Od niedawna datuje się zainteresowanie człowieka kulturą ale ona jako taka istniała od początków istnienia człowieka.
Początek to starożytna Grecja (zasady estetyczne demokracja architektura, pyt o czł.- dobro piękno prawda) Rozróżnienie natury i K bez def tych poj. – wypracowali to Sofiści (physei – przyroda ; thesei – to co zależy od człowieka )
Pojęcie K pojawia się u Rzymian i jest odnoszone do uprawy ziemi
Metaforyzacja tego słowa – zaczyna przenosić swe znaczenie na inne dziedziny życia CYCERO dokonał tego z K „cultura mentis” – K umysłu – ogłada – uszlachetnianie
W średniowieczu słowa K używa się inaczej – klasztory jako ośrodki tworzenia K .
w średniowieczu nie ma potrzeby używania pojęcia K wraca się do K w znaczeniu uprawy roli bo niewyobrażalne jest by człowiek był stworzycielem czegokolwiek - za wszystko był odpowiedzialny Bóg – czł to tylko narzędzie.
Czasy nowożytne 1510 słowo K pojawia się w jęz. Ang. K jako rozmyślny wysiłek nakierowany na rozwinięcie się jakości danego przedmiotu
1688 Niemiec Pufendorf K animi – K ducha jest to kształtowanie rozumu moralności – wynalazki i rozwój organizacji społecznej
Teoria Pufendorfa – reprezentuje nurt racjonalistycznych rozważań nad stanem i prawem natury, charakteryzuje się empiryczną orientacją i realizmem.
Włączał do kultury wszystkie wynalazki i urządzenia zastosowane w ludzkim życiu a więc ubranie, język, obyczaje, różnorodne sztuki a zwłaszcza całą organizację społeczeństw obywatelskich.
Kultura ducha stanowiąca moralne zobowiązanie człowieka, polega na tym, aby decyzje dotyczące jego obowiązków były podejmowane na właściwej drodze, aby sądy i opinie w sprawach budzących zwykle jego pożądanie były właściwie kształtowane i aby popędy jego ducha były regulowane
i rządzone zasadą sprawiedliwego rozumu.
Joachim Herder K oznacza doskonalenie się jednostki techniki umiejętności , nabywanych
w aspekcie wykonawczym i intelektualnym.. świadomie używa tego pojęcia – analizował narody – jaka mają K , Duża rola języka i procesów komunikowania się - jest to pierwszorzędne w K
Herder posługuje się pojęciem kultury o wiele bardziej świadomie i refleksyjnie aniżeli Pufendorf. Pojawienie się kultury ujmuje jako etap ewolucyjnego procesu bytu związany
z powstaniem gatunku ludzkiego
Kant zajmował się różnicami między naturą i kulturą
19 wiek. Gustaw Klemm definiuje K jako wszystkie aspekty życia społ. W danej społeczeństwie. – obyczaje rzemiosła i umiejętności , życie domowe i publiczne w czasie pokoju i wojny , religia nauka i sztuka.
Kultura to wszystkie aspekty życia społecznego danej społeczności czyli jej obyczaje, rzemiosła i umiejętności. Życie domowe i publiczne w czasie pokoju i wojny, religia nauka i sztuka.
Taylor 1871 – książka „pierwotna cywilizacja” Kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca wiedzę,wierzenia, sztukę, prawo, moralnoś, obyczaje i wszystkie inne zdolności
i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.
- złożona całość – nic przypadkowego – skomplikowana budowa – system
- wszystkie inne nawyki mi zdolności – K to nawyki zachowań , jest to proces wytwarzania nawyków
- zdolności - ? jest zależna od natury
- sprawy nabyte jako członka społ. – wszystko to co nabywamy od innych.
Rozwój przemieszczanie się powoduje dostrzeganie że są inne narody i ludy różniące się między sobą. Określenie K jest najlepsze do określenia tych cech.
TYPY DEFINICJI KULTURY I ZAGADNIENIA W NICH AKCENTOWANE
1. Def. Wyliczające – wymiana składników – są czytelna ale nie są domknięte logicznie (bez kryteriów)
2. def historyczne –kładą nacisk na fakt dziedziczenia i rola tradycji
3. def normatywne - K jest czymś co zobowiązuje i przymusza do zachowań
4. def psychologiczne akcent na proces uczenia się – kult przez jednostki.- współtworzenie osobowości przez K
5. def strukturalistyczne –kładące nacisk na całościowy charakter każdej kultury. K nie jest przypadkowym zlepkiem działań - - podkreślenie jej budowy
6. def genetyczne akcentują społeczne źródła kultury jest efektem społecznego współdziałania ludzi.
XX wiek
Ralph Linton – Kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i rezultatów zachowań których elementy składowe są wspólne członkom danego społeczeństwa i przekazywane w jego obrębie.
Philip Bagby 1958 – K to sposób myślenia i odczuwania i zachowania a więc główne rodzaje aktywności i jej wytwory których geneza nie jest dziedziczna a które powstają w społeczeństwie
Zachowanie a działanie – zachowanie to też powstrzymanie się od działania.
Stefan Czarnowski – 1938 – K jest to całokształt zobiektywizowanych elementem dorobku społecznego wspólnych szeregowi grup z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się w przestrzeni.
Szerokie i wąskie ujmowanie K
- szerokie – do K wchodzi wszystko np polityka gospodarka komunikacja transport rolnictwo, jest to ujęcie antropologiczne bo antropologowie mogli to ujęcie z powodu możliwości objęcia całej społeczności tym pojęciem
Antonina Kłoskowska –1963 K jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegająca wg wspólnych dla zbiorowości wzorów wykształconych i przyswojonych w toku interakcji i zawierająca wytwory takich zachowań
- wąskie - to tylko aspekty symboliczne K. – symboliczne komunikowanie się ludzi. (sztuka język wierzenia obyczaje)
- znak – jest to takie coś co zawiera sieć cech (symbolicznych , umowność , intencjonalność jest znakiem czegoś od kogoś – nadawanie znaku dla kogoś)
- oznaka – to co jest reakcją naturalną , nie posiada nadbudowy
- funkcjoznaki – ubranie meble są to rzeczy funkcjonalne i znaczeniowe
wąska K to względnie zintegrowany system czynności i wytworów kt podstawowym aspektem jest obecność intersubiektywnie rozumianych znaków mających społeczną wartość i akceptację
K atrybutywne – kultura jest cechą stałą, czyli właśnie atrybutem ludzości jako gatunku,
K ta jest w całości – to co wspólne
K dystrybutywna – zbiór cech kultury określonej zbiorowości, jest to K konkretnych grup np polska , łowicka – ujmuje to co szczególne.
KULTURA A CYWILIZACJA
I W niektórych krajach używano zamiennie terminy K i C
Potoczne rozróżnienie K jako coś duchowego, wzniosłego. C jako coś materialnego, technicznego, użytkowego
II Za C uważa się ten etap K, który cechuje się większym postępem L.H. MORGAN
III C uważa się za kres K O. SPENGLER
IV C to taka K, która spełnia następujące warunki:
- długi okres trwania
- funkcjonowanie na bardzo dużym obszarze geograficznym
- musi wytworzyć jakieś nośniki, główny nośnik to pismo
- istnienie miast
- silna władza państwowa
- religia – w coś się w określony sposób wierzy
K były wcześniejsze od C, jest ona zawsze bliższa człowiekowi niż C. K powstaje w sposób spontaniczny, żywiołowy. C można narzucić, lub świadomie przejąć.
PODSUMOWANIE:
1. K to jednocześnie wzory zachowań, idee i wartości.
2. K nie jest naturą, lecz jest zbudowana na naturze, K cechuje się oderwaniem od bezpośredniego wynalazcy i przejęciem przez inne społeczności.
3. K cechuje się zdolnością trwania choć niejednoznaczne są kryteria uznania tego co trwałe.
4. K cechuje się zdolnością przekazywania w czasie.
5. K jest sferą otaczającą człowieka ze wszystkich stron, z czego zazwyczaj nie daje sobie sprawy.
6. K jest wyuczona, ludzie nabywają ją od innych począwszy od wczesnych etapów wychowania.
7. K ma z istoty charakter społeczny. Jest wspólna pewnej dziedzinie ludzi tworzących pewne zbiorowości.
8. K ulega zmianom przystosowawczym, zmienia się tak jak zmienia się sytuacja, tak jak zmieniają się indywidualne i grupowe potrzeby.
1. w aspekcie filogenetycznym - przez gatunek ludzki
- wyprostowanie ciała , uwolnienie rąk szersze widzenie
- człowiek neandertalski(nie mówił)
- homo sapiens – rozwinięta krtań , rozwinięta strefa broki w mózgu (mowa i koordynacja ruchów)
- podział pracy – wzajemne uzupełnianie baby i chłopa
- stałość popędu sex - zatrzymanie baby przy chłopie
K jest środkiem przetrwania człowieka – jest walką o byt i pochodną inteligencji
Koncepcja Johana Huizinga „homo ludens” – zabawa jako źródło kultury. Koncepcja wg której kultura była zabawą. Wg niego zabawa jest to aktywność posiadająca dwie istotne cechy:
- powód do życia
- zachowania oparte o normy
Homo ludens – koncepcja J. Huizinga, którego zdaniem u źródeł wszelkich działań ludzkich oraz powstania i rozwoju całokształtu kultury ( w tym wojen, nauki, sztuki, filozofii) leży zabawa, gra, współzawodnictwo. Człowiek jest zatem homo ludens – człowiekiem bawiącym się.
Zygmunt Freud – dwa popędy
- miłości
- zniszczenia ;
nieopanowanie tych popędów prowadziło do chaosu ; Kult to kaganiec na popędy , ma ona doprowadzić do wysublimowania tych popędów;; człowiek zamienił możliwość szczęścia na poczucie bezpieczeństwa , uleganie popędom to poczucie zadowolenia i szczęście przy rezygnacji z tego człowiek dostaje poczucie bezpieczeństwa. ; K od kilkudziesięciu lat daje upust wyzwolenie tych popędów (kultura masowa)
JJ Russeau K. Powstała w skutek wad człowieka , ułomności (popisywanie się , próżność ukrywanie ułomności , maskowanie swoich niedostatków) ; J powstała dzięki 2 potrzebom
- poznawania
- ekspresji - tworzenia
2. w aspekcie ontogenetycznym – nabywana przez jednostkę
Pier Bourdieu – K to gwałt symboliczny (brak możliwości protestu przeciw wpływowi K). ;proces przekazu K nie jest jednak bez oporu , opór ten wynika z tego że wszystkie wzory K są ambiwalentne , dlatego taki a nie inny wzór jest mu wpajany(bo tak się robi.); nabywanie K wymaga wyparcia popędów i to boli (wymaga wysiłku)
typowe kręgi wychowawcze
a) rodzina : zależność biologiczna ; dominuje do 7-8 roku życia
b) rówieśnicy ; rywalizują z rodzicami ; selekcja wartości
c) sąsiedzi – kontrola społeczna
d) instytucje wychowawcze – dziś szkoła nie wychowuje
e) kultura (powieści piosenki obrazy) – przekazują normy wzory pragnienia ; środki przekazu ; to my jesteśmy wychowankami samych siebie (oglądalność decyduje o tym co jest pokazywane)
Koncepcja habitusu sformułowana przez P. Bourdieu
HABITUS - „społecznie ustanowiona natura” tj system wzajemnie ze sobą powiązanych psychicznych oraz biologicznych nastawień (dyspozycji) wraz n nieświadomymi schematami działania.
AMBIWALENCJA KULTUROWA - stan konfliktu emocjonalnego polegający na odczuwaniu przez jednostkę zarówno pozytywnych jak i negatywnych uczuć w stosunku do tych samych wartości czy wzorów wychowania mogący występować w obliczu konfliktu kulturowego lub konfliktu ról społecznych
Proces nabywania K jest:
1) wyłącznie przejawem życia społecznego gatunku ludzkiego
2) przebiega i towarzyszy biologicznemu rozwojowi jednostki
3) jest warunkiem przystosowania się człowieka. do życia w społeczeństwie
4) jest mechanizmem przekazywania K i jej utrwalenia
5) jest to proces selektywny, przekazuje się treści K wybiórczo w zależności od kategorii
społecznych ludzi i ich ról społ.
6) jest to proces po części uświadamiany i nie uświadamiany
7) Dzięki niemu jednostka wrasta w K danego społ. i nabywa odpowiednią kompetencję kulturową.
8) Dzięki niemu współtworzy się osobowość jednostki.
Osobowość - kiedyś dusza , psyche
Osobowość jest tylko naszą własnością , my tworzymy osobowość i osobowość tworzy nas.
OSOBOWOŚĆ jest to układ stosunkowo trwałych cech i mechanizmów wewnętrznych które są zdeterminowane biologicznie indywidualnie i poprzez czynniki społeczno -kulturowe. , które wpływają na zachowanie się człowieka w aspekcie emocjonalnym i intelektualnym i wolicjonalnym (wola) i behawioralnym (zachowania postrzegane na zewnątrz)
Układ stosunkowo stałych cech pewne cechy, które stają się naszym stałym wyposażeniem, stają się nasze poprzez fakt powtarzalności
Zdeterminowane biologicznie mamy na myśli wpływ genów, które decydują o wielu cechach naszej osobowości
Zdeterminowane indywidualnie jesteśmy sami reżyserami naszego życia
- potrzeby
- zainteresowania
- wartości
- obraz siebie i świata
- temperament
- charakter (nasza zdolność do reagowania na drogiego czlowieka) i towarzysząc emu dobro
i zło
- inteligencja
- zdolności
- wzory ról społecznych
- postawy (predyspozycje do zachowania się i reagowania na przedmiot postawy)
powstawanie osobowości
- nie jest nam dana od samego początku
- przez czynniki genetyczne mamy tylko predyspozycje do danej postawy
-...
isabela3