14. Koncepcja społeczeństwa obywatelskiego w Konstytucji RP
Art.85 Konstytucji PRL z 22 lipca 1952r.
Konstytucja z 1997r.
Do kategorii tzw. fundamentalnych podstaw gwarantujących istnienie odpowiedniej płaszczyzny kreacji społeczeństwa obywatelskiego zaliczyć trzeba przede wszystkim te uprawnienia i swobody konstytucyjne, w których potwierdza się możliwość podejmowania przez jednostki wspólnego działania, nakierowanego na realizację różnych celów, tak o charakterze ogólnokrajowym jak i lokalnym.
Zasada subsydiarności – zasada pomocniczości; państwo ingeruje wtedy, kiedy jednostka sama nie daje sobie rady.
W art.12. Konstytucji wymienia się wprost związki zawodowe i organizacje społeczno-zawodowe rolników, stowarzyszenia, ale także ruchy obywatelskie i inne dobrowolne zrzeszenia oraz fundacje. Analiza cech poszczególnych organizacji wymienionych w art. 12 Konstytucji prowadzi do następujących wniosków: Konstytucja zakłada różnorodność form organizacyjnych realizacji prawa do zrzeszenia się obywateli, a wyliczenie organizacji w art.12vKonstytucji nie jest wyczerpujące.
Są to prawa kolektywne. Pięć cech wspólnych:
a) Wyodrębniają zespół osób, oparte na dobrowolności do przynależności (wyjątkiem korporacje zawodowe),
b) Do organizacji tych odnosi się właściwy zespół przepisów określających strukturę, zakres praw i obowiązków, stanowiący o ich organizacyjnej odrębności i samodzielności (bez charakteru absolutnego).
c) Działalność i cele organizacji określone są przede wszystkim statutem i muszą pozostać w zgodzie z celami państwa,
d) Organy tych organizacji pochodzą z wyborów tych, którzy te organizacje tworzą,
e) Organizacje pozostają pod kontrolą lub nadzorem organów władzy publicznej
Organizowanie się w związki zawodowe to prawo polityczne.
Inne elementy:
-wolność zgromadzeń (art.57),
-konkretyzacja wolności zrzeszania się (art.59),
-wolność sumienia i wyznania (art.53),
-szereg postanowień konstytucyjnych, które stwarzają możliwość pozyskiwania i rozpowszechniania informacji niezbędnej do inicjowania określonego rodzaju działań przez jednostkę i jej zbiorowości –art.14, 54, 61, 73 ust.3,
-prawo do występowania z petycjami, skargami i wnioskami (art.63),
Normy programowe – wskazujące na system wartości determinującymi charakter państwa i miejsca w nim jednostki. Zgodnie z treścią identyfikowanie się z dobrem wspólnym, utożsamianie się z Konstytucją z prawami podstawowymi dla państwa, oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniających uprawnienia obywateli i ich wspólnot.
Z Konstytucji nie wynika prawo podmiotowe do funkcjonowania jednostki w społeczeństwie obywatelskim.
Społeczeństwo obywatelskie wymaga samorządu terytorialnego.
weronia155