Projekty Reso – zagadnienia
Profilaktyka w gimnazjum:
1. Etapy opracowania szkolnego programu profilaktycznego (prof. w gimnazjum).
2. Realizacja szkolnego programu profilaktycznego (prof. w gimnazjum).
Profilaktyka w środowisku lokalnym:
3. Działania permutacyjne i perseweracyjne.
4. Trzy rodzaje postępowania: reformujące, projektujące i profilaktyczne.
5. Profilaktyka kreatywna a defensywna (22).
6. Trzy podstawowe kierunki przeciwdziałania problemom związanym z używaniem substancji psychoaktywnych (24).
7. Model funkcjonowania człowieka Jessere’ow (27).
8. Profilaktyka pierwszo, drugo i trzeciorzędowa: adresaci i realizatorzy.
9. Strategie: informacyjne, edukacyjne, interwencyjne, działań alternatywnych, zmniejszania szkód (29).
10. Pojęcie społeczności lokalnej. Optymalny obszar wdrażania działań profilaktycznych.
11. Warunki podnoszące prawdopodobieństwo sukcesu lokalnej strategii profilaktycznego (42).
12. Cechy dobrej strategii.
13. Cztery warianty rzeczywistości (stany rzeczy) (73).
14. Etapy cząstkowe etapu diagnozy (opis i ocena) (73-74).
15. Trzy główne funkcje mediów w promocji przyjętej strategii (81).
16. Trzy kroki przed opracowaniem programu (cztery kwestie w drugim) – krótko!
17. Etapy opracowania programu profilaktycznego – krótko!!
Profilaktyka integralna:
18. Cztery orientacje w profilaktyce z perspektywy historycznej (źródła dewiacji i sposoby jej zwalczania).
19. Jaka jest wada orientacji psychologizującej?
20. Typowe cechy człowieka, rodziny i społeczeństwa sprzyjającego uzależnieniu.
21. Na czym polega profilaktyka integralna? (krótko)
22. Dwa zagrożenia formowania się sfery duchowej.
23. Dwa wymogi dojrzałej postawy wobec życia.
Kroki, które należy wykonać, są następujące:
1. Zapoznanie się z przepisami prawnymi dotyczącymi wychowawczej i profilaktycznej działalności szkoły oraz z charakterystyką wieku rozwojowego uczniów gimnazjum.
2. Przygotowanie narzędzi badawczych (wykorzystanie dostępnych narzędzi lub opracowanie ich we własnym zakresie).
3.Przeprowadzenie badań ankietowych w grupie:
a) uczniów,
b) rodziców uczniów,
c) nauczycieli.
4.Rozpoznanie możliwości i potrzeb środowiska lokalnego poprzez obserwacje, wywiady z osobami znającymi to środowisko.
5.Przeprowadzenie analizy SWOT według wzoru zamieszczonego w za-łączniku nr 9.
Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych):
· S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,
· W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,
· O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
· T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
6.Analiza zebranego materiału badawczego oraz sformułowanie wniosków końcowych.
7. Opracowanie wstępnej wersji szkolnego programu profilaktycznego.
8. Porównanie szkolnego programu profilaktycznego z wizja szkoły, jej misją oraz programem wychowawczym, pod kątem ich zgodności- ogólnoszkolna dyskusja.
9. Wprowadzenie ewentualnych korekt i opracowanie końcowej wersji szkolnego programu profilaktycznego.
10.Wprowadzenie w życie opracowanego programu.
11.Ewaluacja programu.
2.Realizacja szkolnego programu profilaktycznego (prof. w gimnazjum).
1. Zasady prowadzenia zajęć
Aby praca w czasie realizacji poszczególnych zajęć w ramach programu profilaktycznego była efektywna i twórcza, nauczyciel powinien pamiętać o zachowaniu podstawowych zasad. Są one następujące:
· Zajęcia muszą być prowadzone metodami aktywizującymi (stosowaniu zasady uczenia przez działanie)
· Rozpoczynając realizację programu, należy ustalić obowiązujące w czasie trwania zajęć normy :
o gwarancję bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego (zakaz używania siły fizycznej, obrażania, krytykowania, oceniania);
o akceptujące, możliwie bliskie kontakty nauczyciela z uczniami;
o wspólne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów i nauczyciela;
o wspieranie się i wzajemne pomaganie sobie członków zespołu klasowego;
o stworzenie atmosfery otwartości sprzyjającej ujawnianiu przeżywanych emocji i uczuć. Ustalone i obowiązujące normy trzeba zapisać i eksponować w trakcie zajęć.
· Zajęcia w ramach programu należy tak rozplanować, aby uniknąć kumulacji zagadnień
· Przed przystąpieniem do realizacji konkretnego tematu prowadzący musi dokładnie zapoznać się z tokiem lekcji zaplanowanym w scenariuszu zajęć.
· W czasie zajęć nie należy oceniać pomysłów i poglądów prezentowanych przez uczestników, gdyż nie jest to intencją tych zajęć.
· Prowadzący zajęcia może i powinien mówić o własnych doświadczeniach i poglądach dotyczących danego tematu.
· Nauczyciel powinien skoncentrować swoją aktywność na inicjowaniu pewnych działań w trakcie zajęć. Nie może jednak przyspieszać toku pracy ani wywoływać do odpowiedzi
· Trzeba zwracać uwagę na uczniów najmniej aktywnych, starać się zachęcić ich do udziału w zajęciach przez stosowanie pochwał i zachęt.
· Należy pamiętać o zachowaniu stałej struktury lekcji
2.Scenariusze
Zajęcia z uczniami można realizować, wykorzystując gotowe scenariusze zajęć lub przygotowując własne konspekty.
3. Współpraca z rodzicami
Efektywność oddziaływań wychowawczych zależy w dużym stopniu od tego, jaki jest stosunek rodziców uczniów do podejmowanych w szkole działań. Dlatego tez warto włączyć ich w przebieg realizowanego programu. Można to uczynić na dwa sposoby. Pośrednio — przez dzieci oraz — bezpośrednio — w czasie organizowanych w szkole zebrań z rodzicami.
3.Działania permutacyjne i perseweracyjne
Rodzaj działań składowych
- zdarzenia permutacyjne – zmiany pewnego stanu rzeczy
- zdarzenia perseweracyjne – zachowanie pewnego stanu rzeczy
W literaturze tematu osoby i instytucje podejmujące działania określane są umownym terminem „sprawca”. Rozróżnia się działania permutacyjne, których celem jest uzyskanie zmian obiektu oddziaływań. W ramach tej kategorii wyodrębnia się czynności konstrukcyjne i destrukcyjne. Z czynnością konstrukcyjną mamy do czynienia wtedy, gdy obiekt oddziaływań zyskuje nową cechę, a z destrukcyjną wówczas, gdy traci swoją dotychczasową cechę.
Działania perseweracyjne charakteryzują się tym, że obiekt oddziaływań zachowuje swoje dotychczasowe cechy. W ramach tej kategorii działań wyróżniane są czynności konserwacyjne i profilaktyczne.
Czynność konserwacyjna zmierza do tego, aby obiekt oddziaływań nie utracił posiadanej cechy, a profilaktyczna do tego, aby obiekt oddziaływań nie nabył cech, których nie posiadał przed podjęciem działania.
4.Trzy rodzaje postępowania: reformujące, projektujące i profilaktyczne.
Postępowanie reformujące rekomendowane jest, gdy dostrzega się potrzebę zmiany aktualnego stanu rzeczy, a jego negatywnie oceniane elementy są efektem uprzednich, nieskutecznych działań zaradczych.
Postępowanie projektujące podejmowane ma być w celu stworzenia takiego stanu rzeczy, który jest pożądany, a który aktualnie nie istnieje.
Natomiast postępowanie profilaktyczne zalecane jest w przypadku, gdy przewidywany kierunek rozwoju aktualnego stanu rzeczy oceniany jest negatywnie. Postępowanie profilaktyczne ma na celu zapobieganie takim niekorzystnym stanom rzeczy, które mogą dopiero zaistnieć w przyszłości.
5.Profilaktyka kreatywna a defensywna
Autor i propagator koncepcji profilaktyki kreatywnej Jerzy Kwaśniewski. Taką procedurę profilaktyki rozumie następująco: „Mówiąc o kreatywnej profilaktyce, mamy na myśli określony system racjonalnych działañ wzmacniających lub podtrzymujących rozmaite prospołeczne postawy, których zalążki powinny być ukształtowane w okresie dorastania, a także system oddziaływañ kształtujących takie postawy.” Zwolennicy profilaktyki kreatywnej preferują tzw. pozytywne sposoby i .rodki działania, za pomocą których chcą inicjować, kształtować i wzmacniać właściwe postawy. Przedkładają je nad tzw. negatywne sposoby i środki działania, które charakteryzują profilaktykę defensywną, a ich zastosowanie służy piętnowaniu, blokowaniu i wygaszaniu postaw niewłaściwych. Profilaktyka defensywna to odwoływanie siê do rozmaitych czynności destrukcyjnych wobec przewidywanych zagrożeń, w celu ich likwidacji lub osłabienia.
Natomiast profilaktyka kreatywna to wykorzystywanie czynności o charakterze konstrukcyjnym nakierowanych na wspomaganie i aktywizowanie tych, którzy w efekcie takich działań z powodzeniem radzą sobie z rozmaitymi zagrożeniami, jakich nie udało się w całości wyeliminować na drodze profilaktyki defensywnej.
Ad 6 str 24
Główną intencją działań profilaktyki jest zmniejszanie ryzyka używania substancji psychoaktywnych i/lub zmniejszenie strat związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. Tak rozumiana profilaktyka staje się elementem trzech podstawowych kierunków przeciwdziałania problemom związanym z używaniem substancji psychoaktywnych:
1) ograniczania podaży (supply reduction), - zapobieganie określone mianem prewencji
2) ograniczania popytu (drug demand reduction)- zapobieganie określane mianem profilaktyki, redukcja popytu, zniechęcanie do używania substancji psychoaktywnych przy użyciu środków perswazji, surowych zakazów i sankcji
3) ograniczania szkód (harm reduction).- zapobieganie określane mianem profilaktyki
Ad 7 str. 27
Interakcyjny model funkcjonowania człowieka wg Jesserów
zachowanie jednostki jest wypadkową oddziaływania kilku grup czynników. Czynniki te tkwią w samej jednostce oraz w jej otoczeniu społecznym.
2 RODZAJE CZYNNIKÓW
czynniki zewnętrzne zalicza się: strukturę rodziny, wykształcenie, zawód i wyznanie rodziców, ich system przekonań i religijność, klimat domowy (kontrola i wymagania), wpływy rówieśników oraz wpływy mediów.
Czynniki wewnętrzne to: system osobowości dziecka, główne motywy, osobiste przekonania (w tym krytycyzm, samoocena, poczucie kontroli), samokontrola (np. religijność, tolerancja na dewiację) oraz system spostrzegania środowiska. W tym ostatnim ważne jest, w jaki sposób dziecko widzi, ocenia swoje rodzinne i rówieśników (jak odczuwa wsparcie i kontrole ze strony rodziców i rówieśników, jak ocenia aprobatę rodziców i rówieśników dla zachowań dewiacyjnych oraz jak spostrzega wzorce rówieśnicze). Interakcja różnych grup czynników (wewnętrznych i zewnętrznych) decyduje, czy dziecko będzie się zachowywać prawidłowo, zgodnie z normami i oczekiwaniami społecznymi, czy też podejmie zachowania ryzykowne.
Ad 8. str. 28
Profilaktyka pierwszorzędowa adresowana jest do grupy niskiego ryzyka, realizatorami programów są przede wszystkim nauczyciele wspierani przez psychologów, a terenem działań jest głównie szkoła. ...
mpwjs