protel3.pdf

11/99

Programy komputerowe

Protel Design Explorer 99 cz. 3

tu mo¿e wygl¹daæ ró¿nie w zale¿noœci od

ustawienia poprzedniego parametru.

Niezmienny jest natomiast wygl¹d pól

przeznaczonych do ustalenia maksymal-

nej i minimalnej szerokoœci œcie¿ki.( Mini-

mum Width, Maximum Width ).

Okienka dialogowe s³u¿¹ce do usta-

wiania pozosta³ych parametrów ró¿ni¹ siê

oczywiœcie miêdzy sob¹, lecz filozofia ich

obs³ugi jest identyczna.

Ustawienia parametrów

specjalnych

miêdzy dwoma elementami tworz¹cymi

mozaikê œcie¿ek.

Routing Corners – Sposób wykonywania

za³amañ œcie¿ki. Mo¿e to byæ 45°, 90°

lub ³uk.

Routing Layers – Definicja, które war-

stwy bêd¹ wykorzystywane do tworzenia

mozaiki œcie¿ek.

Routing Priority – Priorytety kolejnoœci

prowadzenia po³¹czeñ w procesie auto-

matycznego projektowania p³ytki.

Routing Topology – Topologia po³¹czeñ.

Najlepszym opisem bêdzie samodzielne

przegl¹dniêcie wszystkich rysunków za-

wartych w okienku edycyjnym.

Routing Via Style – Parametry przelotki

dla p³ytek wielowarstwowych.

Width Constraint – Szerokoœæ œcie¿ki.

Ka¿de z powy¿szych ustawieñ mo¿e

zostaæ przyporz¹dkowane dla ca³ej p³ytki

( Board ), grupy elementów lub pojedyn-

czej œcie¿ki, przelotki itd. Widoczne jest to

na rysunku 8 w tabeli ustawieñ. Dla œcie-

¿ek tworz¹cych uk³ad zasilania (VCC,

GND) przewidziano szerokoœæ 1mm, na-

tomiast dla wszystkich pozosta³ych ( Bo-

ard ) 0,5 mm.

Sposób definiowania ustawieñ opi-

szê na przyk³adzie szerokoœci œcie¿ek

( Width Constraint ). Odpowiednie okien-

ko przedstawia rysunek 2. Pole dialogo-

we Filter Kind s³u¿y do wyboru typu ele-

mentu lub grupy elementów dla których

chcemy zdefiniowaæ szerokoœæ œcie¿ki.

Mo¿e to byæ np. ca³a p³ytka ( Whole Bo-

ard ), jedno po³¹czenie ( Net ), jedna stro-

na p³ytki ( Layer ) czy te¿ pewien obszar

p³ytki ograniczony wspó³rzêdnymi ( Re-

gion ). Pole wyboru konkretnego elemen-

Opisane dotychczas mo¿liwoœci pro-

gramu by³y zupe³nie standardowe, i spo-

tykane w wiêkszoœci bardziej zaawanso-

wanych aplikacji. Wywo³uj¹c opcjê Me-

nu/Design/Rules... mo¿emy przekonaæ

siê oprawdziwym obliczu Protela . Przed-

stawione na rysunku 1 okienko to dopie-

ro lista wszystkich mo¿liwych do edycji

ustawieñ. Aby jedynie przybli¿yæ ich za-

stosowania nale¿a³oby poœwiêciæ temu

ca³kiem osobny artyku³. Z koniecznoœci

ograniczê siê wiêc jedynie do zak³adki

Routing , gdzie mo¿emy znaleŸæ parame-

try bezpoœrednio zwi¹zane ze sposobem

tworzenia mozaiki œcie¿ek.

Okienko podzielone jest na piêæ zasa-

dniczych czêœci. Na samej górze znajduj¹

siê zak³adki, które dziel¹ definiowane pa-

rametry w odpowiednie grupy tematycz-

ne. Wlewym górnym rogu widoczna jest

lista wszystkich parametrów przydzielo-

nych do danej zak³adki. Obok niej znaj-

duje siê krótki opis zastosowania aktual-

nie wybranego parametru. Wœrodkowej

czêœci okienka wyœwietlana jest tabela

ustawieñ, natomiast na samym dole

umieszczone s¹ klawisze s³u¿¹ce do wyko-

nywania nastêpuj¹cych czynnoœci:

Add... – dodawanie nowych ustawieñ;

Properties – edycja aktualnie podœwie-

tlonego ustawienia;

Delete – kasowanie ustawieñ;

Przedstawiê teraz zastosowanie poszcze-

gólnych parametrów.

Clearence Constraint – Minimalna odle-

g³oœæ jaka powinna byæ zachowana po-

Autorozmieszczanie elementów

Po odczycie listy po³¹czeñ wszystkie

elementy umieszczane s¹ „jeden na dru-

gim” na p³ytce drukowanej. Rozmieœciæ je

mo¿emy rêcznie, lub automatycznie. Po-

niewa¿ czêsto mamy specjalne ¿yczenia,

co do po³o¿enia niektórych podzespo³ów

zwykle ³¹czymy te dwie metody razem.

Pierwszym krokiem jest zdefiniowanie

rozmiarów p³ytki. Wybieraj¹c warstwê

Keep Out Layer rysujemy kszta³t p³ytki

drukowanej. Narzêdzie do autorozmie-

szczania elementów wywo³ujemy – Me-

nu/Tools/Auto Place...

S¹ dostêpne dwa sposoby wykonania

tej czynnoœci. Cluster Placer , który powi-

nien byæ wykorzystywany, jeœli elemen-

tów jest mniej ni¿ 100, oraz Statistical

Placer dla wiêkszej iloœci elementów. Po

pierwszym uruchomieniu autorozmie-

szczania zwykle samodzielnie umieszcza-

my niektóre elementy w odpowiednich

miejscach, ustawiamy dla nich znacznik

Locked , a nastêpnie ponownie u¿ywamy

rozmieszczania automatycznego.

Rêczne prowadzenie po³¹czeñ

Do rêcznego prowadzenia po³¹czeñ

niezbêdne bêd¹ narzêdzia opisane

w punkcie Elementy mozaiki œcie¿ek. Od-

Rys. 1 Okienko edycji parametrów specjalnych

Rys. 2 Ustawienia szerokoœci œcie¿ek

Protel Design Explorer 99 cz.3

11/99

powiednie narzêdzie mo¿emy wybraæ

z menu Menu/Place lub z osobnego

okienka narzêdzi – Placement Tools .

Przed zaprojektowaniem uk³adu œcie¿ek

odpowiednie koñcówki elementów po³¹-

czone s¹ ze sob¹ krótkimi odcinkami linii

prostej, a ca³oœæ przypomina swego ro-

dzaju pajêczynê. Aby rozpocz¹æ rêczne

prowadzenie œcie¿ki nale¿y w pierwszej

kolejnoœci wybraæ odpowiedni¹ warstwê

(rys. 2 lub skróty klawiszowe). Wybiera-

j¹c narzêdzie Menu/Place/Track umie-

szczamy kursor na polu lutowniczym,

przyciskaj¹c lewy klawisz myszki zaczyna-

my prowadziæ now¹ œcie¿kê. Aby zmieniæ

kierunek przebiegu œcie¿ki ponownie kli-

kamy lewym przyciskiem i prowadzimy

po³¹czenie dalej, a¿ do punktu koñcowe-

go. Proces ten przedstawiony zosta³ na

rysunku 3.

Szybsze wykonywanie tej czynnoœci

zapewni¹ nam skróty klawiszowe.

BACKSPACE – usuniêcie ostatniego zagiê-

cia œcie¿ki;

* – zmiana warstwy (automatycznie do-

dana zostanie przelotka – Via);

SPACE – zmiana kierunku zaginania œcie¿ki;

SHIFT+SPACE – zmiana kszta³tu zagiêæ;

END – odœwie¿enie ekranu

Wokienku dialogowym Menu/De-

sign/Rules... ustawiony jest parametr

Clearence definiuj¹cy minimaln¹ odle-

g³oœæ pomiêdzy œcie¿kami. Jeœli prowa-

dz¹c now¹ œcie¿kê spowodujemy, ¿e odle-

g³oœæ ta bêdzie zbyt ma³a, to obie œcie¿ki

(ewentualnie inne elementy) zostan¹

podœwietlone w kolorze zielonym.

konfiguracjê ( Menu/Auto Route/Se-

tup... ). Autorouter w celu zaprojektowa-

nia p³ytki wykonuje kilka przebiegów,

z których ka¿dy wyszukuje specyficzne

dla niego po³¹czenia i prowadzi œcie¿ki

drukowane. Dla lepszego efektu wszystkie

te przebiegi powinny byæ wykonywane.

Automatyczne prowadzenie po³¹czeñ

mo¿emy wykonaæ dla ca³ej p³ytki ( All ),

lub tylko dla jednego po³¹czenia ( Net ),

podzespo³u ( Component ), czy te¿ czêœci

p³ytki ( Area ). Podczas projektowania

p³ytki w pasku statusowym wyœwietlane

s¹ statystyki procesu. Podawana jest iloœæ

poprowadzonych po³¹czeñ ( Routed ),

iloœæ pozosta³ych do realizacji po³¹czeñ

( To Go ), oraz iloœæ po³¹czeñ powoduj¹-

cych konflikty ( Contentions ). Jeœli p³ytka

zosta³a w ca³oœci poprawnie zaprojekto-

wana na koñcu procesu wartoœæ parame-

tru Contentions powinna byæ równa ze-

ru. Wprzeciwnym razie b³êdy bêd¹ sy-

gnalizowane przy pomocy podœwietlenia

(kolor zielony) odpowiednich œcie¿ek.

Rys. 4 Zaprojektowana p³ytka

Mo¿emy teraz zacz¹æ projektowanie

mozaiki œcie¿ek, lecz zanim do tego przy-

st¹pimy powinniœmy ustawiæ parametry

projektu w taki sposób aby odpowiada³y

one naszym oczekiwaniom. Do zaprojek-

towania p³ytki widocznej na rysunku 4

skorzystano w wiêkszoœci ze standardo-

wych ustawieñ. Zmodyfikowano nato-

miast nastêpuj¹ce parametry:

– szerokoœæ œcie¿ek ( Track Width ) –

19,6 mil (wymiary w calach);

– szerokoœæ œcie¿ek obwodu zasilania –

39,3 mil;

– rozdzielczoœæ po³o¿enia elementów

( Snap Grid ) – 10 mil.

Kolejn¹ czynnoœci¹ jest automatycz-

ne, lub rêczne zaprojektowanie mozaiki

œcie¿ek. Po wykonaniu tej czynnoœci p³yt-

ka jest ju¿ gotowa. Ostatnim zabiegiem

kosmetycznym by³o dodanie warstwy Po-

lygon i pod³¹czenie jej do masy. Na ry-

sunku stanowi ona ca³oœæ druku okalaj¹c¹

œcie¿ki. Rozwi¹zanie takie jest czêsto sto-

sowane w technice w.cz. Mo¿liwe jest te-

raz przeprowadzanie ró¿nego rodzaju te-

stów sygna³owych, analiz czy te¿ sporz¹-

dzanie raportów. Ta czêœæ pracy to ju¿

jednak zupe³nie inny temat, który pozo-

stawiam do samodzielnego opanowania

czytelnikowi.

Dostarczone z programem biblioteki

elementów zawieraj¹ wiele popularnych

uk³adów. Jednak w przypadku pewnych

niestandardowych elementów takich jak

np. przekaŸniki, prze³¹czniki czy uk³ady

scalone bêd¹ce nowoœci¹ na rynku, nale-

¿y stworzyæ w³asn¹ bibliotekê. Jak wiado-

mo do pe³nego opisu elementu niezbêd-

ne s¹ dwie niezale¿ne biblioteki. Jedna

z nich zawiera graficzne przedstawienie

podzespo³u na schemacie ideowym

( Sch ), natomiast druga jego obraz fizycz-

ny ( footprint ) umieszczony w bibliotece

typu PCB . Modu³y przeznaczone do two-

rzenia takich bibliotek s¹ bardzo proste

Przyk³ad

Opisane funkcje programu stanowi¹

zaledwie drobn¹ czêœæ wszystkich mo¿li-

woœci, lecz s¹ w zupe³noœci wystarczaj¹ce

do wykonania p³ytki drukowanej dla

uk³adu stworzonego w module Schema-

tic . Wpierwszej kolejnoœci powinniœmy

w schemacie ideowym ustawiæ parametr

Footprint ka¿dego elementu. Bêd¹ to

odpowiednio :

TO-126 – tranzystor;

RAD-0.2 – kondensatory;

AXIAL0.6 – rezystory;

SIP2 – z³¹cza.

Nastêpnie musimy wygenerowaæ listê

po³¹czeñ. Powstanie plik z rozszerzeniem

.net. Tworzymy nowy dokument typu

PCB . Bêd¹c ju¿ w module PCB musimy

wybraæ odpowiednie biblioteki elemen-

tów. Bêd¹ to Miscellaneous.lib oraz PCB

Footprints.lib . Jeœli nie zrobilibyœmy te-

go, to podczas odczytu listy po³¹czeñ wy-

st¹pi³yby b³êdy. Natomiast teraz mo¿e-

my wykonaæ t¹ czynnoœæ bezproblemo-

wo. Jeœli wszystkie elementy umieszczo-

ne s¹ ju¿ w okienku edycyjnym powinni-

œmy wstêpnie narysowaæ kszta³t p³ytki

drukowanej ( Keep Out Layer ). Poniewa¿

wszystkie elementy umieszczone s¹ teraz

„jeden na drugim”, mo¿emy uruchomiæ

automatyczne rozmieszczanie elemen-

tów, lub pouk³adaæ wszystkie podzespo³y

rêcznie.

Automatyczne prowadzenie

po³¹czeñ

Narzêdzia do automatycznego pro-

jektowania p³ytki ( Menu/Auto Route/ )

korzystaj¹ z ogólnych ustawieñ dla pro-

jektu, lecz posiadaj¹ tak¿e swoj¹ w³asn¹

Rys. 3 Prowadzenie œcie¿ek

11/99

Protel Design Explorer 99 cz.3

w obs³udze a jednoczeœnie bardzo u¿y-

teczne, o czym niejednokrotnie mia³em

okazjê siê przekonaæ. Biblioteki podobnie

jak inne dokumenty nie stanowi¹ osob-

nych plików, lecz przechowywane s¹

w zbiorach z rozszerzeniem .ddb. Mo¿li-

we jest zatem zapisanie wielu bibliotek

w jednym pliku .

z postaci Normal , która musi zostaæ zde-

finiowana obowi¹zkowo .Pozosta³e dwie

reprezentacje elementu s¹ opcjonalne.

Do zarz¹dzania bibliotek¹ s³u¿y widoczne

na rysunku 5 okienko edycji biblioteki.

Wjego górnej czêœci znajduje siê pole

opisane jako Mask , które znamy ju¿

z modu³u Schematic .

Poni¿ej widzimy listê wszystkich ele-

mentów wbibliotece oraz przyciski s³u¿¹-

ce do jej przegl¹dania („<<” , „>>” ,

„<” , „<”). Klawisz Find pozwala na wy-

wo³anie znanej ju¿ funkcji odszukiwania

interesuj¹cego nas elementu wed³ug za-

danego klucza. Przycisk Place pozwala

natomiast na umieszczenie bie¿¹cego ele-

mentu w aktywnym okienku edycji sche-

matu (jeœli takowe istnieje).

Kolejnym elementem jest pole dialo-

gowe Part , dziêki któremu mo¿emy poru-

szaæ siê pomiêdzy ró¿nymi czêœciami tego

samego elementu. Przyk³adowo uk³ad

7400 sk³ada siê z czterech bramek

NAND, zktórych ka¿da posiada ró¿ne nu-

mery koñcówek.

Nastêpnym elementem okna edycji

biblioteki jest okienko grupy ( Group ). Je-

go obecnoœæ wynika zfaktu, ¿e wiele ró¿-

nych elementów (np. ró¿ne wzmacniacze

operacyjne) mo¿e posiadaæ t¹ sam¹ re-

prezentacjê graficzn¹ oraz opis ( Descrip-

tion ). Aby unikn¹æ koniecznoœci ponow-

nego tworzenia elementu, do jednego

symbolu (reprezentacji graficznej) przy-

porz¹dkowuje siê wiele nazw elementów.

Przyk³adem mog¹ byæ np. uk³ady 7400,

74LS00, 74HCT00 itd. Do przyporz¹dko-

wania kolejnej nazwy danemu symbolo-

wi s³u¿y przycisk Add , natomiast do usu-

niêcia przycisk Del . Nale¿y zwróciæ uwa-

gê, i¿ skasowanie ostatniego elementu

z danej grupy spowoduje tak¿e skasowa-

nie stworzonej reprezentacji graficznej.

Jakiekolwiek zmiany w wygl¹dzie ele-

mentu, czy jego opisie bêd¹ odnosi³y siê

do ca³ej grupy elementów.

Jeœli podczas edycji schematu, w bi-

bliotece elementów zmieniliœmy dane

dotycz¹ce u¿ytego elementu, mo¿emy za-

ktualizowaæ schemat przy u¿yciu klawisza

Update Schematics .

Poni¿ej znajduje siê okienko ze spi-

sem wszystkich koñcówek uk³adu, oraz

ich nazwami. Lista ta mo¿e byæ wyœwie-

tlana w postaci posortowanej ( Sort by

Name ), lub w kolejnoœci umieszczania

koñcówek w przypadku, gdy opcja ta nie

zosta³a zaznaczona.

Ka¿dy element mo¿e posiadaæ pew-

ne ukryte koñcówki ( Hidden Pins ), czyli

takie, które normalnie nie bêd¹ widoczne

na ekranie. Zwykle odnosi siê to do uk³a-

dów cyfrowych, wktórych koñcówki zasi-

laj¹ce oznaczane s¹ jako VCC oraz GND.

Domyœlnie na schemacie stanowi¹ osob-

n¹ warstwê po³¹czeñ i nie s¹ wyœwietla-

ne. Rozwi¹zanie takie polepsza czytelnoœæ

schematu. Jego zastosowanie oczywiœcie

nie jest ograniczone jedynie do uk³adów

cyfrowych i mo¿e byæ u¿yte wszêdzie

tam, gdzie projektant biblioteki elemen-

tów uzna to za stosowne.

Ostatnim obiektem okienka edycji

biblioteki jest pole wyboru trybu wyœwie-

tlania elementu. Wniniejszym opisie zaj-

miemy siê jedynie trybem Normal .

Wcelu stworzenia graficznej repre-

zentacji elementu mo¿emy u¿yæ menu –

Menu/Place , lub okienka narzêdzi wi-

docznego na rysunku 6. Posiada ono

wiêkszoœæ opcji znanych z okna Drawing

Tools modu³u Schematic oraz kilka do-

datkowych. S¹ to:

Create Component (symbol uk³adu sca-

lonego) – nowy element;

Add Component Part (symbol bramki

AND) – nowa czêœæ tego samego elementu;

Place Pin (symbol koñcówki uk³adu) –

dodanie nowej koñcówki.

Do poprawnego zdefiniowania ele-

mentu niezbêdne s¹ jedynie koñcówki

( Pins ) zodpowiednimi numerami iewen-

tualnie nazwami. Pozosta³e linie, elipsy

itd. nie s¹ niezbêdne, tworz¹ jedynie

symbol elementu. Wcelu zarz¹dzania bi-

Biblioteka Sch

Po stworzeniu nowego zbioru .ddb,

wybieramy opcjê Menu/File/New .. a na-

stêpnie ikonê Schematic Library Docu-

ment. Automatycznie uruchomiony zosta-

nie modu³ odpowiedzialny za tworzenie

bibliotek, którego okienko widoczne jest

na rysunku 5.

Organizacja ekranu jest analogiczna,

jak w pozosta³ych modu³ach. Po prawej

stronie znajduje siê okienko elementu, po

lewej ikony oraz okna s³u¿¹ce do edycji

biblioteki. Dodatkowym obiektem, jest

okno narzêdzi widoczne na rysunku 6.

Ka¿da biblioteka sk³ada siê ze zbioru

graficznych reprezentacji elementów na

schemacie ideowym. Ka¿dy element mo-

¿e byæ z³o¿ony zjednej (np. rezystor), lub

wielu czêœci (np. reprezentacja pojedyn-

czych bramek uk³adu 7400). Sposób jego

reprezentacji zale¿y od projektanta bi-

blioteki.

Ka¿da czêœæ ( Part ) elementu mo¿e

posiadaæ jednoczeœnie trzy ró¿ne repre-

zentacje graficzne: Normal , De-Morgan

oraz IEEE . Zwykle korzystamy jedynie

Rys. 5 Okno edycji elementów biblioteki Sch

Protel Design Explorer 99 cz.3

11/99

Default Designator – domyœlne oznacze-

nie elementu. Zwykle s¹ to wartoœci

R?,C?.U? itd.;

Footprint – symbol fizycznej reprezenta-

cji elementu (patrz opis biblioteki PCB );

Description – s³owny opis elementu. Do-

wolny ci¹g max. 255 znaków.

Ostatnim i jednoczeœnie bardzo wa¿-

nym obiektem jest okienko edycji para-

metrów koñcówek ( Pins ). Mo¿emy je wy-

wo³aæ klikaj¹c podwójnie na symbolu da-

nej koñcówki. Jego najwa¿niejsze pola, to:

Name – nazwa koñcówki. Koñcówki

o nazwach VCC,GND bêd¹ na schemacie

automatycznie ze sob¹ ³¹czone, chyba, ¿e

projektant wykona inne po³¹czenia;

Number – numer koñcówki;

Dot Symbol - dodaje symbol negacji do

koñcówki (tak jak w bramce NAND);

Clk Symbol – dodaje symbol wejœcia tak-

tuj¹cego (tak jak w przerzutnikach);

Electrical Type – typ koñcówki uk³adu.

Pole to u¿ywane jest tylko podczas auto-

matycznego sprawdzania .poprawnoœci

schematu w module Schematic (Electri-

cal Rule Check) ;

Hidden – znacznik, czy koñcówka bêdzie

wyœwietlana (patrz opis);

Show Name/Number – znacznik, czy bê-

dzie wyœwietlana nazwa/numer koñcówki;

Pin Length – d³ugoœæ koñcówki (domyœl-

nie 30).

Przedstawi³em wszystkie niezbêdne

informacje potrzebne do samodzielnego

stworzenia biblioteki elementów. Menu

programu jest oczywiœcie nieco bardziej

rozbudowane, lecz jego dodatkowe funk-

cje nie wnosz¹ wielu istotnych nowoœci,

lub ich zastosowanie jest ogólnie znane.

Biblioteka PCB

Rys. 6 Okno narzêdzi biblioteki Sch

Naturalnym uzupe³nieniem bibliote-

ki typu Sch jest biblioteka PCB (rys. 7).

Zawiera ona zbiór elementów typu Foot-

print , czyli graficzn¹ reprezentacjê rze-

czywistych wymiarów elementów (zasto-

sowanych obudów). Poniewa¿ wiele ró¿-

nych elementów posiada takie same obu-

dowy, elementów tej biblioteki nie nazy-

wa siê 7400, ICL232 itp., lecz stosuje siê

nazwy odpowiednich obudów (DIP14,

SIP12 itd.). Ka¿demu elementowi biblio-

teki Sch mog¹ zostaæ przyporz¹dkowane

maksymalnie cztery ró¿ne nazwy obudów

( Footprint ). Rozwi¹zanie takie jest ko-

nieczne, poniewa¿ dany element mo¿e

byæ produkowany wró¿nych obudowach,

standardowej, do monta¿u SMD itp.

Ekran zorganizowany jest podobnie

jak w module Sch Library . Woknie edy-

cji biblioteki brak jest okienka grupy, po-

niewa¿ nie stosuje siê takiej organizacji

danych. Zawiera ono typowe przyciski

znane z poprzedniego modu³u, dlatego

te¿ nie bêdê ich opisywa³.

Pewn¹ nowoœci¹ jest natomiast przy-

cisk Jump , s³u¿¹cy do przemieszczenia

widoku w okienku elementu, do pola lu-

towniczego ( Pad ) wybranego z listy znaj-

duj¹cej siê nad przyciskiem. Przycisk Edit

Pad pozwala na wywo³anie okienka edy-

cji parametrów pola lutowniczego (wy-

branego zlisty). Wdole okienka znajduje

siê rozwijalne menu pozwalaj¹ce na wy-

bór aktywnej warstwy p³ytki drukowanej

(opis warstw zamieszczony zosta³ wczêœci

dotycz¹cej modu³u PCB ).

Rozkazy dotycz¹ce dodawania, usu-

wania, przegl¹dania elementów bibliote-

ki ( Component Footprints ) znajduj¹ siê

w menu Menu/Tools . Natomiast narzê-

dzia tworzenia obiektów ekranowych

w menu Menu/Place . Wszystkie te funk-

cje spe³niaj¹ analogiczne funkcje, jak

w module Sch Library .

Jeœli nowy Footprint tworzymy rêcz-

nie, pomocnym oka¿e siê okienko wi-

doczne na rysunku 8, zawieraj¹ce nie-

zbêdne narzêdzia, czyli:

bliotek¹ niezbêdne jest menu Menu/To-

ols . Realizuje ono czêœæ funkcji znanych

z okienka edycji biblioteki oraz kilka do-

datkowych.

New Component – dodanie nowego ele-

mentu do biblioteki.

Remove Component – kasowanie ele-

mentu.

Rename Component – zmiana nazwy

elementu.

Remove Component Name – kasowanie

nazwy elementu (analogicznie jak Del

w oknie edycji biblioteki).

Add Component Name – dodawanie na-

zwy elementu (analogicznie jak Add

w oknie edycji biblioteki)

Copy Component/ Move Component –

przemieszczanie elementów pomiêdzy

ró¿nymi bibliotekami.

New Part/Remove Part – dodawa-

nie/usuwanie nowej czêœci tego samego

uk³adu.

Pozosta³e opcje tego menu s¹ odzwiercie-

dleniem odpowiednich klawiszy okienka

edycji biblioteki (rys. 5).

Wywo³uj¹c opcjê Menu/Tools/De-

scription... wywo³amy okienko edycji

pewnych charakterystycznych dla dane-

go elementu informacji. S¹ to miêdzy

innymi:

Rys. 7 Okno edycji elementów biblioteki PCB

Rys. 8 Okno narzêdzi biblioteki PCB

11/99

Pomys³y uk³adowe

Rys. 9 Automatyczne tworzenie elementów

Place Track – œcie¿ka;

Place Arc – okr¹g;

Place Fill – prostok¹t.

Tworzenie nowego elementu biblio-

teki polega na:

1.Umieszczeniu pól lutowniczych (tak

aby ich rozmieszczenie odpowiada³o

rzeczywistemu elementowi) oraz usta-

wienie ich wymiarów.

2.Narysowaniu obrysu elementu, ogra-

niczaj¹cego jego rzeczywiste wymiary.

Wykonujemy to narzêdziem Place

Track , warstwa TOver Layer .

3.Odpowiednio numerujemy pola lu-

townicze.

Niektóre typowe elementy, takie jak

obudowy typu DIP , rezystory, kondensa-

tory mog¹ zostaæ stworzone automatycz-

nie przy u¿yciu kreatora, który wywo³u-

jemy Menu/Tools/New Component .

Przy pomocy kolejnych okienek kreator

przeprowadzi nas przez ca³y ten proces.

Jedno z okien kreatora widoczne jest na

rysunku 9.

Przed przyst¹pieniem do tworzenia

w³asnych bibliotek pomocne mo¿e oka-

zaæ siê przeanalizowanie takowych zbio-

rów dostarczonych razem z programem.

Place Pad – pole lutownicze;

Place Via – przelotka;

à Jaros³aw Piotrowiak

Pomys³y uk³adowe

przetworniki piezoelektryczne

~1k

22k

Wostatnich latach du¿¹ popularnoœæ

zdoby³y sobie akustyczne przetworniki

piezoelektryczne. Wwielu urz¹dzeniach

powszechnego u¿ytku niektóre funkcje,

lub stany s¹ sygnalizowane dŸwiêkiem.

Dobywa siê on zminiaturowego g³oœnicz-

ka, czyli przetwornika zmieniaj¹cego

zmienne napiêcie elektryczne na falê

dŸwiêkow¹. Te miniaturowe g³oœniczki

dzia³aj¹ w oparciu o zjawisko piezoelek-

tryczne. Polega ono na powstawaniu na-

piêcia elektrycznego na przeciwleg³ych

œciankach niektórych kryszta³ów pod

wp³ywem œciskania lub rozci¹gania

wzd³u¿ jednej z osi krystalograficznych.

Zjawisko jest w pe³ni odwracalne, tzn.

przy³o¿enie napiêcia elektrycznego do

przeciwleg³ych œcianek powoduje œciska-

nie lub rozci¹ganie kryszta³u. Wielkoœæ

odkszta³cenia zale¿y od wartoœci przy³o-

¿onego napiêcia. Piezoelektrykami s¹ kry-

szta³y kwarcu, soli Seignett’a, tytanianu

baru iinne. Zjawisko piezoelektryczne zo-

sta³o odkryte w 1880r przez francuskich

fizyków Pierra i Paula Curie i szybko zna-

laz³o zastosowanie w elektronice.

Wlatach siedemdziesi¹tych rozpo-

czêto masow¹ produkcjê tanich, miniatu-

rowych g³oœniczków piezoelektrycznych.

Ka¿dy troche starszy elektronik pamiêta

czasy kiedy w kinie, o pe³nej godzinie na

sali rozbrzmiewa³o wielokrotne „pipanie”

modnych wówczas zegarków elektronicz-

nych z pozytywk¹ (podobnie jak dzisiaj

telefonów komórkowych).

G³oœniczki piezoelektryczne s¹ bardzo

p³askie ich gruboœæ nie przekracza 2 mm.

Na rysunku 1 przedstawiono przekrój ta-

kiego g³oœniczka. Na p³ytce metalowej

wykonanej z mosi¹dzu (kolor ¿ó³ty) przy-

klejony jest materia³ piezoelektryczny, na

który naniesiona jest warstwa przewodz¹-

ca (kolor srebrny). P³ytka mosiê¿na stano-

wi jedn¹ elektrodê, awarstwa przewodz¹-

ca drug¹. Elektrycznie g³oœniczek przed-

stawia sob¹ rezystancjê rzêdu megaomów

i pojemnoœæ od kilkuset pikofaradów do

kilku nanofaradów. Powoduje to koniecz-

noœæ w³aœciwego sterowania g³oœniczka,

o czym nie wszyscy pamiêtaj¹. Na rysun-

ku 2 przedstawiono kilka sposobów stero-

wania za poœrednictwem tranzystora.

Pierwszy z przyk³adów (przekreœlo-

ny) pokazuje jak nie wolno sterowaæ g³o-

œniczka. Przy doprowadzeniu przebiegu

zmiennego do bazy tranzystora, w chwili

gdy ulegnie on nasyceniu pojemnoœæ

BC547B

~1÷3mH

22k

BC547B BC547B

Rys. 2 Przyk³ady sterowania

g³oœniczka piezoelektrycznego

elektryczna g³oœniczka zostanie roz³ado-

wana. Zatkanie tranzystora niczego

wpraktyce nie zmieni gdy¿ sta³a czasowa

g³oœniczka RC jest bardzo du¿a (R – rezy-

+V cc

piezoelektryk

7400

CD 4011

itp.

membrana

metalowa

(mosiê¿na)

warstwa

przewodz¹ca

7400

CD 4011

Rys. 1 Przekrój g³oœniczka

piezoelektrycznego

Rys. 3 Sterowanie g³oœniczka

piezoelektrycznego przy pomocy

uk³adów cyfrowych: a) klasycznie,

b) w uk³adzie mostkowym

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: