Opis Skali Gotowości Szkolnej (SGS).pdf

Materiał szkoleniowy do modułu „Ocena gotowości szkolnej z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS)”

Załącznik nr 4

SKALA GOTOWOŚCI SZKOLNEJ (SGS) 1

Opis metody

Skala Gotowości Szkolnej (SGS) autorstwa E. Koźniewskiej jest obserwacyjną metodą

przygotowaną jako pomoc dla nauczycieli dzieci sześcioletnich. Metodę opracowano w ramach

projektu Badanie Gotowości Szkolnej Sześciolatków, finansowanego z dotacji Europejskiego

Funduszu Społecznego. W ramach projektu przeprowadzono ogólnopolskie badania standaryzacyjne

Skali z udziałem reprezentatywnej próby 4000 dzieci z całej Polski. Badania odbyły się w maju-

czerwcu 2006 r., kiedy dzieci kończyły rok obowiązkowej edukacji przedszkolnej. Większość dzieci

miała wtedy od 6,4 do 7,4 lat.

W opublikowanym podręczniku do Skali Gotowości Szkolnej SGS (A. Frydrychowicz, E.

Koźniewska, A. Matuszewski i E. Zwierzyńska 2006) zamieszczono podstawowe informacje o treści

metody. Scharakteryzowano wyniki w badanej próbie sześciolatków i wskazano czynniki sprzyjające i

czynniki niekorzystne dla osiągania gotowości szkolnej. Przedstawiono analizy trafności i rzetelności

metody. Zaproponowano sposób statystycznej interpretacji wyników w postaci stopni gotowości

szkolnej dla sześciu wyodrębnionych podskal: Umiejętności Szkolne, Kompetencje Poznawcze,

Sprawność Motoryczna, Samodzielność, Niekonfliktowość, Aktywność Społeczna. Opisano

zastosowanie SGS przez nauczyciela (procedura, warunki, pomoce, interpretacja profili) w ocenie

gotowości szkolnej sześciolatków.

U podstaw konstrukcji Skali Gotowości Szkolnej (SGS) leżą trzy ważne założenia. Przyjęto,

że gotowość szkolna ma wielowymiarowy charakter, wyznaczony przez zadania rozwojowe (A.

Brzezińska 1992, R. Stefańska-Klar 2000) i obszary aktywności dziecka w środowisku. Uwzględniono

psychologiczno-edukacyjny charakter pojęcia, którego treść wiąże się zarówno z rozwojem dziecka

jak i systemem edukacji w tym z programami, warunkami i wymaganiami nauczycieli (E. Gruszczyk-

Kolczyńska 1994, B. Wilgocka-Okoń 2003). Duże znaczenie nadano motywacyjnemu aspektowi

uczenia się, zgodnie z którym gotowość do uczenia się jest wyrażana chęcią, zainteresowaniem,

wytrwałością pomimo trudności i osiąganiem przez dziecko nieznacznych choćby postępów (E.

Hurlock 1985). Kryterium poziomu rozwoju dziecka zostało zatem zastąpione przez kryterium

osiągania postępów.

Ocena tak rozumianej gotowości szkolnej powinna służyć uwzględnieniu potrzeb

edukacyjnych, społecznych i uczuciowych wszystkich dzieci. Ma ona jednak szczególne znaczenie dla

wyrównywania startu szkolnego tych dzieci, którym trudniej sprostać instytucjonalnym

i programowym wymaganiom szkoły.

1 Artykuł opracowany przez Elżbietę Koźniewską CMPPP, Warszawa, wrzesień 2008

Projekt „Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich w

osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole”

realizowany na zlecenie MEN w ramach programu „Bezpieczna i Przyjazna Szkoła”

CMPPP, Warszawa 2008

Materiał szkoleniowy do modułu „Ocena gotowości szkolnej z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS)”

Skala Gotowości Szkolnej (SGS) składa się z pięciu części, które odnoszą się do

wyróżnionych aspektów gotowości szkolnej i zarazem obszarów aktywności dzieci. Są to:

Poznawanie świata i siebie (A), Zabawa i nauka w grupie rówieśników (B), Samodzielność

w trudnych sytuacjach (C), Podejmowanie zadań i praca pod kierunkiem nauczyciela (D),

Przygotowanie do nauki czytania, pisania i matematyki (E). Łącznie 72 zdania opisują zachowania i

umiejętności dzieci.

Zadaniem nauczyciela jest oszacowanie częstości występowania danego zachowania lub

umiejętności na czterostopniowej skali (tak, raczej tak, raczej nie, nie), na podstawie obserwacji

prowadzonej podczas codziennych zajęć. Wymaga to od nauczyciela zapoznania się z podręcznikiem,

zaplanowania pracy, przedstawienia metody rodzicom i uzyskania ich zgody na zastosowanie Skali.

Następnym krokiem powinno być przygotowanie pomocy i prowadzenie obserwacji wybranych 10

dzieci przez okres dwóch tygodni.

Pożądane jest dwukrotne przeprowadzenie obserwacji w ciągu roku wychowania

przedszkolnego: obserwacji wstępnej pod koniec pierwszego semestru i obserwacji na zakończenie

roku obowiązkowej edukacji przedszkolnej. Jakościowa interpretacja wyników obserwacji wstępnej

pomoże nauczycielowi odpowiedzieć na pytanie: „Co utrudni a co ułatwi dziecku naukę w szkole?” i

zaprojektować zajęcia wspomagające rozwój dziecka i jego przygotowanie do edukacji szkolnej.

Wyniki obserwacji przeprowadzonej na koniec roku mogą służyć ocenie postępów dziecka i

oszacowaniu stopnia gotowości szkolnej w wyróżnionych podskalach.

W badaniach standaryzacyjnych wyniki dzieci w podskalach Kompetencje Poznawcze,

Samodzielność, Niekonfliktowość, Aktywność Społeczna uzyskały rozkład normalny. Interpretacja

formalna w tych podskalach, po obliczeniu wyników, opiera się na trzech stopniach gotowości

szkolnej; niskim, średnim, wysokim. W podskalach Umiejętności Szkolne, Sprawność Motoryczna

wyniki dzieci uzyskały rozkład skośny. Zaproponowano tu dwa stopnie gotowości szkolnej: zgodny z

oczekiwaniami i niższy od oczekiwań.

Wyniki obserwacji każdego dziecka w 6 podskalach tworzą profil, który jest ogólnym

obrazem jego przygotowania do szkoły. Interpretacja formalna pozwala na odniesienie wyników

dziecka do badanej (2006) próby sześciolatków. Niski lub niższy od oczekiwanego wynik w którejś z

podskali to znak ryzyka niepowodzeń. Każde dziecko, które uzyskuje stopień niski lub niższy od

oczekiwanego wymaga pogłębionej diagnozy. Wyniki w podskali Umiejętności Szkolne są

rozpatrywane w szerszym kontekście zachowań i umiejętności dziecka.

Skala Gotowości Szkolnej (SGS) jest metodą dla nauczycieli. Badania pilotażowe

i standaryzacyjne były prowadzone z ich udziałem. Metoda ukierunkowuje obserwację nauczyciela na

zachowania dziecka w różnych sytuacjach, w tym na umiejętności społeczne i na osiągnięcia.

Obserwację z zastosowaniem Skali można prowadzić w naturalnych warunkach. Metoda dostarcza

Projekt „Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich w

osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole”

realizowany na zlecenie MEN w ramach programu „Bezpieczna i Przyjazna Szkoła”

CMPPP, Warszawa 2008

Materiał szkoleniowy do modułu „Ocena gotowości szkolnej z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS)”

wielu informacji o dziecku, o jego konkretnych zachowaniach, które można przekazać rodzicom w

formie udokumentowanej opinii, bez krytycznych i kategorycznych ocen. Skala jest

wystandaryzowana, ma dobre parametry rzetelności i trafności diagnostycznej oraz pozwala

wzbogacić interpretację wyników wnioskami z badań. Jest opracowana w wersji elektronicznej, co

ułatwia liczenie wyników.

Należy jednak pamiętać o następujących zasadach stosowania i interpretacji metody:

- wyniki uzyskane za pomocą metody obserwacyjnej nie mogą być jedyną podstawą podejmowania

decyzji pedagogicznych,

- stopnie gotowości szkolnej w podskalach SGS nie wyznaczają normy rozwojowej,

- jeżeli nie są spełnione warunki obserwacji zgodne z tymi, jakich wymagano w badaniach

standaryzacyjnych i jakie opisano w podręczniku, interpretacja wyników obserwacji może być

wyłącznie jakościowa.

W związku z projektem reformy systemu edukacji ogłoszonym przez MEN i planowanym

obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego w CMPPP podjęto prace nad modyfikacją Skali

Gotowości Szkolnej (SGS), aby możliwe było jej zastosowanie w odniesieniu do oceny gotowości

szkolnej dzieci pięcioletnich o różnych doświadczeniach edukacyjnych.

Opracowano (A. Matuszewski 2008) oddzielne normy dla podgrupy najmłodszych dzieci,

które brały udział w badaniach standaryzacyjnych Skali (2006). Opracowano także na podstawie Skali

Gotowości Szkolnej eksperymentalną wersję arkusza obserwacyjnego Kryteria Gotowości

Edukacyjnej Pięciolatków (E. Koźniewska, A. Matuszewski 2008). Wskaźniki obserwacyjne

dobierano w oparciu o kryterium statystyczne i konsultacje ze specjalistami.

Bibliografia

Brzezińska A., Burtowy M.(1992), Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej .

Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań 1992

Frydychowicz A., Koźniewska E., Matuszewski A., Zwierzyńska E. (2006), Skala Gotowości

Szkolnej. Podręcznik. W: Doradca Nauczyciela Sześciolatków (2006), red. Anna Zawada, CMPPP

Gruszczyk- Kolczyńska E. (1994), Dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce matematyki , WSiP,

Warszawa

Hurlock E. (1985), Rozwój dziecka , PWN

Koźniewska E., Matuszewski A.(2008), Eksperymentalna wersja kryteriów gotowości szkolnej

pięciolatków . Material niepublikowany.

Matuszewski A. (2008), Normy dla podgrupy najmłodszych dzieci w badaniach standaryzacyjnych

Skali Gotowości Szkolnej (SGS). Materiał niepublikowany

Stefańska-Klar R.(2000), Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny w: red Harwas-Napierała

B.,Trempała J., Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka .

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Wilgocka-Okoń B. (2003), Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich , Warszawa, Wydawnictwo

Akademickie Żak

Projekt „Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich w

osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole”

realizowany na zlecenie MEN w ramach programu „Bezpieczna i Przyjazna Szkoła”

CMPPP, Warszawa 2008

Materiał szkoleniowy do modułu „Ocena gotowości szkolnej z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS)”

Projekt „Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich w

osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole”

realizowany na zlecenie MEN w ramach programu „Bezpieczna i Przyjazna Szkoła”

CMPPP, Warszawa 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: