Dokończenie wykładu.
Kryteria patologii wg Rosenhana i Seligmana – 7 elementów nienormalności (autorzy sami przebywali w szpitalu psychiatrycznym, ich podręcznik „Psychopatologia” jest owocem 15 letniej współpracy).
1. Cierpienie
2. Trudności w przystosowaniu
3. Nieracjonalność i dziwaczność
4. Nieprzewidywalność i utrata kontroli
5. Wyrazistość i niekonwencjonalność
6. Dyskomfort obserwatora
7. Naruszenie ideałów i norm moralnych.
Ad 1.cierpienie: doznawanie cierpienia nie jest ani koniecznym ani wystarczającym warunkiem patologii, jest ono powszechnym doświadczeniem w życiu, zachowanie patologiczne może przynosić przyjemność osobie, dopiero okoliczności jego pojawiania się decydują, czy spostrzegamy je jako normalne czy nie.
Ad 2. trudności w przystosowaniu: w jakim stopniu dane zachowanie umożliwia osiąganie celów, zaspokajanie potrzeb, realizację zadań społecznych, t.j. w jakim stopniu jest funkcjonalne i adaptacyjne? Czy kłóci się ono z jednostkowym i społecznym dobrostanem czy nie? Patologiczne jest działanie na niekorzyść społeczeństwa (podpalanie, zabijanie) jak i samego siebie (utrudnianie osiągania celów, samobójstwo).
Ad 3. nieracjonalność i dziwaczność: objadanie się i wymiotowanie, działanie na złość tym, na których zdaniu nam zależy; absurdalne przekonania, spostrzeżenia nie mające podstaw w rzeczywistości, działania przymusowe itp.
Ad 4. nieprzewidywalność i utrata kontroli: stałość środowiska i zachowań innych jest podstawą przewidywalności i poczucia bezpieczeństwa. Brak przewidywalności rodzi poczucie zagrożenia i bezradności. Uczuć takich doznaje np.dziecko kochane i odrzucane na przemian niezależnie od swych zachowań. Człowiek nieprzewidywalny przeraża jego zachowania uznajemy za patologiczne.
Funkcjonalna jest kontrola elastyczna np., w sytuacji zabawy świadomie wycofujemy kontrolę. Niemożność wycofania kontroli jest również patologią.
Ad 5.Wyrazistość i niekonwencjonalność: = widoczność, zauważalność danego zachowania mamy skłonność do oceniania za zwyczajne i konwencjonalne takie zachowania, które sami podejmowalibyśmy lub chcielibyśmy podejmować. A więc patologię oceniamy na podstawie własnego zachowania. Zachowania rzadkie i społecznie niepożądane są zauważane łatwo i spostrzegane jako nienormalne. Rzadkie i pożądane są również zauważane ale podziwiane, jako niezwykłe i twórcze.
Ad 6.Dyskomfort obserwatora: jakim zachowaniom innych towarzyszy dyskomfort? Łamanie niepisanych = immanentnych zasad np. dotyczących odległości i głośności mówienia, okrywania genitaliów, wypróżniania; zauważa się tu dużą zmienność interkulturową i w czasie. Przykład: Norbert Elias pisze w Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu s. 87 „ Pewien doża wenecki w XI stuleciu poślubił księżniczkę grecką. W jej bizantyjskim kręgu posługiwano się już zapewne widelcem, (...) podnosiła ona do ust kęsy za pomocą małych złotych widełek o dwóch zębach. Wywołało to niemały skandal w Wenecji. Księżniczka została surowo skarcona,(...) a kiedy zachorowała, uznano, że była to kara boska.”
mpwjs