EKONOMIA MIĘDZYNARODOWA.doc

EKONOMIA MIĘDZYNARODOWA

DR JAKUB KRACIUK

egzamin na ostatnich zajęciach

10 pytań testowych po 1pkt

  2 pytania otwarte po 3 pkt

Literatura:

1.      Ekonomia międzynarodowa - Krugman, Obsfeld

2.      Międzynarodowe stosunki ekonomiczne - Bożyk

3.      Międzynarodowa zdolność konkurencyjna – Bossak, Bieńkowski

4.      Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej – Misala Józef

WYKŁAD I

Ekonomia międzynarodowa = nauka o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych

Teoria ekonomii międzynarodowej

Ekonomia międzynarodowa tworzy wraz z mikroekonomią i makroekonomią oraz ekonomią globalną rodzinę nauk ekonomicznych.

Rodzina nauk ekonomicznych:

·         mikroekonomia – zajmuje się przedsiębiorstwami

·         makroekonomia – zajmuje się gospodarka narodową

·         ekonomia międzynarodowa – koncentruje się na powiązaniach między przedsiębiorstwami w poszczególnych krajach, a także na powiązaniu gospodarek poszczególnych krajów, poszczególnych ugrupowań integracyjnych

·         ekonomia globalna – zajmuje się całą gospodarką światową

Ekonomia międzynarodowa wyodrębniła się z nauk ekonomicznych w okresie międzywojennym. Główne przyczyny wyodrębnienia:

ð     ogromne i stale wzrastające znaczenie handlu międzynarodowego i innych form współpracy międzynarodowej

ð     różnice występujące miedzy stosunkami ekonomicznymi zawiązywanymi w granicach jednego kraju oraz skali międzynarodowej

Ekonomię międzynarodową definiuje się jako część ekonomii zajmującej się transakcjami w dziedzinie towarów, usług oraz w dziedzinie czynników produkcji. Wśród czynników produkcji dużą uwagę poświęca się przepływom finansowym. W ekonomii międzynarodowej prowadzi się badania i analizy. Można tu wyróżnić 2 analizy:

Ø      analiza pozytywna

Ø      analiza normatywna

Analiza pozytywna to analiza, w której badamy określone zachowania ekonomiczne bez formułowania rekomendacji, czyli w analizie pozytywnej szukamy odpowiedzi na pytania:

co jest ? czy jest? jak jest? (nie mówimy jak powinno być!)

Analiza normatywna to analiza, która zawiera opinie wartościujące, czyli szuka odpowiedzi na pytanie : jak powinno być?

Ekonomia międzynarodowa składa się z 2 części:

·         składa się z teorii

·         składa się z zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej

Teoria ekonomii międzynarodowej

Zadaniem teorii ekonomi międzynarodowej jest formułowanie i badanie praw ekonomicznych, a także różnego rodzaju hipotez i długofalowych zależności w gospodarce.

Prawa ekonomiczne zostały sformułowane dużo wcześniej, znalazły potwierdzenie w praktyce gospodarczej i są uznane i wykładane przez ekonomistów. Zależności też zbadano i postawiono hipotezy i będą weryfikowane (być może staną się prawami, a być może zostaną odrzucone).

W teorii ekonomi międzynarodowej wyróżniamy 2 grupy praw:

Ø      prawa uniwersalne

Ø      prawa specyficzne

Prawa uniwersalne są uniwersalne dla wszystkich dziedzin ekonomii, czyli dotyczą mikroekonomii, makroekonomii, ekonomii globalnej i w tym ekonomii międzynarodowej.

Prawa specyficzne dotyczą tylko i wyłącznie ekonomii międzynarodowej.

Wśród praw uniwersalnych wyróżniamy 2 prawa:

Ø      zasadę przewagi absolutnej i względnej (zasada sformułowana przez klasyków ekonomii Smitha, Riccardo- teoria ta pokazuje korzyści i specjalizacje ekonomii)

Ø      teoria mnożnika i super mnożnika eksportowego ( to prawo, ta teoria sformułowana przez Keynesa mówi jakie korzyści odniesie gospodarka, w której występują niewykorzystane moce twórcze i w której zadziała jakiś impuls początkowy. Tym impulsem może być zwiększenie eksportu i korzyścią z tego wynikająca jest:

- zwiększenie zatrudnienia (zmniejszenie bezrobocia)

- znaczne zwiększenie dochodu narodowego

Wśród praw specyficznych wyróżniamy:

·         prawa rządzące przepływami towarowymi

·         prawa rządzące przepływem usług

·         prawa rządzące czynnikami produkcji

( 2 ostatnie prawa są stosunkowo młode, gdyż sformułowane w połowie XXw)

Zagraniczna i międzynarodowa polityka ekonomiczna - praktyka

Zagraniczna polityka ekonomiczna prowadzona jest przez poszczególne państwa. Natomiast międzynarodowa polityka ekonomiczna prowadzona jest przez grupy państw, przez ugrupowania integracyjne, regiony gospodarcze.

Zagraniczna polityka ekonomiczna formułuje pewne cele, wyznacza cele i narzędzia.

Cele zagranicznej polityki ekonomicznej:

- zapewnienie dostaw surowców

- uzyskanie korzystnego bilansu płatniczego (zwiększenie eksportu)

- przyciągnięcie inwestorów zagranicznych

- import nowych technologii

Narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej:

Ø      narzędzia bezpośrednie

- cła

- podatki

- kontyngenty

- dopłaty wyrównawcze

Ø      narzędzia pośrednie

- kurs walutowy i polityka kursu walutowego

- stopy procentowe i polityka stóp procentowych

Międzynarodowa polityka ekonomiczna koncentruje się na metodach koordynacji zagranicznej polityki ekonomicznej oraz na instytucjach koordynujących tę politykę (np. Bank Światowy, Światowa Organizacja handlu)

Teorie korzyści z międzynarodowego handlu towarami

Pod pojęciem teorii korzyści z międzynarodowego handlu towarami mieszczą się uogólnienia udzielające odpowiedzi na pytania: jakie decyzje eksportowe lub importowe przynoszą korzyści podmiotom uczestniczącym w tym handlu.

ta teoria wyjaśnia długofalowe tendencje rozwoju handlu międzynarodowego, a także długofalowe przemiany w strukturze towarowej i geograficznej tego handlu.

Główne przyczyny rozwoju eksportu i importu:

1.      dysponowanie przez dany kraj określonymi towarami przy ich całkowitym lub częściowym braku w innych krajach (tu są zarówno przyczyny eksportu i importu)

a)      dysponowanie trwałe towarami ze względu na wyposażenie w zasoby naturalne, czy też względów klimatycznych

b)     dysponowanie tymi towarami przejściowe średniookresowe

-     to dysponowanie przejściowe może występować na skutek przewagi pod względem

      rozwoju gospodarczego danego kraju

-    może też wynikać z przewagi technicznej, technologicznej

c)      dysponowanie towarami przejściowe krótkookresowe

-     może wynikać ze zróżnicowania cykli koniunkturalnych

-     mogą być wypadki losowe, konflikty, strajki, wojny

2.      występowanie względnych różnic kosztów i cen;

-     różnice mogą wynikać z odmiennego popytu w różnych krajach,

-     różnice mogą wynikać z różnych warunków produkcji

-     różnice mogą wynikać z różnego wyposażenia w czynniki produkcji

3.      preferencje konsumentów oraz zróżnicowanie produktów

-    preferencje konsumentów np. różne preferencje w krajach i dochodzi do wymiany

-    zróżnicowanie produktów np. przedsiębiorstwa wprowadzają różne nowe produkty i

     dzięki temu dochodzi do wymiany

korzyści z eksporu

korzyści z importu

Korzyści z wymiany międzynarodowej możemy zdefiniować jako różnicę między dochodem narodowym realizowanym w danym kraju w ramach gospodarki otwartej, a dochodem narodowym możliwym do zrealizowania w warunkach gospodarki zamkniętej.

(gospodarka zamknięta- autarchia- nie utrzymuje stosunków z zagranicą)

Doktryny, teorie (z punktu widzenia państwa)

Pierwsze koncepcje odnośnie korzyści z handlu:

Ø      koncepcja psychozy lęku przed brakiem towaru (ta koncepcja wyjaśniła ludziom, że muszą być prowadzone wojny, muszą być podbijane inne kraje, żeby nie było problemów z zaopatrzeniem w towary)

Ø      (pierwsza ekonomiczna doktryna pojawiła się w XIII wieku) doktryna słusznej ceny –według tej doktryny handel będzie korzystny, gdy będzie się go prowadziło tylko po słusznej cenie. Początkowo za słuszna cenę uważano cenę, która pokrywa koszty produkcji (nie było tu miejsca na zysk). Były modyfikacje i za słuszna cenę uznano cenę, która kształtuje się na rynku (eksporter i importer akceptują tę cenę i obie strony uzyskują korzyści przy tej cenie; nie potrzebna jest tu ingerencja państwa)

Ø      doktryna merkantylizmu (jej elementy obowiązują do dzisiejszego dnia)

Merkantylizm należy rozpatrywać w 2 postaciach:

...