Filozofia kultury 05. 01. 2011r.
XIX wiek; filozofia brytyjska:
- John Stuart Mill /żył w latach 1806 – 1873r./ - zabierał głos w sprawie Marksizmu;
/Jego ojciec – James Mill – wybitny ekonomista/
/J. S. Mill – romantyk [niespełniona miłość – wyszedł za Hariett Taylor, czekając na śmierć jej małżonka], racjonalista/
Stworzył pełny system filozoficzny – ontologiczny, epistemologiczny, polityczny, etyczny, itp.
/Był działaczem publicznym – parlament angielskich, [nigdy był wykładowcą akademickim]/
Literatura:
- O wolności /ideologie liberalizmu/
- O utylitaryzmie /etyka/
- System ekonomii
- Epistemologia pozytywistyczna
Wprowadzenie reguł dyskursu publicznego /przed Habermasem/ - komunikacja w życiu publicznym wymaga reguł /dwie różne sfery – życie publiczne i życie prywatne/;
→ Publiczna rozmowa może się odbywać pod warunkiem, że wszyscy uczestnicy będą uznawali pewne zasady:
- będą uznawać prawdę /wiara Milla, że można odróżnić sąd fałszywy od prawdziwego, prawda i fałsz ma kwalifikować poglądy – wykazując komuś fałszywość poglądów obowiązkiem jest porzucenie fałszywych przekonań; upieranie się przy sądach fałszywych jest niepojęte → prawda mogła regulować czynności ludzkie/;
- Racjonalna argumentacja;
- Empatia /rozwinięcie pojęcia z średniowiecznej scholastyki → konieczność powtórzenia sobie poglądów przeciwnika w dyskusji → przyjęcie punktu widzenia rozmówcy/;
XIX wieczny ideał rozmowy publicznej – te trzy wartości należy przestrzegać.
U Milla ważne jest doświadczenie, które buduje poglądy – zmiana poglądów w dyskusji /ale w oparciu o doświadczenie/;
Każdy człowiek ma prawo wygłaszać swoje poglądy i ma prawo wygłaszać opinie niezależnie od ich słuszności /demokracja liberalna/ - zmieniamy je przez doświadczenie; w dyskursie publicznej nie można z góry zakładać, że ktoś ma pogląd prawdziwy/fałszywy – należy wykazać przez argumentację i dyskusje o ich prawdziwości/fałszywości.
Wszystkie opinie powinny być publikowane: jeśli ktoś wygłasza sąd fałszywy, to ma szansę na poprawienie; jeśli ktoś wygłasza sąd prawdziwy, a wspólnota uwikłana jest w fałsz, wtedy czymś złym jest aby wspólnota nie mogła poznać takiego poglądu;
Mill – ojciec liberalizmu:
/pojęcie liberalizmu zawdzięczamy Millowi [chociaż fragmenty pojawiały się wcześniej]/.
Liberalizm: aksjologiczne ukierunkowanie wspólnoty /gmina, miasteczko/;
/Światopogląd to aksjologiczne ukierunkowanie jednostki/
→ można mieć inny światopogląd i inną ideologię /można być wierzącym i liberalnym, być duchownym i wstąpić do partii lewicowej, itp./ → brak kolizji światopoglądu z ideologią.
Wszystkie sfery publiczne względem indywiduum ludzkiego powinny respektować trzy zasady wolności:
- Wolność myślenia /wolności myśli, uczucia, swobody opinii, osądzania wszystkich i wszystkiego, wypowiadania się w każdej sferze – naukowej, teologicznej, publicznej, itp./;
- Wolność gustów i zajęć /do opracowania życia wedle własnego planu, zgodnie z naszym charakterem, działania jak nam się podoba pod warunkiem ponoszenia konsekwencji – bez asekuracji za działania/;
- Wolność do zrzeszania się /pod dwoma warunkami: 1. jest pełnoletni; 2. nie jest „uwiedziony” → sekty, wspólnoty które stosują pranie mózgu → takie zrzeszenie szkodzi innym we wspólnocie/;
/liberalizm radykalne ograniczenie działania instytucji na indywiduum/
Kiedy władza może ograniczyć wolność: jedynym celem ograniczenia swobody działania jednostki jest samoobrona /zapobieganie uczynienia krzywdy innym → miarą krzywdy jest m. in. godzić w cudze życie /najwyższa krzywda, w której państwo powinno zareagować wbrew woli jednostki czyniącej krzywdę/ /.
/Nie można człowieka zmuszać do uczynienia czegoś bo takie jest zdanie innych osób /lepiej znających się na tym/. To co uszczęśliwia Ciebie może nie uszczęśliwiać innych. → ludzie mają manierę poprawiać ludzi, Mill się temu sprzeciwiał, zmiana poglądów nie przez opresyjne techniki tylko przez rozmowę/.
→ Każdy jest odpowiedzialny za skutki swoich działań, dotyczących innych.
NIE MA WOLNOŚCI BEZ ODPOWIEDZIALNOŚCI <3
Utylitaryzm:
Twórca słowa: J. Bentham /wybitny prawnik, filozof prawa, reformator systemu sądowniczego, twórca panoptikonu/.
/Bruno Bettlelheim: osobowość mongoła/
→ Kilka uwag o rządzie: sformułował zasady utylitaryzmu /dwanaście zasad/; podstawowa zasada: dobre jest to co przynosi najwięcej przyjemności a najmniej bólu → każdy czyn zwiększający moją przyjemność jest moralny, każdy który przynosi najmniej przyjemności jest niemoralne;
/Odwrócenie perpsektywy kantowskiej – wspólnotowego dobra na indywidualne dobro/.
Wspólnota → suma jednostek, dobro wspólnoty jest sumą dóbr indywidualnych;
Przestrzeń prywatna: sfera objęta utylitaryzmem
/Sfera publiczna: sfera objęta liberalizmem/
Dychotomia: jeśli kładzie się punkt ciężkości na odpowiedzialność za czyny – jak rozliczać podejmowane czyny przez przedstawiciela instytucji, jeśli nie dotyczy czyn jest niepodmiotowy?
- problem z winą nieupodmiotowioną;
→ zarzut: utylitaryzm prowadzi do hedonizmu;
/przyjemność != zmysłowej przyjemności; kategoria przyjemności to również, np., altruizm/;
/nie da się nakreślić zestawu przyjemności dla całej ludzkości, czy nawet grupy → jedynie z pomocą statystyką da się ustawić jakąś hierarchię, ale jest ona spłyceniem/;
→ Rachunek użyteczności, związany z przyjemnościami;
/wiele mierzalnych parametrów/;
Utylitaryzm czynów: nie przyjmujemy żadnych zasad etycznych, ale przez analizę czynów staramy się znaleźć regułę działania → analiza czynu pozwala wyeksplikować regułę działania;
Utylitaryzm zasad: reprezentowane przez instytucje państwowe, ustalamy zasady działania – odgórnie – i należy je repsektować;
Podstawą moralności jest użyteczność; czyny są dobre jeśli prowadzą do szczęścia; Każdy jest odpowiedzialny za swoje czyny przed społeczeństwem – za szczęście i cierpienia.
Mill: nowe pojęcie wolności – politycznej – instytucje nie ograniczają wolności jednostki /Kant wolność /etyczna/ = działanie zgodnie z rozumem/.
Nauka: opiera się na sformułowaniu zasad empiryzmu angielskiego /od Bacona do Berkeleya/;
Mill tworzy pozytywizm klasyczny na terenie epistemologii – fundamentem poznania jest doświadczenie introwertyczne /wewnętrzne doznania podmiotu poznającego/;
Wynik działania ma charakter intersubiektywny – jedyną operację można wykonać na doświadczeniu zmysłowym wewnętrznie zrozumianym jest indukcja.
Technika prowadzenia eksperymentów /kanony Milla/ - jak postępować eksperymentalnie w przypadku gdy jest wiele potencjalnych źródeł zjawiska;
isabela3