamie tych

samych odcieni przy ró˝nym wzorze

czy fakturze materia∏ów.

Wybierajàc rolety, karany czy

nawet firany i zas∏ony, powinni-

Êmy kierowaç si´ przede wszyst-

kim stylem wn´trza i jego kolory-

stykà. Wa˝ne jest te˝, czy okno ma

byç centralnym punktem w po-

Jak wi´c zorganizowaç miej-

sce pracy w pokoju dzien-

nym, aby nie przypomina∏

on biura?

A jak zorganizowaç salon, w

którym ktoÊ musi spaç?

– Warto obaliç mit profesjonalnego

aran˝owania wn´trza jako us∏ugi

luksusowej – niejednokrotnie samo-

dzielne eksperymenty mogà byç

niezwykle kosztowne, np. wybór

drogiego lub niepraktycznego mate-

ria∏u czy mebla. Dobry projektant

b´dzie w stanie podsunàç nam po-

mys∏ na cz´sto niedrogi element,

który wyró˝ni nasze wn´trze spo-

Êród innych, nie wspominajàc o cza-

sie, który zaoszcz´dzimy, a którego

ciàgle nam brak. W wi´kszoÊci

wn´trz projektowanych przeze mnie

oszcz´dnoÊci z zastosowania projek-

tu przewy˝szy∏y znacznie koszt jego

przygotowania. Dodatkowo ∏atwiej

byç pewnym zadowolenia z efektu

koƒcowego, gdy mo˝emy obejrzeç

wizualizacj´ komputerowà pomiesz-

czenia i wprowadziç poprawki, za-

nim zacznie si´ remont.

Czy sà obecnie jakieÊ g∏ów-

ne trendy obowiàzujàce w

projektowaniu salonu?

– Mo˝e to zabrzmi zabawnie, ale

obecnie Êrodowisko aran˝atorskie

nie proponuje ˝adnej „jedynie s∏usz-

nej” linii, która obowiàzuje. W gàsz-

czu wspó∏istniejàcych koncepcji do-

kona∏abym podzia∏u na nowoczesne

i pozosta∏e. Mam wra˝enie, ˝e ich je-

dynym wspólnym mianownikiem

jest wygoda i u˝ytkowoÊç, co ozna-

cza, ˝e z ka˝dego ze stylów chcemy

wybraç to, co nam wydaje si´ prak-

tyczne, lub coÊ, w czym wyjàtkowo

dobrze si´ czujemy. Zgodnie z tà

konwencjà mo˝emy zaaran˝owaç

przestrzeƒ bardzo ascetycznie i no-

woczeÊnie, uzupe∏niajàc ca∏oÊç me-

blem z duszà wyszukanym na pchlim

targu, lub rodowym. Podobnie jak w

innych wspó∏czesnych dziedzinach

sztuki obecnie dobrze sprawdzajà

si´ kontrasty – mocne ozdobienie

jednej ze Êcian ˝ywym kolorem lub

elementem graficznym czy ornamen-

tem na tle spokojnego wn´trza.

chy wielofunkcyjnoÊci. Idea ta wp∏y-

wa na maksymalne wykorzystanie za-

równo mebla, jak i przestrzeni. Po-

zwala tak˝e ograniczyç liczb´ przed-

miotów niezb´dnych do wyposa˝enia

mieszkania, zapewniajàc nam jedno-

czeÊnie komfort ich u˝ytkowania. Ma-

jàc zami∏owanie do du˝ych przestrze-

ni lub z powodu braku miejsca do za-

gospodarowania, warto zrezygnowaç

z kilku zb´dnych pó∏ek, stolików i wy-

braç mebel, który spe∏ni kilka funkcji.

Niezale˝nie od typowo utylitarnego

wykorzystania mebli, niejako dla rów-

nowagi, coraz wi´kszà popularnoÊç

zyskuje nurt zwany for-fun, który

wprowadza w przestrzeƒ meble lub

przedmioty zaprojektowane dla ˝artu.

Efekt mo˝e byç uzyskany na wiele spo-

sobów, zwykle poprzez skontrastowa-

nie stylu, materia∏u czy skali z otacza-

jàcym wn´trzem. Zale˝nie od potrzeb

nasze lampy, naczynia lub akcesoria

mogà byç eleganckie lub wr´cz kiczo-

wate. Mebel taki jest stworzony lub

dobrany indywidualnie, przez co spe∏-

nia rol´ dzie∏a sztuki we wn´trzach, w

których byç mo˝e nie moglibyÊmy so-

bie na nie pozwoliç.

– Najlepiej, jeÊli komputer nie na-

rusza wypoczynkowego charakte-

ru pokoju. JeÊli potrzebujemy

komputera tylko czasami, nie trze-

ba nadzwyczajnych przygotowaƒ.

Gdy pracujemy na laptopie, czaso-

we zaadaptowanie na biurko kom-

puterowe sto∏u w jadalni zwykle

nie stwarza problemu. Natomiast

trudniej wyobraziç sobie korzysta-

nie w taki sposób z komputera

stacjonarnego. Dobrym rozwiàza-

niem jest umieszczenie komputera

na mobilnym stela˝u, który na

czas pracy przysuwamy do sto∏u, a

w innych sytuacjach ukrywamy w

szafce lub ustawiamy w kàcie.

Najlepiej, gdy kszta∏t pomieszcze-

nia pozwala na wydzielenie w nim

aneksu do pracy. Wykorzystuje si´

w ten sposób wn´ki, wykusze,

przestrzeƒ pod schodami. Aneks

mo˝na oddzieliç od pozosta∏ej cz´-

Êci jakàÊ przegrodà – przesuwny-

mi drzwiami, parawanem, rucho-

mà Êciankà. Gdy nie ma mo˝liwo-

Êci wydzielenia aneksu, unikajmy

mebli typowo biurowych. Kàt do

pracy najlepiej urzàdziç w pobli˝u

– Przy ma∏ej powierzchni trudno o

idealne rozwiàzania, dlatego jak

ju˝ wspomnia∏am wczeÊniej, cz´sto

kuchnia, salon i przedpokój tworzà

jednoprzestrzenne wn´trze, a

czasami te˝ sypialnia czy kàt do

spania musi si´ zmieÊciç w tej prze-

strzeni. Dobrze, jeÊli jednak cz´Êç

sypialna ma osobny kàt. Tak˝e w

tym przypadku dobrze jest zastoso-

mieszczeniu, czy tylko skromnym

dope∏nieniem.

Dzi´kuj´ za rozmow´.

Maria Popielewicz

Zdj´cia ¸ukasz Korzeniowski

Dzi´kujemy Paƒstwu Urszuli i Romanowi

Chodêbom za udost´pnienie swojego

mieszkania do zdj´ç.

Jakie kolory sà obecnie

modne?

– Dzisiaj króluje czerwieƒ. W ja-

snych, monochromatycznych salo-

14 Nasz Dziennik Piàtek, 16 lutego 2007

Ceny mieszkaƒ b´dà rosnàç

idzie to w parze z mo˝liwoÊciami de-

weloperów, którzy zwyczajnie nie

nadà˝ajà z budowà nowych miesz-

kaƒ. Tylko w ciàgu ostatniego roku

wzrost ceny za metr kwadratowy

mieszkania w najwi´kszych mia-

stach w kraju przekroczy∏ 50 pro-

cent. Dlatego najlepszy interes zrobi-

li ci, którzy boom na rynku nierucho-

moÊci wyprzedzili, nabywajàc lokum

2, 3 lata temu.

Eksperci rynku nieruchomoÊci sza-

cujà, ˝e w ciàgu najbli˝szych lat na

rynku wiele si´ nie zmieni. Choç ze

wzgl´du na coraz to nowe inwestycje

budowlane ceny powinny si´ stabili-

zowaç, a przewidywany roczny wzrost

cen mieszkaƒ to 10-15 procent.

Stosunkowo du˝a dost´pnoÊç kre-

dytów mieszkaniowych, a przy tym

ich coraz ni˝sze oprocentowanie

sprawiajà, ˝e aktualnie najbardziej

op∏acalne jest sfinansowanie zakupu

mieszkania w ca∏oÊci za po˝yczone

pieniàdze. Przed podpisaniem umo-

wy kredytowej warto jednak porów-

naç oferty kilku banków, by wybraç

t´, która daje nam najdogodniejsze

warunki sp∏aty kredytu. Ciekawà

ofertà dla rodzin oraz osób samotnie

wychowujàcych dzieci mo˝e byç uru-

chomiony niedawno kredyt na miesz-

kanie lub budow´ domu z rzàdowà

dop∏atà do oprocentowania. Rzàd

dop∏aci do oprocentowania pod wa-

runkiem, ˝e powierzchnia kupowane-

go mieszkania nie przekracza 75 m

kw., a domu – 140 m kw. Jednocze-

Ênie cena metra kwadratowego loka-

lu, na który przyznawany jest taki kre-

dyt, nie mo˝e przekroczyç Êredniego

kosztu budowy w danym wojewódz-

twie lub mieÊcie wojewódzkim. Kre-

dyty z dop∏atà mo˝na obecnie zacià-

gaç w banku PKO BP, a od 20 lutego

równie˝ w spó∏dzielczych kasach

oszcz´dnoÊciowo-kredytowych.

Artur Kowalski

Po˝yczamy coraz wi´cej

Ostatnie lata sta∏y pod znakiem dynamicznego wzrostu wartoÊci udziela-

nych kredytów na cele mieszkaniowe. W zesz∏ym roku banki przeznaczy∏y

na kredyty hipoteczne prawie o trzy czwarte wi´kszà kwot´ ni˝ przed 2 la-

ty. Za zwi´kszonym popytem na mieszkania poszed∏ równie˝ wzrost cen.

W najwi´kszych miastach za metr kwadratowy mieszkania musimy teraz

zap∏aciç nawet kilkadziesiàt procent wi´cej ni˝ przed 12 miesiàcami.

d∏ug prognoz, wynik zostanie jesz-

cze poprawiony, choç dynamika

wzrostu nie b´dzie ju˝ tak wyraêna.

ZBP szacuje, ˝e w 2007 r. banki

udzielà kredytów na cele mieszka-

niowe o wartoÊci 55 mld z∏otych.

Olbrzymi popyt na mieszkania

sprawia, ˝e musimy braç coraz wy˝-

sze kredyty, by je kupiç. Trend ten

potwierdza wzrastajàca Êrednia war-

toÊç pojedynczego kredytu mieszka-

niowego, która dobi∏a w listopadzie

zesz∏ego roku do 145 tys. z∏. Ceny

mieszkaƒ rosnà bowiem wraz z zain-

teresowaniem, jakim si´ cieszà. Bo

choç ch´tnych na kupno w∏asnego

lokum stale przybywa, to jednak nie

Z roku na rok ch´tnych na zakup

w∏asnego M stale przybywa. Coraz

cz´Êciej te˝, by kupiç upragnione

mieszkanie, zad∏u˝amy si´ na wiele

lat. Ubieg∏y rok by∏ rekordowy, jeÊli

chodzi o wartoÊç kredytów hipotecz-

nych udzielonych przez banki. We-

d∏ug Zwiàzku Banków Polskich, na

cele mieszkaniowe banki po˝yczy∏y

klientom indywidualnym i dewelo-

perom w 2006 roku ponad 41 mld

z∏. Dla porównania: przed dwoma

laty kwota kredytów hipotecznych

wynios∏a ponad 24 mld z∏, z czego

86 proc. to pula kredytów udzielo-

nych klientom indywidualnym.

Oznacza to, ˝e tylko w ciàgu jedne-

go roku wartoÊç udzielonych kredy-

tów na cele mieszkaniowe wzros∏a o

ponad 70 procent. W tym roku, we-

U M O W A

krok po kroku

go wpisu z umowy albo nawet zre-

zygnowaç z jej zawarcia.

Co podpisujemy?

Akt notarialny

Co trzeba zrobiç, aby mieszka-

nie sta∏o si´ naszà w∏asnoÊcià?

Co gwarantuje nam umowa i

czego mo˝na si´ na jej podsta-

wie domagaç? Na co trzeba

zwróciç uwag´, ˝eby póêniej

nie ˝a∏owaç. W przypadku, gdy

mieszkanie stoi i czeka, wystar-

czy, ˝e podpiszemy jednà umo-

w´, by sta∏o si´ naszà w∏asno-

Êcià. Jednak gdy si´ dopiero

buduje, musimy podpisaç dwie

umowy: przedwst´pnà i w∏a-

Êciwà, a czasem dochodzi trze-

cia – rezerwacyjna.

krok po kroku

Termin, w którym mamy podpisaç

akt notarialny, jest przez sprzedawc´

odwlekany w nieskoƒczonoÊç. De-

weloper t∏umaczy, ˝e to nie jego wi-

na, tylko gminy, która wyd∏u˝a pro-

cedury. Cz´sto te˝ mo˝e si´ t∏uma-

czyç, ˝e by∏y z∏e warunki atmosfe-

ryczne, które uniemo˝liwi∏y prace na

budowie. Aby uniknàç takiej sytuacji,

w umowie trzeba zapisaç dok∏adnà

dat´ przeniesienia w∏asnoÊci miesz-

kania aktem notarialnym. Nie mo˝na

w tym przypadku zgadzaç si´ na ma-

∏o precyzyjny zapis, ˝e deweloper

zrobi to w ciàgu trzech miesi´cy od

daty przyj´cia budowy przez gmin´.

Trzeba zawsze zapisywaç konkretny

termin. Za jego przekroczenie powin-

na byç wyznaczona tak˝e kara

umowna, jak chocia˝by odsetki usta-

wowe za ka˝dy dzieƒ zw∏oki.

Mo˝e si´ zdarzyç równie˝, ˝e termin

podpisania aktu notarialnego jest wy-

znaczony, ale kilka dni wczeÊniej dewe-

loper chce wywalczyç dodatkowe ko-

rzyÊci. Podpisanie aktu uzale˝nia wi´c

np. od rezygnacji z wyp∏acenia kar

umownych lub podpisania umowy o

zarzàdzaniu nieruchomoÊcià na d∏ugi

termin. Takich zapisów mo˝e byç du˝o,

to zale˝y jedynie od dewelopera. Z te-

go powodu umow´ przedwst´pnà naj-

lepiej podpisaç w formie aktu notarial-

nego. Wówczas na jej podstawie mo˝-

na ˝àdaç w sàdzie przeniesienia na nas

prawa w∏asnoÊci zbudowanego lokalu

bez zgody dewelopera. Je˝eli sàd przy-

zna nam racj´, to deweloperowi nie

pozostaje nic innego, jak wydaç nam

mieszkanie. W przypadku gdy zawarli-

Êmy zwyk∏à umow´ przedwst´pnà,

mo˝emy domagaç si´ tylko zwrotu

wp∏aconych pieni´dzy.

Gara˝ tylko na malucha

Przed podpisaniem umowy sprzedaw-

ca zachwala, ˝e osiedle b´dzie mia∏o

du˝o zieleni, place zabaw dla dzieci,

Êwietny widok z okna, wspania∏y ga-

ra˝ podziemny itd. Jednak po wpro-

wadzeniu si´ do mieszkania zamiast

zieleni widzimy beton, plac zabaw to

rozpadajàca si´ piaskownica, gara˝

jest tak ciasny, ˝e zmieÊci si´ tam bar-

dzo ma∏e auto lub mo˝na wysiadaç

tylko z jednej strony. Natomiast z okna

widaç Êmietnik lub plac budowy. Dla-

tego nie nale˝y wierzyç sprzedawcy na

s∏owo, wszystko trzeba mieç zapisane

w umowie. Ponadto do umowy powi-

nien byç do∏àczony plan zagospodaro-

wania terenu – wówczas b´dzie wia-

domo, gdzie jest zieleƒ, a gdzie plac

zabaw. W przypadku kupna gara˝u

musimy domagaç si´ jego planu, na

którym b´dzie zaznaczone miejsce

parkingowe wraz z jego wymiarami.

traktuje jako dodatkowe êród∏o do-

chodów, przedstawiajàc mieszkaƒ-

com mocno zawy˝one rachunki czy

te˝ umieszczajàc pozycje, za które po-

winno si´ zap∏aciç w trakcie budowy.

Dlatego przed podpisaniem umowy

trzeba si´ dowiedzieç, jaki b´dzie

szeni p∏aciç, zanim si´ wprowadzi-

my. Kolejnym punktem przemawia-

jàcym na niekorzyÊç nabywcy jest

zapis, ˝e p∏aci od dnia odbioru klu-

czy. Wszystko niby jest w porzàdku,

ale mo˝e si´ te˝ zdarzyç, ˝e miesz-

kanie ma tyle wad, ˝e do czasu ich

Umowa rezerwacyjna

Jest stosowana bardzo rzadko,

przewa˝nie wtedy, gdy dewelo-

per nie ma jeszcze pozwolenia na

budow´. Pozwala nam zamówiç

upatrzone na planie mieszkanie.

Nie daje nam praktycznie ˝adnych

praw, a deweloper mo˝e nawet

nie rozpoczàç budowy.

Umowa przedwst´pna

Firma obiecuje, ˝e wybuduje

mieszkanie w okreÊlonym terminie

i za ustalonà kwot´. Równie˝ w

tym przypadku umowa nie daje

˝adnych praw do mieszkania, a

firma mo˝e je sprzedaç komuÊ in-

nemu. Na jej podstawie mo˝emy

za˝àdaç jedynie zwrotu wp∏aconej

kwoty. Inaczej jest, jeÊli zawrzemy

umow´ przedwst´pnà w formie

aktu notarialnego z wpisem praw

do ksi´gi wieczystej. Wówczas w

razie problemów mo˝na domagaç

si´ przeniesienia prawa w∏asnoÊci

zbudowanego lokalu. Jednak trze-

ba z tym iÊç do sàdu.

P∏aç i p∏acz

Cz´sto w umowach umieszczany jest

zapis, ˝e kupujàcy, który chce si´ wy-

cofaç z umowy, musi zap∏aciç kar´

umownà oraz znaleêç ch´tnego na

mieszkanie, bo pieniàdze sà mu zwra-

cane dopiero wtedy, gdy nowy na-

bywca zap∏aci za lokum. OczywiÊcie

zwracana suma jest nieoprocentowa-

na. W przypadku kary umownej mo˝-

na jeszcze zrozumieç inwestora, ale

drugi zapis jest skandaliczny. Niedo-

sz∏emu nabywcy pozostaje jedynie na-

pisanie skargi do Urz´du Ochrony Kon-

kurencji i Konsumentów, który stwier-

dzi, czy taki zapis w umowie jest tzw.

klauzulà niedozwolonà. Wówczas za-

skar˝y je do Sàdu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów. Mo˝na tak˝e pozwaç

dewelopera do sàdu.

czynsz. Nale˝y równie˝ zwróciç uwa-

g´, jak d∏ugo deweloper zamierza ad-

ministrowaç. Je˝eli jest to rok, to nie

ma powodów do wi´kszych obaw,

ale jeÊli widnieje zapis, ˝e na czas

nieokreÊlony… to trzeba rozmawiaç.

Warto równie˝ si´ dowiedzieç, czy

samemu b´dzie mo˝na wybraç do-

stawc´ us∏ug telefonicznych, telewi-

zyjnych i internetowych. Zazwyczaj

to administracja decyduje, kto mo˝e

za∏o˝yç potrzebnà instalacj´. Firmy, z

którymi nie wspó∏pracuje, mogà ta-

kiego pozwolenia nie otrzymaç.

poprawienia nie mo˝na w nim

mieszkaç. Dlatego, ˝eby uniknàç ta-

kiej sytuacji, trzeba w umowie zapi-

saç, ˝e za mieszkanie p∏acimy do-

piero od momentu podpisania pro-

toko∏u odbioru, gdy stwierdzimy, ˝e

wszystko nam pasuje i nadaje si´

ono do zamieszkania.

JeÊli ju˝ jesteÊmy przy terminach,

to nale˝y pami´taç o tym, ˝e czasa-

mi deweloper chce przed otrzyma-

niem kluczy wp∏aty kaucji depozyto-

wo-czynszowej, która równa jest za-

zwyczaj trzykrotnemu miesi´cznemu

czynszowi. Kaucja jest zwracana do-

piero po up∏ywie trzech miesi´cy od

zakoƒczenia administrowania osie-

dlem przez dewelopera. Dlatego

trzeba si´ domagaç usuni´cia takie-

Umowa w∏aÊciwa

Dopiero akt notarialny przenoszà-

cy w∏asnoÊç nieruchomoÊci spra-

wia, ˝e stajemy si´ w∏aÊcicielem

mieszkania. W przypadku, gdy

nabywamy w∏asnoÊciowe prawo

do mieszkania od spó∏dzielni, nie

podpisujemy aktu notarialnego.

Wówczas nie ma nabycia w∏asno-

Êci. W∏aÊcicielem mieszkania po-

zostaje spó∏dzielnia. Natomiast

dostajemy ze spó∏dzielni doku-

ment zwany przydzia∏em lokalu.

Uwaga na paragrafy

Przed podpisaniem aktu trzeba go

– jak ka˝dà umow´ – przeczytaç bar-

dzo dok∏adnie. Mo˝e si´ zdarzyç, ˝e

deweloper umieÊci w nim paragraf

mówiàcy o tym, ˝e strony oÊwiadczajà,

i˝ po zawarciu nowej umowy przestajà

obowiàzywaç zapisy z umowy przed-

wst´pnej. Wówczas po podpisaniu nie

mo˝na ju˝ powo∏ywaç si´ na ˝adne

punkty z umowy przedwst´pnej.

Robert Popielewicz

Wspólnota póêniej

Termin dawno minà∏

Cz´sto deweloper w umowie zapisu-

je, ˝e przez pewien okres (rok lub

dwa lata) b´dzie zarzàdza∏ blokiem, a

nawet ca∏ym osiedlem. OczywiÊcie

zapis w umowie (sprzedajàcy zobo-

wiàzuje si´ prowadziç odp∏atnie, na

koszt mieszkaƒców i z ich upowa˝nie-

nia, administracj´ budynku przez ileÊ

miesi´cy od daty przekazania budyn-

ku do eksploatacji) nie wyglàda nie-

pokojàco. Przecie˝ ktoÊ musi pami´-

taç o p∏aceniu rachunków do momen-

tu, a˝ powstanie wspólnota. Jednak

wi´kszoÊç deweloperów zarzàdzanie

Zdarza si´, ˝e deweloper nie odda-

je mieszkania w ustalonym termi-

nie. Dlatego trzeba zadbaç o to, aby

w umowie przedwst´pnej znalaz∏

si´ zapis mówiàcy o karach za nie-

dotrzymanie terminu. Cz´sto te˝

deweloper ka˝e uiszczaç za miesz-

kanie np. op∏aty administracyjne i

p∏aciç za media jeszcze przed zaj´-

ciem lokalu. Stosuje przy tym kilka

chwytów, jak zapis, ˝e p∏acimy od

dnia, w którym deweloper z∏o˝y∏ do

gminy wniosek o pozwolenie na

u˝ytkowanie. JesteÊmy wi´c zmu-

Przydatne adresy interntowe:

Kodeks Dobrych Praktyk w relacjach Klient – Deweloper http://kodeks.pzfd.pl/kodeks

Polski Zwiàzek In˝ynierów i Techników Budownictwa http://www.pzitb.org.pl

Urzàd Ochrony Konkurencji i Konsumentów www.uokik.gov.pl

Federacja konsumentów www.federacja-konsumentow.org.pl

Krajowy Rejestr Sàdowy http://www.ms.gov.pl/krs/krs.shtml

Dom - Wyjątkowe miejsce.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: