Tove Jansson

O Filifionce, która wierzyła w katastrofy

(tł. Irena Szuch-Wyszomirska)

Była sobie raz Filifionka, która prała swój duży szmaciany chodnik w morzu. Tarła go mydłem i szczotką aż do niebieskiego pasa i czekała na co siódmą falę, która przychodziła w sam raz, aby zmyć pianę.

Potem prała go do następnego niebieskiego pasa; słońce grzało jej plecy, ona zaś stała na swoich szczupłych nogach w przezroczystej wodzie i tarła, i wciąż tarła.

Był pogodny i bezwietrzny letni dzień, taki właśnie, jaki nadaje się na pranie chodników. Fale nadchodziły jedna za drugą, powolne i senne, aby jej pomóc, a wokół jej czerwonej czapeczki brzęczało kilka trzmieli, sądząc, że jest kwiatem.

„Umizgujcie się do mnie, jeśli chcecie” - pomyślała Filifionka z goryczą.

- „Ja w każdym razie wiem, jak to jest. Świat przed katastrofą zawsze wygląda tak cicho i spokojnie”.

Doszła do ostatniego niebieskiego pasa na chodniku, pozwoliła siódmej fali zmyć go, po czym wyciągnęła cały chodnik z wody.

Skała pod wodą była gładka i czerwona, zaś w głębi tańczyły odblaski słońca. Tańczyły również na palcach Filifionki, złocąc wszystkie dziesięć.

Zatonęła w rozmyślaniach. Mogłaby sprawić sobie nową czapkę w kolorze pomarańczowym. Albo na starej wyhaftować odblaski słońca złotymi nićmi.

Lecz naturalnie nie będą przypominać tych prawdziwych, bo przecież będą nieruchome. A zresztą, co komu z nowej czapki, gdy przyjdzie niebezpieczeństwo? Zginąć można równie dobrze i w starej...

Filifionka wywlokła chodnik na ląd, otrzepała go o skałę i z cierpką miną zaczęła po nim spacerować, żeby wycisnąć zeń wodę.

Pogoda była zbyt piękna - co nie było naturalne. Coś musi się zdarzyć.

Wiedziała o tym. Nisko nad horyzontem zbierało się to ciemne i straszne - gromadziło się, nadchodziło - coraz prędzej i prędzej...

- I nie wiadomo nawet, co to jest - szepnęła Filifionka do siebie.

Serce zaczęło jej walić, poczuła zimno na plecach; odwróciła się gwałtownie, jakby ktoś groźny nieoczekiwanie stanął za nią. Ale morze migotało jak przedtem, odblaski słońca ślizgały się żartobliwie po jego powierzchni, a letni wiatr muskał pocieszająco jej pyszczek.

Niełatwo jednak pocieszyć Filifionkę, którą - z nieznanych powodów - ogarnęła panika. Drżącymi łapkami rozpostarła chodnik, aby wysechł, i chwyciwszy mydło i szczotkę pobiegła w stronę domu nastawić wodę na herbatę: Gapsa obiecała zajrzeć koło piątej.

.oOo.

Dom Filifionki był duży i nieszczególnie piękny. Ktoś kiedyś chcąc się pozbyć starych farb olejnych pomalował go na ciemnoszaro z zewnątrz i na brązowo wewnątrz. Filifionka wynajęła go (bez mebli) od pewnego Paszczaka, który ją zapewniał, iż jej babka zamieszkiwała w nim za młodu zazwyczaj latem. A że Filifionka darzyła swoją rodzinę ogromnym uczuciem, uznała natychmiast, że i ona powinna tu mieszkać, aby uczcić pamięć babki.

Pewnego wieczoru po wynajęciu domu, siedząc na werandzie dziwiła się bardzo, jak jej babka za młodu musiała być niepodobna do siebie w późniejszym wieku.

Pomyśleć tylko, że prawdziwa Filifionka, mająca poczucie piękna przyrody, osiadła na tym jałowym, okropnym wybrzeżu. Bez ogrodu, w którym można by zebrać coś, z czego dałoby się zrobić konfitury. Bez najmniejszego drzewka liściastego, czy krzaczka, który można by przerobić na altankę. Nawet bez przyzwoitego widoku.

Filifionka westchnęła i patrzyła z pustką w oczach na zielone o zmroku morze, obrzeżone rozległą plażą z rozbijającymi się falami. Jak daleko sięgnąć wzrokiem, wszędzie zielona woda, biały piasek i czerwone, wyschnięte wodorosty. Był to w sam raz krajobraz do katastrof: ani jednego bezpiecznego miejsca.

O, naturalnie, potem Filifionka dowiedziała się, że to wszystko było omyłką.

Wprowadziła się do tego okropnego domu na tym okropnym wybrzeżu zupełnie niepotrzebnie. Babka bowiem, jak się okazało, mieszkała w zupełnie innym domu. Tak to w życiu bywa.

Ale już było za późno: Filifionka zdążyła napisać do całej rodziny o swojej przeprowadzce, uważała więc, że nie wypada nic zmieniać.

Mogliby uważać, że jest trochę zbzikowana.

Filifionka zamknęła więc za sobą drzwi i starała się urządzić wnętrze domu przytulnie w miarę możności. Nie było to jednak łatwe. Pokoje były tak wysokie, że sufit pozostawał zawsze w cieniu, a okna duże i poważne do tego stopnia, iż żadne koronkowe firanki na świecie nie mogłyby ozdobić ich i uczynić miłymi. Nie były to okna do wyglądania, za to każdy mógł łatwo zajrzeć do środka - a tego Filifionka nie lubiła.

Starała się urządzić przytulne kąciki, lecz wszystko na nic. Meble gubiły się. Krzesła szukały schronienia pod stołem, kanapa przerażona cofała się ku ścianie, a krążki światła lamp były równie bezsilne, jak światełko latarki w ciemnym lesie.

Jak wszystkie Filifionki miała masę ozdobnych bibelotów. Małych lusterek i fotografii rodzinnych w ramkach z aksamitu i muszelek, kotów, psów i Paszczaków z porcelany stojących na szydełkowanych serwetkach, pięknych przysłów haftowanych jedwabiem lub srebrem, malutkich wazonów i przyjemnych kapturków na imbryczki do herbaty w kształcie Mimbli - słowem, moc tego wszystkiego, co czyni życie łatwiejszym, mniej niebezpiecznym i ogromnym.

Lecz w ponurym domu nad morzem wszystkie te piękne, ukochane rzeczy straciły swój sens i spokój. Przestawiała je ze stołu na komodę i z komody na okno, ale nigdzie nie pasowały, nie były u siebie.

Stały jednak, zupełnie zagubione.

Filifionka zatrzymała się w drzwiach i patrzyła szukając pocieszenia w przedmiotach, które były jej własnością. Lecz miały one w sobie tę samą bezradność co ona. Poszła do kuchni i rozpaliła ogień pod czajnikiem, potem wyjęła najwytworniejsze filiżanki ze złoconym brzegiem oraz paterę, zdmuchnęła zręcznie okruchy z jej brzegu i na wierzchu ciastek położyła kilka małych lukrowanych ciasteczek, żeby zaimponować Gapsie.

Gapsa pijała herbatę bez śmietanki, lecz Filifonka wyjęła również i babciny srebrny dzbanuszek w kształcie łodzi, a kostki cukru wsypała do pluszowego koszyczka z paciorkami na rączce.

Nakrywając stół do herbaty czuła się zupełnie spokojna - wszystkie myśli o katastrofie oddaliły się.

Szkoda jednak, że w tej fatalnej okolicy nie można znaleźć ładnych i odpowiednich kwiatów. Rosły tu jedynie złe, kolczaste krzaczki, a ich kwiaty nie pasowały do salonu. Filifionka z niezadowoleniem odsunęła wazon na kraniec stołu i zrobiła krok w stronę okna, by wyjrzeć, czy nie idzie Gapsa.

Lecz nagle pomyślała: „Nie, nie. Nie będę wyglądać. Poczekam, aż zapuka.

Wtedy pobiegnę otworzyć i będziemy obie strasznie ucieszone i towarzyskie, i będziemy masę rozmawiać... Jeśli wyjrzę, może się zdarzyć, że wybrzeże będzie puste aż het do latarni morskiej. Albo że zobaczę mały zbliżający się punkcik, a ja nie lubię rzeczy, które zbliżają się nieuchronnie... A byłoby jeszcze gorzej, gdyby ten punkcik nagle zaczął się zmniejszać i odszedł...”

Filifionka zaczęła drżeć: „Co się ze mną dzieje?” - pomyślała. - „Muszę pomówić o tym z Gapsą. Może ona nie jest tym kimś, z kim najchętniej chciałabym mówić, ale przecież nie znam nikogo innego”.

Rozległo się pukanie do drzwi. Filifionka wybiegła do sieni i zanim jeszcze otworzyła drzwi, zaczęła mówić.

- Ach, jaka piękna pogoda - zawołała - morze, pomyśleć tylko, morze...

Takie niebieskie, takie życzliwe, bez jednej choćby zmarszczki! Jak się pani ma, ślicznie pani dzisiaj wygląda... Ach, mogłabym się tego spodziewać... No tak, kiedy żyje się w ten sposób, natura i to wszystko - temu to chyba należy zawdzięczać, prawda?...

„Bredzi jeszcze bardziej niż zwykle” - pomyślała Gapsa zdejmując rękawiczki (była bowiem prawdziwą damą), głośno zaś powiedziała:

- Właśnie. Ma pani zupełną rację, pani Filifionko.

Usiadły przy stoliku nakrytym do herbaty, a Filifionka tak była zadowolona z towarzystwa, że plotła najzupełniejsze głupstwa i rozlewała herbatę na obrus.

Gapsa chwaliła ciastka i cukierniczkę, i wszystko, co się dało, tylko o kwiatach w wazonie oczywiście nie powiedziała nic. Gapsa była dobrze wychowana, a każdy widział, że ten dziki, zły krzak nie pasował do serwisu do herbaty.

Po chwili Filifionka przestała mówić głupstwa, a że Gapsa nie odezwała się, zrobiło się zupełnie cicho.

Nagle blask słońca na obrusie zgasł, a duże poważne okna wypełniły się chmurami i obie panie usłyszały wiejący od morza wiatr. Gdzieś daleko, nie głośniejszy niż szept.

- Widzę, że uprała pani swój chodnik, pani Filifionko - powiedziała Gapsa z uprzejmym zainteresowaniem.

- Tak, woda morska jest przecież podobno dobra na chodniki - rzekła Filifionka. - Kolory nie puszczają i chodnik ma porem taki świeży zapach...

„Chcę, żeby Gapsa zrozumiała” - pomyślała. - „Chcę komuś powiedzieć, że się boję, komuś, kto mógłby mi odpowiedzieć: - Ależ, oczywiście, rozumiem cię świetnie, że się boisz. Albo: - Czegóż się tu bać, na miłość boską? W taki piękny, spokojny letni dzień? Żeby powiedział cokolwiek bądź, ale żeby coś powiedział”.

- Te ciasteczka upiekłam według przepisu babci - powiedziała Filifionka.

Po czy pochyliła się nad stołem i szepnęła:

- Ten spokój jest nienaturalny. Oznacza, że stanie się coś okropnego.

Wierz mi, kochana, jesteśmy bardzo małe i nic nie znaczymy razem z naszymi ciasteczkami do herbaty i naszymi chodnikami i wszystkim tym, co jest ważne, lecz zawsze zagrożone przez to nieubłagane...

- O - powiedziała Gapsa z zażenowaniem.

- Tak, tak, przez to nieubłagane - mówiła Filifionka szybko. - To, czego nie można uprosić, z czym nie można dyskutować, czego nie można zrozumieć i o czym się nic nie wie. To, co się czai w ciemnym pokoju i przychodzi skądś z dala i czego nigdy nie widać, aż już jest za późno. Czy pani to czuła kiedyś? Niech pani powie, że przeżyła to pani już kiedyś. Moja kochana, niech pani powie...

Gapsa, zaczerwieniona, obracała w łapkach cukierniczkę i żałowała, że w ogóle tu przyszła.

- Teraz, późnym latem, bywają bardzo gwałtowne wichury - powiedziała w końcu ostrożnie.

Filifionka, zawiedziona, popadła w milczenie.

Gapsa, odczekawszy chwilę, mówiła dalej, trochę poirytowana:

- Suszyłam bieliznę w piątek i proszę mi wierzyć, że musiałam biec aż do furtki za moją najlepszą powłoczką na jasiek, taki był wiatr. Jakiego pani używa środka do prania, pani Filifionko?

- Nie pamiętam - odparła Filifionka i poczuła się od razu okropnie zmęczona, bo Gapsa nawet nie próbowała jej zrozumieć. - Czy pozwoli pani jeszcze herbaty?

- Nie, dziękuję - odparła Gapsa. - Była to doprawdy bardzo miła wizyta.

Obawiam się, że muszę już ruszać do domu.

- Tak, tak - odrzekła Filifionka. - Rozumiem.

Nad morzem pociemniało i słychać było pomruk fal na brzegu.

Było trochę zbyt wcześnie, aby zapalić lampę, ale zbyt ciemno, aby mogło być przyjemnie. Chudy nos Gapsy był bardziej zmarszczony niż zwykle, można by było sądzić, że nie czuje się dobrze. Ale Filifionka nie wstała, żeby pomóc jej wyjść, nic nie mówiła i siedziała spokojnie, krusząc lukrowane ciasteczko na drobne kawałki.

„To przykre” - pomyślała Gapsa, wzięła niepostrzeżenie swoją torebkę z komody i wsunęła ją pod ramię. A na dworze wzmagał się wiatr południowo-zachodni.

- Mówiła pani o wietrze - odezwała się nagle Filifionka. - O wietrze, który porywa bieliznę. Ale ja mówię o cyklonach, o tajfunach, droga Gapso.

O trąbach powietrznych, tornadach, burzach piaskowych... O falach, które porywają domy... Ale przede wszystkim mówię o sobie samej i o moich lękach, chociaż wiem, że to nie wypada. Wiem też, że to się źle skończy.

Myślę o tym przez cały czas. Nawet kiedy piorę chodnik. Czy pani odczuwa podobnie?

- Zazwyczaj dobrze robi ocet. - powiedziała Gapsa, wpatrując się w swoją filiżankę. Szmaciane chodniki nie tracą koloru, jeśli się wleje trochę octu do płukania.

Wówczas Filifionka rozgniewała się, co było u niej rzeczą niezwykłą.

Czuła, że musi sprowokować Gapsę w jakiś sposób, chwyciła się więc pierwszego lepszego pomysłu, jaki jej wpadł do głowy, i wskazując na paskudny krzaczek w wazonie zawołała:

- Niech pani spojrzy, jaki ładny! I pasuje w sam raz do serwisu!

Gapsa rozzłościła się również i najwyraźniej znudzona tym wszystkim zerwała się mówiąc:

- Ani trochę! Jest za duży i za kolczasty i za pstry i zupełnie nie pasuje na proszoną herbatkę!

Po czym obie panie powiedziały sobie „Do widzenia” i Filifionka zamknąwszy drzwi wróciła do salonu.

Była smutna i rozczarowana, miała uczucie, że przyjęcie się nie udało.

Krzaczek stał na samym środku stołu - szary, kolczasty i obsypany ciemnoczerwonymi kwiatami. Nagle Filifionce wydało się, że to nie tyle kwiaty nie pasują do serwisu, lecz po prostu serwis nie pasuje do niczego.

Przestawiła kwiaty na parapet okna.

Całe morze było odmienione. Stało się szare, fale miały białe zęby i szarpały ze złością piaszczysty brzeg. Niebo było czerwonawe i ciężkie.

Filifionka długo stała w oknie, słuchając, jak wzmaga się wiatr.

Wtem zadzwonił telefon.

- Czy to pani Filifionka? - zapytał ostrożnie głos Gapsy.

- Oczywiście, że to ja - odpowiedziała Filifionka. - Tu nikt inny nie mieszka. Czy dobrze doszła pani do domu?

- O tak, tak - odparła Gapsa. - Zdaje się, że teraz znów trochę dmucha. - Milczała chwilę, po czy dodała życzliwie: - Pani Filifionko? Te okropności, o których pani mówiła... Zdarzają się pani często?

- Nie - odpowiedziała Filfifionka.

- A więc tylko czasem?

- Właściwie nigdy - odpowiedziała Filifionka. - Ja tylko tak czuję - Aha - odrzekła Gapsa. Tak, chciałam podziękować pani za miłe przyjęcie.

Więc nigdy się pani nic nie zdarzyło?

- Nie - rzekła Filifionka. - To miło, że pani zadzwoniła. Mam nadzieję, że się kiedyś zobaczymy.

- I ja mam taką nadzieję - powiedziała Gapsa i odłożyła słuchawkę.

Filifionka siedziała przez chwilę marznąc i patrząc na telefon.

„Niedługo moje okna poczernieją” - myślała. - „Można by je zasłonić kocami. Można by też odwrócić lustra do ściany”. Ale nie zrobiła, siedziała tylko słuchając, jak wiatr huczy w kominie. Zupełnie jak małe, bezdomne zwierzę.

Tymczasem o południową ścianę domu zaczęła odbijać się sieć Paszczaka, lecz Filifionka nie miała odwagi wyjść i zdjąć jej.

Dom zaczął drżeć, wiatr uderzał weń raz po raz i słychać było, jak sztorm nabiera rozpędu i gna w podskokach nad morzem.

Z dachu zsunęła się wolno dachówka i rozbiła o skały. Filifionka drgnęła, potem wstała. Szybko weszła do sypialni. Lecz sypialnia była za duża, nie czuła się tu pewnie. Pomyślała o spiżarni. Była dostatecznie mała, by można się tam było czuć bezpiecznie.

Chwyciła w objęcia kołdrę, przebiegła korytarz i kopnięciem otworzyła drzwi do spiżarni; dysząc zamknęła je za sobą. Tu odgłosy sztormu nie dochodziły tak wyraźnie. I nie było okna, tylko mały lufcik.

Wyminąwszy po omacku worek z kartoflami owinęła się kołdrą i przycupnęła tuż przy ścianie pod półką z konfiturami.

Jej wyobraźnia zaczęła malować własny sztorm o wiele czarniejszy i dzikszy od tego, który wstrząsał domem. Fale stawały się białymi smokami, wyjąca trąba morska ukręciła z wody czarny słup ma horyzoncie - lśniący filar, który pędził wprost na nią, coraz bliżej i bliżej...

Jej własne sztormy były zawsze najstraszniejsze. I w głębi duszy Filifionka była trochę dumna ze swoich katastrof, przeżywanych zupełnie samotnie.

„Osioł z tej Gapsy” - pomyślała sobie. - „Zwariowana kobieta, która nie potrafi myśleć o niczym innym, jak tylko o ciasteczkach do herbaty i poszewkach na jaśki. Na kwiatach też się nie zna. Najmniej zaś rozumie mnie. Siedzi tam teraz i myśli, że ja nigdy niczego nie przeżyłam. Ja, która co dzień przeżywam koniec świata i która mimo to nadal ubieram się i rozbieram, i jem, i zmywam, i przyjmuję wizyty, jak gdyby nigdy nic!”

I Filifionka wytknęła nos z kołdry, spojrzała w ciemność i rzekła:

- Ja wam pokażę!

Nie wiadomo, co chciała przez to powiedzieć. Następnie wlazła pod kołdrę i zasłoniła sobie uszy łapkami.

Ale sztorm na dworze wzmagał się i około pierwszej po północy szybkość wiatru doszła do czterdziestu sześciu metrów na sekundę.

A mniej więcej o drugiej zwalił się komin na dachu. Połowa spadła na ziemię koło domu, reszta zjechała na palenisko w kuchni. Przez dziurę w dachu widać było ciemne nocne niebo, po którym sunęły wielkie chmury.

Potem sztormowy wiatr wleciał do domu i już nie było widać nic poza fruwającym popiołem, łopoczącymi dziko firankami i obrusami oraz fotografiami ciotek i wujków, wirującymi w powietrzu. W ukochane przedmioty Filifionki jak gdyby nagle wstąpiło życie, wszystko wokół skrzypiało, szeleściło i dzwoniło, drzwi zamykały się z łoskotem, a obrazy zjeżdżały na podłogę.

Oślepiona i bliska obłędu Filifionka stała na środku salonu w trzepoczącej spódnicy i myślała: „To jest właśnie to. To już koniec. Nareszcie! Teraz już nie będę musiała dłużej czekać”.

Podniosła słuchawkę, żeby zadzwonić do Gapsy i powiedzieć jej... tak, powiedzieć coś, co by zdruzgotało Gapsę raz na zawsze. Chłodno i triumfująco.

Ale przewód telefoniczny był zerwany.

Filifionka słyszała tylko sztorm i odgłos sypiących się dachówek. „Jeżeli pójdę na strych, to może się zdarzyć, że dach zostanie zdmuchnięty” - pomyślała. - „A jeżeli zejdę do piwnicy, to cały dom może się na mnie zawalić. W każdym razie wszystko może się stać”.

Chwyciła porcelanowego kotka i przycisnęła go mocno do siebie. Wtem wicher otworzył okno i szkło posypało się na podłogę. Ulewa uderzyła w mahoniowe meble, a piękny Paszczak z gipsu rzucił się ze swojego postumentu i rozleciał się na kawałki.

Szklany żyrandol babci z potwornym trzaskiem rąbnął o podłogę. Słuchając, jak jej rzeczy żalą się i krzyczą, Filifionka zobaczyła w roztrzaskanym lustrze fragment swojego własnego pobladłego pyszczka i nie zastanawiając podbiegła do okna i wyskoczyła.

Stwierdziła, że siedzi na piasku. Czuła na twarzy ciepły deszcz, a sukienka wzdymała się wokół niej i trzepotała jak żagiel.

Mocno zacisnęła powieki. Wiedziała, że znajduje się w samym środku niebezpieczeństwa, zupełnie bezradna.

Burza dudniła dalej, spokojnie i statecznie. Ale wszystkie niepokojące dźwięki zniknęły, wszystkie wycia, trzaskania, rozsypywanie się w kawałki, spadanie z hukiem i rozdzieranie się. Niebezpieczeństwo było więc wewnątrz domu, a nie na zewnątrz.

Filifionka ostrożnie wciągnęła cierpki zapach morskich wodorostów i otworzyła oczy.

Ciemność nie miała już tej gęstości jak tam, w salonie.

Widziała morską kipiel i pasmo światła latarni przesuwające się wolno wśród nocy: mijało ją półkolem, wędrowało przez piaszczyste wydmy, gubiło się hen na horyzoncie i znowu wracało. Dokoła i dokoła chodziła to spokojne światło, nie spuszczając oka z burzy.

„Nigdy jeszcze nie byłam na dworze sama w nocy - stwierdziła Filifionka. - Gdyby tak mama wiedziała...”

Zaczęła pełznąć pod wiatr, w dół ku brzegowi, aby jak najdalej odejść od domu Paszczaka. Kotka z porcelany wciąż jeszcze trzymała w łapce, uspokajała ją myśl, że ma coś, co ją chroni. Spostrzegła, że morze było teraz całe biało-granatowe. Grzebienie fal pędziły na wprost i niosło je jak dym na plażę. Ten dym miał smak soli.

Za nią, z tyłu, roztrzaskało się coś wewnątrz domu. Ale nie odwróciła głowy. Skuliła się pod wielkim głazem i szeroko otwartymi oczyma patrzyła prosto w noc. Już nie marzła. Najdziwniejsze zaś było to, że nagle poczuła się zupełnie bezpieczna. Było to bardzo szczególne uczucie i Filifionka uznała, że jest nadzwyczaj przyjemne. Bo właściwie dlaczego się miałaby niepokoić? Katastrofa przecież nareszcie przyszła.

Nad ranem sztorm się uciszył, lecz Filifionka niemal tego nie zauważyła.

Siedziała, rozmyślając o sobie i o swoich katastrofach, i swoich meblach, i zastanawiała się, jak doprowadzić wszystko do ładu. Właściwie nie stało się nic poza tym, że komin się zwalił.

Czuła jednak, że nic bardziej ważnego nie wydarzyło się jej dotąd w życiu.

Nic, co by do tego stopnia przewróciło wszystko do góry nogami. Nie wiedziała, co powinna zrobić, żeby znowu stać się sobą.

Sądziła nawet, że dawnej Filifionki już nie ma, i nie była pewna, czy chce, żeby tamta wróciła. A co z tym wszystkim, co było własnością dawnej Filifionki?

Z tym, co się połamało, zakopciło, rozpadło i zamokło? Ach, siedzieć i naprawiać teraz tydzień po tygodniu, kleić, cerować, szukać brakujących części...

Prać i prasować, odmalowywać i martwić się, że nie wszystko można przywrócić do dawnego wyglądu, i zawsze wiedzieć, w każdym razie, że pęknięcia zostały i że wszystko przedtem było o wiele ładniejsze... O nie!

A potem ustawić całe to nieszczęście w taki sam sposób, w jaki było ustawione w tych ciemnych ponurych pokojach, dalej łudzić się, że są przytulne...

- Nie! Nie zrobię tego! - krzyknęła Filifionka prostując zesztywniałe nogi. - Jeżeli zacznę to wszystko porządkować, żeby wyglądało jak przedtem, to i sama stanę się taka jak przedtem, znowu będę się bała...

Czuję to. I znowu będą czaić się za mną cyklony, tajfuny...

Spojrzała na dom Paszczaka. Stał.

Wszystko, co uległo zniszczeniu, było wewnątrz domu, leżało tam i czekało, aby się tym zajęła.

Żadna prawdziwa Filifionka nigdy nie zostawiła swoich pięknych odziedziczonych mebli na pastwę losu...

- Mama powiedziałaby, że jest coś, co nazywa się obowiązkiem - mruknęła do siebie Filifionka. Był już ranek.

Wschodni horyzont czekał na słońce. Nad morzem polatywały płochliwe wietrzyki, a niebo zasypywane było chmurami, które sztorm, zapominając o nich, zostawił po sobie. Przetoczyło się kilka słabych grzmotów.

Pogoda była niespokojna, a fale nie wiedziały, dokąd chcą płynąć.

Filifionka zawahała się.

Wtedy ujrzała trąbę powietrzną. Nie była wcale podobna do tej z wyobraźni Filifionki - do czarnego, lśniącego słupa wody. Ta była prawdziwa, jasna, utworzona z wirujących białych chmur, które skręciły się ku dołowi w olbrzymią spiralę kredowobiałą tam, gdzie woda uniosła się z morza na jej spotkanie.

Nie wyła i nie ciskała się. Była zupełnie cicha, zbliżała się powoli do brzegu kołysząc się łagodnie. Teraz zaróżowiła się w świetle wschodzącego słońca.

Ta trąba była nieskończenie wysoka, obracała się bezgłośnie wokół siebie samej i zbliżała się coraz bardziej i bardziej...

Filifionka stała bez ruchu, zupełnie bez ruchu, ściskając porcelanowego kotka i myśląc: „O, ty moja piękna, moja wspaniała katastrofo...”

Trąba sunęła już nad plażą, całkiem niedaleko od Filifionki. Biały, majestatyczny słup minął ją, zamieniony teraz w słup piasku i bardzo spokojnie uniósł dach domu Paszczaka. Filifionka zobaczyła, jak dach jedzie w górę i znika. Potem zawirowały w powietrzu meble i też zniknęły.

Zobaczyła wszystkie swoje bibeloty lecące wprost do nieba, serwetki na tacę i rodzinne zdjęcia, kapturki na imbryk do herbaty i babciny dzbanuszek do śmietany w kształcie łodzi, i wyszywane srebrem i jedwabiem przysłowia, wszystko, wszystko, wszystko! - i myślała zachwycona: „O, jak wspaniale! Cóż ja poradzę, biedna, mała Filifionka, przeciwko wielkim siłom przyrody? Czy po czymś takim cokolwiek jeszcze będzie można zreperować? Nie! Nic! Wszystko jest wysprzątane! I wymiecione!”

Trąba wędrowała uroczyście nad polami i Filifionka zobaczyła, jak zwęża się, pęka i rozprasza. Była już niepotrzebna.

Filifionka odetchnęła głęboko.

- Teraz już nigdy nie będę się bała - powiedziała sobie. - Teraz jestem zupełnie wolna. Teraz mam chęć na wszystko.

Postawiła kotka na kamieniu. Miał obtłuczone jedno ucho i olej na mordce.

Nadawało mu to nowy wyraz, wyglądał nieco przekornie i zawadiacko.

Słońce podnosiło się. Filifionka zeszła na wilgotny piasek i dostrzegła na nim swój szmaciany chodnik. Sztorm przybrał go wodorostami i muszelkami i żaden szmaciany chodnik na świecie nie był nigdy tak dobrze uprany.

Filifionka zachichotała. Wzięła chodnik w obie łapki i wciągnęła go za sobą do wody. Dała nurka w wielką, zieloną falę, usiadła na chodniku i jechała na nim w perlistej pianie, znowu dała nurka i znowu - aż do samego dna.

Ogromne fale jedna po drugiej przetaczały się nad nią, przezro...